Quimarán

parroquia del conceyu de Carreño (Asturies)

Quimarán[2][3] ye una de les doce parroquies del conceyu asturianu de Carreño

Quimarán
Alministración
País España
Autonomía Principáu d'Asturies
Provincia provincia d'Asturies
Conceyu Carreño
Partíu xudicial Xixón
Tipu d'entidá parroquia d'Asturies
Nome oficial Quimarán (ast)
Xeografía
Coordenaes 43°32′41″N 5°46′21″W / 43.54466°N 5.77248°O / 43.54466; -5.77248
Quimarán alcuéntrase n'Asturies
Quimarán
Quimarán
Quimarán (Asturies)
Altitú 47 m[1]
Llenda con Prevera, Priendes, Perlora, Llorgozana, El Valle, Fresno, Puao y San Andrés de los Tacones
Demografía
Población 344 hab. (2020)
Porcentaxe 3.38% de Carreño
0.03% de provincia d'Asturies
0.03% de Principáu d'Asturies
0% de España
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
Cambiar los datos en Wikidata

Situación y comunicaciones editar

La parroquia de Quimarán asítiase na fastera oriental del coneyu. Llenda al norostete cola parroquia de Perlora, al suroeste cola de Llorgozana, al sur cola d'El Valle, al este cola parroquia de Prevera y col conceyu de Xixón y al noreste cola parroquia de Priendes.

La distancia media con Candás, capital del conceyu, ye d'unos 6,60 km (siendo los nucleos más averaos la casería d'El Monte y el llugar de La Rebollada, a 5 km, y el más alloñáu l'aldega de La Cespedera, a 6,70 km).

Territoriu y población editar

Tien una estensión de 5,03 km².

Viven nella 358 persones (INE, 2011), 177 homes y 181 muyeres.[4]

Les entidaes de población de la parroquia son les siguientes:

ENTIDÁ CATEGORÍA POBLACIÓN
La Cespedera Aldega 39
El Fondo Llugar 97
Mazaneda Llugar 16
El Monte Casería 3
Naves Casería 14
La Rebollada Llugar 158
San Pablo Casería 1
Villar Llugar 30
 
Carretera Avilés-Xixón (AS-19) al so pasu per Quimarán.

Toponimia editar

Na estaya d'antropónimos del so trabayu, Xosé Lluis García Arias[5] fala de los topónimos formaos dende un nome propiu fináu n'-A(N)/ -ANIS:

"Quimarán (Cñ)270, WIMARA"

Fiestes editar

  • Domingu siguiente al 16 de setiembre: La Nuestra Señora de los Remedios.
  • 26 d'avientu: San Esteban, patrón de la parroquia.

Sitios d'interés editar

Ilesia parroquial de San Esteban de Quimarán[6] editar

Esti edificiu alcuéntrase nel barriu d'El Fondo, nel sitiu nomáu La Nozaleda.

El tempu ye de forma rectangular, cola cabecera cuadrada y el cabildu nún cuerpu cúbicu adosáu al frente la fachada. Tamién tien pegáu'l panteón familiar de los Villar, que data de 1819. Dientro tien un lienzu cola imaxe de la Virxe de Guadalupe, donada por un emigrante en Méxicu.

Históricamente, apaez como donación del rei Alfonsu III y la reina Ximena al obispáu uvieín. En 1320, quedaron prohibíos los enterramientos nel interior de la ilesia, pasando a facese nel cementeriu cercanu. La ilesia amburó mientres la Guerra Civil Española.

Ermita de la Nuestra Señora de los Remedios[7] editar

Asitiada nel barriu d'El Fondo, ye'l sitiu onde se celebra la romería de Los Remedios, por alcontrase nella la imaxe de la Nuestra Señora de los Remedios, patrona de Carreño y de los campesinos y marineros, que fuera canonizada pol Papa Xuan XIII, el 24 de setiembre de 1959, viniendo na so representación el cardenal Tardini. Dende entós, esta advocación tien la mesma categoría que la Virxe de Cuadonga.

L'edificiu presenta dos cuerpos: ún cuadráu, onde s'alcuentra l'altar mayor, y que procede de los restos de la capiella de San Pablo, del llugar del mesmu nome, nel monte Areo, y contruyía pol párrocu Juan González León, en 1620; nel sieglu XIX, la capiella fuera ampliada p'hacia'l llau norte. En 1999 fízose una cabera reconstrucción.

Área Dolménica Les Güelgues de San Pablo, Monte Areo[8] editar

Nel monte Areo alcuéntrase la necrópolis tumular más importante del norte de la península Ibérica. Hai dos árees dolméniques que puen ser visitaes, la del Cierru Los Llanos, na parroquia d'El Valle, y la de Les Güelgues, en Quimarán.

El de les Güelgues de San Pablo ye un cofre megalíticu mui bien conserváu, onde'l dolmen ciérrase formando un gran caxón. Esti monumentu megalíticu fue nomáu pol equipu arqueolóxicu de la Universidá d'Uviéu que trabayó nel yacimientu como "Monte Areo VI".

Quinta Clarín[9] editar

Esta casona del barriu La Rebollada, númberu 54, ye'l solar de la familia García-Alas, y ye conocida con esti nome al pasar nella llargues estancies y los braneos l'escritor Leopoldo Alas"Clarín". La Quinta fue reedificada pol so fíu Adolfo en 1911 sobre los cimientos de la vieya casona o Palacio de los Señores de Alas.

Tien tres pisos y una superficie aproximada de 173 m². Conserva la casa central de dos plantes y corredor; capiella de piedra de 1871, con altar modernizáu, consagrada a la Purísima Concepción; y la caseta sobre'l mirador. Antiguamente existió una panera, que foi reconstruyía como horru en 1975.

Ye propiedá de la viuda de José Sánchez Clima, que-y la mercó a la nuera de Clarín.

Palaciu de los González Villar[10] editar

Esta casona del sieglu XVII ye'l solar de la Casa de los Gonzalez Villar, rama de la familia Posada, y alcuéntrase nel barriu Villar, númberu 3. Fue rehabilitáu en 1997 y alcuéntrase nun estáu óptimu.

L'edificiu, de dos plantes, tien les parés de piedra y los tabiques de mampostería. La planta baxa fue cámara de tortura de la Inquisición, conocida col nome de "celda del Forcado".

Tien una capiella, tamién del sieglu XVII, construyía coles ruines de la ermita de Santa Eulalia de Candás, que tuvo como última celebración relixosa¡l matrimoniu ente los vecinos de Quimarán Urbano Suárez y María León, el 16 d'ochbre de 1869. Había tres imáxenes, un d'eles, quiciás, la que s'alcuentra na ilesia de San Esteban de Quimarán.

Nel sieglu XVIII, al desapaecer la rama carreñina de la familia González Posada, l'edificiu fue mercáu por José Hevia y Menéndez Valdés, Marqués del Real Transporte. En 1906 compráronlu Manuel Suárez y Casimiro Suárez, llegando la propiedá, depués d'otros herederos, hasta María Luisa Menéndez González, muyer d'un sobrín de la muyer de Casimiro.

Casa de Don Fructuoso del Busto[11] editar

Esta casona construyida pol inidianu Frustuoso del Busto, fundador d'un bancu na islla de Cuba, asítiase nel barriu d'El Fondo, númberu 39. La propietaria actual ye Sara García López, de la familia conocida popularmente como “Casa La Viuda”.

La construcción presenta les carauterístiques propies d'una quintana asturiana: embaxu l'aleru del teyáu, un corredor con cristales coloreaos, d'aspeutu americanu; embaxu, antoxana con tres ventanes y dos puertes, con xambes de granitu. Paez ser que delles reformes camudaron l'edificiu primixeniu, que presentaba dos torres.

A destacar les instalaciones agropecuaries anexes; n'especial dos paneres del sieglu XIX.

Casa Los Carros[12] editar

Esta casa mariñana asítiase nel Barriu d'El Fondo, númberu 21, detrás de la capiella los Remedios.

Tien más de 200 años d'antigüedá, pero nun s'alcuentra habitada y tá mui deteriorada. Anguaño ye propiedá de la familia de Nozalín, n'El Valle.

Molinos editar

Tres son los molinos que podemos atopar dientro la xeografía la parroquia, toos asitiaos nel barriu d'El Fondo: el molín del Estanco[13], propiedá de Pepe'l del Estanco, que mercara ún del sieglu XVIII de Les Mariñes (Villaviciosa) pa reconstruyilu nel añu 2000; el molín de Casa Caseta[14], que s'alcuentra nesa casería; y los restos del molín de Segunda[15].

Fontes y llavaderos editar

La parroquia de Quimarán tien una granible bayura de construcciones públiques d'esti tipu.

Ente ellos, destaca'l llavaderu de la Reguera[16], usáu como llavaderu industrial poles llavanderes de la parroquia que trabayaben de doméstiques pa les families acomodaes de Xixón, dexando que secara la ropa al verde, nos praos de la Carbayera, pa baxales dempués en burru pela carretera de Puao. Otru, de menos tamañu, ye'l llavaderu de Guillermo[17], nel barriu d'El Fondo, onde la carretera pa Serín. Tamién nesti barriu ta la fonte la Villa[18], del añu 1930.

La fonte del Nolo o fonte Villar[19], averada al palaciu de González Villar, nel sitiu de Villar, ye del sieglu XVII.

La fonte'l Cellero[20]ta mui vinculada a la familia Alas, tando nún de los estremos de la Quinta de Clarín, en La Rebollada. Ye fonte, llavaderu, esclariaderu y bebederu. Tamién en La Rebollada ta la fonte los Rosales[21].

De principios del sieglu XX ye la fonte don Pedro[22], nel barriu La Cespedera.

La fonte de Merún[23], de 1872, alcuéntrase nel Camín de Santiagu qu'atraviesa'l conceyu.

Entidaes de la Parroquia editar

A.V. "Dolmen" de Guimarán-El Valle editar

Direición: Centru d'Iniciativa Rural Quimarán - El Valle, Barriu La Vega - Finca Merún - e/n

Códigu Postal: 33438 - El Valle

Presidente: José Emilio García Suárez

Teléfono: 649 06 45 29

Grupu de baille "La Folixa" de Quimarán - El Valle[24] editar

Direición: Centru d'Iniciativa Rural de Quimarán – Valle, Barriu La Vega e/n

Códigu Postal: 33438 - El Valle.

Presidente: Arancha García López

Teléfonos: 678230228 / 610437690

E-mail: lafolixa_asturias@hotmail.com

Sociedá de Festexos Quimarán "El Pegoyu" editar

Direición: Barrio El Fondo, 2

Códigu Postal: 33438 - Quimarán

Presidenta: Alicia Correas García

Teléfonu: 669757214

Club Deporte Rural Guimarán editar

Direición: Cespedera, 3

Códigu Postal: 33438 - Guimarán

Presidente: Jesús López García

Teléfonos: 637239721 / 985887307

Referencies editar

  1. Afirmao en: Modelo Digital del Terreno de España de 5 metros. Editorial: Institutu Xeográficu Nacional d'España.
  2. «Espediente colos topónimos oficiales de Carreño». BOPA.
  3. Videu del coleutivu Anonimous so los nomes tradicionales del conceyu Carreño[1]
  4. Nomenclator del INE [2]
  5. Xose Lluis García Arias, "Toponimia Asturiana"[3]
  6. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [4]
  7. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [5]
  8. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [6]
  9. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [7]
  10. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [8]
  11. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [9]
  12. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [10]
  13. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [11]
  14. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [12]
  15. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [13]
  16. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [14]
  17. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [15]
  18. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [16]
  19. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [17]
  20. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [18]
  21. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [19]
  22. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [20]
  23. Páxina web del Ayuntamientu Carreño [21]
  24. Páxina web del grupu de baille La Folixa [22]

Enllaces esternos editar