Homosexualidá n'animales

Pa la homosexualidá n'humanos, vease Homosexualidá.
Más información: Llista d'animales que presenten un comportamientu homosexual

La homosexualidá y la bisexualidá tán presentes nel reinu animal nuna proporción variable.[1] El comportamientu homosexual de los animales toma munches formes distintes (como la rellación sexual, cortexu, ciñu, unión de la pareya, crianza de los fíos), inclusive dientro de la mesma especie, foi reparáu al traviés d'investigaciones, dende primates hasta parásitos intestinales, y ta bien documentáu en 1500 especies.[2]

Homosexualidá n'animales
sexualidad animal (es) Traducir y Comportamiento sexual no-reproductivo en animales (es) Traducir
Cambiar los datos en Wikidata
Dos coríos machu Anas platyrhynchos calteniendo una rellación homosexual.

Según una investigación de la Universidá de California, toles especies animales analizaes en dichu estudiu amosaron comportamientos homosexuales. Esto nun significa que tolos exemplares de cada especie sían homosexuales, sinón qu'en cada especie estudiada topáronse animales con traces o comportamientos que podríen considerase homosexuales.[3]

La homosexualidá animal ye considerada revesosa, porque s'afirma que tien implicaciones nel alderique qu'arrodia a la homosexualidá humana. Oponentes d'esti conceutu afirmen que'l comportamientu animal nun tien implicaciones pa lo qu'ellos ven como un asuntu moral.[4][5]

Aplicación del términu «homosexual» a animales

editar

El términu «homosexual» foi creáu en Prusia na década de 1870 pa describir l'atraición y el comportamientu sexual ente persones del mesmu sexu. El so emplegu n'estudios d'animales ye revesosu por dos razones principales: la sexualidá animal y les sos motivaciones fueron y siguen siendo pocu conocíes y la pallabra tien fuertes implicaciones culturales na sociedá occidental que son irrelevantes pa otres especies.[6]

Les preferencies y motivaciones de los animales siempres son inferíes a partir del so comportamientu, polo que'l comportamientu homosexual recibió una serie de nomes distintos a lo llargo de los años. L'usu correutu de «homosexual» ye un animal que «exhibe comportamientu homosexual», que ye l'emplegáu poles investigaciones modernes.[7][8][9][10] Asina, emplégase'l términu «homosexualidá» pa definir cualquier comportamientu sexual ente animales del mesmu sexu, tal como copulación, estimulación xenital, xuegos d'apareyamientu y exhibiciones.

Estudios sobre'l comportamientu homosexual n'animales

editar

La presencia de comportamientos homosexuales nun foi reparáu oficialmente a gran escala hasta tiempos recién, posiblemente por cuenta de los prexuicios del observador causaos poles actitúes sociales escontra la homosexualidá. El comportamientu paez tar estendíu ente los páxaros sociales y los mamíferos, particularmente nos marinos y los primates.

Nun esisten especies pa les que nun s'haya atopáu comportamientos homosexuales, con esceición de les especies que nunca tienen sexu, como los erizo marinos y los áfidos. Amás, una parte del reinu animal ye hermafrodita, realmente bisexual. Pa ellos, la homosexualidá nun ye un problema.
News-medical.net [11]

Dellos investigadores creen que'l so orixe n'organizaciones sociales de dominación masculines, similares a les traces de dominación visibles na sexualidá de les prisiones. Otros, particularmente Joan Roughgarden, Bruce Bagemihl y Paul Vasey, creen que la función social del sexu (tanto hétero como homosexual) nun ta necesariamente coneutada a la dominación, sinón que sirve pa reforzar les aliances y llazos sociales dientro del grupu. Otros dulden de la teoría de la organización social, indicando que los pingüinos gais, que se xunen en pareya pa tola vida, refuguen copular con femes cuando se-yos da la oportunidá.[12]

Un estudiu sobre les oveyes citáu más embaxo diz lo siguiente:

Aproximao'l 8 % de los carneros amuesen preferencies sexuales [inclusive cuando pueden escoyer] por pareyes masculines, al contrariu que la mayoría de los carneros que prefieren femes. Identificamos un grupu de célules dientro del área preóptica media/anterior del hipotálamo d'oveyes adultes d'una edá determinada que yera significativamente más grande en carneros adultos que n'oveyes...
Charles Y. Roselli[13]

Exemplos

editar

Mamíferos

editar

Bisonte americanu

editar
 
El bisonte americanu ye un mamíferu bovín que de cutiu amuesa comportamientu homosexual.

El cortexu, la monta y la penetración añal completa ente machos foi reparada nel bisonte americanu. El festival de Okipa de los manden conclúi con una representación d'esti comportamientu pa «asegurar la vuelta del búfalu la próxima estación».[14][15] Tamién ye común, anque menos, la monta d'una fema por otra.

Los lakota referir a ellos como pte winkte (pte significa ‘bisonte', y winkte designa a los berdache [‘persones con dos espíritus']).[14]

Bonobo

editar
 
El bonobo, la especie más próxima al ser humanu, col que comparte'l 98 % del so ADN, tien la mayor tasa de comportamientu homosexual ente los animales, siendo una especie dafechu bisexual.

El bonobo -una especie en peligru d'estinción- tien una sociedá matriarcal, inusual ente los simios. Ye dafechu bisexual: tanto los machos como les femes realicen actos hetero- y homosexuales, siendo particularmente notable'l lesbianismu. Aproximao'l 60 % de l'actividá sexual de la especie ye ente dos o más femes.

Anque'l sistema de creación de llazos afeutivos homosexuales de los bonobos representa la mayor proporción d'homosexualidá conocida pa cualquier especie, la homosexualidá foi reparada en tolos grandes simios, incluyendo a los humanos, amás d'otres especies de primates.

Turón

editar

El turón européu (Mustela putorius) caltién rellaciones homosexuales con animales non hermanos. La homosexualidá esclusiva col montaxe y la penetración añal nesta especie solitaria nun tien nenguna función adaptativa aparente.

Delfín mular

editar
 
Delfín mular

Los machos del delfín mular fueron reparaos trabayando en pareyes o grupos mayores pa siguir y/o acutar el movimientu de les femes, dacuando hasta mientres selmanes, esperando a que la fema seya sexualmente receptiva. Los mesmos grupos (o pareyes) fueron reparaos realizando xuegos sexuales ente ellos.

Janet Mann, profesora de bioloxía y fisioloxía de la universidá de Georgetown, afirma que'l fuerte comportamientu personal ente les críes de delfín dexa la creación de fuertes llazos afeutivos que beneficien a la especie nun contestu evolutivu.[16] Cita estudios qu'amuesen qu'estos delfines son darréu, como adultos, bisexuales y que estos machos trabayen xuntos pa protexese y pa buscar femes coles que reproducise.

Elefante

editar

Tantu del elefante africanu como del asiáticu son conocíos llazos afeutivos y cópules homosexuales. Estos alcuentros acomúñense de cutiu con actos afeutivos, como besos, enxareyar les trompes y allugamientu de la trompa na boca del otru. Los alcuentros son análogos a los heterosexuales, con unu de los machos asitiando la so trompa a lo llargo del llombu del otru y emburriando escontra alantre, pa indicar la so intención de montalo. Estos machos formen «grupos de compañeros», que consisten nun machu de más edá y unu o dos más nuevos. Rellaciones homosexuales son comunes y frecuentes en dambos sexos, asina, los elefantes asiáticos en cautividá realicen un 45 % de les sos rellaciones sexuales con individuos del so mesmu sexu.[17]

Hiena enllordiada

editar
 
La hiena enllordiada (Crocuta crocuta) ye un mamíferu carnívoru, moderadamente grande que vive en África.

La fema de la hiena enllordiada tien un sistema urinariu xenital únicu, bien similar al pene del machu. La estructura familiar ye matriarcal y rellaciones de dominación con un fuerte componente sexual pueden reparase de cutiu.

Los primeros naturalistes pensaben que les hienes yeren hermafrodites o homosexuales, principalmente por cuenta de que'l sistema urogenital de la fema paezse más a un pene qu'a una natura.[18] Según escritos antiguos, como la Metamorfosis d'Ovidio (43 e.C. -17 d. C.), la hiena camudaba de cutio el so sexu y la so naturaleza de machu y fema y viceversa. Nel Paedagogus, Clemente d'Alexandría (150-211) indica que la hiena, xunto col coneyu, taba «encegolada pol actu sexual». Munchos europeos acomuñaben a la hiena cola deformidá sexual, la prostitución, el comportamientu esviáu ya inclusive la bruxería.

Investigaciones recién amuesen que «al contrariu qu'otros mamíferos fema, les hienes fema son d'apariencia masculina, mayores que los machos y significativamente más agresives»,[19] fueron «masculinizadas ensin ser "desfeminizadas"».[18] Estos xenitales únicos y el comportamientu agresivu de la hiena fema llevó a pensar qu'estes femes agresives compiten meyor polos recursos, incluyendo comida y pareyes, que los sos machos menos trabaos.[18][20] Estudios demostraron que «niveles elevaos de testosterona nel úteru» contribúin a una mayor agresividá.[21] Tanto machos como femes, pertenecientes a los más agresivos, monten a miembros del mesmu sexu,[21][22] que de la mesma posiblemente actúen de manera más sumisa por cuenta de niveles más baxos de testosterona de les sos madres.[19]

Xirafa

editar
 
Xirafes machu esforcexando col pescuezu.

Los investigadores trataron la homosexualidá n'animales como una tema tabú, quiciabes por un tracamundiu inocente o por mieu a «ser fechu risión polos sos colegues».[11] Un casu nel que se pasó per alto esti comportamientu ye descritu por Petter Bockman pa les xirafes, onde 9 de 10 axugamientos asocede ente machos.

Cada machu que golía a una fema yera anotáu como sexu, ente que rellaciones añales con orgasmu ente machos a cencielles «xiraba en redol» a la dominación.
News-medical.net[11]

Delfín del ríu Amazones

editar

Describióse la formación de bandes de 3 a 5 delfines del ríu Amazones, delfines rosados o delfines botos, qu'esfruten de sexu en grupu. Los grupos suelen entender los varones nuevos y, dacuando, una o dos hembra. El sexu realízase de cutiu en formes non reproductives, col focico, aletes y el frotamiento xenital, ensin distinción de sexu. En cautiverio, reparóse que n'ocasiones realicen la penetración homosexual y heterosexual del espiráculo, un homólogu furacu cola fuesa nasal d'otros mamíferos, faciendo d'este l'únicu exemplu conocíu de sexu nasal nel reinu animal. Los machos dacuando tamién realicen el sexu con varones de los tucuxi, una especie de pequeñu botu.[23]

Lleón

editar
Lleones machu copulando nun tríu.

Tantu los lleones machos como femes fueron reparaos n'aiciones homosexuales.[24][25] Lleones machu xunir en pareya per dellos díes y empecipien actividaes homosexuales, afalagándose, llegando a montase y empecipiando movimientos de cadril, ensin enfusase. Un 8 % de los acoplamientos reparaos son con otros machos. Les pareyes de femes fueron reparaes en cautividá, pero non na naturaleza.

Macacu xaponés

editar

Les rellaciones homosexuales son frecuentes nel macacu xaponés, anque los niveles camuden ente grupos. Les femes formen «pareyes de consortes» caracterizaes por actividaes sociales y sexuales afeutives. En dellos grupos hasta un cuartu de les femes formen llazos d'esi tipu, que duren ente unos pocos díes y delles selmanes. Dacuando surden d'esti tipu d'axugamientu fuerte amistaes que duren llargu tiempu. Los machos tamién tienen rellaciones homosexuales, típicamente con múltiples pareyes de la mesma edá. Actividaes afeutives y lúdiques tán acomuñaes a estes rellaciones.[26]

Un estudiu de Dr. Charles Y. Roselli y los sos collaboradores d'ochobre de 2003, de la Oregon Health and Science University, afirma que la homosexualidá nos carneros (un 8 % de la población) ta acomuñada con una rexón del celebru de los carneros que los autores llamen ovine Sexually Dimorphic Nucleus (oSDN; nucleu ovín sexualmente dimórfico), que ye dos veces menor na correspondiente rexón de los carneros heterosexuales.[13]

 
Carneru de la isla Ouessant (Francia).

Los científicos atoparon que «el oSDN en carneros que preferíen femes yera significativamente mayor y contenía más neurones que nes oveyes y nos carneros que preferíen machos. Amás el oSDN de los carneros que preferíen a femes espresaben un mayor nivel d'aromatasa, una sustancia que convierte la testosterona en estradiol, de manera que la hormona andróxenu facilita'l comportamientu sexual masculín típicu. Nun había diferencia de la espresión de la aromatasa ente les oveyes y los carneros que preferíen machos».

«El trupu nucleu de neurones que formen el oSDN espresen el citocromo P450 aromatasa. Los niveles de ARN mensaxeru aromatasa nel oSDN yeren significativamente mayores nos carneros comenenciudos por femes que n'oveyes, ente que carneros comenenciudos en machos teníen niveles entemedios d'espresión». Estos resultaos suxeren que «[...] variaciones naturales nes preferencies de pareya sexual pueden tar rellacionaes con diferencies na anatomía cerebral y la so capacidá de sintetizar estróxenu».[13]

 
Dos perres montándose nun exemplu de rellación sexual lésbica.

La esistencia de la homosexualidá nos perros ta probada científicamente por numberosos estudios d'investigación. Ello ye que nos machos ye más bono de reparar ya identificar por cuenta de les erecciones.[27]

Coríos

editar
 
Dos patos monteses (Anas platyrhynchos) machos calteniendo rellaciones homosexuales.

Los coríos formen pareyes machu-fema solo hasta que la fema pon los güevos, momentu nel cual el machu abandona a la fema. Estes aves tienen tases d'actividá sexual ente machos que son inusualmente altes pa les aves, en dellos casos, tan altes como'l 19 % de tolos pares nuna población.

Cisnes negros

editar
 
El cisne negru, Cygnus atratus, ye una ave acuática que se reproduz principalmente nes sudorientales y sudoccidentales d'Australia.

Envalórase qu'un cuartu de les pareyes de cisnes negros son homosexuales y que roben güevos o formen tríos temporales con femes pa consiguir güevos, espulsando a la fema dempués de la puesta.[28] Un mayor númberu de cisnes crecíos nestes circunstancies sobreviven hasta adultos que nel casu de pareyes heterosexuales, por cuenta de que dos machos tienen mayor posibilidá de defender una área mayor de terrén.

Pingüinos

editar

A principios de febreru de 2004, el New York Times informó sobre un par de pingüinos barbijos machos del zoo de Central Park de Nueva York que formaren pareya ya inclusive consiguieren criar con ésitu a un pitucu fema a partir d'un güevu.[29] Informóse de que pingüinos de Nueva York tamién formen pareyes homosexuales.[30] George Murray Levick, esplorador inglés, qu'a principios del sieglu XX foi n'espedición al Polu Sur, describió'l comportamientu homosexual de los Pingüinos de Adelia (Pygoscelis adeliae).[31][32] Zoos en Xapón y Alemaña tamién han documentáu pareyes de pingüinos machu.[12] Les pareyes construyeron niales xuntes y empleguen una piedra pa sustituyir al güevu nel nial. Investigadores de la Universidá de Rikkyo en Tokiu atoparon 20 pareyes gais nos 16 grandes acuarios y zoos de Xapón. El zoo de Bremerhaven (n'Alemaña) intentó dixebrar les pareyes gais importando femes dende Suecia y dixebrando físicamente a les pareyes. Nun tuvieron ésitu. El direutor del zoo comentó que la rellación ente les pareyes gais yera demasiáu fuerte.

Gaviluetes

editar

Estudios amosaron qu'un 80 a 85 % de delles poblaciones timbalicas de gaviluetes occidentales son lésbiques.[16]

La investigación demostró que'l contaminante ambiental metilmercurio puede aumentar la prevalencia de la conducta homosexual masculina na Ibis blancu americanu. L'estudiu implicó someter a los pollos en dosis variables a la sustancia químico y midir el grau de comportamientu homosexual na edá adulta. Los resultaos afayaron foi qu'a midida que aumentaba la dosis de la probabilidá de que la conducta homosexual tamién aumentó. La función endocrina de bloquéu del mercuriu suxirióse como una posible causa de perturbación sexual n'otres especies d'aves.[33][34]

En 1998 dos machos utres lleonaess nomaes Dashik y Yehuda, nel Zoolóxicu Bíblicu de Xerusalén, que participaben nel programa «sexu abierto y lleno d'enerxía» construyeron un nial. Los encargaos de la pareya punxéron-y un güevu artificial que los dos padres se turnaban pa guarar; y 45 díes dempués, el zoolóxicu sustituyó'l güevu con una utre ñácaru. Les dos utres machu criaron a la pequeña utre adoptiva xuntes. Dellos años más tarde, sicasí, Yehuda interesar por una utre fema que s'introdució a la pajarera. Dashik ablayóse, y finalmente foi movíu al xardín d'investigación zoolóxica de la Universidá de Tel Aviv, onde tamién estableció una xerarquía con una utre fema.[35][36]

Dos utres machu homosexuales nel zoolóxicu Allwetter (en Muenster) construyeron un nial xuntes, a pesar de que fueron recoyíes nos sos materiales y los niales yeren de cutiu robaos por otres utres. Finalmente fueron dixebraes pa tratar de promover la cría por aciu l'allugamientu d'una d'elles coles utres femes, magar les protestes de grupos homosexuales alemanes.[37]

Palombos

editar

Tanto machos como femes de palombu presenten dacuando un comportamientu homosexual. Amás de la conducta sexual, pares de palombos del mesmu sexu construyeron niales, y les pites ponen güevos (infértiles) y traten de guaralos.

Llagarteses

editar

Les femes de llagarteses de la familia Teiidae que tienen l'habilidá de reproducise por partenogénesis y, como tal, los machos son relativamente escasos y la reproducción sexual non estándar. Les femes realicen actividaes sexuales p'aguiyar la ovulación, col comportamientu siguiendo ciclos hormonales; les femes que pasen por un ciclu de baxu nivel d'estróxenu adopten roles sexuales «masculinos», los que tienen momentáneamente niveles d'estróxenu altos asumen el papel sexual «femenín». Les llagarteses que realicen los rituales de cortexu tienen una mayor fertilidá que los que son calteníos n'aislamientu, por cuenta de una medría de les hormones provocáu polos comportamientos sexuales.

Asina, a pesar de que les poblaciones de llagarteses asexuales nun tienen machos, los estímulos sexuales siguen aumentando l'ésitu reproductivu. Dende un puntu de vista evolutivu, estes femes pasen el 100 % del so códigu xenéticu a les sos críes (en llugar del 50 % nel casu de la reproducción sexual).

Delles especies de gecos tamién se reproducen por partenogénesis.

Inseutos y arácnidos

editar

El comportamientu homosexual nos inseutos foi una tema d'alderique importante ente los científicos. Propunxéronse delles teoríes. Una d'elles afirma que la principal causa de la homosexualidá nos inseutos y arañes qu'esplica por qué los machos, en delles especies hasta'l 85 %, dedicar a la homosexualidá ye a cencielles un casu d'identidá equivocada yá que, según dicha teoría, el costu de perder la oportunidá de copular con una fema ye mayor que'l riesgu d'arreyase n'actividaes sexuales con un inseutu o araña del mesmu sexu.

Mosques
editar

La base xenética de la homosexualidá animal foi estudiáu na mosca de la fruta (Drosophila melanogaster). Tien dos copies d'un apanfilo mutante puramente p'apariase con otros machos. Asina, fueron identificaos múltiples xenes que pueden causar el cortexu homosexual y l'apareyamientu. Estos xenes controlen el comportamientu al traviés de feromones, según l'alteración de la estructura de los celebros d'estos inseutos. Estos estudios tamién investigaron la influencia del mediu ambiente nel comportamientu homosexual de les mosques.[38][39][40][41][42][43][44]

Libélulas
editar
 
Pareya de Sympetrum striolatum.

La homosexualidá masculina foi inferida en diverses especies de libélules y caballinos del diañu (orde de les odonates). Les pinces copuladoras del machu estropien d'una manera carauterística la cabeza de les femes mientres el sexu. Un estudiu de 11 especies de libélulas reveló qu'esi tipu de daños mientres la cópula atopar nel 20 al 80 % de los machos, indicando una proporción relativamente alta de copulación ente machos.[45][46]

Chinches
editar

Les rellaciones sexuales de les chinches de les cames (Cimex lectularius) machu son nun 50 % homosexuales, nun 30 % efectuar con femes y d'últimes el 20 % producir con animales estraños. Les chinches machu tienen un pene en forma de sable furador qu'enfusa na cópula cualesquier parte del organismu receptor; la espelma sobrevive y diríxese dempués escontra los ovarios si la chinche ye fema o escontra les canales deferentes si la chinche ye machu, facer al traviés del sistema circulatoriu. Cuando un machu ye enfusáu por otru, la espelma sobrevive nel cuerpu del machu receptor y cuerre escontra les canales deferentes y entemezse colos espermatozoides autóctonos, de cuenta que cuando'l machu receptor enfusa, de la mesma inyécta-y tantu los sos propios espermatozoides como los del machu col que caltuviera rellaciones homosexuales.[47]

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. Gordon, Dr. Dennis (10 d'abril de 2007). «“Catalogue of Life” reaches one million species». National Institute of Water and Atmospheric Research. Archiváu dende l'orixinal, el 13 de xunetu de 2007. Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  2. Harrold, Max (16 de febreru de 1999). «Biological exuberance: animal homosexuality and natural diversity». The Advocate, reimpreso na Highbeam Encyclopedia. Revisión del llibru de Bruce Bagemihl: Biological exuberance: animal homosexuality and natural diversity. St. Martin's Press, 1999. ISBN 0-312-19239-8.. Archiváu dende l'orixinal, el 25 d'avientu de 2007. Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  3. .
  4. Solimeo, Luiz Sérgio (21 de setiembre de 2004). «The Animal Homosexuality Myth». NARTH (National Association for Research & Therapy of Homosexuality). Archiváu dende l'orixinal, el 4 de setiembre de 2007. Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  5. Solimeo, Luiz Sérgio (2004, ISBN 1-877905-33-X). «Defending A Higher Law: Why We Must Resist Same-Sex "Marriage" and the Homosexual Movement». Spring Grove, Penn.: The American TFP. Archiváu dende l'orixinal, el 4 de setiembre de 2007. Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  6. Dorit, Robert (setiembre-ochobre de 2004). «Rethinking Sex». American Scientist. Archiváu dende l'orixinal, el 12 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 11 de setiembre de 2007.
  7. Bruce Bagemihl, Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity, St. Martin's Press, 1999; pp. 122-166.
  8. Roughgarden, Joan: Evolutions rainbow: diversity, gender and sexuality in nature and people. Berkeley (California): University of California Press, 2004; páxs. 13-183.
  9. Vasey, Paul L. (1995): «Homosexual behaviour in primates: a review of evidence and theory.» International Journal of Primatology, 16: páxs. 173-204.
  10. Sommer, Volker & Paul L. Vasey (2006): Homosexual behaviour in animals, an evolutionary perspective. Cambridge: Cambridge University Press, 2006. ISBN 0521864461.
  11. 11,0 11,1 11,2 «1,500 animal species practice homosexuality». News-medical.net (23 d'ochobre de 2006). Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  12. 12,0 12,1 «Gay penguins resist “aversion therapy”». 365 Gay.com (11 de febreru de 2005). Archiváu dende l'orixinal, el 12 de febreru de 2005. Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  13. 13,0 13,1 13,2 Roselli, Charles Y. (2004, vol. 145, n. 2, páxs. 478-483). «The Volume of a Sexually Dimorphic Nucleus in the Ovine Medial Preoptic Area/Anterior Hypothalamus Varies with Sexual Partner Preference». Journal of Endocrinology, Endocrine Society, Bethesda, MD,. Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  14. 14,0 14,1 Bagemihl, Bruce (Spring 2000). «Left-handed bears & androgynous cassowaries: homosexual/transgendered animals and indigenous knowledge». Whole Earth Magacín. Archiváu dende l'orixinal, el 16 de setiembre de 2007. Consultáu'l 16 de xunu de 2007.
  15. Vervaecke H, Roden C. (n'inglés) «Going with the herd: same-sex interaction and competition in American bison», artículu en: Sommer V.; y Vasey P. L. (editores): Homosexual behaviour in animals. Cambridge University Press, 2006. Páxs. 131-153. ISBN 0-521-86446-1. Publicáu en Google Books. Consultáu'l 1 de payares de 2013.
  16. 16,0 16,1 Smith, Dinitia (7 de febreru de 2004). «Central Park Zoo's gai penguins ignite alderique». San Francisco Chronicle, reimpreso nel diariu New York Times. Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  17. Bruce Bagemihl, Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity, St. Martin's Press, 1999; páxs. 427-430
  18. 18,0 18,1 18,2 «Like mother, like cubs: Hyena alpha moms jumpstart cubs with hormonal jolt». Michigan State University (2006). Archiváu dende l'orixinal, el 29 de xunu de 2007. Consultáu'l 11 de setiembre de 2007.
  19. 19,0 19,1 Holekamp, Kay Y. (2003). «Research: Spotted Hyena - Introduction and Overview». Michigan State University, Department of Zoology. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de xunu de 2007. Consultáu'l 11 de setiembre de 2007.
  20. Selim, Jocelyn (04.28.2006). «Top Dogs: Steroid hormones give hyenas a head start.». Discover Magacín. Consultáu'l 11 de setiembre de 2007.
  21. 21,0 21,1 Forger, Nancy G.; Laurence G. Frank, S. Marc Breedlove, Stephen Y. Glickman (6 Dec 1998, Volume 375, Issue 2, Pages 333 - 343). «Sexual Dimorphism of Perineal Muscles and Motoneurons in Spotted Hyenas». The Journal of Comparative Neurology. Consultáu'l 11 de setiembre de 2007.
  22. «Wilson, Sexing the Hyena - "The males mount each other"». University of Chicago Press. Consultáu'l 11 de setiembre de 2007.
  23. Sylvestre, J.-P.: [https://web.archive.org/web/20161022010800/http://www.aquaticmammalsjournal.org/share/AquaticMammalsIssueArchives/1985/Aquatic_Mammals_11_2/Sylvestre.pdf Archiváu 2016-10-22 en Wayback Machine «Some observations on behavior of two Orinoco dolphins (Inia geoffrensis humboldtiaba [Pilleri y Gihr 1977]) in captivity, at Duisburg Zoo»], artículu n'inglés na revista Aquatic Mammals, nᵘ 11.2, páxs. 58-65; 1985.
  24. Bruce Bagemihl, Biological exuberance: animal homosexuality and natural diversity. St. Martin's Press, 1999; páxs. 302-305. Nel so analís sobre les rellaciones del mesmu sexu ente lleones, Bagemihl utiliza testu de:
    • Cooper, J. B.: «An exploratory study on African lions», publicáu en Comparative Psychology Monographs, 17: páxs. 1-48.
    • Eaton, R. L.: «The biology and social behavior of reproduction in the lion», artículu en Eaton (ed.): The world's cats, vol. II; páxs. 3-58, Seattle, 1974.
    • Schaller, G. B.: The Serengeti lion. University of Chicago Press, 1972.
  25. Srivastav, Suvira (15 a 31 d'avientu de 2001). «Lion, without lioness». TerraGreen: News to Save the Earth. Terragreen. Archiváu dende l'orixinal, el 14 de setiembre de 2007. Consultáu'l 2 de setiembre de 2007.
  26. Bagemihl, Bruce: Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity, St. Martin's Press, 1999; páxs. 302-305.
  27. «Homosexualidá animal.» 27 d'ochobre de 2006. El Mundo.
  28. Goudarzi, Sara (Nov 16, 2006). «Gay animals out of the closet?: First-ever museum display shows 51 species exhibiting homosexuality». MSNBC. Consultáu'l 12 de setiembre de 2007.
  29. Smith, Dinitia (7 de febreru de 2004). «Love That Dare Not Squeak Its Name». Consultáu'l 10 de setiembre de 2007.
  30. «They're in love. They're gai. They're penguins... And they're not alone.». Columbia University, Columbia News Service (10 de xunu de 2002). Archiváu dende l'orixinal, el 16 de xunetu de 2006. Consultáu'l 21 de xunetu de 2006.
  31. Russell, D. G. D.; Sladen, W. J. L.; Ainley, D. G. (2012). «Dr. George Murray Levick (1876–1956): Unpublished notes on the sexual habits of the Adélie penguin» (n'inglés). Polar Record:  páxs. 1. doi:10.1017/S0032247412000216. 
  32. McKie, Robin (9 de xunu de 2012). “Sexual depravity” of penguins that Antarctic scientist dared not reveal. http://www.guardian.co.uk/world/2012/jun/09/sex-depravity-penguins-scott-antarctic. Consultáu'l 9 de xunu de 2012. 
  33. «Mercury causes homosexuality in male ibises». Nature. 1 d'avientu de 2010. doi:10.1038/news.2010.641. 
  34. «Altered pairing behaviour and reproductive success in white ibises exposed to environmentally relevant concentrations of methylmercury». Proceedings of the Royal Society B. 1 d'avientu de 2010. doi:10.1098/rspb.2010.2189. 
  35. Gay vulture couple raise surrogate chicks. Londres: The Independent. 2 d'agostu de 1999. http://www.independent.co.uk/news/gai-vulture-couple-raise-surrogate-chicks-1110120.html. Consultáu'l 21 de setiembre de 2009. 
  36. “Gay” vulture couple split up at Jerusalem zoo, then become fathers. Haaretz. 21 de setiembre de 2009. Archivado del original el 2013-06-16. https://web.archive.org/web/20130616033627/http://www.haaretz.com/print-edition/news/gay-vulture-couple-split-up-at-jerusalem-zoo-then-become-fathers-1.7562. Consultáu'l 21 de setiembre de 2009. 
  37. «Gay vultures split up to go straight | Showbiz: Latest News | STV Entertainment». Entertainment.stv.tv. Consultáu'l 17 de payares de 2010.
  38. «Behavior and cytogenetics of fruitless in Drosophila melanogaster: different courtship defects caused by separate, closely linked lesions». Genetics (The Genetics Society of America) 121 (4):  páxs. 773-785. J.C.. PMID 2542123. PMC 1203660. http://www.genetics.org/cgi/content/abstract/121/4/773. Consultáu'l 14 de payares de 2008. 
  39. «Sexual behavior mutants revisited: molecular and cellular basis of Drosophila mating». Cell. Mol. Life Sci. 56 (7–8):  páxs. 634–46. 1999. doi:10.1007/s000180050458. PMID 11212311. 
  40. «Genetic dissection of sexual orientation: behavioral, cellular, and molecular approaches in Drosophila melanogaster». Neurosci. Res. 26 (2):  páxs. 95-107. 1996. doi:10.1016/S0168-0102(96)01087-5. PMID 8953572. 
  41. «Genetic feminization of pheromones and its behavioral consequences in Drosophila males». Science 276 (5318):  páxs. 1555-8. 1997. doi:10.1126/science.276.5318.1555. PMID 9171057. 
  42. «From behavior to development: xenes for sexual behavior define the neuronal sexual switch in Drosophila». Mech. Dev. 73 (2):  páxs. 135-46. 1998. doi:10.1016/S0925-4773(98)00042-2. PMID 9622612. 
  43. «Misexpression of the white (w) gene triggers male-male courtship in Drosophila». Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 92 (12):  páxs. 5525-9. 1995. doi:10.1073/pnas.92.12.5525. PMID 7777542. 
  44. «Social experience and pheromonal perception can change male-male interactions in Drosophila melanogaster». J. Exp. Biol. 208 (Pt 5):  páxs. 891-8. 2005. doi:10.1242/jeb.01454. PMID 15755887. http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/208/5/891. 
  45. Dunkle, S. W. (1991): «Head damage from mating attempts in dragonflies (Odonata: Anisoptera)», artículu n'inglés na revista Entomological News, 102, pp. 37-41.
  46. Utzeri, C. y Belfiore, C. (1990): «Anomalous tandems in Odonata.» Estaza Entomolóxica, 22 (2), páxs. 271-288; 1990.
  47. Werber, Bernard: The day of the ants, 1993

Enllaces esternos

editar