Henry Jaynes Fonda (16 de mayu de 1905Grand Island (es) Traducir – 12 d'agostu de 1982Los Angeles) foi un actor de cine y teatru d'Estaos Xuníos, ganador de los premios Óscar, Globu d'Oru, BAFTA y Tony. En 1999, Henry Fonda foi nomáu pol American Film Institute como la sesta mayor estrella masculina na historia de Hollywood.[ensin referencies]

Henry Fonda
Vida
Nacimientu Grand Island (es) Traducir16 de mayu de 1905[1]
Nacionalidá Bandera de Estaos Xuníos d'América Estaos Xuníos [2]
Muerte Los Angeles[3]12 d'agostu de 1982[1] (77 años)
Causa de la muerte Cardiopatía
Familia
Padre William Brace Fonda
Madre Elma Herberta Jaynes
Casáu con Margaret Sullavan (1931 – 1933)[4]
Frances Ford Seymour (1936 – m. 1950)[4]
Susan Blanchard (1950 – 1956)[4]
Afdera Franchetti (1957 – 1961)[4]
Shirley Maye Adams (en) Traducir (1965 – )[4]
Fíos/es
Estudios
Estudios Universidá de Minnesota
Omaha Central High School (en) Traducir
Llingües falaes inglés[6]
Oficiu actor de televisión, actor de cine, oficial naval, apicultor, guionista, actor de teatru, productor de televisión, actor, productor de cineproductor
Altor 185 cm
Llugares de trabayu Estaos Xuníos
Premios
Nominaciones
Xéneru artísticu western
spaghetti western (es) Traducir
Serviciu militar
Cuerpu militar Armada d'Estaos Xuníos
Graduación teniente junior (es) Traducir
Lluchó en Segunda Guerra Mundial
Creencies
Partíu políticu Partíu Demócrata
IMDb nm0000020
Cambiar los datos en Wikidata

Biografía

editar

El cineasta John Ford, cuando nuna entrevista preguntóse-y qué yera'l cine pa él, contestó: "¿Usté vio caminar a Henry Fonda? Pos eso ye'l cine".

Esta frase valdría pa resumir la carrera de Fonda, unu d'esos mitos del cine que se fueron forxando a base de talentu puro y trabayu. Henry Jaynes Fonda nació'l 16 de mayu de 1905 en Grand Island (Nebraska), nel senu d'una familia d'orixe italianu. En terminando la so educación secundaria trabayó como "mozu pa tou" nuna oficina y, nesi periodu, empezó a coquetear cola interpretación. Nuna entrevista publicada nel númberu 175 de la revista Film Ideal de 1965, l'actor aseguró:

"Nun puedo esplicar cómo aporté a actor, la mio ambición nunca foi ser actor de cine. Nin siquier quería ser actor, enxamás pensé en selo, pero onde m'asocedió la idea foi nel teatru. Vi emburriáu al escenariu nun pequeñu teatru de Nebraska (...). Yo nun quería faer nada d'aquello, pero una amiga de la mio familia, Dorothy Brando (que depués tendría un fíu llamáu Marlon), dirixía viviegamente'l pequeñu teatru y, lliteralmente, llanzóme al escenariu."

Cuando "Hank" –como-y conocíen el so amigos– entendió que la interpretación podía ser un oficiu, decidió treslladase a Nueva York. En participando en numberoses obres de Broadway la so gran oportunidá llegó-y en 1934, al protagonizar la obra The Farmer Takes a Wife. L'ésitu foi tal que la Fox decidió afaela a la pantalla (The Farmer Takes a Wife de Victor Fleming, 1935) y faer a Fonda un contratu de llarga duración.

"De secute atopé con que m'ufiertaben tanto dineru por faer una película que, anque nun tenía nengún interés nello, pensé que sería estúpidu nun aceptar. Asina atopé convertíu n'actor de cine."

La flechada ente la cámara y la cara de Fonda –de ciudadanu honráu al que lo único que paez importar -y ye nun perder la dignidá– foi inmediatu. Esti aspeutu de la so mirada definir meyor que naide Peter Bogdanovich: "Cuando Henry Fonda diz daqué, crear... Ésta ye una cualidá de les verdaderes estrelles y naide tener más que Fonda."

De 1935 a 1981, Fonda desenvolvió una de les carreres más prolífiques (113 películes protagonizaes) y esitoses de la historia del cine. Los direutores se lo rifaban por que trabayara a los sos órdenes y él facer cola mayor naturalidá, como si actuar fuera un sestu sentíu. Empezóse-y a conocer col llamatu de "One-Take Fonda" (Una Toma Fonda), yá que consiguía al intre bordar el so papel, ensin precisar repitir decenes de vegaes tomar. Nos sos primeros años demostró la so valía en títulos como The Trail of the Lonesome Pine de Henry Hathaway (1936), You Only Live Once de Fritz Lang (1937), Jezabel de William Wyler (1938), Jesse James de Henry King (1939), Young Mr. Lincoln (1939) y Drums Along the Mohawk (1939), éstes últimes empobinaes por John Ford.

La década de los cuarenta foi la consagración absoluta, gracies ente otres a The Grapes of Wrath (1940), de nuevu a les órdenes de John Ford, y pola que recibió la so primer nominación al Óscar. La vida de dambos nesa dómina foi en paralelu, collaborando amás en My Darling Clementine (1946), The Fugitive (1947) y Fort Apache (1948). La segunda nominación al Óscar consiguir por 12 Angry Men de Sidney Lumet (1957).

Tamién trabayó xunto a otros munchos cineastes de sonadía, como King Vidor en War and Peace (1956), Alfred Hitchcock en The Wrong Man (1957), Edward Dmytryk en Warlock (1959), Otto Preminger en Advise and Consent (1962), Sergio Leone en C'era una volta il West (1968), y Joseph L. Mankiewicz en There Was a Crooked Man... (1970).

En 1980 concedióse-y el Óscar honoríficu por tola so carrera y, un añu dempués, recibió la estauína al meyor actor por On Golden Pond de Mark Rydell (1981), na qu'actuó xunto a Katharine Hepburn y la so fía Jane Fonda. Al poco tiempu, el 12 d'agostu de 1982, morría en Los Angeles.

"Fui condenadamente afortunáu por convertime n'actor. Actuar pa mi ye poneme una mázcara. La peor tortura que puede asocedeme ye nun tener una mázcara tres la que despintame."

Filmografía

editar

Premios

editar
Premiu Óscar
Añu Categoría Película Resultáu
1981 Meyor actor On Golden Pond Ganador
1980 Óscar honoríficu Ganador
1957 Meyor película 12 Angry Men Nomáu
1940 Meyor actor The Grapes of Wrath Nomáu
Premiu Globu d'Oru
Añu Categoría Película Resultáu
1981 Meyor actor - Drama On Golden Pond Ganador
1981 Premiu Cecil B. DeMille Ganador
Premios BAFTA
Añu Categoría Película Resultáu
1957 Meyor actor 12 Angry Men Ganador

Bibliografía

editar
  • Editorial El Gran Caíd S.L. (2005). Grandes Direutores: Sergio Leone - C'era una volta il West.

Referencies

editar
  1. 1,0 1,1 Biblioteca Nacional d'Alemaña. «Henry Fonda» (alemán). Gemeinsame Normdatei. Consultáu'l 14 ochobre 2015.
  2. «LIBRIS» (29 febreru 2016). Consultáu'l 24 agostu 2018.
  3. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 30 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Identificador de persona en The Peerage: p24948.htm#i249474. Data de consulta: 7 agostu 2020.
  5. Afirmao en: The Peerage. Llingua de la obra o nome: inglés. Autor: Darryl Lundy.
  6. Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
  7. URL de la referencia: https://www.grammy.com/artists/henry-fonda/2123. Data de consulta: 24 febreru 2023.
  8. URL de la referencia: https://awards.bafta.org/award/1958/film.
  9. URL de la referencia: https://abcnews.go.com/Entertainment/slideshow/academy-award-lifetime-achievement-18401142/image-18402686.

Enllaces esternos

editar