Intel Corporation ye'l mayor fabricante de circuitos integraos del mundu, según la so cifra de negociu añal.[1] La compañía d'Estaos Xuníos ye la creadora de la serie de procesadores x86, el procesadores más comúnmente atopaos na mayoría de los ordenadores personales. Intel foi fundada'l 18 de xunetu de 1968 como Integrated Electronics Corporation (anque un error común ye'l de que "Intel" vien de la pallabra intelligence) polos pioneros en semiconductores Robert Noyce y Gordon Moore, y munches vegaes acomuñaos cola direición executiva y la visión d'Andrew Grove.

Intel Corporation
negociu, empresa y empresa de capital abiertu
Llocalización
Sede Santa Clara
Direición Estaos Xuníos
Forma xurídica sociedad de Delaware (es) Traducir
Historia
Fundación18 xunetu 1968
Fundador Robert Noyce
Gordon Moore
Andrew Grove
Organigrama
Direutor executivu Pat Gelsinger (15 febreru 2021)
Sector
Industria Semiconductores (es) Traducir
industria eléctrica (es) Traducir
Productos destacaos soporte físicu
microprocesador
memoria flash (es) Traducir
unidá d’estáu sólidu
chipset
Servidor (es) Traducir
software
Unidá central de procesamientu
Participación empresarial
Filiales
Propietariu de
Forma parte de
Datos económicos
Bolsa de valores S&P 500
NASDAQ-100
Permediu Industrial Dow Jones
Parte de NASDAQ INTC
Bolsa de Ḥong Kong 4335
Emplegaos 121 100 (2021)
Activos totales 168 406 000 000 $ (2021)
Ingresos totales 63 054 000 000 $ (2022)
Beneficiu netu 8 014 000 000 $ (2022)
Beneficiu enantes d'impuestos 2 334 000 000 $ (2022)
Web oficial
Cambiar los datos en Wikidata

Historia

editar

Intel foi fundada en Mountain View (California) en 1968 por Gordon E. Moore (químicu y físicu, famosu pol so "Llei de Moore") y Robert Noyce (físicu y co-inventor del circuitu integráu) cuando salieron de Fairchild Semiconductor. El tercer emplegáu d'Intel foi Andy Grove,[2] un inxenieru químicu, que dirixó la compañía mientres la mayor parte de los años 1980 y del periodu d'alta crecedera de los 1990.

Moore y Noyce primeramente quixeron llamar a la compañía "Moore Noyce".,[3] pero sonaba mal (yá que n'inglés suena como More Noise, que lliteralmente significa: Más Ruiu, un nome pocu fayadizu pa una empresa electrónica, una y bones el ruiu n'electrónica suel ser bien indeseable y de normal acomúñase con males interferencies). Utilizaron el nome NM Electronics mientres casi un añu, antes de decidise a llamar a la so compañía Integrated Electronics (n'español Electrónica Integrada), embrivíu "Intel".[4] Pero "Intel" taba rexistráu por una cadena d'hoteles, polo que tuvieron que mercar los derechos por que pudieren utilizalo.[5]

El 58% de les ventes d'Intel vienen de fora de los Estaos Xuníos.

Intel apodera'l mercáu de los microprocesadores. Anguaño, el principal competidor d'Intel nel mercáu ye Advanced Micro Devices (AMD), empresa cola qu'Intel tuvo alcuerdos de compartición de teunoloxía: cada sociu podía utilizar les innovaciones teunolóxiques patentaes de la otra parte ensin nengún costu y cola que se vio envolubrada en pleitos cruzaos. L'otru históricu competidor nel mercáu x86, Cyrix, acabó integráu en VIA Technologies, que caltién el VIA C3 nel mercáu de los equipos de baxu consumu. Pela contra, la puxanza de los equipos con procesadores con nucleu ARM qu'amenacien taramiar la parte móvil del mercáu PC, ta convirtiéndose nun rival más seriu.

El 6 de xunu de 2005 Intel llegó a un alcuerdu con Apple Computer, pol qu'Intel va aprovir procesadores pa los ordenadores d'Apple, realizándose ente 2006 y 2007 la transición dende los tradicionales IBM. Finalmente, en xineru de 2006 presentar al mercáu los primeros ordenadores d'Apple, una portátil y otra d'escritoriu, con procesadores Intel Core Duo de doble nucleu.

Intel ta desenvolviendo un proyeutu llamáu Tera Scale Computing. Esti equipu llogró un procesador de 80 nucleos con un consumu de 62 vatios qu'algamó 1 Teraflop. Fixeron una meyora que llega a los 2 Teraflops; esto consiguir ameyorando la refrigeración y optimizando los nucleos, y consiguieron xubir la frecuencia hasta 6,26 GHz. Tien un consumu de 160,17 vatios; optimizóse de tal manera qu'a la frecuencia de 3,13 GHz consume namái 24 vatios, cuando ta inactivu namái consume 3,32 vatios y namái caltién 4 nucleos activos.

Venta del negociu de procesadores XScale

editar

El 27 de xunu de 2006 anuncióse la venta del negociu de procesadores Intel XScale. Intel alcordó vender el negociu del procesador XScale a Marvell Technology Group por un preciu envaloráu de 600 millones de dólares (lo mercara por 1.600 millones) n'efectivu y l'asunción de pasivos ensin especificar. La midida tenía por oxetu dexar a Intel concentrar los sos recursos nel negociu del nucleu x86 y los servidores de negocios. L'adquisición completóse'l 9 de payares de 2006.[6]

Alquisiciones

editar

N'agostu de 2010, Intel anunció dos importantes alquisiciones. El 19 d'agostu de 2010, Intel anunció qu'entamaba mercar McAfee, compañía de software de seguridá informática que'l so productu más conocíu ye'l antivirus McAfee VirusScan. Coles mesmes McAfee yá anunciara la inversión n'empreses especializaes de la mesma en seguridá de dispositivos móviles, como tenCube y Trust Dixital, magar llograr baxes resultaos nel últimu trimestre. El preciu de compra foi de 7680 millones de dólares, y les empreses dixeron que si l'alcuerdu aprobábase los nuevos productos que se llanzaríen a principios de 2011.[7]

Menos de dos selmanes dempués, la compañía anunció l'adquisición del negociu de soluciones inalámbriques d'Infineon Technologies.[8] Con esta compra, Intel entama utilizar la teunoloxía de la compañía nos ordenadores portátiles, teléfonos intelixentes, netbooks, tabletas y los ordenadores integraos nos productos de consumu, pa finalmente integrar el so módem inalámbricu nos chips de siliciu d'Intel.[9] Intel llogró l'aprobación pa l'adquisición de McAfee el 26 de xineru de 2011, cerrándose la compra definitiva nesa fecha. Intel aportó a garantizar que les empreses de seguridá competidores tuvieren accesu a tola información necesaria que dexara a los sos productos usar los chips d'Intel y los ordenadores personales.[10]

Tres el zarru de la ufierta de McAfee, la fuercia llaboral d'Intel xube a unes 90 000 persones, incluyíos los (aproximao) 12 000 inxenieros de software.[11]

En marzu de 2011, Intel mercó la mayor parte de los activos de SySDSoft,[12]

Productos y hestoria del mercáu

editar

L'ésitu empezó modestamente cuando consiguieron que la compañía xaponesa Busicom encargára-yos una remesa de microprocesadores pa les sos calculadores programables. Magar les indicaciones de los xaponeses, l'inxenieru Ted Hoff diseñó un chip revolucionariu que podía ser utilizáu en munchos otros dispositivos ensin necesidá de ser rediseñáu. Los mozos d'Intel aína diéronse cuenta del potencial d'esti productu, capaz de dotar de ‘intelixencia' a munches máquines ‘tontes'. L'únicu problema yera que Busicom tenía los derechos, y pa recuperalos Intel tuvo que paga-yos 60.000 dólares.

En 1971 nació'l primer microprocesador (naquella dómina entá nun se-yos conocía por esi nome). El potentísimo Intel 4004 taba compuestu por 4 d'estos chips y otros 2 chips de memoria. Esti conxuntu de 2300 transistores qu'executaba 60.000 operaciones per segundu poner a la venta por 200 dólares. Bien llueu Intel comercializó'l Intel 8008, capaz de procesar el doble de datos que'l so antecesor y qu'anubrió los aparatos d'aeropuertos, restoranes, salones recreativos, hospitales, gasolineres, etc.

En 1981 Intel desenvolvió los procesadores Intel 8086 y 8088 (de 16 bits y 8 bits de bus de datos, dambos col mesmu conxuntu d'instrucciones) qu'atroparon la friolera de 2500 premios de diseñu nun solu añu. IBM escueye'l 8088 pal so IBM PC (allega per primer vegada a un fabricante esternu) y esto crea l'inmensu mercáu del compatible IBM PC. En 1982 apaeció'l revolucionariu Intel 80286, forníu con 134.000 transistores y el primeru n'ufiertar compatibilidá de software colos sos predecesores.

En 1985 llegó'l Intel 80386, un micro de 32 bits y 275.000 transistores que foi rápido adoptáu por Compaq pal so ordenador personal Compaq Deskpro 386. Cuatro años dempués llegaría'l robezu Intel 80486 de 1,2 millones de transistores.

En 1993 Intel empieza a desenvolver la llinia Pentium, enllena de nuevos estándares y de transistores, y con 5 vegaes más capacidá que'l 486. Dempués va llegar el Pentium Pro y en 1997 inclúi nos sos procesadores la teunoloxía MMX. En mayu de 1997 apaez el Intel Pentium II, un añu más tarde el Pentium II Xeon, tres el que llegaría'l Intel Pentium III.

Dientro de los microprocesadores d'Intel tenemos de destacar les teunoloxíes multinucleu implementaes nos procesadores Pentium D y Core 2 Duo, la teunoloxía móvil Centrino desenvuelta pal mercáu de portátiles y la teunoloxía Hyper-Threading integrada nos procesadores Intel Pentium 4 y procesadores Intel Core i7.

Anguaño, el más conocíu procesador ye'l denomináu Intel Core i7, de la llinia Intel Core, unu de los más rápidos nel campu de los PC dica agora. Esti procesador reemplazó a los procesadores Core 2 Duo. Malapenes siendo superáu en potencia pela llinia Xeon, y los Xeon phi los cualos tienen la capacidá de llegar a los 72 nucleos, funcionando a 1,5 GHz. Con too y con eso, estos son los que-y dieron el so gran fama a Intel, y lo que fizo que les sos ventes desapieguen.

A principios de 2017, la empresa anunció que fadría una reforma completa na so organización, destinando'l so trabayu y mayor cantidá de recursos nos centros de datos,[13] en vista de la cayida nel desenvolvimientu del mercáu de les PC.[14]

Nuna xunta organizacional na que s'evaluaron les ganancies de 2016, Intel demostró que llogró más de 30.000 millones de dólares colos ordenadores d'escritoriu, lo que representó solo la metá de llograr pol mercáu de los centros de datos. La empresa nun va dexar les PC, solo va esviar la so atención escontra otres oportunidaes de negociu.

Planes pa miniportátiles, tabletas y móviles intelixentes

editar

En 2008, Intel llanzó una nueva gama de procesadores llamaos Intel Atom. Estos nuevos procesadores son bien pequeños y tán diseñaos pa equipos MID (Mobile Internet Devices, Dispositivos Móviles d'Internet) y netbooks. Tán disponibles tamién so la plataforma Intel Centrino Atom y en dos nucleos (apocayá llanzáu). Acopen mayoritariamente el mercáu de Netbooks, con una presencia residual d'equipos con AMD Geode o VIA, y cola ayuda del chipset Ion de nVIDIA tán faciéndose col mercáu del Home theater ufiertando reproducción Full HD n'equipos de bien so costu, consumu y espaciu.

En xunu de 2011, Intel empieza a trazar el so diseñu de chips y los planes de fabricación pa enfusar nel mercáu de tabletas y smartphones, nel que nun ye competitivu inda. El so primer sistema nun chip pa les tabletas y teléfonos intelixentes, con nome en códigu Medfield, va llegar nel primer semestre de 2012, siguíu pola teunoloxía Clover Trail na segunda metá de 2012.[15] Medfield combina una CPU Atom con un númberu de nucleos especializaos pa funciones tales como l'aceleración de gráficos. Reemplaza a Moorestown, un chip d'Intel diseñáu pa teléfonos intelixentes pero nunca utilizáu en nengunu.[16] Medfield va empezar a fabricase en 32 nanómetros, ya Intel espera empezar a fabricalos en 22 nanómetros en 2011.[16]

Tamién en 2011, presentó la iniciativa pa crear un ordenadores ultralligeros ensin comprometer la so capacidá de procesamientu, los llamaos ultrabooks.

Innovaciones y fracasos

editar

Mientres los años 90, Intel foi responsable de munches de les innovaciones del hardware de los ordenadores personales, incluyendo los buses USB, PCI, AGP y PCI-Express.

Pero Intel non siempres tuvo la visión de futuru atinada. Moore recuerda como a mediaos de los 70 propunxéron-y comercializar el 8080 forníu con un tecláu y un monitor empobináu al mercáu domésticu. Esto ye, táben-y proponiendo ser los pioneros nel mundu de los ordenadores personales. Pero nun vieron la utilidá d'esos aparatos, y refugaron la idea.

Exemplos más cercanos son l'empléu de la RDRAM de los módulos RIMM y el Slot 1 nos Intel Pentium II/Intel Pentium III, midíes tomaes p'afitar el dominiu del mercáu a golpe de patente, y que s'acabaron volviendo na so contra al forzar a los sos competidores a anovar y abaratar costos, llogrando AMD llevar a bon puertu'l primer procesador de 64 bits de la x86-64 qu'amás caltenía la compatibilidá x86 ( ente qu'Intel llevaba años llancáu nel Intel Itanium).

La falta d'implantación de USB 3 nes sos chipsets puede acabar siendo otru error similar, causáu por tratar de promocionar Thunderbolt sobre una solución aceptada por tola industria.

Larrabee foi una innovadora escurre sobre cómo llevar l'arquiteutura IA-32 al campu de les GPU. Sicasí, debíu al pésimu rendimientu que llograron nes primeres pruebes, la investigación foi atayada. A partir d'ende Intel decidió crear l'arquiteutura Intel MIC, una implementación basada na idea GPGPU pero utilizando arquiteutura IA-32.

En payares de 2011 Intel reveló una de les sos postreres y más ambicioses metes, el Knights Corner, capaz de xenerar 1 teraflop de capacidá de procesamientu, cola teunoloxía 3D Tri-gate de 22nm. Lo más estelante ye que los superordenadores podríen utilizar los mini supermicroprocesadores ensin ocupar más espaciu que los anteriores, colos sos más de 50 nucleos de potencia.

En 2013, según Booz and Company, Intel Corporation ocupó'l cuartu llugar ente les empreses más innovadores del mundu. Mientres esi añu Intel Corporation invirtió más de diez mil millones de dólares n'i+d, lo que supunxo un 19% de la so facturación.[17]

Personalidaes

editar
  • Gordon E. Moore foi cofundador, vicepresidente y CEO d'Intel. Dende 1997 ye conseyeru eméritu. Moore, de 86 años y doctoráu en Química y en Física, ye conocíu en tol mundu por afirmar en 1965 que la capacidá de los microprocesadores doblaríase cada añu y mediu. Ye la espectacular y aldericada Llei de Moore.
  • Andrew S. Grove, químicu nacíu n'Hungría en 1936, participó na fundación d'Intel. En 1979 foi nomáu presidente y en 1987 CEO, cargu qu'ocupó hasta mayu de 1997. Anguaño ocupa'l cargu de conseyeru. Ye famosu pol so lema "Namái los paranoicos sobreviven".
  • Craig R. Barrett, de 61 años, xunir a la compañía en 1974. En 1984 foi nomáu vicepresidente; en 1992 foi escoyíu pa formar parte del conseyu de direición y en 1993 pasó a ser xefe d'operaciones. Asocede a Grove como CEO d'Intel, y retírase en 2009. Dempués de retirase d'Intel, xunir a la facultá de la Thunderbird School of Global Management, en Glendale, Arizona

Acusaciones

editar

Un documentu presentáu por AMD en mayu de 2008 nel tribunal de Delaware retomáu coles mesmes por The Wall Street Journal, cuestiona tratos con multinacionales y empreses xaponeses sospechoses d'estrategia monopolistes.

La empresa rival AMD fixo numberoses acusaciones con pruebes alrodiu de supuestes presiones a compañíes per parte d'Intel por que nun adquieran otros productos más que d'esta firma, permaneciendo como líder del sector en chips.

Intel negó caúna d'estes acusaciones.[18]

Cooperación

editar

Nun casu inusual de cooperación ente les empreses, AMD devolvió a Intel teunoloxía del Pentium robada y supuestamente unviada por Bill Gaede dende l'Arxentina a AMD en Sunnyvale, California. Dambes empreses cooperaron ente elles y col FBI en llograr la detención de Gaede.[19]

Multa de la Unión Europea

editar

En mayu de 2009, la Unión Europea multó con 1 850 millones de dólares a Intel por cuenta de qu'amenació a tolos fabricantes d'ordenadores con esaniciar los descuentos si nun mercaben casi toos o tolos chips que precisaben, que retrasaren el llanzamientu d'ordenadores con microprocesadores de AMD, y pagó a Media Saturn Holding por que vendiera namái ordenadores con procesador Intel.[20]

Instalaciones

editar

El centru d'operaciones d'Intel ta alcontráu en Santa Clara, California. La compañía tamién tien instalaciones n'Arxentina, China, Costa Rica, Malasia, Méxicu, Israel, Irlanda, India, Filipines y Rusia. Nos Estaos Xuníos Intel emplega a más de 45.000 persones en Colorado, Massachusetts, Arizona, Nuevu Méxicu, Oregón, Texas, Washington y Utah.[21]

Soporte Open Source

editar

Intel tien una participación significativa nes comunidaes open source. Por casu nel añu 2006 Intel publicó so la llicencia MIT X.org controladores pa les sos tarxetes gráfiques. N'otres ocasiones Intel publicó controladores de rede pa FreeBSD disponibles so llicencia BSD, portaos tamién a OpenBSD. Intel tamién publicó'l nucleu d'EFI so una llicencia BSD-compatible. D'últimes Intel participó nel proyeutu Moblin y na campaña LessWatts.org.

Sicasí Intel tamién foi criticada porque los controladores de les sos tarxetes inalámbriques tán distribuyíos so una llicencia privativa. Tamién otres empreses y comunidaes, como Linspire, criticaron a Intel. N'especial, quien criticó estes táctiques ye Michael Robertson porque estes táctiques solo beneficien a Microsoft. Tamién Theo de Raadt, creador del proyeutu OpenBSD, criticó esto diciendo nuna conferencia sobre open source que'l soporte open source d'Intel ye "an Open Source fraud" (un fraude pal códigu abiertu).

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. Intel 2007 Annual Report
  2. L'artículu sobre Andrew Grove esplica cómo por un error alministrativu intercambiaron los númberos d'identificación d'emplegáu de Grove y la cuarta emplegada, Leslie L. Vadász, a quien Grove contratara.
  3. «IDF Transcript: Interview with Gordon Moore». Intel Corporation (18 d'agostu de 2007). Consultáu'l 29 de xunetu de 2009.
  4. «Intel Corporation», Intel Corporation, http://www.britannica.com/EBchecked/topic/289747/Intel-Corporation, consultáu'l 26 de payares de 2008 
  5. Theo Valich (19 de setiembre de 2007). «Secret of Intel name revealed». The Inquirer. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-06-29. Consultáu'l 19 de setiembre de 2007.
  6. «Marvell buys Intel's handheld processor unit for $600 million». eetimes.com (CMP Media LLC.). 27 de xunu de 2006. http://www.eetimes.com/news/latest/showArticle.jhtml?articleID=189601851. Consultáu'l 12 de xunetu de 2007. 
  7. «Intel in $7.68bn McAfee takeover». BBC News (19 d'agostu de 2010). Consultáu'l 19 d'agostu de 2010.
  8. Intel buys Infineon's wireless wing for 4G lift-off, a August 31, 2010, ZDNet
  9. Intel CFO Talks About Acquisition Strategy Archiváu 2012-01-19 en Wayback Machine, Institutional Investor
  10. «Intel wins conditional approval from EU for McAfee acquisition of $ 7.68 billion». TechShrimp (26 de xineru de 2011). Archiváu dende l'orixinal, el 29 de xineru de 2011. Consultáu'l 26 de xineru de 2011.
  11. "Microsoft Alliance With Intel Shows Age", January 4, 2011 Wall Street Journal article
  12. Dean Takahashi, VentureBeat. "Intel buys 4G wireless software firm SySDSoft." March 14, 2011. Retrieved March 17, 2011.
  13. mercáu-pc-y-pon-como-prioridá-los centros-de-datos Intel dexa de llau'l mercáu PC y pon como prioridá los centros de datos. 10 de febreru de 2017. http://www.computerworld.es/axusto/intel-dexa-de-llau-el mercáu-pc-y-pon-como-prioridá-los centros-de-datos. Consultáu'l 11 de marzu de 2017. 
  14. . eltiempo.com. http://www.eltiempo.com/archivo/documento/CMS-16562913. Consultáu'l 11 de marzu de 2017. 
  15. Brooke Crothers, CNET. "Intel maps out tablet plans through 2014." Jun 30, 2011. Retrieved Jul 1, 2011.
  16. 16,0 16,1 Agam Shah, IDG News. "Intel's New Smartphone Chip Is Key ARM Battle Archiváu 2011-07-11 en Wayback Machine." Jun 7, 2011. Retrieved Jul 8, 2011.
  17. Le top 20 des entreprises les plus innovantes du monde, Challenges, 22 d'ochobre 2013
  18. Sitio web d'Intel Corporation. «AMD Acusa a Intel de monopolista» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2009-10-23. Consultáu'l 16 d'abril de 2008.
  19. Declaraciόn Xurada del Axente Especial del FBI David J. Johnson, Denuncia Criminal 5 95 175 PVT, San Jose, California, 22 de setiembre de 1995
  20. Charles Forelle (14 de mayu de 2009). «Con una multa millonaria a Intel, la XE afita los sos credenciales antimonopolio». The Wall Street Journal. Consultáu'l 17 de mayu de 2009.
  21. Sitio web d'Intel Corporation. «Intel Communities» (inglés). Consultáu'l 16 d'abril de 2008.

Enllaces esternos

editar