Rosa María Sardá
Rosa María Sardá Tàmaro (30 de xunetu de 1941, Barcelona – 11 de xunu de 2020, Barcelona) foi una actriz, humorista, presentadora y direutora teatral española. Empezó como actriz risible, rexistru que nos últimos años combinó col d'intérprete dramática en castellán y en catalán.
.svg){kind=small}
Biografía
editarNacida en Barcelona, Sardà pertenez a una familia de persones del espectáculu: tuvo casada col tamién actor Josep Maria Mainat, miembru del tríu risible La Trinca, y ye hermana mayor del periodista Javier Sardà.[11] Tien tres hermanos más, unu d'ellos, finó por culpa del sida nos años 1980.[12] Tien un fíu actor, Pol Mainat,[13] col que coincidió en Abuela de verano.
De formación autodidacta, empezó a faer teatru d'aficionaos nel barriu d'Horta. En 1962 pasó al teatru profesional, a la compañía de Dora Santacreu y Carlos Lucena, cola obra Cena de matrimonios, d'Alfonso Paso y, d'esta mesma compañía, pasó a la d'Alejandro Ulloa y, darréu, tamién a la de Pau Garsaball, cola obra En Baldiri de la Mariña.
Con posterioridá, dio'l saltu nel campu televisivo (en 1975, protagoniza Una vella, coneguda golor, basada na obra de Josep Maria Benet, y 1979 presenta'l programa Festa amb Rosa Maria Sardà) y el cinematográficu (con El vicariu de Olot, de Ventura Pons).
Destacó nel cine nos últimos años de la década de 1980, dómina na que participó en películes como Moros y cristianos (1987), de Luis García Berlanga,[11] y en programes pa televisión n'España como Olé los tos videos y Ende te quiero ver, onde amás de presentar, ellaboró y supervisó los guiones y dirixó ya interpretó los distintos sketchs,[14] y fixo'l so debú como direutora de teatru con Ai carai! (1989), comedia del dramaturgu Josep Maria Benet.[15]
Na década de 1990 trabayó con Fernando Colomo en El efecto mariposa, con Ventura Pons en Afalagos y Amigu/Amáu, con Francesc Betriu en La duquesa colorada y con Fernando Trueba en La niña de tus ojos, siendo candidata al Premiu Goya a la meyor interpretación femenina de repartu, premiu que ganaría dos veces por ¿Por qué lo llaman amor cuando quieren decir sexo?, de Manuel Gómez Pereira, y Ensin vergüenza, de Joaquín Oristrell.[16]
Amás, foi maestra de ceremonies de los Premios Goya en trés causes, en 1993, 1998 y 2001 y remaneció como presentadora a la fin de la Gala de 2009 y 2010.
Nos últimos años la so carrera tuvo más amestada al teatru, onde destaquen dellos papeles como'l de la doctora Vivan Bearing en Wit (2004), de Margaret Edson y en La casa de Bernarda Alba (2009), de Federico García Lorca, interpretando'l papel de Poncia xunto a Nuria Espert.
Con tou, siguió participando en filmes tan reconocíos como Todo sobre mi madre (1999) de Pedro Almodóvar, Te doi los mios güeyos (2003) d'Icíar Bollaín y Ocho apellidos catalanes (2015) d'Emilio Martínez-Lázaro.
En 2017 arrenunció a la Cruz de Sant Jordi, que-y concediera la Generalitat de Cataluña en 1994.[17]
Morrió en Barcelona el 11 de xunu de 2020 a los 78 años por mor d'un cáncanu linfáticu que carecía dende 2014.[18]
Filmografía
editarCine
editarTeatru
editarLlista incompleta[19]
- Duet per a violí (1982)
- Yo baxo na próxima, ¿y usté? (1982)
- Madre Coraje y los sos fíos (1986)
- Wit (2004-2006)
- Trés dramolette (2007)
- La casa de Bernarda Alba (2009)
- Sagarra dit per Rosa M. Sardà (2011-2012)
- Dubte (2012)
Televisión
editar- El coleicionista de ruios, del espaciu Novela (1969)
- La muyer del campusantu, del espaciu Escritores en televisión (1971)
- La segunda receta, del espaciu Barruntu (1973)
- El castiellu de Merret, del espaciu Ficciones (1973)
- La ñariz, del espaciu Ficciones (1973)
- El castiellu de Rackrent, del espaciu Ficciones (1974)
- Dineru del purgatoriu, del espaciu Orixinal (1975)
- La esfinxe furiosa, del espaciu Teatru estudio (1978)
- La dama de les camelies, del espaciu Estudiu 1 (1978)
- Prohibido suicidarse en primavera, del espaciu Estudiu 1 (1981)
- La nueche de los cien páxaros, del espaciu Estudiu 1 (1981)
- Ende te quiero ver (1984)
- Olé los tos videos (1991)
- Villa Rosaura (1994)
- Les amargoses llárimes de Petra von Kant, del espaciu Estudiu 1 (2001)
- Una pareya abierta, del espaciu Estudiu 1 (2002)
- Majoria absoluta (2004)
- Abuela de verano (2005)
- Dues dones divines (2011)
Premios y candidatures
editar| Añu | Categoría | Película | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 1993 | Meyor interpretación femenina de repartu | ¿Por qué lo llaman amor cuando quieren decir sexo? | Ganadora | [16] |
| 1998 | Meyor interpretación femenina de repartu | La niña de tus ojos | Candidata | |
| 2001 | Meyor interpretación femenina de repartu | Ensin vergüenza | Ganadora |
| Añu | Categoría | Película/TV/Montaxe | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 1982 | Meyor llabor teatral | Duet per a violí Yo baxo na próxima, ¿y usté? |
Candidata | [20] |
| 1984 | Fotogrames de Plata al meyor intérprete de televisión Meyor intérprete de televisión | Ende te quiero ver | Candidata | |
| 1993 | Meyor actriz de cine | La fiebre del oru | Finalista | |
| 2003 | Meyor actriz de teatru | Wit | Ganadora | |
| 2005 | Meyor actriz de televisión | Abuela de verano | Candidata |
- Premios de la Unión d'Actores
| Añu | Categoría | Película/TV/Montaxe | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 1998 | Meyor interpretación secundaria de cine | La niña de tus ojos | Candidata | [20] |
| 1999 | Meyor interpretación de repartu de cine | Todo sobre mi madre | Candidata | |
| 2001 | Meyor interpretación de repartu de cine | Ensin vergüenza | Ganadora | [21] |
| 2005 | Meyor actriz protagonista de televisión | Abuela de verano | Candidata | [22] |
| 2009 | Meyor actriz protagonista de teatru | La casa de Bernarda Alba | Ganadora | [23] |
- Medayes del Círculu d'Escritores Cinematográficos
| Añu | Categoría | Película | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | Meyor actriz secundaria | Ensin vergüenza | Candidata | [20] |
| Añu | Categoría | TV | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | Meyor interpretación femenina | Les amargoses llárimes de Petra von Kant | Candidata | [20] |
| 2002 | Meyor interpretación femenina | Una pareya abierta | Candidata |
- Premios TP d'Oru
| Añu | Categoría | TV | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 1984 | Meyor presentadora | Ende te quiero ver | Ganadora | [20] |
| Añu | Categoría | Película/Montaje | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 1997 | Meyor actriz catalana de cine | Actrices (ex aequo) | Ganadora | [20] |
| 1998 | Meyor actriz catalana de cine | Afalagos | Candidata | |
| 2002 | Meyor actriz catalana de cine | A la mio madre gústenlu les muyeres | Candidata | |
| 2004 | Meyor actriz catalana de teatru | Wit | Ganadora | |
| 2009 | Meyor actriz catalana de teatru | La casa de Bernarda Alba | Candidata |
| Añu | Categoría | Montaxe | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 2005 | Meyor actriz protagonista | Wit | Ganadora | [24] |
| 2009 | Meyor actriz protagonista | La casa de Bernarda Alba | Candidata | [25] |
| 2015 | Max d'Honor | - | Ganadora | [26] |
| Añu | Categoría | Película | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | Premiu Jameson del públicu a la meyor actriz europea | Anita nun pierde'l tren | Candidata | [20] |
| Añu | Categoría | Película | Resultáu | Ref. |
|---|---|---|---|---|
| 2010 | Violette d'Or a la meyor actriz | La vida empieza hoy (ex aequo) | Ganadora | [27] |
- Otros premios y candidatures
- Ganadora del Premiu Memorial Margarida Xirgu (1979-1980), por Rosa i Maria y El balcó.
- Ganadora del Premiu de Cinematografía de la Xeneralidá de Cataluña (1993), por La fiebre del oru.
- Pol so papel en Anita nun pierde'l tren, Sardà ganó los siguientes premios:
- Premiu del Festival Internacional de Cine de Comedia de Peñíscola (2001).[28]
- Premiu del Festival de Cine Hispanu de Miami (2001).
- Premiu del Festival Internacional de Cine de Mar del Plata de 2001: Mención Especial.
- Candidata a los Premiu Zapping (2005), por Abuela de verano.
- Candidata a los Premios Valle Inclán de Teatru (2009), por La casa de Bernarda Alba.
- Premios pola so trayeutoria *
Premiu d'Honor (2007), del Festival de Cinema en Valencià.
- Premiu del Zinegoak del País Vascu (2007).
- Premiu San Pancracio (2007), del Festival Solidariu de Cine Español de Cáceres.
- Premiu Málaga (2009), del Festival de Cine Español de Málaga.[29]
- Medaya d'Oru al Méritu nes Belles Artes (2009).
- Medaya d'Oru de l'Academia de les Artes y les Ciencies Cinematográfiques d'España (2010).)[30]
- Premiu Actúa (2012), de la Fundación AISGE.[31]
- Gaudí de Honor-Miquel Porter 2016.[32]
- Cruz de Sant Jordi, concedida pola Xeneralidá de Cataluña. Recibida en 1994 y devuelta por Sardá en 2017.[17]
Referencies
editar- ↑ URL de la referencia: https://www.abc.es/cultura/abci-muere-rosa-maria-sarda-78-anos-202006111140_noticia.html.
- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 27 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ URL de la referencia: https://twitter.com/Catinformacio/status/1271013992794861569. Data de consulta: 11 xunu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://elpais.com/cultura/2020-06-11/muere-la-actriz-rosa-maria-sarda-a-los-78-anos.html.
- ↑ «El mundo de la cultura llora la muerte de Rosa Maria Sardà: "La mujer que mejor se cabreaba en pantalla"». Consultáu'l 11 xunu 2020.
- ↑ URL de la referencia: http://margaritaxirgu.es/material/expos/programes/molins/premimx/premimx.htm.
- ↑ URL de la referencia: http://dogc.gencat.cat/ca/pdogc_canals_interns/pdogc_resultats_fitxa/?action=fitxa&documentId=104490.
- ↑ 8,0 8,1 URL de la referencia: https://premisbutaca.cat/edicions-anteriors/.
- ↑ «Rosa María Sardà, Medalla de Oro de la Academia de Cine» (castellanu) (1r ochobre 2011). Consultáu'l 5 setiembre 2024.
- ↑ URL de la referencia: https://www.europeanfilmacademy.org/2001.128.0.html. Direición web d'archivu: https://web.archive.org/web/20161114115016/http://www.europeanfilmacademy.org/2001.128.0.html. Data de consulta: 16 avientu 2019.
- ↑ 11,0 11,1 «Rosa María Sardá, Premiu Málaga SUR del Festival de Cine». Diariu Sur (5 de marzu de 2010). Consultáu'l 18 de xunu de 2010.
- ↑ EYRE, Pilar (20 de xineru de 2002). «Ésti ye'l tercer Sardá». El Mundo. Consultáu'l 18 de xunu de 2010.
- ↑ «Ficha de Pol Mainat en IMDb»
- ↑ MASCORT, Cuca (2 d'avientu de 1986). «Rosa María Sardà prepara nuevos programes d'Ende te quiero ver». El País. Consultáu'l 18 de xunu de 2010.
- ↑ ANTÓN, Jacinto (3 d'ochobre de 1989). «Rosa María Sardà». El País. Consultáu'l 18 de xunu de 2010.
- ↑ 16,0 16,1 «Premiu Goya: protagonista - Rosa Maria Sardà». Fotogrames. Consultáu'l 18 de xunu de 2010.
- ↑ 17,0 17,1 Coixet, Isabel (19 de payares de 2017) (en castellanu). Rosa y Sant Jordi. El País. https://elpais.com/elpais/2017/11/17/opinion/1510938405_497350.html. Consultáu'l 18 de payares de 2017.
- ↑ «Muere Rosa María Sardá a los 78 años». El Mundo. Consultáu'l 12 de xunu de 2020.
- ↑ «Llista completa d'obres de teatru interpretaes por Rosa Maria Sardà.»
- ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 «Awards for Rosa Maria Sardà». Internet Movie Database. Consultáu'l 20 de xunu de 2010.
- ↑ «XI Edición PREMIOS 2001». Unión d'Actores. Archiváu dende l'orixinal, el 11 de xineru de 2012. Consultáu'l 18 de xunu de 2010.
- ↑ «Manuel Alexandre, Carmelo Gómez y Adriana Ozores opten ente otros a los XV Premios Unión d'Actores». El Mundo (30 de marzu de 2006). Consultáu'l 18 de xunu de 2010.
- ↑ «XIX Gala de Premiu Unión d'Actores». Unión d'Actores. Archiváu dende l'orixinal, el 31 de mayu de 2010. Consultáu'l 18 de xunu de 2010.
- ↑ «premios_max/palmares/ficha_candidatu.php?id_seccion=15&id_candidatu=5977 Premiu Max - Palmarés». Premios Max. Consultáu'l 20 de xunu de 2010.
- ↑ «Ganadores de la 13ª EDICIÓN (2010) de los Premios Max de les artes escéniques». Premios Max. Consultáu'l 20 de xunu de 2010.
- ↑ [1]
- ↑ Palmarés del Festival Cinespaña 2010 Archiváu 2016-05-16 en Wayback Machine: en xunto con Pilar Bardem, María Barranco, Sonsoles Benedicto y Mariana Cordero.
- ↑ R. M. (3 de xunu de 2001). «Anita nun pierde'l tren, trunfadora en Peñíscola». ABC. Consultáu'l 20 de xunu de 2010.
- ↑ «L'actriz Rosa Maria Sardà recibe esta nueche'l Premiu Málaga»
- ↑ «Medalla de Oro para Rosa María Sardà». El País (8 de xunetu de 2010). Consultáu'l 8 de xunetu de 2010.
- ↑ «Rosa María Sarda, Miguel Rellán y María Pagés, gallardoniaos pola AISGE Archiváu 2015-12-22 en Wayback Machine»
- ↑ (en castellanu) Rosa Maria Sardà, Gaudí d'Honor 2016 pol so calter y personalidá». abc. https://www.abc.es/espana/catalunya/abci-rosa-maria-sarda-gaudi-honor-2016-caracter-y-personalidá-201512161253_noticia.html. Consultáu'l 18 de payares de 2017.
Enllaces esternos
editar- Rosa María Sardá na Internet Movie Database (n'inglés)
Datos: Q272435
Multimedia: Rosa Maria Sardà
Cites famoses: Rosa María Sardá
