Llingües iranies orientales

familia llingüística

Los idiomes iranios orientales son un subgrupu de llingües iranies que remanecieron en tiempos iranios medios (dende alredor del sieglu IV e. C.). L'idioma avéstico ye de cutiu clasificáu como iraniu oriental tempranu, pero esto nun ye seguru. Nos idiomes iranios orientales estrémase una caña meridional y otra septentrional, pero a pesar d'ello, l'iraniu oriental permaneció un continuu dialeutu únicu suxetu a innovación común.

Llingües iranies orientales
Distribución xeográfica Oriente Mediu
Países

 Irán
Bandera d'Afganistán Afganistán
 Paquistán


 Taxiquistán
Falantes ~58 millones
Filiación xenética

Indoeuroepo
  Indoirania
    Iraniu

      Iraniu oriental
Subdivisiones Nororiental
SurorientalLenguas escito-sármatas (es) Traducir, Idioma avésticu, bactrianu, Khwarezmian (en) Traducir, Idioma sogdianu, Jotanés (es) Traducir, paxtu, Lenguas pamir (es) Traducir, Yidgha-Munja (en) Traducir, Ormuri (es) Traducir, Parachi (en) Traducir, Idioma yagnobi y Idioma osetiu
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Como opuestu a los dialeutos iranios occidentales medios, l'iraniu oriental mediu conserva sílabes final de pallabra. L'iraniu oriental créese que se dixebró del iraniu occidental nel cursu de finales del II mileniu e. C., y taba posiblemente allugáu na cultura de Yaz.

L'idioma iraniu oriental sobreviviente más ampliu ye'l pastún con unos 40 millones de falantes, un idioma mayoritariu n'Afganistán y Paquistán occidental.

Nororiental editar

El grupu nororiental namái tien dos llingües vives en dos rexones llargamente separaes, el idioma yagnobi de Taxiquistán (que baxa del sogdiano) y el idioma osético d'El Cáucasu (baxa del escito-sármata). Estos son restos d'un vastu continuu etno-llingüísticu qu'ocupaba les estepes d'Asia Central nel I mileniu e. C. L'idioma avéstico en sí, l'afirmación más antigua de la caña irania, ye un miembru del grupu. Cola presencia griega nel Asia Central, dalgunos d'estos llinguaxes más orientales tán documentaos na so etapa iraniu mediu (d'ende la clasificación "oriental"), ente que nun sobrevivió prueba documental del continuu escito--sármata que diba dende Kazakstán al oeste al traviés de la estepa póntica hasta Ucraína.

  • Avéstico, hacia 1300 e. C.-sieglu VII e. C. (clasificación insegura)
  • Bactrio, escontra'l sieglu IV e. C. - sieglu IX
  • Corasmio, escontra'l sieglu IV e. C.- sieglu XIII *

Sogdiano, dende alredor del sieglu IV e. C.

Occidental (Escito-sármata), dende alredor del VII e. C.

Suroriental editar

El grupu suroriental inclúi alredor de 11 (asina lo envalora SIL) idiomes y dialeutos falaos por munches persones nel Asia Sur-Central. Cada sub-familia nesta llista contién subgrupos ya idiomes individuales.

Comparanza léxica editar

Los numberales comparaos en diverses llingües iranies orientales son:[1]

GLOSA Septentrionales Meridionales Avesta PROTO-
INDOIRANIO
ORIENTAL
Llingües pamir Pashto
Osetiu Yáġnōbī Ishkashmi Munji Sarikoli Shughni Wakhi Yazgulami Yidgha Central Merdional
'1' yew i ok yu ʔiw yīw yi(w) wuːg yu yaw yäw aēuua *aiwa
'2' duwɐ du də(w) ðɔo ðʊyøn bu(i) ðow loʰ dwa dwa duua *ðwa
'3' ɐrtɐ tiɾai ro(i) çrai arɔii arai tru(i) ʦoːy ʃɪroi dre dreː θri
tišr-
*θrai-
'4' ʦupːar tᵊfoɾ ʦə'fur ʧfiɾ ʦavur ʦavoːr ʦɯbɯr ʧer ʧdir ʦaˈlor ʦaloːr caθβar *caθwār
'5' fonʣ panʧ ponz pɔnʤ pinz piːnʣ panʣ penʤ panʧ pinˈʣə pinza paṇca *panca
'6' ɐxsɐz uxʃ χol ɔxʂə χeil xoːʝ ʃað çuw uxʃo ʃpaʐ ʃpag xšuuas *xšwaz
'7' avd avd uvd ɔvdə ɯvd wuːvd ɯb uvd ʌfdo oˈwə wa hapta *havða
'8' ast aʃt ɔt ɔʃcʲə wɔxt waçt at uçd oʃʧo aˈtə arreya ašta *ašta
'9' farast naw naw naw ninɛw nɔw naw nuw non nəh ana nawa *nawa
'10' dɐs daʃ da da ðɛs ðis ðas ðoːs los les laːs dasa *ðrusti


Referencies editar

Bibliografía editar

  • Compendium Linguarum Iranicarum, ed. Schmitt (1989), p. 99.

Enllaces esteriores editar

Ver tamién editar