Rita Levi-Montalcini

Rita Levi-Montalcini
senador vitalicio (es)	; 1r agostu 2001 - 30 avientu 2012
senador vitalicio (es)
Vida
Nacimientu	Turín, 22 d'abril de 1909
Nacionalidá	Estaos Xuníos ; Reinu d'Italia (22 abril 1909 - 18 xunu 1946); Italia (18 xunu 1946 - 30 avientu 2012)
Residencia	Estaos Xuníos
Llingua materna	italianu
Muerte	Roma, 30 d'avientu de 2012 (103 años)
Sepultura	Cementerio Monumental de Turín (es)
Causa de la muerte	paru cardiorrespiratoriu
Familia
Casada con	ensin valor
Fíos/es	ensin valor
Hermanos/es	Gino Levi-Montalcini; Paola Levi-Montalcini
Familia	ver Eugenia Sacerdote de Lustig (prima hermana (es) );
Estudios
Estudios	Universidá de Turín
Llingües falaes	italianu; inglés
Oficiu	neuróloga, neurocientífica, bioquímica, política, médica, científica
Llugares de trabayu	Estaos Xuníos
Emplegadores	Universidá Washington en Saint Louis
Premios	ver Orde de Sabela la Católica ; Medaya de la Orde Italiana del méritu na cultura y les artes ; Premio Feltrinelli ; Gran Cruz de la Orden Nacional del Mérito Científico ; Orde al Méritu de la República Italiana ; miembru de l'Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos ; Premio Rosenstiel (1981) ; Premio Louisa Gross Horwitz (1983) ; Premio Ralph W. Gerard en Neurociencia (1985) ; Premiu Nobel en Fisioloxía o Medicina (1986) ; Premio Albert Lasker de Investigación Médica Básica (1986) ; Comendador de la Orden al Mérito de la República Italiana (2 xunu 1986) ; Caballeru de la Gran Cruz de la Orde al Méritu de la República Italiana (8 xineru 1987) ; Medaya Nacional de Ciencia (25 xunu 1987) ; Medaya d'Oru del CSIC (26 xineru 1990) ; miembru estranxeru de la Royal Society (9 marzu 1995) ; doctor honoris causa pola Universidá Complutense de Madrid (2008) ; Gran Oficial de la Lexón d'Honor (5 avientu 2008) ;
Miembru de	Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL ; Academia Nacional de Ciencies de los Estaos Xuníos ; Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos ; Academia Pontificia de les Ciencies ; Academia Nacional de los Linces (es) ; Academia Francesa de les Ciencies ; Organización Europea de Bioloxía Molecular ; TWAS (es) ; Académie Internationale d’Histoire des Sciences (es) ; Academia Europaea ; Royal Society ; Real Academia de Medicina de Bélxica ; Accademia delle Scienze di Torino ; Real Academia de Medicina de Cataluña (es) ; Comité Nacional de Bioética (Italia) (es) ; Accademia delle Arti del Disegno (es)
Creencies
Relixón	xudaísmu
Partíu políticu	políticu independiente
IMDb	nm1390338

Rita Levi-Montalcini (22 d'abril de 1909, Turín – 30 d'avientu de 2012, Roma) foi una científica italiana especializada en neuroloxía. Afayó'l primer factor de crecedera conocíu, el factor de crecedera nerviosa, pol qu'en 1986 recibió'l Premiu Nobel en Fisioloxía o Medicina compartíu con Stanley Cohen. Al términu de la Segunda Guerra Mundial emigró a los Estaos Xuníos, onde trabayó nel llaboratoriu Viktor Hamburger del Institutu de Zooloxía de la Universidá Washington en Saint Louis.

"El cuerpu fai lo que quier. Yo nun soi'l mio cuerpu: soi la mio mente".^[20]

Biografía

Nacida en Turín, foi la menor (xunto cola so hermana melliza Paola) de cuatro fíos d'una familia sefardina. El so padre, Acocoro Levi, bien dotáu pa les matemátiques, yera d'oficiu inxenieru llétricu y la so madre, Adele Montalcini, pintora con gran talentu. El so hermanu mayor, Gino, finó por causa de un ataque al corazón en 1974. Foi unu de los arquiteutos italianos más conocíos, profesor tamién na Universidá de Turín. Rita Levi-Montalcini tuvo otros dos hermanes: Anna, cinco años mayor, y Paola, la so hermana ximielga, artista plástica bien conocida que finó'l 29 de setiembre del 2000, a los 91 años.^[21]^[22]

Trayeutoria

Trabayó nuna panadería pa costearse los estudios hasta 1929, a pesar de la so alerxa al lleldu. Faciendo casu omiso a les esixencies paternes de nun estudiar y de ser sicasí bona madre y esposa, en 1930 matricular na Facultá de Medicina de Turín. Graduar cola máxima calificación (Summa cum laude) en 1936 y doctoróse en neurociruxía.^[23]

Trabayó como ayudante del famosu histólogu italianu Giuseppe Levi hasta qu'en 1938 Benito Mussolini publicó'l Manifesto per la Difesa della Razza, que prohibía a toa persona xudía aportar a dalguna carrera académica o profesional. Nel intre de la Segunda Guerra Mundial, montó un llaboratoriu nel cuartu del so propiu llar, onde estudiaba la crecedera de les fibres nervioses n'embriones de pollu, lo que lu sirvió como base pa futures investigaciones. En 1943 treslladar cola so familia y el so llaboratoriu a Florencia. En 1945 volvieron a Turín.^[24]

En setiembre de 1946 aceptó una invitación de la Universidá Washington en Saint Louis, so la supervisión del profesor Viktor Hamburger. Anque nun principiu la estancia tenía que ser por un solu semestre, quedóse 30 años. Foi ellí onde fixo'l so trabayu de mayor importancia, avera del factor de crecedera nerviosa (n'inglés nerve growth factor, embrivíu NGF), pol qu'acabaría recibiendo, xunto a Stanley Cohen, el premiu Nobel de Medicina. El so trabayu con Cohen sirvió p'afayar que les célules namái empiecen a reproducise cuando reciben la orde de faelo, orde que ye tresmitida por unes sustancies llamaes factores de crecedera.^[25]

Fízose profesora en 1958 y en 1962 estableció una unidá d'investigación en Roma, y tuvo asina qu'estremar el so tiempu ente Roma y Saint Louis.

De 1961 a 1969 dirixió'l Centru d'Investigación Neurobiolóxica de Roma y de 1969 hasta 1978, el llaboratoriu de bioloxía celular.

Morrió na so casa de Roma'l 30 d'avientu del 2012, a los 103 años d'edá.^[26]

Premios y honores

1968 foi la décima muyer escoyida como miembru de l'Academia Nacional de Ciencies d'Estaos Xuníos.

1983 recibió, xunto a Stanley Cohen y a Viktor Hamburger, el premiu Louisa Gross Horwitz en Bioloxía y Bioquímica de la Universidá de Columbia.

1986 ella y Stanley Cohen recibieron el Premiu Nobel de Fisioloxía o Medicina.

1987 Medaya Nacional de la Ciencia, máxima reconocencia de la comunidá científica estauxunidense.
1999 nomada Embaxadora de Bona Voluntá de la FAO.^[27]

2001 foi designada senadora vitalicia pol presidente de la república italiana Carlo Azeglio Ciampi.

2005 inauguró en Roma, la sede del Institutu Européu de Neurociencia.^[23]
2006 dióse-y el doctoráu honoris causa n'inxeniería biomédica nel Politéunicu de Turín, na so ciudá natal.
23 d'ochobre de 2008 recibió'l grau de doctora honoris causa pola Universidá Complutense de Madrid.^[28]
23 de febreru de 2011 investida doctora "honoris causa" pola Universidá McGill.

Bibliografía

MUHM, Myriam: "Vage Hoffnung für Parkinson-Kranke"- Überlegungen der Medizin-Nobelpreisträgerin Rita Levi Montalcini", nel Süddeutsche Zeitung, nᵘ 293, 22 d'avientu de 1986.
LEVI-MONTALCINI, Rita: In Praise of Imperfection: My Life and Work. Nueva York: Basic Books, 1988.
LEVI-MONTALCINI, Rita: Autobiografía, nel sitiu del Premiu Nobel (n'inglés).^[21]
LEVI-MONTALCINI, Rita: La Galaxa mente. Barcelona: Paidos Drakontos, 2000.

Referencies

↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 11 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
↑ ^2,0 ^2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 27 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
↑ «encyclopedia.com» (inglés). HighBeam Research.
↑ «NNDB» (inglés).
↑ ^5,0 ^5,1 Afirmao en: www.accademiadellescienze.it. Data de consulta: 1r avientu 2020. Accademia delle Scienze di Torino ID: rita-levi-montalcini. Llingua de la obra o nome: italianu. Error de cita: La etiqueta <ref> ye inválida; el nome «e052c89a9099a86331b5150abae2bfec7fe65772» ta definíu delles vegaes con distintu conteníu
↑ Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 121197974. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
↑ Identificador CONOR.SI: 74155107. Afirmao en: CONOR.SI.
↑ URL de la referencia: https://www.brandeis.edu/rosenstiel/rosenstiel-award/past.html.
↑ URL de la referencia: https://www.cuimc.columbia.edu/research/louisa-gross-horwitz-prize/horwitz-prize-awardees/1990-1981-awardees.
↑ URL de la referencia: https://www.sfn.org/careers/awards/outstanding-career-and-research-achievements-awards/ralph-w-gerard-prize.
↑ «nobelprize.org» (inglés). Fundación Nobel.
↑ URL de la referencia: http://www.laskerfoundation.org/awards/1986basic.htm. Editorial: Lasker Foundation.
↑ «Dettaglio decorato» (italianu). presidencia de la República Italiana. Consultáu'l 21 payares 2013.
↑ «Dettaglio decorato» (italianu). presidencia de la República Italiana. Consultáu'l 21 payares 2013.
↑ Afirmao en: Complete List of Royal Society Fellows 1660-2007. Páxina: 217. Editorial: Royal Society.
↑ «Academia Nacional de Ciencies de los Estaos Xuníos». Consultáu'l 25 febreru 2018.
↑ Afirmao en: www.pas.va. PAS member ID: deceased/levimontalcini. Llingua de la obra o nome: inglés.
↑ Afirmao en: twas.org. The World Academy of Sciences fellow ID: levi-montalcini-rita. Llingua de la obra o nome: inglés.
↑ URL de la referencia: https://www.ae-info.org/ae/User/Levi-Montalcini_Rita.
↑ Aloe, Luigi (xunetu de 2004), «Rita Levi-Montalcini: the discovery of nerve growth factor and modern neurobiology.», Trends Cell Biol. 14 (7): 395–9, doi:10.1016/j.tcb.2004.05.011, PMID 15246433
↑ ^21,0 ^21,1 «Rita Levi-Montalcini - Biographical». Consultáu'l 2017-09-23.
↑ (n'italianu) Rita Levi-Montalcini, una vita lungo il Novecento. l'Espresso. 2012-12-30. http://espresso.repubblica.it/semeya/2012/12/30/galleria/rita-levi-montalcini-una-vita-lungo-il-novecento-1.86961#1. Consultáu'l 2017-09-23.
↑ ^23,0 ^23,1 País, Ediciones El títulu Entrevista | "Vivimos apoderaos por impulsos de baxu nivel, como fai 50.000 años" (2005-05-15) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/2005/05/15/domingo/1116129153_850215.html. Consultáu'l 2017-09-23.
↑ Federico Mayor Zaragoza (2012). «Fina Rita Levi-Montalcini, neuróloga comprometida y perseverante». Consultáu'l 23 de setiembre de 2017.
↑ «nuesos-científicos/254-jose-maria-frade-especial-rita-levi-montalcini-marzu-2013-el factor-de-crecedera José María Frade (Especial Rita Levi-Montalcini) - Marzu 2013: El factor de crecedera» (castellanu). Consultáu'l 22 d'abril de 2017.
↑ «La Nobel de Medicina Rita Levi-Montalcini muerre a los 103 años». EMOL (30 d'avientu de 2012). Consultáu'l 30 d'avientu de 2012.
↑ «FAO - Noticies: Direutor-Xeneral remembers FAO Goodwill Ambassador Rita Levi Montalcini» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2021-09-19. Consultáu'l 2017-09-23.
↑ «Discursu de invistidura como Doctora “Honoris Causa” de la Excma. Sra. Dª Rita Levi-Montalcini». Discursu de invistidura (23 d'ochobre de 2008). Consultáu'l 6 de xineru de 2013.

Enllaces esternos

Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Rita Levi-Montalcini.
ElPais.com (entrevista a Rita Levi-Montalcini en El País, 18 d'abril de 2009).
El secretu de la vida eterna, L'Independiente, Londres
Rita Levi-Montalcini (n'español) Revista Boletín Biolóxica [1]
Una entrevista n'inglés concedida a Adam Smith en www.nobelprize.org

Predecesor:
Michael S. Brown
Joseph L. Goldstein

Premiu Nobel de Fisioloxía o Medicina

1986

Socesor:
Susumu Tonegawa

[332d162d365fc309135025684aa893bfe39caf21-1] Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 11 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.

[e3f7e60fd57a19a620f403bcf0bc3c7519ed92fc-2] 2,0 ^2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 27 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.

[a0d7506e43e925063fdb26e909ea0a6154d7baaf-3] «encyclopedia.com» (inglés). HighBeam Research.

[ad9f7cecf252022ed22655e311e91fd2d73f7036-4] «NNDB» (inglés).

[e052c89a9099a86331b5150abae2bfec7fe65772-5] 5,0 ^5,1 Afirmao en: www.accademiadellescienze.it. Data de consulta: 1r avientu 2020. Accademia delle Scienze di Torino ID: rita-levi-montalcini. Llingua de la obra o nome: italianu. Error de cita: La etiqueta <ref> ye inválida; el nome «e052c89a9099a86331b5150abae2bfec7fe65772» ta definíu delles vegaes con distintu conteníu

[c5e5f0a05284f79052ef1a23b2571db248e02543-6] Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 121197974. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.

[a1d25842854b7edb8db83b8ab2c615e2e9c8dbc1-7] Identificador CONOR.SI: 74155107. Afirmao en: CONOR.SI.

[76652695880aa84414ff582fbab72f2865ebe5e7-8] URL de la referencia: https://www.brandeis.edu/rosenstiel/rosenstiel-award/past.html.

[3f22855b23517ec6ce22b97e0c51f2c9ddfe396c-9] URL de la referencia: https://www.cuimc.columbia.edu/research/louisa-gross-horwitz-prize/horwitz-prize-awardees/1990-1981-awardees.

[57a6faf6b80e6c323f22042c240e9d51fcd39446-10] URL de la referencia: https://www.sfn.org/careers/awards/outstanding-career-and-research-achievements-awards/ralph-w-gerard-prize.

[66c56f4196849a4c0b88b39019679db976f30ea0-11] «nobelprize.org» (inglés). Fundación Nobel.

[dd5714c64c373b1b64fd61491573b060eaaa0ba8-12] URL de la referencia: http://www.laskerfoundation.org/awards/1986basic.htm. Editorial: Lasker Foundation.

[d96e6f9f8effccf6a6e0c8c71dab9903af6ec422-13] «Dettaglio decorato» (italianu). presidencia de la República Italiana. Consultáu'l 21 payares 2013.

[a8b5ef282b37e9798d2b8ed0decdd1d3c2db39c1-14] «Dettaglio decorato» (italianu). presidencia de la República Italiana. Consultáu'l 21 payares 2013.

[185c7040a1e10001d2af170ab0200264b7514799-15] Afirmao en: Complete List of Royal Society Fellows 1660-2007. Páxina: 217. Editorial: Royal Society.

[739abe4291c8a6afad7f9350dc2079a66b5cc7cf-16] «Academia Nacional de Ciencies de los Estaos Xuníos». Consultáu'l 25 febreru 2018.

[168abf0e0929e1fa51c6ad9877d44394557f1fef-17] Afirmao en: www.pas.va. PAS member ID: deceased/levimontalcini. Llingua de la obra o nome: inglés.

[21a6203ca0ba9560042a06bab30cfbd46801a375-18] Afirmao en: twas.org. The World Academy of Sciences fellow ID: levi-montalcini-rita. Llingua de la obra o nome: inglés.

[ca8d9331c736842cf1428270b89c63e0896c1063-19] URL de la referencia: https://www.ae-info.org/ae/User/Levi-Montalcini_Rita.

[20] Aloe, Luigi (xunetu de 2004), «Rita Levi-Montalcini: the discovery of nerve growth factor and modern neurobiology.», Trends Cell Biol. 14 (7): 395–9, doi:10.1016/j.tcb.2004.05.011, PMID 15246433

[:1-21] 21,0 ^21,1 «Rita Levi-Montalcini - Biographical». Consultáu'l 2017-09-23.

[22] (n'italianu) Rita Levi-Montalcini, una vita lungo il Novecento. l'Espresso. 2012-12-30. http://espresso.repubblica.it/semeya/2012/12/30/galleria/rita-levi-montalcini-una-vita-lungo-il-novecento-1.86961#1. Consultáu'l 2017-09-23.

[:0-23] 23,0 ^23,1 País, Ediciones El títulu Entrevista | "Vivimos apoderaos por impulsos de baxu nivel, como fai 50.000 años" (2005-05-15) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/2005/05/15/domingo/1116129153_850215.html. Consultáu'l 2017-09-23.

[24] Federico Mayor Zaragoza (2012). «Fina Rita Levi-Montalcini, neuróloga comprometida y perseverante». Consultáu'l 23 de setiembre de 2017.

[25] «nuesos-científicos/254-jose-maria-frade-especial-rita-levi-montalcini-marzu-2013-el factor-de-crecedera José María Frade (Especial Rita Levi-Montalcini) - Marzu 2013: El factor de crecedera» (castellanu). Consultáu'l 22 d'abril de 2017.

[26] «La Nobel de Medicina Rita Levi-Montalcini muerre a los 103 años». EMOL (30 d'avientu de 2012). Consultáu'l 30 d'avientu de 2012.

[27] «FAO - Noticies: Direutor-Xeneral remembers FAO Goodwill Ambassador Rita Levi Montalcini» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2021-09-19. Consultáu'l 2017-09-23.

[28] «Discursu de invistidura como Doctora “Honoris Causa” de la Excma. Sra. Dª Rita Levi-Montalcini». Discursu de invistidura (23 d'ochobre de 2008). Consultáu'l 6 de xineru de 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]