Movimientu obreru asturianu

La Historia del movimientu obreru n'Asturies nun ye tan antigua pue dicise que ye del sieglu XX. El movimientu obreru ye nesti tiempu una fuercia principal y estructuradora de la sociedá.

Sieglu XIX

La Primer Internacional-AIT (Karl Marx y Bakunin). N'Asturies tienen un reflexu cuasi testimonial. Hai grupos mui pequeños en Mieres y Uviéu nel periodu conocíu como Sexeniu Democráticu. Na Restauración desapaez. En 1890-Xixón, Uviéu. Fasta la última década nun ye que nun hai un res, ye que nin aporten a Asturies númberos d'espublizaciones (1880) Les organizaciones obreres apaecerán al final del sieglu XIX y mui llentamente

Encuesta sociolóxica

En 1884 Fernando García Arenal, inxenieru de la burguesía avanzada, fiyu de Concepción Arenal, vienen a vivir a Xixón a trabayar nel puertu. Entra en contautu col Atenéu Obreru de Xixón (Institución burguesa, col enfotu de culturizar al obreru pa enxertalu na sociedá). Burguesía progresista. En 1888 fai un estudiu socilóxicu sobro la situación de los obreros de Xixón. Fai un percompletu cuestionariu y un magnificu estudiu (el meyor sobre los obreros nesta dómina n'Asturies) y que ta editáu como "Datos para el esturio de la cuestión social" pol Atenéu en 1988 al cumplise los cien años. L'estudiu aporta datos perinteresantes:

Nun hai movimientu obreru tovía (pero si obreros obviamente).
Nun hai nengún socialista nin anarquista. Nin lu conocíen.
Simpaticen colos republicanos, sobremanera colos federales.
Lleen la prensa federal.
Tienen un xabaz odiu de clase identifiquen a los patronos colos enemigos.
La idea de solución de los sos males pasa pola fin de la propiedá privada de los moos de producción, la fuelga soluciona coses pero non too.

Con too ello, cuando aporta'l socialismu nun será abegosa la so asimilación.

Sieglu XX

El sieglu XX marca l'entamu (fin s.XIX) y la escayencia, que n'Asturies tovía nun ye total, del movimientu obreru. Tien una historia mui intensa. Nesti sieglu demientres tol tiempu tien la hexemonía política en tiempu democraticu o cuasi, inclusive na dictadura en ciertos momentos. La hexemonía nun ye namái na política sinón nel planu cultural, na difusión de valores...

Cases del Pueblu

Son un fenómenu físicu del movimientu. Ellí ye onde se faen esfuercios d'integración. Nes cases del pueblu odíen alcontrase (sigún importancia tendríen más d'estes coses):

Biblioteca.
Escenariu (teatru).
Llugar de conceyu.
Grupos esperantistes y escursionistes.
Grupos naturistes y nudistes (anarquistes).
Coros o Coriquinos.
Ximnasia.
Alfabetización.
Escuela nuecherniega.

Hai un llabor de difusión cultural. Les cases del pueblu tan feches n'abondes ocasiones pol esfuerciu de militantes por exemplu la CNT de Xixón, trabayando domingos,...

Imaxe esterior

La historia del movimientu obreru tamién ye importante pola imaxe esterior que proyeuta de los asturianos:

Mineros (y revolucionarios). Episodios épicos del movimientu obreru.

Momentos más importantes

El movimientu obreru n'Asturies tien dos momentos fundamentales: Revolución del 34 y les fuelgues de 1962.

Revolución del 34

Hai toa una iconografía de la Revolución (por exemplu Aida Lafuente).
Fogonazu que aporta a tol mundu. Fraces llega a facer una obra de teatru. Concerniente a Asturies nel últimu llevantamientu obreru n'Europa.
Nun entamu yera una fuelga xeneral nel Estáu. N'Asturies, namás, se convierte nuna Revolución. Bien ye cierto qu'hai focos nel País Vascu, y otros.. pero un nucleu onde se tome'l control y defendiéndose díes del exércitu namás ocurre n'Asturies.

Fuelgues del 62

Pozu mineru en Mieres (Cuenca del Caudal)

Nel ecuador de la dictadura franquista tamos nun momentu represivu mui fuerte, una fuelga ye "rebelión militar" o "sedición" qu'implicaba Conseyu de guerra (poro col cósdicu de xusticia militar).

Pa la Cuenca del Caudal y espárdese per Asturies, tres l'exemplu d'Asturies y la solidaridá pa colos trabayadores asturianos fizo espardese per otres zones del Estáu.
Esto ye la primer vegada que pasa nel Franquismu.
Da llugar a efeutos notables:

¿Cómo se resuelve? Estáu d'Esceición, militarización de les cuenques, pero la fuelga sigue y sigue medrando. El ministru llega a negociar colo que pal réxime son “delincuentes” (comisiones de mineros, non representantes oficiales del sindicatu vertical, incluso llega dar un discursu pola radio. El ministru (y el franquismu) ceden na subida de salarios. Apruébase en Conseyu de Ministros y espublizase nel BOE (enantes tovia d'aparar la huelga). Fechu únicu na Historia del franquismo.

Manifiestu solidariu d'intelectuales

-Manden un escritu al ministru Manuel Fraga pidiedo 2 coses: 1- Saber lo que pasa nel estáu por medios españoles. 2- Fuelgues puen resolvese por víes pacífiques.

Esti manifiestu faise por una fuelga d'obreros y el focu d'esta ye Asturies. En Mayu 1962, l'himnu "Asturias patria querida" ye subversivu. Mesmamente Montalbán ye deteníu por cantala), manifestaciones d'estudiantes en Madrid y otres fasteres cantabase “Asturies si, Franco non” Participen:

Ramón Menéndez Pidal

Asturies referente

Asturies ye'l “focu qu'alluma”, Asturies nesti momentu ye la vanguardia del antifranquismu.

Debuxu de Picasso (1963) donación p'aída, edítase en Francia

Alberti refai'l so poema de 1934 y prolóngalu con 2 estrofes nueves “nun sería quien soi si nun te siguiera a ti”

“los mineros marquen el camín”

Solidaridá internacional nos 5 continentes, Sydney, Alemaña, Estaos Xuníos, Canadá,... d'un sindicatu de Kenia, el parllamentu uruguayu llega a tratar el tema.

Otros episodios

Tamién ye importante na historia del movimientu obreru la Fuelga revolucionaria de 1917 podría ser el tercer episodiu.

Toos estos episodios asitien a Asturies nel epicentru d'estos episodios de llucha, centru d'atención nel estáu español y nel mundu.

Bibliografía

Adrian Shubert "Hacia la revolución. Origenes sociales del movimiento obrero en Asturias, 1860-1934." (Barcelona, 1984).(castellán)
David Ruiz "El movimiento obrero en Asturias. De la industrialización a la II República" (Uviéu, 1968)(castellán). Primer llibru sobro'l movimientu obreru n'Asturies.