Postreros falantes conocíos de llingües muertes o amenaciaes


Una llingua muerta ye aquella qu'escarez de falantes nativos o competentes, esto ye, una llingua que yá nun ye la llingua materna de naide (anque eventualmente dalgunos llingüistes o otres persones la conozan de forma secundaria).

Anguaño, unes 500 de les cerca de seis mil llingües vives esistentes, tán seriamente amenaciaes y próximes a la so estinción, d'estes la mayoría namái tienen un puñáu de falantes vieyos que les falen, y nun esisten persones nueves que la conozan bien o lo falen con fluidez.[1] Esta llista recueye los nomes documentaos de los postreros falantes de diverses llingües o bien estintes o bien severamente amenaciaes.

Orde cronolóxicu

editar

Finaos nel sieglu XVII

editar
  • Chesten Marchant (muertu en 1676), créese que podría ser el postreru falante monollingüe de córnicu, a diferencia d'otres persones como Dolly Pentreath que tamién falaba inglés.

Finaos nel sieglu XVIII

editar
  • Margaret McMurray (muerta en 1760), postrera falante nativa del dialectu de les tierres baxes (Lowlands) del gaélicu escocés.
  • Dolly Pentreath (muerta en 1777), posiblemente la postrera falante nativa competente de córnicu, foi monollingüe hasta siquier los 20 años.

Finaos nel sieglu XIX

editar
  • Frances Johnson, postreru falante competente del takelma d'Oregón (faláu enantes n'Estaos Xuníos).
  • Walter Sutherland (morrió hacia 1850), postreru falante de Norn
  • Nikonha (circa 1765-1871), postreru falante non mestizu de Tutelo (anque ente los descendientes mestizos Cayuga-Tutelo esistió cierta familiaridá cola llingua tutelo mientres dalgún tiempu).
  • Trugernanner (circa 1812-1876), considerada la postrera falante étnicamente pura d'una llingua tasmana; anque, Fanny Cochrane Smith, que tamién conocía una llingua tasmana, sobrevivióla.[2]
  • John Davey (1812-1891), foi un granxeru de Cornualles que foi unu de los postreros en caltener una conocencia tradicional del idioma córnicu[3]
  • Tuone Udaina (morrió 1898), postreru falante del idioma dálmata

Finaos nel sieglu XX

editar

Finaos nel sieglu XXI

editar

Postreros falantes vivos

editar

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. Endangered languages Ethnologue: Languages of the World.
  2. By Terry Crowley, Nick Thieberger. Field linguistics: a beginner's guide.
  3. De Bruxelles, Simon (May 21, 2008). "After centuries, Cornish agree how to speak their language" Archiváu 2008-09-06 en Wayback Machine. The Times.
  4. «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-02-07. Consultáu'l 2021-04-18.
  5. Mutsun Language Foundation.
  6. Grant, C.. «Chumash: Introduction». Handbook of North American Indians 8:  páxs. 505–508. 
  7. David Charter Last updated at 12:01AM, June 5 2013 (5 de xunu de 2013). The Times (ed.): «Death of a language: last ever speaker of Livonian passes away aged 103». Consultáu'l 1 d'avientu de 2013.
  8. «The Last Living Speaker of Wichita : NPR» (Audio interview).
  9. «Scientists Race Around World to Save Dying Languages». Associated Press. Fox News (20 de setiembre de 2007). Consultáu'l 9 de xunu de 2009.
  10. Dying words: endangered languages and what they have to tell us. Wiley-Blackwell.
  11. Newberry, Daniel. «Rescuing Languages From Extinction: The Experience of the Hoopa Valley, Karuk, and Yurok Tribes». Jefferson Public Radio. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-03-06. Consultáu'l 29 de payares de 2011.