Rossano

Rossano
Alministración
País	Italia
Rexón	Calabria
Provincia	Provincia de Cosenza
Tipu d'entidá	frazione
Códigu postal	87064 (già 87067)
Xeografía
Coordenaes	39°34′00″N 16°38′00″E / 39.5667°N 16.6333°E
	Rossano Rossano (Italia)
Superficie	150.92 km²
Altitú	270 m
Llenda con	Calopezzati (es) , Corigliano Calabro (es) , Crosia (es) , Cropalati (es) , Longobucco (es) y Paludi (es)
Demografía
Población	36 598 hab. (1r xineru 2018)
Porcentaxe	5.45% de Provincia de Cosenza; 1.88% de Calabria; 0.06% de Italia
Densidá	242,5 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	0983
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar); UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Grottaferrata (es)
	comune.rossano.cs.it

Rossano ye un conceyu italianu y la so capital, de 37.488 habitantes de la provincia de Cosenza (Calabria). La ciudá asítiase sobre un altor cerca del golfu de Tarento. La ciudá ye conocida poles sos canteres de mármol y alabastru. Ye la sede d'un arzobispáu católicu y tien una destacada catedral y un castiellu.

Historia editar

Presumir que'l pobláu foi fundáu polos enotrios en redol al sieglu XI e.C. Mientres el periodu griegu (sieglos VIII-II a. C) foi'l puertu y arsenal de Turios col nome de Ruskìa (Ρουσκία) o Ruskiané (Ρουσκιανε). Socesivamente foi la base romana nel control de la llanura de Sybaris y nel infructuosu intentu de conquista de los territorios monteses de la Sila, onde los fieros brucios defendíen heroicamente la so llibertá de los romanos: la ciudá adquier el nome de Roscianum.

Nel sieglu II, l'emperador Adriano construyó o reconstruyó un puertu equí, que podía afaer hasta 300 barcos. Ta mentada nel Itinerariu d'Antonino, como una de les fortaleces importantes de Calabria. Los godos d'Alaricu I y, nel sieglu siguiente, Totila, fueron incapaces de conquistala.

El periodu históricu más importante pa Rossano ye'l Bizantín: n'efeutu, del 540 al 1059 ye convertida en ciudá estratéxica del Imperiu Bizantín ente les más actives y segures d'Italia meridional, oxetivu de numberosos invasores (Godos, Longobardos, Sarracenos) pero nunca conquistada. Un centru militar más qu'un centru políticu-alministrativu ente los más importantes del Catapanato d'Italia qu'agospiaba a los más altos dignatarios de la corte de Constantinopla, pero tamién del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu.

En 951 – 952, ye la sede del Estratego (el xefe militar y civil de los dos Themas de Calabria y Longobardia) y apuerta asina la capital del Catapanato d'Italia. Ye'l momentu de la máxima potencia y notoriedá pa Rossano, que-y valieron los títulos honoríficos de “La Bizantina”, “perlla bizantina de la Calabria”, “la Ravenna del sur” El sieglu X, que para Europa ye unu de los sieglos más dramáticos, ye sicasí, el sieglu d'oru pa Rossano. Ella ye'l centru urbanu más importante de Calabria, sede del Estratego, del Obispáu, d'oficines alministratives, de talleres artesanales, de galeríes d'arte. Numberoses, tamién, son les instituciones educatives y les escueles monástiques de los tantos monesterios urbanos y montanos, qu'espublizaron la imaxe de Rossano y facer famosa polos sos altos niveles de relixosidá y de cultura bizantina hasta'l Conceyu de Trento, cuando l'archidiócesis adoptó'l ritu llatín.

D'esti ambiente rico y estimulante, llugar d'alcuentru y de síntesis de diverses sensibilidaes, encruz ente l'Oriente y l'Occidente, zona ascética d'intensa espiritualidá (conocida como Hagiou Oros -Άγγιου Οροσ- o "Monte Santu") tien una nutrida formación de personalidaes de primer planu nel Medievu: los papes Zosimo (417 – 418), Xuan VII (705 – 707) y Zacarías (741 – 752), Juan XVI (antipapa) (997 – 998); San Nilo, el más pernomáu de los fíos de Rossano (910 – 1004) fundador de numberosos monesterios, ente los cualos la famosa Abadía de Grottaferrata; San Bartolomeo (981 – 1055), discípulu de San Nilo y continuador de la so obra.

En 982 Otón II prindar temporalmente. El so calter griegu caltener mientres enforma tiempu dempués de la Conquista normanda d'Italia Meridional, como se nota pola so llarga adhesión al ritu bizantín sobre'l ritu llatín. La ciudá de fechu caltuvo notables privilexos so les posteriores dominaciones de la Casa de Hohenstaufen y la Casa d'Anjou, pero con posterioridá decayó dempués de la infeudación en 1417.

Pasó a los Sforza, y d'esta manera a Segismundo de Polonia, xuniéndose en 1558 a la corona de Nápoles pol rei Felipe II d'España en virtú del heriedu de Bona Sforza, reina de Polonia en favor de Giovanni Lorenzo Pappacoda. Con Isabel de Nápoles y Bona, la ciudá fuera un centru de cultura lliteraria; pero decayó mientres el dominiu español. En 1612, Felipe III d'España vendió'l señoríu a los Aldobrandini, y en 1637, pasó a los Borghese que la caltuvieron hasta 1806.

A fines del sieglu XVIII, Rossano entra a faer parte de la curtia esperiencia de la República Napolitana (1799) y mientres l'Imperiu Napoleónicu (1806 - 1815), abolida la feudalidad, tuvo una crecedera político y social, perxudicáu, sicasí, pol devastante terremotu de 1836. Escontra 1840 aportó capital de Distritu (28 comuñes), sede de Subintendencia, capital de Circunscripción y sede del Xuez; cola unidá d'Italia foi sede de Tribunal en 1865, de Corte d'Apelación en 1875 y del Distritu Militar y, de 1894 a 1926, sede de Subprefeutura.

Na segunda metá del sieglu XIX foi centru de numberosos círculos culturales y produció dellos periódicos; En 1876 foi inauguráu'l tueru ferroviariu Xónicu y, dempués de dellos años, beneficiar de la primera llume llétrico y de les primeres centrales termoeléctriques de la Calabria.

N'en sieglu XX Rossano vivió toles vicisitúes que caracterizaron la vida político y social del sur d'Italia y en definitiva del Italia entera: la Resistencia italiana y les lluches de Lliberación, la emigración, la reconstrucción de la vida civil y democrático y finalmente la mira del bienestar social y material.

Evolución demográfica editar

Gráfica d'evolución demográfica de Rossano ente 1861 y 2001

Fonte ISTAT - ellaboración gráfica de Wikipedia

Llugares d'interés editar

La catedral (sieglu XI, con grandes reformes nos sieglos XVIII y XIX) ye'l principal monumentu de Rossano. Tien una nave central y dos llaterales, y tres ábsides. El campanariu y la pila bautismal son del sieglu XIV, ente que los restos de decoración pertenecen a los sieglos XVII y XVIII. La ilesia ye famosa por una antigua imaxe de la Madonna acheropita («Virxe ensin realizar por manes humanes»), anguaño allugada nel Muséu Diocesanu, datada probablemente ente 580 y la primer metá del sieglu VIII. En 1879, foi afayáu na sacristía'l famosu Codex Rossanensis. Ye un manuscritu en pergamín de los evanxelios de Mateo y Marcos, escritu en plata sobre pergamín tiñíu de púrpura, y ye unu de los más antiguos evanxelios ilustraos conocíos. Los eruditos daten el códiz de finales del sieglu V al sieglu VIII o IX; ye probablemente d'orixe alexandrín.
La ilesia de Santa Maria Panaghìa (Santa María de Tolos Santos), un exemplu d'arquiteutura bizantina, con traces de frescos representando a san Juan Crisóstomo.
L'Oratoriu de San Marcos (sieglu X dedicáu a Santa Anastasia) ye'l monumentu más antiguu de la ciudá y una de les ilesies bizantines d'Italia meyor calteníes. Foi construyíu per San Nilo el Mozu nel sieglu X pal retiru ascéticu de monxos que vivía nos covarones que queden debaxo. Ye un edificiu d'estilu bizantín con una planta de cruz griega rectangular, con cinco cúpules y tambores cilíndricos. Queden restos de los frescos orixinales.
La Abbazia del Pàtire (sieglos XI-XII), una abadía allugada nun monte nes contornes de la ciudá, con dellos mosaicos d'estilu árabe, un ábside normando y antiguu pórticos.