Nyctibius griseus

Nyctibius griseus ye una especie d'ave caprimulxiforme de la familia Nyctibiidae que s'atopa en Centroamérica y Suramérica, dende Nicaragua al norte y nordés d'Arxentina

Nyctibius griseus
Estáu de caltenimientu
Esmolición menor (IUCN 3.1)
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Clas:	Aves
Orde:	Caprimulxiformes
Familia:	Nyctibiidae
Xéneru:	Nyctibius
Especie:	N. griseus (Gmelin, 1789)
Distribución
Subespecies
N. griseus subsp. cornutus N. griseus subsp. griseus
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Comportamientu

Ye una especie sedentaria qu'habita nos montes abiertos y sabanes. Pon un solu güevu blancu lilaceo enllordiáu, direutamente nuna depresión nuna caña o tocón d'un árbol.

El urutaú menor ye pariente cercanu de los atajacaminos o chotacabras (caprimúlgidos), pero al igual que los otros urutaúes (familia Nyctibiidae o nictíbidos) escarez de les vibrisas o goches alredor de la boca presentes nos caprimúlgidos. Tien de 33 a 38 cm de llongura total y ye pálidu buxu tirando a la castañal, finamente rayáu con negru. Tien los güeyos color naranxa o mariellu, grandes.

Esti insectívoru nocherniegu caza dende una percha o posición elevada como un paniega o tirandu. Pasa'l día posáu argutu nun tocón d'árbol, col cual se mimetiza como si fuera parte d'él.

Puede alcontrase al urutaú menor pela nueche pola reflexón de lluz de los sos güeyos mariellos o pol so berru murnia persistente, como un llamentu humanu, que mengua n'intensidá y volume.

Nomes comunes

N'Ecuador conózse-y como nictibio y puede ser reparáu nel Monte del Cuetu Coloráu y nel xardín Botánicu de Guayaquil. En Perú conózse-y como ayaymama por cuenta del so cantar que s'asemeya al llamentu d'un neñu que diz ¡Ai, ai, ma!, amás, esti peculiar cantar dio llugar a una lleenda de la Mitoloxía de l'Amazonia peruana.

En Tabasco Méxicu conózse-y como "serenera" pol fechu d'apaecer del serenu o borrina nos arboles.

En Bolivia llamar guajojó; ellí vive na espesura de la selva cercana a los llanos orientales de Santa Cruz, cúntase como lleenda que'l guajojó yera una nueva fía d'un bruxu, el cúal, al saber qu'ella taba namorada, mató al so amáu, convirtiendo n'ave a la so fía quién, de magar, analaya pola selva col so quexumosu cantar.

Nel norte d'Arxentina y el sur de Bolivia (Tarija) llámase cacuy, y el vocablu provién del quechua, kakuy: permanecer, quedase. Cunta la lleenda que yera una neña bien mala que maltrataba al so hermanu. Ésti cansáu por eso, llevar al monte, facer xubir a un árbol y díxo-y qu'esperara hasta qu'él buscara miel d'abeyes. Al baxar cortó toles cañes del árbol y dexó a la so hermana na copa del mesmu. La neña inquieta porque nun volvía sintió mieu y rompió a llorar “turay, turay”, que ye hermanu mio, hermanu mio. Seique'l nome venga de quedase o permanecer onde foi abandonada pol so hermanu. Por estensión dízse-y cacuy a la persona que llora enforma: “¡ta llorando como cacuy...!” (Del llibru Catamarca, Suañu y Lleenda de Rodolfo Llobu Molas, Arxentina 2005).

Nel Paraguái, ye común escuchar a esta ave pel branu anque non tantu pel hibiernu. Ye probable que delles especies migren escontra'l norte. El nome “urutau” ye guaraní. El posible orixe del nome sería “guyra” páxaru, y “tau” espíritu, duende, pantasma. La traducción sería “páxara pantasma”. Otru nome con que lo conoz ye “guaimingüe” o “guaiguĩgüe”. “Guaiguĩ” o “guaimí”, dambes formes son d'usu común nel Paraguái, significa vieya. “Güe” vendría de “angue” que ye l'alma salíu del cuerpu. Entiéndese entós que'l cantar murnio y desgarrador del urutaú ye'l lloru de dalguna alma en pena, el d'una vieya nesti casu.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Nyctibius griseus.

• Datos: Q1258935
• Multimedia: Nyctibius griseus
• Especies: Nyctibius griseus