Roh Moo-hyun
Roh Moo-hyun (hangul: 노무현, hanja: 盧武鉉, RR: Non Muhyeon, MR: Non Muhyǒn)? (1 de setiembre de 1946, Bongha Village (en) 
– 23 de mayu de 2009, Pusan National University Yangsan Hospital (en) ) foi un políticu y abogáu surcoreanu que desempeñó'l cargu de Presidente de Corea del Sur dende 2003 hasta 2008.
_-_ribbon_bar.gif){kind=small}
_-_Crosses.svg){kind=small}
_-_ribbon_bar.svg){kind=small}
_-_Sash_of_Grand_Collar.svg){kind=small}
Antes d'entrar en política, Roh trabayaba como abogáu y destacó pol so defensa d'activistes políticos mientres el mandatu del xeneral Chun Doo-hwan na década de 1980. Darréu militó nos movimientos democráticos de Busan y en 1987 afiliar al Partíu de la Reunificación Democrática de Kim Young-sam. Col establecimientu de La Sexta República pasó a tar venceyáu a formaciones de centroizquierda, primero nel Partíu Democráticu y dende 1996 nel Congresu Nacional de Nueves Polítiques de Kim Dae-jung. Mientres la so presidencia, foi ministru d'Asuntos Marítimos ente 2000 y 2001.
Roh Moo-hyun ganó les eleiciones presidenciales de 2002 con un programa nel que prometía rexeneración política, combatir la corrupción y descentralizar l'alministración pa correxir los desequilibrios territoriales.[7] Al nun cuntar con mayoría na Asamblea Nacional p'aprobales, impulsó la so propia formación pa les eleiciones llexislatives de 2004 —Partíu Uri— y llogró mayoría absoluta. Nel 2004, la oposición conservadora trató d'espulsa-y por aciu un procesu de destitución por presunta falta de neutralidá que-y dexó fora del cargo dos meses, hasta que'l Tribunal Constitucional falló al so favor.[8]
Mientres el restu de la llexislatura propunxo treslladar ensin ésitu la capital del país a Sejong, selló la firma del Tratáu de Llibre Comerciu con Estaos Xuníos, y siguió la política d'acercamientu con Corea del Norte escontra la reunificación nacional, llegando a roblar la llamada «Declaración de Paz y Prosperidá» en 2007.[9] Sicasí, el so gobiernu tamién tuvo marcáu pola inestabilidá política, frutu de les socesives derrotes eleutorales que debilitaron el so mandatu.[7]
Un añu dempués de terminar el mandatu presidencial, Roh taba siendo investigáu so l'acusación d'aceptar dineru d'un empresariu. Según la so versión, la so esposa pidiera una cuantiosa suma al implicáu, pero añadió que se trataba d'un préstamu y non d'un sobornu.[10] Roh suicidóse'l 23 de mayu de 2009 al refundiase por un derribadoriu cerca de la so residencia.[10]
Biografía
editar
Roh Moo-hyun nació nuna aldega próxima a Gimhae en 1946, siendo'l sestu y últimu fíu d'una familia probe d'oríxenes llabradores.[11] De neñu faltaba con frecuencia a clase porque tenía d'ayudar a los padres nel campu. Sicasí, pudo retomar los estudios gracies a una beca y en 1966 graduar na Escuela Cimera de Comerciu de Busan. Ente 1968 y 1971 tuvo que cumplir el serviciu militar obligatoriu nel exércitu de la República de Corea.[11]
Por influencia del so hermanu mayor, empezó a estudiar derechu pola so propia cuenta pa opositar a un puestu na judicatura, de la que lo compaxinaba con otros emplegos. En 1975 superó l'exame obligatoriu pa exercer l'abogacía.[12] Dempués de trabayar mientres un añu como xuez de distritu en Daejeon, en 1978 animar a montar el so propiu bufete.[12]
A partir de 1981 especializar en defender a veceros procesaos por actividaes polítiques, n'aceptando'l casu d'unos estudiantes procesaos por tenencia de lliteratura prohibida.[13] Naquella dómina, Corea del Sur taba gobernada de forma autoritaria pol exgeneral Chun Doo-hwan, quien llegara al poder al traviés d'un golpe d'Estáu, y los derechos civiles y políticos taben bien llindaos. Más tarde sumóse a los movimientos democráticos de Busan, y en 1987 foi arrestáu por investigar la implicación de la policía na muerte d'un trabayador; anque salió de la cárcel a los trés selmanes, los xueces inhabilitáron-y pa exercer como abogáu.[13]
Dende 1972 hasta la so muerte tuvo casáu con Kwon Yang-sook, cola que tuvo un fíu y una fía.[7] Anque se convirtió al catolicismu en 1986, nun yera prauticante.[14]
Trayeutoria política
editarEn mayu de 1987, Moo-hyun afiliar al Partíu de la Reunificación Democrática (PRD) nel que militaben los líderes opositores Kim Young-sam y Kim Dae-jung, que'l so oxetivu yera una reforma constitucional escontra la democracia plena.[13] Cuando se consiguió esi oxetivu, la oposición nun pudo alcordar una candidatura única pa les eleiciones presidenciales de 1987 y hubo una dixebra ente dambos líderes. L'abogáu caltuvo fiel a Young-sam y el PRD nomó-y candidatu pola circunscripción de Busan nes llexislatives de 1988.[11] Al ser bien conocíu en Gyeongsang del Sur pola so carrera xurídica. Moo-hyun ganóse l'acta de diputáu na Asamblea Nacional con más del 50% de los votos.[11]
En 1990, Kim Young-sam anunció la fusión del PRD col gobernante Partíu de la Xusticia Democrática pa formar una coalición conservadora, el Partíu Lliberal Democráticu. Moo-hyun formaba parte de l'ala más progresista del PRD y consideraba qu'aliase col presidente Roh Tae-woo, tamién venceyáu al golpe d'Estáu de 1979, yera una traición a la democracia. Por esta razón punxo en marcha xunto a otros diputaos una nueva formación, el Partíu Democráticu.[11] Moo-hyun perdió'l so escañu nes llexislatives de 1992 y trés años más tarde fracasó nel so intentu por consiguir l'alcaldía de Busan.[13]
Dempués d'una nueva derrota nes llexislatives de 1996, el Partíu Democráticu aceptó la propuesta del candidatu presidencial Kim Dae-jung pa integrase nel so grupu, el Congresu Nacional de Nueves Polítiques, qu'acabaría venciendo les eleiciones presidenciales de 1997. Dientro d'esta candidatura tresversal, Roh taba venceyáu a l'ala izquierdista.[13]
Roh recuperó l'escañu na Asamblea Nacional nes eleiciones parciales de 1998. Mientres la presidencia de Kim Dae-jung, foi nomáu ministru d'Asuntos Marítimos y Pesca dende agostu 2000 hasta marzu de 2001. De siguío esguiló posiciones en de la organigrama del Partíu Democráticu, cuantimás tres los escándalos qu'afectaben a los fíos del presidente, y venció por amplia mayoría les primaries pa ser el candidatu demócrata a les eleiciones presidenciales de 2002.
En principiu, Roh partía nes encuestes por detrás del candidatu de la oposición, el conservador Lee Hoi-chang. Pa remontar, prometió siguir coles midíes más populares de Dae-jung, como l'amenorgamientu del poder de los conglomeraos empresariales (chaebol) y la «política del Sol» con Corea del Norte, y añadió propuestes de centroizquierda como ameyorar la seguridá social, combatir la corrupción y empecipiar una descentralización alministrativa pa correxir los desequilibrios económicos rexonales.[15] El so discursu taba llaráu tamién de constantes referencies a los sos oríxenes humildes y a una nueva xeneración de mozos políticos.[16] Gracies a esa campaña eleutoral, superó los pronósticos y proclamóse vencedor con más de 12 millones de votos (48,9%).[15]
Presidencia de Corea del Sur
editar
Al poco tiempu d'asumir el cargu'l 25 de febreru de 2003, Roh aseguró que'l suyu sería «el gobiernu de la participación» y prometió numberoses reformes qu'apuntaben a la rexeneración política del país. A nivel internu, les más ambicioses yeren la descentralización alministrativa —cola que queríen rebaxase les diferencies económiques ente provincies— y una reforma de tolos altos cargos pa combatir la corrupción.[17] Sicasí, el Partíu Democráticu (PD) nun tenía mayoría na Asamblea Nacional y tuvo dificultaes pa sacales alantre. La so posición negociadora quedó debilitada pol refugu tantu del mayoritariu Gran Partíu Nacional (GPN) como de bona parte de los miembros de la so propia formación, a los que dotó de cierta autonomía.[12]
Otros puntos recoyíos nel so programa de gobiernu yeren garantizar la coesistencia pacífica con Corea del Norte, camudar el sistema d'elección de diputaos nel parllamentu, garantizar el llibre mercáu, basar el modelu económicu na investigación teunolóxica, desenvolver la seguridá social, garantizar la igualdá de xéneru, ya impulsar la negociación coleutiva nel marcu llaboral.[17]
Pa reorganizar les sos fuercies, n'ochobre de 2003 impulsó la creación d'un nuevu partíu de centroizquierda, el Partíu Uri, favorable a les reformes. A él xuniéronse 42 diputaos (de 103) del PD y 5 del GPN.
Procesu de destitución (2004)
editarColes eleiciones llexislatives previstes p'abril de 2004, Roh Moo-hyun dio'l so sofitu al Partíu Uri en declaraciones públiques ya inclusive nes sesiones de l'Asamblea Nacional, ante la crítica unánime de la oposición.[18] Según la constitución surcoreana, la figura del presidente nun podía pronunciase a favor de nengún partíu. Al negase Roh a pidir esculpes, el GPN y el PD presentaron el 12 de marzu un procesu de destitución por una presunta violación de la llei eleutoral.[13] La resultancia foi de 193 votos a favor y 2 en contra. Los 47 miembros del Partíu Uri boicotiaron la moción al considerala un golpe d'Estáu tapáu» y hubo numberosos fregaos tanto dientro como fuera del parllamentu, onde se concentraben los siguidores de Roh.[18]
Roh foi estremáu de la presidencia mientres el Tribunal Constitucional aldericaba la so destitución. El primer ministru Goh Kun asumió'l cargu presidente en funciones mientres dos meses.
El movimientu pa estremar a Roh producir a un mes de les eleiciones, polo que bona parte de la sociedá surcoreana amosóse bien crítica col procesu.[8] Gracies a una campaña eleutoral qu'asitió a Roh como figura anticorrupción, el Partíu Uri llogró mayoría absoluta (152 diputaos) nes llexislatives del 9 d'abril. El Tribunal Constitucional refugó'l procesu de destitución el 14 de mayu y Roh recuperó la condición de presidente del país.[8]
Intre de la presidencia
editar
A pesar de tener mayoría na Asamblea, el gobiernu de Roh tuvo problemes pa sacar alantre la so reforma alministrativa. Pa descentralizar el poder de Seúl, el gobiernu propunxo treslladar la capital a Sejong, una nueva ciudá a 120 quilómetros de distancia.[19] Acordies colos planes del gobiernu, la población de Sejong sería de 500.000 habitantes en 2030, suficiente pa reequilibrar fuercies.[19] La oposición liderada pol alcalde de Seúl y xefe del GPN, Lee Myung-bak— consideraba qu'esta midida nun yera prioritaria, presentó un recursu y el Tribunal Constitucional falló en contra del treslláu. Como solución, el presidente nun camudó la capitalía nacional pero estableció a Sejong como «capital alministrativa» col treslláu de nueve ministerios y cuatro percancies pa 2015.[20] Los más importantes —Presidencia, Esteriores y Defensa— permaneceríen en Seúl.[20] El complexu foi inauguráu en 2012.[19]
No que fai a la economía, caltúvose la reforma de los grandes conglomeraos (chaebol) empecipiada por Kim Dae-jung, tomáronse midíes pa defender el mercáu llibre y establecióse la rede ferroviaria d'alta velocidá (Korea Train Express). Anque les esportaciones aumentaren y el productu internu brutu siguía creciendo más d'un 4%, Roh tuvo más problemes pa faer frente a la burbuya inmobiliaria, la medría del paro xuvenil y les protestes pola lliberalización de mercaos agrícoles, como'l d'importaciones d'arroz.[11] El 30 de xunu de 2007, el gobiernu surcoreanu robló'l Tratáu de Llibre Comerciu ente Corea del Sur y Estaos Xuníos.[21]
La situación del gobiernu de Roh complicóse entá más cola dimisión del ministru de Finances por un escándalu de corrupción,[11] ente qu'aumentaron les crítiques de la oposición y los medios de comunicación a la so xestión económica y de rellaciones esteriores.[7] El Partíu Uri perdió la mayoría absoluta nes eleiciones parciales de 2005 y sufrió una dura derrota nes locales de 2006, al ganar namái nuna de les 16 provincies (Jeolla del Norte). Dempués d'esti revés, Roh propunxo una gran coalición col Gran Partíu Nacional pa garantizar la estabilidá del executivu, refugada tantu pol GPN como pol sector más progresista del Partíu Uri. Nel so últimu añu de mandatu, 23 diputaos colar del Uri pa crear un nuevu grupu, más tarde integráu nel Partíu Democráticu.[11]
Col centroizquierda dafechu estremáu, el vencedor nes eleiciones presidenciales de 2007 foi'l conservador Lee Myung-bak.[22]
Rellaciones con Corea del Norte
editarRoh Moo-hyun punxo en marcha la llamada política de Paz y Prosperidá», una continuación de la «política del Sol» de Kim Dae-jung que buscaba la paz con Corea del Norte al traviés d'una distensión de les rellaciones. Pa ello punxo en marcha una mesa diplomática multillateral en Beixín, na que participaríen representantes de les dos Corees, Estaos Xuníos, Rusia, China y Xapón. Aun así, Corea del Norte siguía considerada polos Estaos Xuníos como parte del «exa del Mal», y les rocees esistentes ente dambos enzancaben cualquier negociación.[11] Na so primer visita a la Casa Blanca, EE. XX. y Corea del Sur alcordaron que nun toleraríen armamentu nuclear nel norte.[23]
En febreru de 2005, el gobiernu norcoreanu de Kim Jong-il confirmó que taba desenvolviendo un programa con armes nucleares y anunció la so salida de la mesa diplomática.[24] Pa evitar que les negociaciones fracasaren, Roh caltúvose firme nes sos propuestes de diálogu y pidió al presidente chinu Hu Jintao que intercediera ante los norcoreanos.[11] En setiembre del mesmu añu, dar a conocer una declaración conxunta pola que Corea del Norte aceptaba desmantelar el so programa nuclear, acordies con el Tratáu de Non Proliferación Nuclear, si'l Sur suministrába-y enerxía y Estaos Xuníos garantizaba un pactu de non agresión. Sicasí, esi alcuerdu duró poco tiempu. Roh tamién discrepaba col so homólogu estauxunidense, George W. Bush, sobre'l métodu d'actuación en casu de fallar la vía diplomática: mientres EE. XX. y Xapón queríen usar la fuercia, Corea del Sur oponer por razones de seguridá.[25]
El ministru d'Asuntos Esteriores mientres esi periodu foi Ban Ki-moon, quien a partir de 2007 convertir nel secretariu xeneral de la Organización de les Naciones Xuníes.
Roh camudó la so estratexa'l 9 d'ochobre de 2006, dempués de que Corea del Norte realizara un ensayu nuclear soterrañu. El presidente surcoreanu rompió cualquier diálogu, criticó ensin ambages al líder norcoreanu Kim Jong-il como una amenaza pa la península de Corea,[26] y alióse con Estaos Xuníos pa impulsar sanciones nel Conseyu de Seguridá ensin recurrir a encomalo.[27] A partir d'esi momentu, los norcoreanos volvieron apelar a una solución diplomática. En 2007, Corea del Norte volvió anunciar la clausura de programa nuclear en cuenta de ayuda humanitaria y el llevantamientu de les sanciones de Xapón y Estaos Xuníos.[28]
El 2 d'ochobre de 2007, Roh Moo-hyun y la so esposa cruciaron la frontera de Panmunjom a cuerpu y viaxaron hasta Pyong Yang p'asistir a un cume de dos díes con Kim Jong-il.[9] D'esa xunta salió una declaración conxunta —Declaración de Paz y Prosperidá— na que dambos gobiernos comprometer a axustar la paz definitiva, a amenorgar la tensión militar, y algamar alcuerdos de toa índole cola reunificación nacional como oxetivu final.[29]
Últimos años
editarEn dexando la presidencia de Corea del Sur, Roh y la so familia instalar nun chalé de Bongha (Gyeongsang del Sur), un pueblu de 120 habitantes que ta mui cerca del so llar de nacencia.
Nos últimos años de la so vida, Roh viose arreyáu en dos escándalos de corrupción qu'afectaben direutamente a la so familia. El 9 d'abril de 2009, el exsecretario presidencial, Chung Sang-moon, foi arrestáu por aceptar un presuntu sobornu de 6 millones de dólares del empresariu Park Yeon-cha, presidente de la compañía testil Taekwang.[30] La operación produxérase en 2007, cuando entá yera presidente, y la Fiscalía abarruntaba que Roh yera'l responsable direutu.[10] Al traviés de la so páxina web, el políticu pidió esculpes y almitía que la so esposa Kwon Yang-sook aceptara un millón de dólares pa gastos del so fíu n'Estaos Xuníos,[31][32][33] ente que los 5 millones restantes yeren presuntamente pa inversiones del home de la so sobrina.[10] Según la so versión, Kwon pidiera'l dineru al traviés del secretariu presidencial,[31] pero añadió que tou yeren préstamos y non sobornos.[34] D'esta miente tamién negaba les acusaciones d'una presunta rede de tráficu d'influencies sol so mandatu.[30][34]
El mesmu día que los xueces llamáronlu a declarar, Roh publicó un mensaxe empobináu a los sos siguidores: «perdí la mio causa moral colos fechos qu'almití hasta agora. Namái me queda siguir el procedimientu llegal (...) Yá nun toi cualificáu pa falar sobre democracia y xusticia. Tendríais De abandoname».[30][34] Mientres el xuiciu negó toles acusaciones.
Per otra parte, l'hermanu mayor del ex-presidente, Roh Gun-pyeong, fuera condergáu a cuatro años de cárcel por un casu de corrupción distintu, al aceptar un sobornu de la empresa Daewoo Y&C.[10][35] El fechu de que dambos sucesos conociérense al empar atraxo una enorme espectación ente la sociedá. Amás, el presidente Lee Myung-bak y el so partíu, el conservador Gran Partíu Nacional, esixeron responsabilidaes a Roh pola so xestión.[34]
Suicidiu
editar
Roh Moo-hyun suicidóse'l 23 de mayu de 2009, a los 62 años. Según la investigación oficial, el ex-presidente saliera de la so casa a les 5:45 pa faer senderismo. Una hora dempués, en despistando a les sos guardaespaldes, decidió saltar al vaciu por un cantil de 45 metros. El so cuerpu foi atopáu a les 7:20 y treslladáu d'urxencia al hospital de Yangsan, onde finó por causa de les graves mancaes.[10]
Acordies cola policía, Roh dexó escrita una nota de suicidiu pa la so familia, na que reconocía nun poder soportar la presión social, política y mediática ante les investigaciones abiertes.
La noticia causó una enorme conmoción en Corea del Sur. El presidente Lee Myung-bak llamentó la so muerte como «un fechu increíble, llamentable y fondamente murniu» y collaboró colos sos allegaos pa entama-y un funeral d'estáu.[36] Per otru llau, el ex-presidente Kim Dae-jung, a pesar del so grave estáu de salú, declaró que perdiera «a un compañeru col que compartí diez años de gobiernos democráticos».[36] Sicasí, la reacción más llamativa foi la del presidente de Corea del Norte, Kim Jong-il, que per primer vegada amosó la so pesar pola muerte d'un líder del sur: «en conociendo la noticia de la muerte del ex-presidente Roh Moo-hyun, espresu les mios fondes condolencias a la so vilba y a la so aflixida familia».[36]
Al funeral d'estáu, celebráu'l 29 de mayu en Seúl, asistieron cientos de miles de persones p'amosar los sos respetos, la mayoría siguidores del ex-presidente.[37] Tal que Roh pidiera na so nota de suicidiu, el cadabre foi incineráu en Gimhae y los sos restos reposen en Bongha. Anque Roh dexó de ser investigáu tres el so fallecimientu, la causa xudicial caltúvose abierta pal restu de los sos familiares.
Meses dempués del suicidiu, publicóse un llibru de memories con testos escritos mientres y dempués de la so presidencia.[38]
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ URL de la referencia: http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/8064799.stm.
- ↑ Afirmao en: Wikipedia en coreanu. Llingua de la obra o nome: coreanu.
- ↑ URL de la referencia: https://www.donga.com/news/Politics/article/all/20190523/95664676/1.
- ↑ URL de la referencia: https://www.yna.co.kr/view/PYH20240411017500013.
- ↑ Identificador CONOR.SI: 124425315. Afirmao en: CONOR.SI.
- ↑ Identificador del Boletín Oficial del Estado: BOE-A-2007-2869.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 (n'inglés) Obituary: Roh Moo-hyun. BBC. 23 de mayu de 2009. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/2535143.stm. Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 (n'inglés) South Korea's leader reinstated. BBC. 14 de mayu de 2004. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3711593.stm. Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 9,0 9,1 «Históricu cume ente les dos Corees por un alcuerdu de reconciliación | elmundo.es» (2 d'ochobre de 2007). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 «El suicidiu d'un ex-presidente acusáu de corrupción solmena Corea del Sur» (24 de mayu de 2009). Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 «sur/roh_moo_hyun/(language)/esl-YE Roh Moo-hyun». Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 «The Chosun Ilbo (English Edition): Daily News from Korea - Roh Moo-hyun: A Life of Challenges». Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 (n'inglés) Roh Moo-hyun. The Economist. 28 de mayu de 2009. ISSN 0013-0613. http://www.economist.com/node/13726814. Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Roh's Funeral to Be Imbued With Buddhism» (inglés). Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ 15,0 15,1 «Pro-government candidate Roh wins S.Korean presidential election» (inglés) (19 d'avientu de 2002). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Fiascu of 386 Generation» (inglés) (5 de febreru de 2008). Consultáu'l 9 de payares de 2014.
- ↑ 17,0 17,1 «Cheongwadae, Office of the President, Republic of Korea» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-07-14. Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 18,0 18,1 «El Parllamentu surcoreanu destitúi al presidente a un mes de les eleiciones xenerales» (13 de marzu de 2004). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 Harlan (17 d'agostu de 2012) (n'en nome Chicu). With new Sejong City, South Korean government aims to rebalance power. The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/with-new-sejong-city-south-korean-government-aims-to-rebalance-power/2012/08/17/y8f6dc60-y2bd-11y1-a25y-15067bb31849_story.html. Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 20,0 20,1 «South Korea opens 'mini capital' in Sejong City - BBC News» (inglés) (2 de xunetu de 2012). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «US, South Korea sign sweeping free-trade agreement» (inglés) (5 d'avientu de 2010). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ Watts, Jonathan (20 d'avientu de 2007). «Pledge to boost economy after landslide for Lee in South Korea» (inglés). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Washington y Seúl alverten de que nun van tolerar armamentu nuclear en Corea del Norte» (15 de mayu de 2003). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Corea del Norte anuncia que tien armes nucleares y ruempe el diálogu» (11 de febreru de 2005). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Washington y Tokiu quieren abrir la puerta al usu de la fuercia» (11 d'ochobre de 2006). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Seúl anuncia'l fin del diálogu col Norte» (10 d'ochobre de 2006). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Non más coñá pa Kim» (31 d'ochobre de 2006). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Corea del Norte va detener el so programa nuclear si llevanten les sanciones» (15 de marzu de 2007). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ «Las dos Coreas buscan una paz definitiva» (5 d'ochobre de 2015). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
- ↑ 30,0 30,1 30,2 McCurry, Justin (24 de mayu de 2009). «Former South Korea president Roh Moo-hyun leaps to death in ravine» (inglés). Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ 31,0 31,1 «Roh Admits Wife Took Money from Wealthy Supporter» (inglés) (8 d'abril de 2009). Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ «Roh 'Insists US$1 Million Was to Repay Debt'» (inglés) (6 de mayu de 2009). Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ «Roh's Children 'Looked for 2 Homes in U.S.'» (inglés) (14 de mayu de 2009). Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 Glionna, John M. (28 d'abril de 2015) (n'inglés). South Korea ex-leader to face prosecutors. Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/2009/apr/28/world/fg-korea-roh28. Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ «Roh's Brother Receives 4-Year Jail Term» (inglés) (15 de mayu de 2009). Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ 36,0 36,1 36,2 (n'inglés) S Korea stunned by Roh's suicide. BBC. 25 de mayu de 2009. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8065101.stm. Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ «The funeral of Roh Moo-hyun» (inglés) (29 de mayu de 2009). Consultáu'l 8 de payares de 2015.
- ↑ «The Chosun Ilbo (English Edition): Daily News from Korea - Roh Regretted 'Big Mistake' of His Presidency» (inglés) (22 de setiembre de 2009). Consultáu'l 9 de payares de 2015.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Roh Moo-hyun.- sur/roh_moo_hyun Biografía de Roh Moo-hyun nel sitiu web del Barcelona Centre for International Affairs (n'español)
- Perfil de Roh Moo-hyun nel sitiu web de BBC News (n'inglés)
| Predecesor: Kim Dae-jung |
 Presidente de Corea del Sur 2003-2008 |
Socesor: Lee Myung-bak |
Datos: Q14345- Multimedia: Roh Moo-hyun
