Calabria
Calabria[1] (en calabrés: Calàbbria; en grecocalabrés: Calavría; en griegu: Καλαβρíα; n'albanés: Kalabria; ye l'antigua Brucia romana), ye una de les venti rexones que conformen la República italiana. La so capital ye Catanzaro, y la sede del conseyu rexonal y la so ciudá más poblada, Regio de Calabria.
| Calabria | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  Italia | ||||
| ISO 3166-2 | IT-78 | ||||
| Tipu d'entidá | rexón d'Italia | ||||
| Capital | Catanzaro | ||||
President of Calabria (en)  | Roberto Occhiuto | ||||
| Nome llocal | Calabria (it) | ||||
| División | |||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 39°00′N 16°30′E / 39°N 16.5°E | ||||
 | |||||
| Superficie | 15221.9 km² | ||||
| Llenda con | Basilicata | ||||
| Demografía | |||||
| Población | 1 947 131 hab. (2019) | ||||
| Densidá | 127,92 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 y UTC+02:00 | ||||
| regione.calabria.it | |||||
 | |||||
Ta allugada en Italia meridional, llindando al norte con Basilicata, al este col golfu de Taranto, al sur col mar Xónicu, al suroeste col Estrechu de Messina que la dixebra de la islla de Sicilia, y al oeste col mar Tirrenu. Constitúi la punta de la península italiana.
Etimoloxía
editarDeriva de la frase griega Kalon-brion (Faigo – surdir el– bien), los antiguos colonos griegos utilizaron tal topónimu pola fertilidá d'estos territorios, sicasí, na dómina del Imperiu romanu'l términu Calabria utilizábase principalmente p'aludir a la Península Salentina.
Xeografía física
editarDende'l puntu de vista xeográficu presenta una individualidá bien precisa, debida a la so posición periférica y cuasi d'aislamientu respeuto al restu d'Italia, a la so forma carauterística y a la so estructura morfolóxica. La rexón ye una llarga y estrecha península que s'estiende de norte a sur a lo llargo de 248 km, con un anchor máximo de 110 km. Alredor del 41,8 % de la superficie de Calabria ye montascosa lo cual equival a 6303 km², el 49,2 % del territoriu ye llomba, ente que la llanures ocupen solo'l 9 % del territoriu. Esta rexón ta dixebrada de la islla de Sicilia pol estrechu de Messina. El puntu más estrechu ente'l cabu Peloro en Sicilia y Punta Pezzo en Calabria solo ye de 3,2 km.
Relieve
editarYe una rexón montascosa (Apeninos calabreses) y accidentada que s'estiende escontra Sicilia, ente'l mar Tirrenu y el Xónicu. Los Apeninos ramificar en dos gordones principales, unu ye'l de la Cadena Costera que como'l so nome indicar toca les costes del mar Tirrenu hasta'l golfu de Santa Eufemia teniendo'l so máximu altor nel Monte Cocuzzo (1541 msnm). La Cadena Costera o Paolana enllargar hasta'l cursu sol ríu Savuto, ente la franxa costera tirrena y el fondu valle del Cratis. Sicasí'l ramal principal de los Apeninos calabreses percuerre la rexón biforcáu en dellos segmentos: al norte señalando les llendes cola rexón de Basilicata tópase'l monte Pollín de 2267 metros d'altitú na sierra Dolcedorme, y que los sos contrafuertes lleguen al suroeste, hasta'l pasu del Scalone (740 m) onde terminen los Apeninos lucanos y empiecen el calabreses. El macizu del Pollín ye abrupto y forma una barrera natural que dixebra Calabria del restu d'Italia. Partes de la superficie son intensamente montiegues, ente qu'otres son vastos pandos barríos pol vientu con escasa vexetación. Estos montes son el llar d'una rara variedá de pinu de los Balcanes, y ta incluyíu nel Parque nacional del Pollín.
El valle del Cratis ta separáu del estrechu de Messina por La Sila, estensa rexón de pandu montascosu, d'alredor de 1200 msnm, que s'estiende per cerca de dos mil quilómetros cuadraos a lo llargo de la parte central de Calabria. El so máximu altor atopar nel Monte Botte Donato (1928 m). Dientro de La Sila pueden estremase: Sila Grande, Sila Greca y Sila Piccola (nesta postrera alza'l monte Femminamorta con 1740 m). Estes planicies delimitan a la contorna y valles del Marchesato.
Dempués atópense les Sierres calabreses (Serre Calabresi) y finalmente'l macizu del Aspromonte, que forma la punta más meridional de la península italiana arrodiada pel mar por trés llaos. Esta estructura montascosa única algama la so altitú máxima en Montalto Uffugo, con 1955 metros, y ta llena d'anches terraces realizaes pol home que baxen escontra'l mar.
Flora
editarValles estrechos y pasos dixebren estes sierres y macizos ente sigo. L'aspeutu xeneral del terrén ye accidentáu, salvo delles llanures pantanoses y una fértil franxa costera. Polo xeneral, la mayor parte de la llanura de Calabria foi agrícola mientres sieglos, y amuesa tierra de maquis autóctona y plantes introducíes como'l opunties. Les fasteres más baxes son riques en viñeos y güertos de cítricos. Unu de los cítricos ye'l Citrus medica cv. 'Diamante'. Xubiendo, les olivares y les castañales apaecen ente que nes rexones más altes de cutiu hai trupos montes de carbayu, pinu, haya y abetos.
Ríos y llagos
editarLos ríos de Calabria nun presenten polo xeneral un desenvolvimientu significativu por causa de la forma estrecho y allargao, de la península calabresa y pola disposición de los relieves montascosos. Les esceiciones son el Cratis y el Neto, los ríos más llargos, que desagüen dambos nel mar Xónicu. Tamién aflúin al Xónicu, pero con un cursu de llargor más curtiu, el Trionto, el Tacina y el Corace; estos últimos ríos, como per otru llau el Neto, nacen en La Sila. Del pandu de la Sila tienen el so orixe'l Amato, el Mucone y el Savuto, que xunto col Lao que baxa del macizu del Pollín, son los mayores ríos de l'aguada tirrena. Los otros cursu d'agua son entá más curties y tienen les carauterístiques típiques de réxime enchente, percuerren estrechos ribayos pel monte pa desaguar na llanura aluvional en llechos secos la mayor parte del añu, pero que pueden rellenase de secute con ocasión d'envernaes o agües violentes.
Esisten numberosos llagos artificiales, sobremanera nel pandu de la Sila. Los principales son el Ampollino, el Arvo, el Cecita y el Angitola.
Clima
editarEl clima ta influyíu pol relieve de llombes y montes na rexón: fríu na zona del Monte Pollín, templáu con una variedá de temperatura bien llindada na zona d'Aspromonte, ente que nos macizos de La Sila y Sierres calabreses asegúrase un mayor mugor sobre la mariña del Tirrenu y un clima más grebu na mariña xónica.
Historia
editar
Calabria foi poblada primero por tribus itáliques de fala osca. Dos d'estes tribus incluyíen los enotrios (qu'aprosimao se traduz como los "cultivadores de vide") y los italios. El contautu griegu con estos postreros produjeros como resultáu que tola península, lo que ye la moderna Italia, tomara'l nome de la tribu.
Los griegos asitiáronse intensamente a lo llargo de la mariña nuna fecha temprana y dellos de los sos asentamientos, incluyendo la primer ciudá italiana llamada Rhegion (Regio de Calabria), y les siguientes Síbaris, Kroton (Crotone) y Locri, atopar ente les ciudaes más destacaes de la Magna Graecia mientres los sieglos VI y V e.C. Los griegos fueron conquistaos nel sieglu III e.C. por tribus osques errantes que procedíen del norte, incluyendo una caña de los samnitas llamaos lucanos y una caña de los lucanos llamaos brucios. Los brucios establecieron les principales ciudaes de Calabria, incluyendo lo que ye la capital moderna, Cosenza (entós llamada Consentia).
Conquistada polos romanos nel sieglu III e.C., la rexón nunca recuperó la so anterior prosperidá. Los habitantes fueron emburriaos al interior el empobrecimiento provocáu mientres l'Imperiu romanu a la población nativa fixo qu'ésta fuera considerada polos romanos "mala" y "ignorante" pasando entós la pallabra "brutti" (singular: bruttus) a tener estos significaos nel llatín. Les condiciones socioeconómiques de empobrecimiento persistieron en parte por cuenta del espardimientu de la malaria nos banzaos y tamién —mientres l'empiezu del Medievu— a los ataques pirates.
Calabria quedó afarada mientres la Guerra Gótica antes de quedar sol gobiernu d'un dux local pal Imperiu bizantín. Nos sieglos IX y X, Calabria, que fuera'l ricu almacén de granu de Roma primero que se conquistara Exiptu, foi la tierra fronteriza ente'l gobiernu bizantín y los emires de Sicilia árabes, sometíu a ataques y escaramuzas, despobláu y desmoralizado, con importantes monesterios cristianos griegos qu'apurríen abellugu a la cultura. Munchos de los calabreses de fala griega treslladar al Peloponeso.
Nel añu 1060 los normandos, sol lideralgu del hermanu de Roberto Guiscardo llamáu Roger, estableció una presencia nesta tierra fronteriza y entamó un gobiernu que siguió les llinies bizantines que llevaben a cabu los magnates griegos locales de Calabria. En 1098, el Papa Urbanu II nomó a Roger lo qu'equivalía a un legáu apostólicu, más tarde formó lo que se convirtió nel Reinu de Sicilia. Les divisiones alministratives creaes a finales de la Edá Media caltuviéronse xusto hasta la unificación: Calabria Citeriore (o la Calabria Llatina) na metá septentrional y Calabria Ulteriore (o Calabria Griega) na metá meridional.
Empezando col posterior gobiernu angevino, que gobernó Calabria como parte del Reinu de Nápoles, Calabria foi gobernada dende Nápoles xusto hasta la unificación d'Italia.
Los griegos volvieron entrar na rexón nos sieglos XVI y XVII. Esto asocedió como reacción a la conquista del Peloponeso polos turcos osmanlíes. Especialmente dempués de la cayida de Coroni (1534) gran númberu de griegos y albaneses buscaron abellugu nes zones de Calabria, Salento y Sicilia. Los griegos de Coroni - los llamaos coronios - pertenecíen a la nobleza llevaron consigo una importante riqueza mobiliaria. Otorgar especiales privilexos y exenciones fiscales. Otra parte de los griegos que se treslladaron a Italia veníen de la rexón de Mani del Peloponeso. Los maniotas yeren conocíos poles sos arguyoses tradiciones militares y poles sos sangrientes vendetas (otra porción d'estos griegos treslladar a Córcega; cf. les vendetas corsas). Estes migraciones fortalecieron el despobláu sur d'Italia con un elementu culturalmente importante y militarmente capaz.
Dellos fueron los gobernantes que s'asocedieron nel reinu: les dinastíes Habsburgu tantu d'España como d'Austria; la dinastía francu-española de los Borbones que creó'l Reinu de les Dos Sicilies, l'hermanu de Napoleón Xosé Bonaparte y depués el mariscal francés Joaquín Murat, quien foi executáu na pequeña ciudá de Pizzo. Calabria esperimentó una serie de revueltes llabradores como parte de les Revoluciones europees de 1848. Esto preparó l'escenariu pa la eventual unificación col restu d'Italia en 1861, cuando'l Reinu de Nápoles foi lleváu a la unión con Giuseppe Garibaldi. El Aspromonte foi l'escenariu d'una famosa batalla de la unificación d'Italia, na que Garibaldi foi mancáu.
Les families del crime entamáu 'Ndrangheta de Calabria empezaron a apaecer nel añu 1850.
Hasta mediaos del sieglu XX, la Italia meridional taba ente les rexones más probes d'Europa. El empobrecimiento de Calabria foi una carauterística principal de la diáspora italiana de principios del sieglu XX. Munchos calabreses treslladar a los centros industrializaos del norte d'Italia, el restu d'Europa, Australia y el continente americanu (especialmente Arxentina, Brasil, Uruguái, Venezuela, Canadá y los Estaos Xuníos). Dende los 70's producióse una creciente arribación y una economía bien ameyorada que se basa n'agricultura moderna, el turismu y una creciente base comercial. Inclusive anque l'ingresu per cápita entá ta per debaxo de la d'Italia central y septentrional, ameyoró hasta'l puntu de qu'algama la media de la Xunión Europea.[2]
Xeografía humana
editarProducióse una fuerte emigración escontra'l norte del país, cuntando anguaño con 2.009.458 (30 de xunu de 2010) y una densidá de población de 133,26 hab./km².
La capital ye Catanzaro, que tien 93.265 habitantes (2010), pero la ciudá más populosa ye Regio de Calabria, con 186.077 hab. Otres ciudaes con más de 50.000 habitantes son: Lamezia Terme (71.107), Cosenza (69.827) y Crotone (61.529).
Calabria ta estremada en cuatro provincies y una Ciudá metropolitana:
| Provincia | Población |
|---|---|
| Provincia de Catanzaro | 368.318 |
| Provincia de Cosenza | 734.260 |
| Provincia de Crotone | 174.076 |
| Ciudá metropolitana de Regio de Calabria | 565.813 |
| Provincia de Vibo Valentia | 166.760 |
| Mar Mediterraneu | Basilicata | Golfu de Taranto |
| Mar Tirrenu | 
|
Mar Xónicu |
  
| ||
| ||
| Mar Tirrenu | Estrechu de Messina | Mar Xónicu |
Economía
editarCalabria ye una de les rexones menos desenvueltes d'Italia, anque la so alta tasa de fuximientu fiscal fai que seya difícil verificar si estes estadístiques correspuendan a la realidá. La so economía partir ente: servicios (28,94%), actividaes financieres ya inmobiliaries (21,09%), comerciu, turismu, tresportes y comunicación (19,39%), impuestos (11,49%), industria (8,77%), construcción (6,19%) y agricultura (4,13%).[3]
Industria
editarEsisten na rexón varies centrales hidroeléctriques, según industries químiques y de cinc. Dientro del sector industrial, la manufactura contribúi al PIB en 8,77%. Nel sector de la manufactura les principales actividaes son l'alimenticia, la bébora y el tabacu, con una contribución al sector bien cercana a la media nacional.[4] Nes zones de Crotone, Vibo Valentia y Regio de Calabria surdieron industries petroquímiques, metalmecániques y químiques.
Turismu
editarLos 780 quilómetros de les sos costes faen que Calabria seya un popular destín turísticu nos meses de branu. El baxu desenvolvimientu industrial y l'ausencia de ciudaes grandes en gran parte del so territoriu, dexó caltener baxos los niveles de contaminación del mar, polo tanto la rexón ye considerada un paraísu natural qu'atrai a un bon númberu de turistes procedentes de toa Italia. El turismu estranxeru sigue siendo baxu en comparanza con otros llugares similares, pero ta creciendo cada añu. Les llocalidaes costeres más populares son: Tropea, Capo Vaticano, Pizzo, Scilla, Diamante, Amantea y Soverato.
Amás de los destinos turísticos más conocíos de la mariña, tamién l'interior de Calabria ye ricu n'hestoria, tradiciones, arte y cultura. Ente les ciudaes culturales más importantes destácase Cosenza, con un ricu pastrimonio históricu y artísticu. Fortaleces, castiellos, ilesies, cascos históricos y necrópolis son elementos bien frecuentes nel interior de Calabria.
El turismu de monte desenvuélvese sobremanera en Sila y Aspromonte, dos parques nacionales que cunten con instalaciones pa prauticar deportes d'iviernu, especialmente nos pueblos de Camigliatello, Lorica y Gambarie.
Agricultura
editarA pesar de les sos llendes, l'agricultura ye considerada una excelencia de la rexón pola so calidá. Una traza típica de l'agricultura calabresa ye l'alta fragmentación de la estructura de granxes. Parceles de menos de dos hectárees suponen el 69% del total en 2000. Cultívase la tríada mediterránea (vide, olivar y cebera), pero'l principal ye'l olivo, que representa'l 29,6% de UAA y 70% de collecha d'árboles. De fechu la mayoría de les granxes (137.938 unidaes sobre un total de 194.600) producen aceitunes.[4] Amás, cultívense cítricos, figos y pataques. La cría de ganáu, la silvicultura y la pesca son importantes actividaes económiques. Los principales xacimientos minerales son de sal xema y azufre. Un productu peculiar ye la Bergamota, cultivada puramente na franxa costera cerca de la ciudá de Regio dende'l sieglu XIV: puramente en Regio (en llocalidá rada Giunchi) foi enllantáu, a mediaos del sieglu XVIII, el primer cultivu intensivu de bergamota[5] pa la producción de la so importante esencia y hasta'l día de güei solo na Ciudá metropolitana de Regio de Calabria prodúcense frutos d'un tal nivel calidable.
Hasta los sieglos XVIII y mediaos del XIX Calabria foi una rexón bien granible: bien fuerte yera la crianza del viérbene de seda, tantu nel área de Regio[6] como na de Cosenza; la minería yera aplicada nel centru de Calabria (actuales provincies de Catanzaro y de Vibo Valentia) yá dende'l sieglu XVIII mientres nel pueblu de Mongiana esistíen los más grandes altos fornos d'Italia,[7] realizaos polos Borbones. Sicasí coles mutaes condiciones debíes a la unificación d'Italia operada polos Saboyas Calabria volvióse una rexón probe (tamién empezó'l fenómenu de la emigración antes cuasi desconocíu) hasta los principios del sieglu XX cuando, sol Fascismu, introduciéronse reformes económiques y sociales.
Tresportes
editar
Los principales puertos calabreses son Regio y Gioia Tauro. El puertu de Regio ta forníu con cinco muelles de carga d'un llargor de 1.530 metros. El de Gioia Tauro tien siete muelles de carga con una estensión de 4.646 metros; ye'l más grande d'Italia y el séptimu puertu de contáineres n'Europa,[8] con un rendimientu de 2007 de 3,7 millones de TEU[9] de más de trés mil buques.
A la rexón sirvir trés carreteres d'intensa circulación: dos carreteres nacionales a lo llargo de les costes (SS18 Napoli-Regio y SS106 Regio-Taranto) y l'autopista A3, qu'enllaza Nápoles y Regio, pasando por Salerno y Cosenza a lo llargo de l'antigua ruta tierra adientro.
En Calabria hai trés principales aeropuertos: el más antiguu, construyíu en 1939 y utilizáu como aeropuertu civil dende 1947, atópase en Regio, mui cerca del centru de la ciudá; otru atópase nel área de la municipalidá de Lamezia Terme y otru cerca de la ciudá de Crotone.[4]
Cultura
editarDialeutu
editarAl par del italianu normativu impuestu a partir de la década de 1920, fálase les llingües locales, les variedaes llingüístiques de Calabria bastante distintes del italianu puramente dichu, y bien influyíes pol griegu, l'árabe, etc; sicasí, el calabrés escarez d'oficialidá y, como otros "dialeutos" n'Italia, vio menguar pasu ente pasu el so númberu de falantes. Nel estremu norte de Calabria el dialeutu yá presenta semeyances col dialeutu de Nápoles y otres variedaes meridionales, ente que nel sur son bien fuertes les semeyances con otres variedaes sicilianes o meridionales estremes. Esos dialeutos denominar calabrés septentrional y meridional, respeutivamente.
- Grecocalabreses
Dende l'Antigüedá y hasta'l sieglu XVI, el grecanico o griegu calabrés yera l'idioma avezáu en tola Calabria Meridional, pero la so área foise acutando hasta l'actual enclave de la Bovesia.
- Italoalbaneses
En diversos puntos del norte de Calabria esisten llocalidaes nes cualos fálase'l arbëresh, un dialeutu del idioma albanés, na so variante tosca, traíu por unos 300.000 refuxaos a fines del sieglu XV y entamos del sieglu XVI. Esi albaneses primeramente asitiáronse en Collenza y depués fundaron importantes comunidaes na Piana de Síbari y na rexón entendida ente Savelli y Cirò Marina, de cuenta que, anguaño, cúntense más de venti llocalidaes italoalbanesas.
Tamién s'atopen arbëreshe establecíos va sieglos na redoma de Tropea, Abeyera y Palagoria o Palagorio: esa poblaciones cunten con, en total (complessivamente) daqué más de 70.000 habitantes escontra'l 2001 y tradicionalmente practiquen el catolicismu de ritu greco-albanés y tienen un eparca.
- Occitanocalabreses
A lo último, la complexa llingüística tradicional completar col occitanu, faláu por unes 2 000 persones nel pequeñu enclave costeru de la Guardia Piamontese/La Gàrda, nel norte de Calabria sobre'l Tirrenu y pobláu por valdenses ("valdeni"), deportaos va sieglos dende les Valadas Occitanes d'El Piamonte y Liguria.
Turismu
editar
El turismu de Calabria amontóse a lo llargo de los años. Les principales atraiciones turístiques son la mariña y los montes. La mariña alterna ente cantiles abruptos y les sableres arenoses, y ta pocu desenvuelta en comparanza con otros destinos costeros europeos. El mar alredor de Calabria ye claro, y hai un bon nivel d'agospiamientos turísticos. El poeta Gabriele D'Annunzio llamó a la mariña frente a Sicilia, cerca de Regio de Calabria "... el quilómetru más bellu d'Italia" (il più bel chilometro d'Italia). Los principales curiosos de monte son el Aspromonte y La Sila, col so parque nacional y los sos llagos. Otros destinos destacaos son:
- Regio de Calabria, nel estrechu ente'l continente y la islla de Sicilia, la ciudá más grande y antigua de Calabria, conocida pola so mariña panorámicu con xardinos botánicos ente edificios modernistes y les belles sableres, y la so hestoria de trés mil años col antiguu castiellu aragonés y el gran Muséu Nacional de la Magna Grecia onde s'atopen los famosos bronces de Riace (Bronzi di Riace).
- Cosenza, sede de la Accademia Cosentina, conocida poles sos instituciones culturales, el bellu barriu antiguu, una catedral románica y un castiellu Hohenstaufen.
- Scilla, nel mar Tirrenu, "perlla" del "Castiellu Violeta", tien una bona vista panorámica; delles hestories homériques desenvuélvense equí.
- Tropea, na mariña tirrena, tien una espectacular sablera y el santuariu de Santa Maria dell'Isola. Ye conocida polos sos cebolles coloraes duces, que se producen principalmente en Ricadi.
- Capo Vaticano, na mariña tirrena, ye un famosu balneariu cerca de Tropea.
- Gerace, cerca de Locri, ye una ciudá medieval con un castiellu normandu y catedral antiguu.
- Squillace, un centru turísticu de branu y llugar arqueolóxicu.
- Stilo, el llar de Tommaso Campanella, col so castiellu normandu y una ilesia bizantina, la Cattolica de Stilo.
- Pizzo, na mariña tirrena, conocida pol so xeláu llamáu "Tartufo". Llugares interesantes en Pizzo son la Piazza Repubblica y el castiellu aragonés onde foi asesináu Joaquín Murat.
- Paula, una ciudá que s'atopa na mariña tirrena, conocíu por ser el llugar de nacencia de san Francisco de Paula, santu patrón de Calabria y de los marineros italianos, y pol antiguu santuariu franciscanu construyíu mientres los últimos cien años de la Edá Media pol testamentu de San Francisco.
- Síbaris, na mariña xónica, un pueblu pintorescu asitiáu cerca de la escavación de l'antigua Síbaris, una colonia griega del sieglu VII e.C.
- Catanzaro, allugada nel centru del puntu más estrechu d'Italia, dende onde pueden trate tanto'l mar Xónicu como'l Tirrenu, pero non dende Catanzaro. Destcados son la ponte d'un arcu (Viaductu Morandi-Bisantis, unu de los más altos d'Europa), la Catedral (reconstruyida dempués del bombardéu de la SGM), el castiellu, el paséu marítimu sobre'l mar Xónicu, el parque de biodiversidá y el parque arqueolóxicu.
- Soverato, na mariña xónica, tamién conocida como la "perlla" del mar Xónicu. Especialmente conocida poles sos sableres, paséu marítimu tilláu y vida nocherniega.
- Nicotera, na mariña tirrena, ye una pequeña ciudá medieval con un antiguu castiellu de Ruffo.
- Templos antiguos dedicaos a los dioses romanos atópase nes llombes de Catanzaro. Llevar a cabu numberoses escavaciones a lo llargo de la mariña oriental, cavando lo que paez ser una antigua necrópolis.
- Samo, un pueblu a los pies del Aspromonte, ye bien conocida peles sos agües de manantial y les ruines de l'antigua villa destruyida nel terremotu de Messina de 1908.
Gastronomía
editar
La gastronomía ye la típica del sur d'Italia, cocina mediterránea con equilibriu ente platos de carne (gochu, corderu, cabra), hortolices (especialmente berenxena), y pexe. Pasta (como nel centru d'Italia y el restu de la Italia meridional) ye tamién bien importante en Calabria. En contraste cola mayor parte de les restantes rexones italianes, el calabreses punxo la énfasis tradicionalmente nel caltenimientu de la so comida, en parte debíu al clima y a los potenciales fracasos na collecha. Como resultáu d'ello, hai tradición nel empaquetado d'hortolices y carnes n'aceite d'oliva, faciendo salchiches y embutíos (Sopressata, 'Nduja), y, a lo llargo de la mariña, pexe curáu, especialmente pexe espada, sardines (sardelle rosamarina) y bacaláu (Baccalà). Los platos locales son, típicamente, tostaos, dulces adulzaos con miel (Cudduraci, scalille o scalidde) o recetes enfornaes tipu biscotti (como 'nzudda).
Delles especialidaes locales son el quesu caciocavallo, Cipolla rossa di Tropea (cebolla colorada), Frìttuli y Curcùci (gochu fritu), regaliza (liquirizia), Lagane y Cicciari (ceci) (un platu de pasta con pichón), Pecorino Crotonese (quesu d'oveya) y Pignolata.
Anque los vinos calabreses nun se conocen bien fuera d'Italia, nos tiempos antiguos llamaben a Calabria Enotria (del griegu antiguu Οἰνωτρία - Oenotria, "tierra de vinu"). Según la tradición griega antigua, Οἴνωτρος (Oenotrus), el más nuevu de los fíos de Licaón, yera l'epónimu de Enotria.[10] Dellos viñeos tienen oríxenes que se remonten a l'antigua colonización griega. Los vinos con denominación d'orixe (DOC) más conocíos son Cirò (Provincia de Crotone) y Donnici (Provincia de Cosenza). El 3% de la producción total añal ye calificada como DOC. Variedaes d'uva importantes son la tinta Gaglioppo, y la blanca Greco. Munchos productores tán recuperando antigües variedaes locales d'uva que se caltuvieron mientres trés mil años.[11]
Símbolos
editar
L'escudu de la rexón de Calabria (aprobáu y adoptáu na so versión definitiva pola Llei Rexonal de 15 de xunu de 1992, nᵘ 6) contién nel so óvalu cuatro de los símbolos que representen Calabria:
- el pinu salgareño (Pinus nigra subsp. laricio)
- el capitel dóricu
- la cruz griega
- la cruz potenzada.
Deporte
editarNa Serie A d'Italia de fútbol xugaron tres equipos de Calabria: Reggina, Crotone y Catanzaro. Anguaño, l'equipu allugáu no más alto del fútbol italiano ye Crotone, que milita na Serie A. El principal equipu de baloncestu de la rexón ye Viola Reggio Calabria.
El Giro de Reggio Calabria ye una carrera de ciclismu en ruta que forma parte del UCI Europe Tour dende 2005.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: calabrés
- ↑ Eurostat 2006
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2015-02-07.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Portraits of the Regions». DG REGIO of the European Commission (Marzu de 2004). Archiváu dende l'orixinal, el 21 de xunetu de 2011. Consultáu'l 8 de setiembre de 2010.
- ↑ https://books.google.it/books?id=GQiVCHygVAMC&pg=RA1-PA297&dq=BERGAMOTTO+REGGIO&hl=it&sa=X&ei=2kbCUJmaEsLdtAaq_oBQ&ved=0CDoQ6AEwAg#v=onepage&q=BERGAMOTTO&f=false
- ↑ Edward LEAR Journals of a Landscape Painter in Southern Calabria · R. Bentley, London, 1852
- ↑ https://books.google.it/books?id=HhB4umfWcg0C&pg=PT206&lpg=PT206&dq=mongiana+i+pi%C3%B9+grandi+altiforni+d'italia&source=bl&ots=EARPprZ7kr&sig=-VA7jJPVcspShSv2qWebSas27MU&hl=it&sa=X&ei=ikPCUKvXJK374QTY_4CABg&ved=0CEcQ6AEwAQ
- ↑ «World Port Rankings 2005». American Association of Port Authorities (mayoo de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de setiembre de 2007. Consultáu'l 6 de febreru de 2008.
- ↑ Van Marle, Gavin (31 de xineru de 2008). «Europe Terminals stretched to limit». Lloyds List Daily Commercial News: páxs. 8–9.
- ↑ Pausanias, Description of Greece, Arcadia, 8.3.5, at Theoi Project
- ↑ The-Wine-Library Curtia descripción del vinu en Calabria (n'inglés)
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Calabria.- Regione.Calabria.it (páxina oficial, n'italianu).
- Postales de Gioia Tauro
