Historia de Corea del Norte

La hestoria de Corea del Norte empieza cola ocupación xaponesa de Corea, que terminó col fin de la Segunda Guerra Mundial en 1945. Corea foi entós estremada en dos partes pol paralelu 38: la Unión de Repúbliques Socialistes Soviétiques (URSS) tomó'l control de la parte norte, y l'exércitu de los Estaos Xuníos de la parte sur. Esto condució a qu'en 1948 estableciérense dos gobiernos independientes nel Norte y nel Sur, cada unu reclamando la so soberanía sobre la totalidá de Corea.

Corea del Norte
Rangu d'aición de los misiles nucleares ensayaos per Corea del Norte en 2007.
Zona Desmilitarizada de Corea vista dende'l llau norte.

Les crecientes tensiones ente los gobiernos del Norte y del Sur desaguaron na Guerra de Corea cuando'l 25 de xunu de 1950 l'exércitu de Corea del Norte crució'l paralelu 38 (qu'actuaba de frontera) y atacó. La guerra siguió hasta'l 27 de xunetu de 1953, cuando'l Comité de la Organización de les Naciones Xuníes (ONX), los voluntarios de la República Popular China y Corea del Norte roblaron l'armisticiu de la Guerra de Corea. Una zona desmilitarizada foi establecida pa dixebrar a los dos países.

Corea del Norte foi dirixida dende 1948 por Kim Il-sung hasta la so muerte'l 8 de xunetu de 1994. Dempués, el 8 d'ochobre de 1997, el so fíu Kim Jong-il foi nomáu Secretariu Xeneral del Partíu del Trabayu de Corea. En 1998, foi nomáu Presidente de la Comisión Nacional de Defensa y la so posición foi declarada como "el cargu más altu del Estáu". Xeneralmente les rellaciones internacionales ameyoraron. Inclusive hubo un cume Norte-Sur histórica en xunu de 2000. Sicasí, les tensiones volvieron faer se visibles cola continuación per parte de Corea del Norte del so programa d'armes nucleares.

Mientres el mandatu de Kim Jong-il a finales de la década de los años 1990, la economía del país baxó considerablemente y la escasez de comida fíxose evidente en numberoses árees. Según delles organizaciones d'ayuda, un desconocíu pero gran númberu de persones morrieron de resultes de la fame, intensificada por un colapsu nel sistema de distribución de comida. Numberosos norcoreanos enfusaron illegalmente en China en busca d'alimentos. Corea del Norte ye unu de los sitios más aisllaos del mundu, con severes restricciones na entrada o salida del país. La prensa ye controlada pol Estáu y organizaciones de mases, y la ideoloxía Juche, que consiste en nun depender de los demás, ye la oficial del gobiernu.

Nos últimos años, el so programa nuclear desamarró discutiniu ente los estaos nucleares, particularmente Estaos Xuníos, polos oxetivos del so desenvolvimientu militar. Ente que el gobiernu norcoreanu argumenta que'l desenvolvimientu d'armamentu nuclear tien una finalidá disuasiva y d'eventual defensa, l'alministración estauxunidense y la Xunión Europea consideren illegal la tenencia de material bélico atómicu per parte de Corea del Norte.

División de Corea

editar

La ocupación militar xaponesa de Corea terminó col fin de la Segunda Guerra Mundial y la rindición de Xapón, anunciada'l 15 d'agostu de 1945. El 8 d'agostu, la Xunión Soviética rompió'l apauto de non agresión que roblara con Xapón n'abril de 1941 y dio en la ocupación de Manchuria, Corea y les islles de Sajalin y Kuriles. El 10 d'agostu, el gobiernu estauxunidense, que nesi momentu nun disponía de tropes esplegaes na península, ordenó que se delimitasen dos zones d'ocupación[lower-alpha 1] y escoyó arbitrariamente una demarcación a lo llargo del paralelu 38, que foi aceptada de momentu polos soviéticos.[1]

Dempués de trés años nos que fracasaron dellos proyeutos d'unificación, el 15 d'agostu de 1948 los norteamericanos crearon la República de Corea nel sur, presidida por Syngman Rhee, un veteranu políticu exiliáu en Ḥawai y opositor a la invasión xaponesa de Corea. En respuesta, los rusos reconocieron el 9 de setiembre la República Popular Democrática de Corea, con un gobiernu encabezáu por Kim Il-sung, que lluchara dende 1932 contra los xaponeses,[2] quien lo consideraben unu de los líderes guerrilleros coreanos más populares y peligrosos.[3]

El gobiernu del norte adoptó una forma autocrática y el del sur empecipió la represión de la guerrilla procomunista y d'otros movimientos d'esquierda, pero ambos rexímenes, una vegada retiraes les fuercies ocupantes, aspiraben por igual a unificar el país sol so mandu. Asocediéronse les prevocaciones fronterizu y tanto Rhee como Kim-Il-sung solicitaron sofitu pa una invasión, pero norteamericanos y soviéticos negar a concedelo en primer instancia, anque finalmente Stalin emprestó-y al líder norcoreanu un respaldu llindao y condicionao a l'aceptación de Mao.[4] Mao reaccionó con prudencia y pidió-y a Stalin confirmación de la versión de Kim, ente que esti ordenó que s'escluyera a los chinos de cualquier planificación militar, lo qu'incluyía despinta-yos la mesma fecha del ataque.[5]

Guerra de Corea

editar
 
Guerra de Corea, socedida ente 1950 y 1953. El Tratáu de Non Agresión que remató'l conflictu, dexó de ser válidu'l 11 de marzu de 2013.

La guerra españó finalmente cuando, na madrugada del 25 de xunu de 1950, l'Exércitu Popular de Corea travesó la frontera del paralelu 38 y llegó en solu trés díes a les puertes de Seúl.[6] Los norteamericanos consiguieron que s'aprobara'l 27 de xunu, gracies a que la URSS nun exerció'l so derechu de vetu,[lower-alpha 2] una resolución del Conseyu de Seguridá de les Naciones Xuníes en sofitu a la intervención militar internacional,[7] anque nun pudieron evitar la meyora de los norcoreanos, qu'a finales d'agostu apoderaben casi la totalidá de la península.[8] Sicasí, dempués del desembarcu de Inchon, el 15 de setiembre, tres les llinies del cansáu exércitu del norte, los norteamericanos avanzaron rápido y tomaron Seúl el día 26 y Pyong Yang el 19 d'ochobre, el mesmu día que Mao decidió intervenir direutamente.[9] L'Exércitu de Voluntarios del Pueblu Chinu», dirixíu por Peng Dehuai, infligió primeramente graves derrotes a los estauxunidenses (hasta'l puntu de que MacArthur llegó a proponer l'usu armes nucleares) y recuperó Seúl el 4 de xineru de 1951.[10] Un mes dempués los norteamericanos contraatacaron, recuperaron Seúl y avanzaron escontra'l paralelu 38, en redol al cual construyeron una llinia fortificada de defensa.[11] La guerra entró entós nuna fase d'estancamientu, anque prosiguieron los bombardeos intensivos sobre Corea del Norte, hasta que'l 27 de xunetu de 1953 roblar en Panmunjom un armisticiu, que restauró la frontera del paralelu 38 anterior a la guerra, magar nun concluyó nun tratáu de paz definitivu.[12]

Armisticiu

editar

Les negociaciones del armisticiu, empecipiaes en xunetu de 1951, concluyeron finalmente'l 27 d'esti mes de 1953 en Panmunjeom, na actual Zona Desmilitarizada de Corea (ZDM). L'alcuerdu d'armisticiu foi robláu pol exércitu norcoreanu, voluntarios populares chinos y los Estaos Xuníos y la República de Corea sofitaos pol Comandu de les Naciones Xuníes. Nun se robló un tratáu de paz hasta agora.

Tradición comunista

editar
 
Estatua de Kim Il-Sung en Mansudae.

Corea del Norte foi dirixida por Kim Il-sung dende 1948 hasta la so muerte, el 8 de xunetu de 1994. Dempués, el 8 d'ochobre de 1997, el so fíu Kim Jong-il foi escoyíu pola Asamblea Popular Suprema como Secretariu Xeneral del Partíu de los Trabayadores Coreanos y en 1998 como Presidente de la Comisión Nacional de Defensa y la so posición foi declarada como «el cargu más altu del Estáu», tres una reforma de la Constitución del país, ellaborada en 1972, dexando'l cargu de Presidente vacante n'alcordanza a la memoria de Kim Il-sung.

El PNB por cápita en Corea del Norte casi cuadruplicó ente 1953 y 1960 (de 55 a 208 dólares), ente que quedó casi enllancáu en Corea del Sur (de 56 a 60 dólares).[13] L'historiador Bruce Cummings indica que : "Un informe internu de la CIA almitía les distintes realizaciones del réxime : los cuidos a los neños y particularmente a los güérfanos, el "cambéu radical" del estatutu de la muyer, l'atención médica gratuita y la medicina preventiva, les tases de mortalidaes infantil y una esperanza de vida comparable a los países más avanzaos.[13]

Xeneralmente, les rellaciones internacionales ameyoraron, como mientres el gobiernu de Bill Clinton. Inclusive hubo un cume históricu ente Seúl y Pyong Yang en xunu de 2000.

Más tarde, en 2008, l'entós presidente d'Estaos Xuníos George Walker Bush camudó les sos polítiques frente a Corea del Norte, pidiendo'l desarme y suspensión de la so programa d'armes nucleares; pela so parte Pyong Yang pidió en cuenta de esto borrar a la so nación de la llista negra del terrorismu y qu'Estaos Xuníos-y suministrara de combustible y enerxía.[14][15]

 
Kim Jong-il col primer ministru rusu Vladímir Putin.

Mientres el mandatu de Kim Jong-il a finales de la década de los años 1990, la economía del país empioró considerablemente y la escasez de comida fíxose evidente en numberoses árees por cuenta de severes agües ya hinchentes qu'azotaron el territoriu norcoreanu. Cifres oficiales apurríes pol Comité pa la Rehabilitación de los Damnificados de Corea del Norte», envaloraron el númberu de fallecimientos en 220 000 por cuenta de la fame que careció'l país ente 1995 y 1998;[16][17] sicasí, según delles organizaciones humanitaries, un desconocíu pero gran númberu de persones dalgunes cifren el númberu en redol a los trés millones; The Economist calculó qu'ente 600 000 y 1 000 000— morrieron de resultes d'esta, intensificada por un colapsu nel sistema de distribución de comida.[18] Numberosos norcoreanos entraron illegalmente en China en busca d'alimentos.[ensin referencies]

Corea del Norte ye unu de los sitios más aisllaos del mundu, con severes restricciones na entrada o salida de persones del país. La prensa ta controlada pol Estáu y les organizaciones de mases, que se rixen so los principios de la idea Juche, una interpretación coreana del socialismu.

El 17 d'avientu de 2011 el líder supremu Kim Jong-il finó mientres realizaba un viaxe en tren. El so fíu, el mozu Kim Jong-un, que foi designáu herederu del gobiernu'l 28 de setiembre de 2010, asumió les xeres de xefe del Estáu.

Crisis en Corea de 2013

editar
 
Rangu de los misiles norcoreanos. L'algame de los misiles instalaos en Corea del Sur cubren los 800km que pueden llegar a cualesquier parte de Corea del Norte.

La crisis en Corea de 2013 foi una esguilada de tensiones que se desencadenó en febreru de 2013, por cuenta d'una prueba nuclear realizada per parte de Corea del Norte en respuesta a la resolución 2087 del Conseyu de Seguridá de la ONX solicitada per Estaos Xuníos, que lo sancionó pol llanzamientu del satélite Kwangmyongsong-3 2.[19]

La prueba nuclear llevó a Estaos Xuníos a solicitar nuevamente al Conseyu de Seguridá l'aplicación de más sanciones contra'l gobiernu norcoreanu, lo que se produció al traviés de la resolución 2094. Díes dempués, Corea del Sur y Estaos Xuníos anunciaron que se reforzaríen les maniobres militares conxuntes que lleven a cabu añalmente.[20][21][22] En respuesta a estes maniobres, Corea del Norte anuló'l pactu de non agresión que caltenía con Corea del Sur y cortó les llinies de comunicación direutes col so vecín.[23]

El 29 de marzu, dos bombarderos B-2A estauxunidenses con capacidá nuclear llanzaron proyeutiles frente al mar de Corea.[24][25] lo que foi consideráu por Pyong Yang como l'entamu de la guerra contra la so nación.[26] El 30 de marzu, Corea del Norte anunció la so entrada en «estáu de guerra».

A mediaos d'abril, tanto Corea del Sur como Corea del Norte realizaron propuestes pa empecipiar el diálogu ente les partes, pero nun fueron aceptaes polos sos contrapartes poles condiciones iniciales p'axuntase.

Dende la finalización de la Guerra de Corea con un armisticiu en 1953, la tensión na península coreana nunca sumió, por cuenta de la socesión de diversos movimientos militares a entrambos llaos de la frontera y nos mares axacentes per parte de los dos países y el restu de potencies rexonales.

Pruebes nucleares

editar

Pa xineru del 2016, Corea del Norte realizó una prueba nuclear nel so sitiu de pruebes nucleares Punggye-ri, a unos 50 quilómetros al noroeste de la llocalidá de Kilju, sollertando a la comunidá internacional.

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. Unu de los oficiales encargaos d'ello foi'l futuru Secretariu d'Estáu, Dean Rusk.
  2. Stalin dio instrucciones esplícites nesi sentíu al embaxador soviéticu na ONX, Yacob Malik, nun momentu en que la URSS taba ausente del conseyu en protesta porque'l puestu de China nel mesmu taba ocupáu pola República nacionalista de Chiang Kai-shek y non pola República Popular de Mao.
  1. Fontana, 2011, páxs. 156-157.
  2. Fontana, 2011, p. 157.
  3. Cumings, 1997, páxs. 160-161.
  4. Fontana, 2011, páxs. 158-159.
  5. Short, 2008, p. 430.
  6. Fontana, 2011, p. 159.
  7. «Resolution 83: Complaint of aggression upon the Republic of Korea (27 Jun)» (inglés/francés). Security Council resolutions (27 de xunu de 1950). Consultáu'l 8 de xunu de 2013.
  8. Fontana, 2011, páxs. 160-161.
  9. Fontana, 2011, páxs. 161-163.
  10. Fontana, 2011, páxs. 163-164.
  11. Short, 2008, páxs. 436-437.
  12. Fontana, 2011, páxs. 164-66.
  13. 13,0 13,1 Bradley Martin, Under the loving care of the fatherly leader, 2004
  14. «Rellación EEUU-Corea». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-09-13.
  15. Jack Kim y Susan Cornwell (28 de xunu de 2008). «EEUU pide a Corea del Norte esclarie abarruntes uraniu» (castellanu). Reuters. Archiváu dende l'orixinal, el 2014-05-20. Consultáu'l 23 de mayu de 2013.
  16. «Muertos de fame en Corea del Norte». Blanco y Negru (Madrid):  p. 57. 9 d'abril de 2000. http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/blanco.y.negro/2000/04/09/057.html. Consultáu'l 14 de xunu de 2017. 
  17. «Corea del Norte reconoz que la fame causó 220.000 muertos». El País. 16 de mayu de 1999. https://elpais.com/diario/1999/05/16/internacional/926805621_850215.html. Consultáu'l 14 de xunu de 2017. 
  18. «fame norcoreana».
  19. Resolvimientu 2087 del Conseyu de Seguridá
  20. «sur-anuncian-maniobres-militares-en-peninsula-coreana-3167.html EE.UU. y Corea del Sur anuncien nueves maniobres militares». Telesur. Consultáu'l 17 de marzu de 2013.
  21. «sur-y-estados-unidos-empecipien-exercicios-militares-en-mediu-amenaces-de.shtml Corea del Sur y Estaos Xuníos empecipien exercicios militares en mediu amenaces de Norcorea». La Tercera. Consultáu'l 23 de marzu de 2013.
  22. «sos-capacidaes Seúl y EE UU realicen maniobres conxuntes militares». La Gaceta. Archiváu dende l'sos-capacidaes Seúl y EE UU realicen maniobres conxuntes militares orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 29 de marzu de 2013. «Seúl y Washington realicen dacuando práutiques militares conxuntes nel marcu de la so alianza estratéxica. Dende'l fin de la guerra coreana (1950-1953), unos 28.500 efectivos estauxunidenses tán esplegaos en Corea del Sur.»
  23. «Corea del Sur y Estaos Xuníos efectúen maniobres militares conxuntes». El País (11 de marzu de 2013). Consultáu'l 23 de marzu de 2013.
  24. Les aiciones d'Estaos Xuníos y Corea del Sur non solo busquen escosar a Corea del Norte psicolóxicamente sinón tamién llevala a un conflictu militar, según informó l'analista rusu Alexánder Vorontsov Prauticar ataques nucleares contra Corea del Norte, llanzando imitaciones de bombes atómiques nel cursu de les maniobres ´Key Resolve´ y ´Foal Eagle´, nun ye una retórica, sinón una preparación p'aiciones militares
  25. EE.XX. emplaza "B-2A" na Península Coreana Esi día, 2 unidaes de "B-2A", provenientes de la base aérea de Whiteman del Estáu Missouri, exercitaron el llanzamientu sorpresivu de bombes nel firmamentu sobre'l campu de tiru de Jikdo nel mar frente a Kunsan de la provincia de Jolla del Norte,
  26. [1] Time Has Come to Demonstrate Might of Songun KoreaThe day after the statement of the Supreme Headquarters of the Korean People's Army was issued, the US let fly B-2A, a major nuclear strike means of its air force, into the sky above south Korea. This is an ultimatum that it will ignite a nuclear war on the peninsula at any cost, an indication that it seeks to stand in confrontation with the DPRK to the last.

Bibliografía

editar
  • O'Hanlon, Michael; Mochizuki, Mike. "Crisis on the Korean Peninsula." McGraw-Hill. 2003. ISBN 0-07-143155-1
  • Cumings, Bruce, et al.. "Inventing the Axis of Evil." The New Press. 2004. ISBN 1-56584-904-3
  • Cumings, Bruce (1997). Korea's place in the sun. New York: W.W. Norton. ISBN 0-393-31681-5.
  • Lee, Ki-baek, tr. by Y.W. Wagner & Y.J. Shultz (1984). A new history of Korea (rev. ed.). Seoul: Ilchogak. ISBN 89-337-0204-0.
  • Nahm, Andrew C. (1996). Korea: A history of the Korean people (2nd ed.). Seoul: Hollym. ISBN 1-56591-070-2.
  • Michael Edson Robinson (2007). Korea's twentieth-century odyssey. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-3174-8, 9780824831745.
  • The Academy of Korean Studies (2005). Korea through the Ages Vol. 2. Seoul: The Editor Publishing Co.. ISBN 89-7105-544-8.
  • Adrian Buzu (2007). The making of modern Korea. Oxford: Taylor & Francis. ISBN 0-415-41483-0, 9780415414838.

Enllaces esternos

editar