Ishi
Ishi (¿1860? - 25 de marzu de 1916) foi'l nome dau al últimu miembru de la tribu de los yahi de California, Estaos Xuníos. La pallabra ishi significa home n'idioma yahi. Considerar a Ishi como'l postreru nativu de la California septentrional que vivió fora de la influencia de la cultura occidental.
Ishi | |
|---|---|
 | |
| Vida | |
| Nacimientu |
Norte de California (es)  , circa 1860[1] |
| Nacionalidá |
 Estaos Xuníos |
| Grupu étnicu |
Yana (es) |
| Llingua materna | Idioma yana |
| Muerte | Universidá de California en Berkeley, 25 de marzu de 1916[1] (55/56 años) |
| Causa de la muerte | tuberculosis |
| Estudios | |
| Llingües falaes |
Idioma yana[2] inglés |
| Oficiu |
caza y recolección (es) |
| Premios |
ver
|
| IMDb | nm11218461 |
 | |
Los yahi editar
A partir de 1849, añu de la fiebre del oru de California, el pueblu yana sufrió la violencia de los inmigrantes europeos. Más de 2000 en 1850, nun yeren más d'una quincena en 1870.
Estos sobrevivientes yeren los yahi, esto ye, un subgrupu de los yana que vivíen al sur del territoriu yana ente los ríos Mille Creek y Deer Creek, al este de Sacramento, nes fasteres del Mont Lassen. Escoyeron permanecer "llibres" y vivieron más de 40 años recluyíos na clandestinidá. En 1908 nun yeren más que 4 y, tres el descubrimientu por una espedición de téunicos d'una presa hidroeléctrica del so últimu escondite, nun quedó más qu'unu, Ishi.
Ishi editar
Ishi, que'l so auténticu nome ye desconocíu yá que na so sociedá yera tabú dicir el so propiu nome, permaneció solo hasta 1911. El 29 d'agostu d'esi añu apaeció en Oroville, California, ónde, en siendo vistu por xentes del pueblu, foi prindáu pol xérif local, en parte pa la so proteición.
Treslladóse-y al muséu d'antropoloxía de la Universidá de California en San Francisco ónde permaneció'l restu de los sos díes estudiáu polos antropólogos Alfred Kroeber y Thomas Talbot Waterman. Ishi morrió de tuberculosis el 25 de marzu de 1916.
Popularidá editar
La hestoria de Ishi popularizóse arriendes de un llibru de Theodora Kroeber, esposa de Alfred L. Kroeber, qu'usó les notes y comentarios del so home pa crear la hestoria d'un home al que nun conociera. El llibru Ishi in Two Worlds (Ishi en dos mundos), publicar tres la muerte de Alfred Kroeber en 1960. Ishi foi bien importante yá que d'él saca la siguiente frase citada textualmente:
Cuando l'últimu árbol seya cortáu, cuando l'últimu ríu seya contamináu, van dase cuenta que'l dineru nun se come.
Ver tamién editar
Referencies editar
- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Find a Grave. Identificador Find a Grave: 12168559. Apaez como: Ishi. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ Afirmao en: Internet Archive. Identificador Internet Archive: language ishiintwoworldsb00kroe/page/130/mode/2up?q=yana language. Llingua de la obra o nome: inglés.
Enllaces esternos editar
- Encyclopedia of North American Indians entry on Ishi (n'inglés)
- Toos queremos a Ishi por Elias Alfonso
