Olías del Rey
Olías del Rey ye un conceyu español de la provincia de Toledo, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha.
Olías del Rey | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella-La Mancha | ||||
Provincia | provincia de Toledo | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Olías del Rey (es) | José Manuel Trigo Verao | ||||
Nome oficial | Olías del Rey (es)[1] | ||||
Nome llocal | Olías del Rey (es) | ||||
Códigu postal |
45280 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 39°56′36″N 3°59′16″W / 39.943333333333°N 3.9877777777778°O | ||||
Superficie | 39.94 km² | ||||
Altitú | 588 m | ||||
Llenda con | Toledo, Bargas, Yunclillos, Cabañas de la Sagra, Magán y Mocejón | ||||
Demografía | |||||
Población |
8705 hab. (2023) - 4043 homes (2019) - 3837 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0% de provincia de Toledo | ||||
Densidá | 217,95 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
oliasdelrey.es | |||||
Toponimia
editarSegún Asín Palacios,[2] el términu "Olías" derivar del árabe uliyya, 'altor', que taría acorde col allugamientu del conceyu nun llugar eleváu. Otros estudiosos, como Benito Ruano,[3] apunten el so orixe a partir del términu llatín oliva o olea que sufriría una llixera adautación al árabe o mozárabe, lo que tamién taría en concordanza col cultivu de la olivar dende l'antigüedá y que na actualidá sigue predominando na zona. Pa García Sánchez[4] ye más plausible la primer hipótesis, anque pa la segunda podría argumentase que la pallabra árabe uliyya vien de la llatina oliva.
Al respective de "Rei", procede del llatín REGE, con perda de la G y tresformamientu de la segunda "y" en "y", y apaez a mediaos del sieglu XVIII cuando Felipe V concede'l títulu de Villa. Antes denominárase Olías la Mayor pa estremase de la cercana Olías la Menor o Olihuelas. Esta última población, que terminó sumiendo, anguaño denominar devesa del castiellu de Higares y anque s'atopa nel so términu municipal, pertenez a Mocejón.
Xeografía
editarEl conceyu asítiase «sobre 2 cuetos y 1 valle».[5] Pertenez a la contorna de La Sagra y llinda colos términos municipales de Yunclillos y Cabañas de la Sagra al norte, Magán y Mocejón al este, Toledo al sur y Bargas al oeste. Como únicu accidente hidrográficu atópase'l regueru de Juan Lobar, afluente del Tajo, que naz al sur.
Historia
editarLos restos arqueolóxicos más antiguos atopaos nel so términu son del Paleolíticu Cimeru y los de "Olihuelas", onde hai restos d'un asentamientu romanu.
Escudu
editarEscudu d'un solu cuartel:de azur, la faxa de plata, baxada, acompañáu a lo cimero d'un creciente ranversado de plata y, en punta l'anagrama "F.V." en lletres de plata. Al timbre, corona real zarrada.
L'escudu de Olias del Rei foi encargáu en 1981 pol Conceyu a los heraldistas ya historiador José Luis Ruz Márquez y Bonaventura Leblic García, quien xustificaron l'armería basándose en que debe Olias el so orixe a los árabes y la so condición de villa al rei Felipe V, y en que se topa nel camín real de Toledo. Escudu ya informe llograron l'aprobación de la Real Academia de la Historia en sesión de 24 de xunu de 1982.
Edá Media
editarLa bayura de topónimios, documentos y la referencia espresa d'una mezquita y del propiu nome de Olías, dannos la pauta pa deducir la presencia musulmana y mozárabe nesti pueblu, siendo unu de los llugares más mentaos nos documentos mozárabes de Toledo.[6] Apaez per primer vegada nun documentu de venta nel añu 1146. Del pobláu árabe hai constancia por un documentu fecháu en 1169, nel que nos afaya la esistencia de la mezquita, de la qu'entá güei atopamos una parte na fachada trasera de la Ilesia de San Pedro Apóstol.
Tuvo de tomase antes de 1085, fecha en que capitula Toledo, y foi dempués de la conquista de Toledo cuando se repuebla'l territoriu de Olías por caballeros toledanos d'orixe mozárabe que convivieron con cristianos vieyos. Numberosos nomes de los sos moradores antiguos y mozárabes demuéstrennos tamién la so esistencia anterior y posterior a la fecha de la cayida de Toledo, Asina se citen nome como: l'octavu Abenalá, Abenbahlul, Abenbadach, Abdeselam, Abemoxquiq, Abensocala, Juanes Ben Floret, etc. Vocablos árabes y arabizados que s'entemecen con otros cristianos como Gascó, Valduerme, Cabañuelas, Val Santiago, Castellanos, de los pobladores.
Nel sieglu XII yera alquería de la Sagra y ye mentada como tal nun documentu de 1146. Nun adquirió cierta importancia hasta'l periodu en que s'asitió La Corte de les Españas na Ciudá Imperial de Toledo, yá que dada la so proximidá a la capital, esta villa constituyía la sede de dellos nobles qu'edificaron nesta les sos cases solariegas.
El 18 de xineru de 1458 el rei Enrique IV concede a los vecinos de Olías la franquicia, "Nun pudiendo obliga-yos a dar nada contra la so voluntá"[ensin referencies]. Esti fechu y la bayura d'agua al so pasu del Camín Real de Toledo, contribuyeron al so posterior desenvolvimientu. Yera llugar de parada, agospéu, descansu y última etapa pa llegar a la ciudá de Toledo.
Edá Moderna
editarEn 1502, atopamos nesti llugar a Felipe'l Formosu y a la so esposa Xuana[ensin referencies]. En 1576 conocemos la esistencia de dellos mayoralgos venceyaos a los Gómez Silva y Lluna. Tamién esiste nesta fecha un alcalde de la Santa Hermandá y un cuadrelleru. De nuevu nesta centuria y nel so postreru terciu atopamos tres ventes nel Camín Real, propiedá de los vecinos de Olías. En 1565 foi depositáu na so ilesia'l cuerpu de San Eugenio, nel so camín escontra Toledo. Yeren Portadores Felipe II y los príncipes Carlos, Rodolfo y Alberto, los dos últimos, fíos de Maximiliano.[ensin referencies]
Edá Contemporánea
editarEn 1744 Felipe V reconoz y da el títulu de villazgo a Olías denominándola Olías del Rey.[7] La reconocencia de villa conceder, ente otres cuestiones, pola so llealtá na guerra. Por esti motivu l'escudu de Olías del Rey lleva la F V.
A mediaos del sieglu XIX tenía 132 cases y el presupuestu municipal xubía a 28.137 reales de los cualos 3.300 yeren pa pagar al secretariu.[5]
Mientres la Guerra Civil la ciudá permaneció nel bandu republicanu y camudóse el so nome pol de Olías del Teniente Castillo.[8]
Alministración
editarLlexislatura | Nome | Partíu |
---|---|---|
1979-1983 | José María Manzanares Martín | UCD |
1983-1987 | José María Manzanares Martín | Independiente |
1987-1991 | José María Manzanares Martín | CDS |
1991-1995 | Felix Tordesillas Ballesteros | PSOE |
1995-1999 | Juan José Trujillo Carmona | PP |
1999-2003 | Juan José Trujillo Carmona | PP |
2003-2007 | Luis Miguel Hernández Martínez | PSOE |
2007-2011 | Luis Miguel Hernández Martínez | PSOE |
2011-2015 | José Manuel Trigu Verao | PP |
2015-2019 | José Manuel Trigu Verao | PP |
2019-2023 | n/d | n/d |
2023- | n/d | n/d |
Demografía
editarLa siguiente gráfica amuesa la evolución de la población de XX dende 1900.
Gráfica d'evolución demográfica d'Olías del Rey ente 1900 y 2014 |
El caltenimientu en pocu más de los 1000 habitantes dende 1900, sufre una crecedera significativa a partir de los años 80. Na siguiente tabla, onde s'amuesa la evolución del númberu d'habitantes ente 1996 y 2006 según datos del INE, apréciase'l constante aumentu de los últimos años.
1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
4,205 | 4,125 | 4,178 | 4,287 | 4,449 | 4,598 | 4,939 | 5,146 | 5,600 | 5,691 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE [Consultar]) |
NOTA: La cifra de 1996 ta referida a 1 de mayu y el restu a 1 de xineru.
Economía ya industria
editarHistóricamente foi una población fundamentalmente agrícola. Mientres el sieglu XIX producía ceberes con bayura, aceite, vieno y cirueles esquisites»,[5] calteniéndose asina mesmu ganáu lanar.
Na actualidá'l sector predominante ye'l de servicios con un 73,9 % del total d'empreses qu'operen nel conceyu, siguíu polos de la construcción con un 12,7 %, la industria con un 12,1 % y finalmente l'agricultura con un 1,3 %.[9]
Paisanos pernomaos
editar- Eloy Benito Ruano: historiador medievalista.
Monumentos y llugares d'interés
editar- Ermita de Santa Bárbara: edificiu constituyíu por una sola nave, ábside planu con arcu triunfal de mediu puntu xunto al accesu a los pies. Ye d'estilu popular y data del sieglu XVIII. Ta catalogada como Bien d'Interés Cultural.
- Ilesia Parroquial de San Pedro Apóstol: d'estilu mudéxar-neoclásicu-herreriano. La so construcción empezó nel sieglu XIV, enllargándose mientres 200 años. Ente les sos distintes reformes y ampliaciones destaca la llevada a cabu nos años 1624 y 1662. La última reforma realizar mientres los años 1973 y 2000, onde s'afayaron partes orixinales que taben cubiertes de yelsu y escayola, y realizáronse diverses capiyes y estancies.
Fiestes
editar- Primer fin de selmana d'ochobre: fiestes patronales n'honor a la Nuesa Señora del Rosario.
Intereses
editar- El 27 de xunu de 1776 celebrar en Olías del Rey la boda del Infante don Luis Antonio de Borbón y Farnesio con doña María Teresa de Vallabriga, agospiándose nel Palaciu de los Duques d'Alba, onde s'atopa l'actual conceyu.[10]
- En toa España hai 2.378 persones que se apellidan Olías, 1.197 como primer apellíu y 1.181 como segundu.[11]
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ ASÍN PALACIOS, Miguel (1940). Contribución a la toponimia árabe d'España. CSIC. páx. 126.
- ↑ BENITO RUANO, Eloy (1986). Olías, alquería islámica de Toledo. Simposio Toledo Hispanu Árabe. Colexu Universitariu de Toledo. páxs. 99-103.
- ↑ García Sánchez, Jairo Javier (Toledo, 2004). Toponimia mayor de la provincia de Toledo (zones central y oriental). Institutu provincial d'investigaciones y estudios toledanos. páxs. 265-266, ISBN 84-95432-05-6.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Madoz, Pascual (1845-1850), Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar, 16 tomos, Madrid: Establecimiento literario-tipográfico de P. Madoz y L. Sagasti.
- ↑ GONZÁLEZ PALENCIA, Ángel (Madrid, 1926-1930). Los mozárabes de Toledo nos sieglu XII y XIII. III vols. y I vol. preliminar. Institutu Valencia de Don Juan. vol. III páx. 105.
- ↑ Vease l'enllaz de la Diputación de Toledo.
- ↑ Juan Eslava Galán, Una Hestoria de la Guerra Civil Que nun Va Gustar a Naide, p. 64; Edit. Planeta 2005, ISBN 84-08-05883-5
- ↑ Según datos de 2006 de la delegación de gobiernu de Castiella-La Mancha. Vease la so ficha municipal nel apartáu d'enllaces esternos.
- ↑ Asociación d'Amigos del Palaciu de Boadilla del Monte. . Consultáu'l 23 d'abril de 2008.
- ↑ Institutu Nacional d'Estadística. «Mapa de Distribución d'Apellido». Archiváu dende l'orixinal, el 23 d'abril de 2008. Consultáu'l 23 de febreru de 2010.
Bibliografía
editar- MARTÍN TARDÍU, Juan Jesús (1998). Olías del Rey (Toledo). Descarga en PDF. Depósitu Llegal: TO-975-1998.
Enllaces esternos
editar