La Puebla de Arganzón

conceyu de la provincia de Burgos (España)

La Puebla de Arganzón (Argantzun n'euskera) ye una llocalidá y un conceyu español,[2] asitiáu nel enclave de Treviño, contorna del Ebro,[3] partíu xudicial de Miranda de Ebro,[4] perteneciente a la provincia de Burgos,[5] comunidá autónoma de Castiella y Lleón.

La Puebla de Arganzón
Alministración
País España
Autonomía Castiella y Lleón
Provincia provincia de Burgos
Tipu d'entidá conceyu d'España
Alcalde de La Puebla de Arganzón (es) Traducir Roberto Ortiz Urbina
Nome oficial La Puebla de Arganzón (es)[1]
Nome llocal Argantzun (eu)
Códigu postal 09294
Xeografía
Coordenaes 42°45′58″N 2°49′53″W / 42.766111111111°N 2.8313888888889°O / 42.766111111111; -2.8313888888889
La Puebla de Arganzón alcuéntrase n'España
La Puebla de Arganzón
La Puebla de Arganzón
La Puebla de Arganzón (España)
Superficie 19 km²
Altitú 481 m
Llenda con
Demografía
Población 552 hab. (2023)
- 274 homes (2019)

- 232 muyeres (2019)
Porcentaxe 0.16% de provincia de Burgos
Densidá 29,05 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
lapuebladearganzon.net
Cambiar los datos en Wikidata

Símbolos

editar
 
Escudu de La Puebla de Arganzón

L'escudu heráldicu y la bandera que representen al conceyu fueron aprobaos oficialmente la 22 de setiembre de 1997. L'escudu se blasona de la siguiente manera:

«Escudu de gules con un castiellu d'oru, esclariáu d'azur, sosteníu por dos lleones de plata y puestu sobre ondes de plata y azur, al timbre, la Corona Real española.»

La descripción testual de la bandera ye la siguiente:

«Bandera cuadrada de proporción 1:1, de pañu mariellu, con cruz blanca, cargada nel centru l'escudu municipal, nos sos colores.»
Boletín Oficial del Estáu nᵘ241 de 8 d'ochobre de 1997[6]

Datos Xenerales

editar

Xunto col conceyu de Condáu de Treviño, conforma'l enclave de Treviño, territoriu burgalés que llinda dafechu cola provincia d'Álava.[5]

Tien una área de 18,87 km² con una población de 529 habitantes (INE 2009) y una densidá de 35,67 hab/km².[7]

El conceyu de La Puebla de Arganzón ta formáu por dos nucleos de población: el de La Puebla de Arganzón ye'l más importante d'ellos; l'otru ye Villanueva de la Oca, un pequeñu nucleu de calter rural.[8]

La Puebla de Arganzón surde como refundación del antiguu nucleu de Arganzón, qu'apaez citáu yá nel añu 871, un tal Arroncio diz baxar d'unos pobladores veníos de la zona de Lleón, y que sumió a mediaos del sieglu XVIII.[9]

La Puebla de Arganzón fundir a finales del sieglu XII nel contestu de les lluches fronterices ente Castiella y Navarra, llogrando fueru de población nel añu 1191. Según José Joaquín de Landázuri, foi dau pol rei de Navarra Sancho'l Sabiu, non por Alfonsu VIII de Castiella, como indiquen toles demás fontes.[5]

Gran parte del so trazáu medieval, en forma de barcu que s'espurre de norte a sur, pervive entá anguaño, magar nueves urbanizaciones fixeron crecer el so tamañu y población nos últimos años.[5]

La Puebla de Arganzón pertenez na actualidá al partíu xudicial de Miranda de Ebro. La villa de Miranda foi fundadora de la Hermandá d'Álava en 1463, pocos años dempués del primer intentu de constituyila, cuando entonce participó Treviño. Miranda solicitó'l so reincorporación n'Álava en 1646 y 1742 de manera infructuosa. En 1822, mientres la primer división d'España por provincies, Miranda foi englobada nun primer momentu na provincia d'Álava.[10]

Demografía

editar

A 1 de xineru de 2010 la población del conceyu xubía a 514 habitantes, 283 homes y 231 muyeres.[11]

Gráfica d'evolución demográfica de La Puebla de Arganzón (conceyu) ente 1900 y 2011

     Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE.      Población según el padrón municipal de 2010 del INE.

Población por nucleu

editar
Nucleos Habitantes (2000) Habitantes (2010)[12]
La Puebla de Arganzón 376 508
Villanueva de la Oca 7 6
 
Torre redonda asitiada sobre una pilastra mas anchu nel NON de la muralla de La Puebla de Arganzón.

== Patrimoniu Tou la villa foi declarada Bien d'Interés Cultural na categoría de Conxuntu Históricu el 8 de marzu de 2007.[13]

=== Muralla La Puebla de Arganzón foi una villa cercada y la so caserío sigue tando güei día práuticamente inscritu dientro de l'antigua cerca. El so planu afacer a les muralles y non al aviesu.

Tien un trazáu bien regular, que se adecua a una gran exa llonxitudinal con puertes a los sos llaos. Paraleles a esta exa principal, escurren otros dos calles, que s'atayen por dos víes tresversales. Sigue calteniendo nel Noroeste una antigua Torre redonda, asitiada sobre una base más amplia que'l perímetru de la Torre.

D'antiguo tuvo cuatro puertes. Una al norte y otra al sur, qu'entá se caltienen. Una tercera, la más importante, controlaba la ponte sobre'l Ríu Zadorra, el llugar más fácil de defender, que sirvía d'abellugu en casu d'ataque. Nel llau opuestu de la cai de la Ponte, abríase l'Arcu de Santa María, denomináu asina por atopase cerca de la parroquia. Esti postreru foi destruyíu va dellos años pa enanchar la salida del pueblu. Les muralles y les puertes aseguraron el cobru del portalgu, que'l so ingresu destinar, ente otres coses, a ameyorar el caltenimientu de les pontes sobre'l Zadorra.[14]

Ilesia de La nuesa Señora de l'Asunción

editar

Foi declarada Bien d'Interés Cultural na categoría de Monumentu el 13 de xunu de 1991.[13]

Ponte románica

editar

Asitiáu nel centru históricu. Esta ponte ta construyíu igual que'l de Roma construyíu por Lucio.

Castiellu

editar

El castiellu de Arganzón ta asitiáu a 4 km de la villa, protexendo'l pasu de les Conches de Arganzón. Tuvo habitáu dende'l sieglu IX al sieglu XIV. Na actualidá solo ye visible una torre, los restos del barcal y el foso.

Una escavación arqueolóxica realizaos pola UPV/EHU nel branu de 2011 demostró la esistencia d'una segunda torre y de un pobláu.[15]

La Puebla de Arganzón na lliteratura

editar

El personaxe creáu por Benito Pérez Galdós, que protagoniza L'equipaxe del rei José de la segunda serie de los Episodios Nacionales, Salvador Monsalud, yera natural de Pipaón pero taba namoráu d'una rapazu de La Puebla de Arganzón, llugar onde trascurre gran parte del rellatu nos díes anteriores a la Batalla de Vitoria.[16]

Política

editar

Dende 2007 l'alcalde de La Puebla de Arganzón ye Roberto Ortiz Urbina, perteneciente a l'Agrupación Independiente Nueva Puebla (AINP),[17] partíu que llogró 3 de los 7 conceyales posibles y que sofita la integración del conceyu na provincia d'Álava. L'anterior alcalde, Alfredo Oraa, ya igualmente partidariu de la integración n'Álava, que gobernó esti conceyu les últimes cuatro llexislatures llogró dos conceyales. Un conceyal llogró'l PP, defensor de la pertenencia a Burgos y EAE-ANV, tamién partidariu de la integración n'Álava cunta con una conceyal na actual corporación.

Nes eleiciones municipales de 2007 les conceyalíes fueron partíes ente la AINP, la AIPA, Aición Nacionalista Vasca (EAE-ANV) y el PP.[18]

Nes eleiciones municipales de 2011 los resultaos fueron de 6 conceyales pa la AINP y un conceyal pal PP, polo qu'Ortiz Urbina repite na alcaldía con mayoría absoluta.

Eleiciones municipales en La Puebla de Arganzón
Partíu políticu 2015[19] 2011[20] 2007[21] 2003[22] 1999[23] 1995[24]
Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales
Partíu Popular (PP) 7,92% 0 12,93% 1 17,32% 1 38,91% 3 39,43% 3 31,25% 1
Partíu Socialista Obreru Español (PSOE) - - - - - - - - - - 60,42% 4
Candidatura Independiente de La Puebla de Arganzón (CIPA) - - - - - - - - 60,22% 4 - -
Agrupación Eleutoral Independiente La Puebla de Arganzón (AEIPA) - - - - 32,35% 2 58,7% 4 - - - -
Agrupación Eleutoral Independiente Nueva Puebla (AEINP) 64,69% 5 84,41 6 38,89 3 - - - - - -
Eusko Abertzale Ekintza - Aición Nacionalista Vasca (EAE-ANV) - - - - 11,44% 1 - - - - - -
Argantzungo Abertzale Sozialistak (AAS) - - - - 0% 0 - - - - - -
Partíu Nacionalista Vascu (EAJ-PNV) 13,53% 1 - - - - - - - - - -
Euskal Herria Bildu (EH Bildu) 12,54% 1 - - - - - - - - - -

Ver tamién

editar
  1. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
  2. La Puebla de Arganzón, web oficial. Fecha d'accesu 2010-01-01.
  3. Francisco Jorge Torres Villegas, Cartografía hispanu-científica; ó sía, Los mapes españoles, en que se representa á España so toles sos distintes fases, Volume 1, Imprenta de R. Ballone, 1857. En Google Books. páx. 355.
  4. Miranda de Ebro, partíu xudicial nᵘ de Burgos Archiváu 2023-04-09 en Wayback Machine, Conseyu Xeneral de los Procuradores de los Tribunales, 2003. Fecha d'accesu 2010-01-01.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Visitando La Puebla de Arganzón, El Correo (Bilbao), 2009-12-14. Fecha d'accesu 2010-01-01.
  6. 6,0 6,1 Gobierno d'España (ed.): «RESOLUCIÓN de 22 de setiembre de 1997, de la Diputación Provincial de Burgos, referente a l'aprobación del escudu heráldicu y la bandera municipal del Conceyu de La Puebla de Arganzón.». Boletín Oficial del Estáu nᵘ241 (8 d'ochobre de 1997).
  7. Web de INE. Fecha d'accesu 2010-01-01.
  8. xeneral, La Puebla de Arganzón.net. Fecha d'accesu 2010-01-01.
  9. La Puebla de Arganzón, www.turismoburgos.org / Universidá de Burgos. Fecha d'accesu 2010-01-01.
  10. https://web.archive.org/web/20141026193431/http://www.euskomedia.org/aunamendi/18492
  11. «INE: Población por conceyos y sexu.». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-10-24.
  12. Nomenclátor INE
  13. 13,0 13,1 Ministeriu de Cultura. Patrimoniu Históricu.
  14. La Puebla de Arganzón, www.turismoburgos.org / Testos ellaboraos pola Universidá de Burgos. Fecha d'accesu 2017-07-22.
  15. proyeutu-arqueologico-en-el.html Blogue del proyeutu arqueolóxicu de Arganzón.
  16. Benito Pérez Galdós, L'equipaxe del rei José (Edición dixital 2001, basada n'edición orixinal, Madrid: Imprenta y Litografía de La Guirlanda, 1875), capítulu 1, páx. 11. Template, TOC; Online at Biblioteca Cervantes Virtual.
  17. L'alcalde de La Puebla pide a les instituciones que sofiten la integración de Treviño n'Álava, El Correo (Bilbao), 2008-01-10. Fecha d'Accesu 2010-01-01.
  18. Comuniones, coru y… resultancies, La Puebla de Arganzón.net, 2007-05-27. Fecha d'accesu 2010-01-01
  19. ara.cat (ed.): «de-arganzon_8_9_276_99.html Resultaos eleiciones municipales La Puebla de Arganzón 2015». Consultáu'l 23 de xunetu de 2015.
  20. Ministeriu del interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales La Puebla de Arganzón 2011». Consultáu'l 23 de xunetu de 2015.
  21. Ministeriu del interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales La Puebla de Arganzón 2007». Consultáu'l 23 de xunetu de 2015.
  22. Ministeriu del interior (ed.): «Reultados eleiciones municipales La Puebla de Arganzón 2003». Consultáu'l 23 de xunetu de 2015.
  23. Ministeriu del interior (ed.): «Reultados eleiciones municipales La Puebla de Arganzón 1999». Consultáu'l 26 de xunetu de 2015.
  24. lainformacion.com (ed.): «Reultados eleiciones municipales La Puebla de Arganzón 1995». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-04. Consultáu'l 26 de xunetu de 2015.

Bibliografía

editar
  • Vergara, Atanasio, De La Puebla a Villanueva pasando por Arganzón, Obra cultural de la Caxa d'Aforros Municipal, Burgos, 1.977 ISBN 84-500-2081-6.

Enllaces esternos

editar