Sadam Husein
Ṣaddām Ḥusayn Abd al-Maŷīd al-Takrītī (árabe: صدام حسين عبد المجيد التكريتي, trescritu davezu nos medios de comunicación como Sadam Husein; 28 d'abril de 1937, Al-Awja – 30 d'avientu de 2006, Kadhimiya) foi un políticu y militar sunita iraquín, y foi dictador del so país nel periodu 1979-2003.
_ribbon.svg){kind=small}
_-_ribbon_bar.gif){kind=small}
_-_Crosses.svg){kind=small}
.gif){kind=small}
_-_ribbon_bar.gif){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_-_Sash_of_Grand_Collar.svg){kind=small}
Primeros años
editarSadam Husein nació na pequeña aldea de Al-Awja, a la vera'l ríu Tigris el 28 d' abril de 1937, dientro d'una familia ensin tierres. Analfabetu hasta los 10 años, Sadam Husein, pasó la so infancia con so ma y el so padrastru. So pá morriera o abandonara'l llar, según distintes versiones cuando tenía pocos meses.
Según espublizó la BBC, el so mayor sofitu familiar venía del so tíu maternu, Khairalah Tulfah. Con él, Sadam Husein foi a vivir a Baghdad ya ingresó nel Partíu del Renacimientu Árabe Socialista (Baaz) -d'ideoloxía llaica, nacionalista y revolucionaria- en 1957.
Yera la dómina na que les universidaes iraquines vivíen un clima de refugu fonderu del colonialismu británicu y pola intervención política de los Estaos Xuníos. Hussein foi parte d'esi ambiente y dempués de ser refugáu pola Academia Militar de Baghdad pol probe currículum académicu, decidió participar más activamente nes aiciones del Partíu Baaz.
El 7 d'ochobre de 1959, Sadam Husein formó parte d'un comandu de diez activistes del Baaz qu'atentaron escontra la vida del primer ministru Abdel Karim Kassem, un militar golpista qu'instaurara la primer república n'Iraq, tres derrocar y asesinar al rei Faisal II y a tola so familia un añu enantes.
L'atentáu escontra Kassem fracasó y Sadam Husein finó firíu nuna pata, una conderga a muerte y un exiliu forzáu, primero en Siria y dempués n'Exiptu. El presidente exipcianu, Gamal Abdel Nasser, tomólu baxo la so proteición y facilitó-y la entrada na Universidá d'El Cairu, onde cursó estudios de derechu.
Nes files del Partíu Baas
editarHussein permaneció n'Exiptu dende 1959 a 1963 cuando tornó a Baghdad, depués de qu'otru güelpe militar -esta vegada d'un grupu formáu por baasistes y nasseristes- derrocara y executara a Abdel Karim Kassem y formara el Conseyu del Mandu Revolucionariu (CMR).
Siguió una década de lluches fraticides nel CMR, demientres la que Sadam Husein empecipió a crear la so lleenda. En 1964 foi arrestáu, tres la depuración de los baasistes, un añu depués, dientro prisión pasó a ser escoyíu vicesecretariu del Mandu Rexonal del Baas. Y a entamos de 1966 fugóse de la prisión aprofitando un treslláu a otru centru.
El 17 de xunetu de 1968, otru güelpe d'estáu -nel que les milicies organizaes y unviaes por Sadam Husein dende'l so abellugu clandestín tuvieron un papel central- colocó al Partíu Baas nel poder en solitario.
L'ascensu de Hussein de magar aquello foi imparable. Saddam foi nomáu vicepresidente en funciones del nuevu CMR primero, y en payares de 1969 convirtióse en vicepresidente de la República.
Al frente de la policía secreta iraquí organizó la purga de disidentes políticos y, pasu ente pasu, foi incorporando a miembros del so clan, "el clan de Tikrit" a tolos mecanismos del poder.
Ensin facer carrera militar, Sadam Husein pasó de teniente xeneral en 1973 a xeneral en 1976 pa, cuando se fizo definitivamente col poder, el 16 de xunetu de 1979, autodenomase mariscal.
La so llegada a la presidencia foi dempués de la conveniente renuncia d'Ahmed Hassan al-Bakr.
Vida política
editarDe magar 1974 constituyóse nel home fuerte del Partíu Árabe Socialista Baaz y del réxime. Designáu presidente de la República en 1979, la so ambiciosa política militar lleváronlu a una guerra escontra Irán (1980-88), na que cuntó col sofitu d'Estaos Xuníos, Francia y la XRSS.
El 2 d'agostu de 1990, Iraq invadió y anexonóse Kuwait. A entamos de 1991, una coalición internacional dirixida por Estados Xuníos obligó a Iraq a retirase de Kuwait demientres la Primer Guerra del Golfu, magar que nun fueron quien a derrocalu.
Pese a la derrota, caltúvose de presidente de la República y del Conseyu del Mandu Revolucionariu, hasta que una invasión y ocupación militar de tropes de los Estaos Xuníos y britániques y sofitada por una coalición internacional na que s'alcontraba España lu derrocó na denomada Segunda Guerra del Golfu.
Tuvo fuxíu demientres meses hasta que'l 13 d'avientu de 2003, Sadam Husein foi arrestáu nuna operación conxunta ente efectivos kurdos iraquinos y l'Exércitu de los Estaos Xuníos mientres taba escondíu nun sótanu na redolada de la so llocalidá natal, Tikrit.
El 5 de payares de 2006, tres dos años de xuiciu, Hussein foi condenáu, xunto con otros dos acusaos, "a morrer na forca" pol Altu Tribunal Penal iraquín, que lu alcontró culpable d'un crime escontra la Humanidá, pola execución de 148 chiítes de l'aldega de Duyail en 1982. Tamién se-y atribuye la so responsabilidá nel ataque químicu a Halabja (1988), l'aplastamientu de la rebelión xiíta (1991) les fuexes comunes (1991), la guerra escontra Irán (1980-88) y la invasión de Kuwait (1990).
Nel momentu de la sentencia (morrer aforcáu) el día 5 de payares de 2006, Hussein pronunció les pallabres:
- "¡Llarga vida a Iraq, llarga vida a los iraquíes! ¡Alá ye más grande que'l ocupante!"
El 28 d'avientu de 2006, L'Altu Tribunal Penal iraquín confirmó la orde d'execución de Saddam pal 2 de xineru de 2007. Los altos funcionarios iraquinos apresuráronse a tomar la decisión de la so muerte enantes de la llegada del 2007. Sadam Husein foi executáu'l 30 d'avientu de 2006[8][9]. Foi aforcáu a les 6:00 A.M hora llocal d'Iraq (UTC+3), polos cargos de crímenes escontra la humanidá.
Bibliografía
editar- "La gran guerra por la civilización. La conquista de Oriente Próximo" ("The Great War for Civilization. The Conquest of the Middle East"), 2005. (ISBN:84-672-1726-X)
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ URL de la referencia: http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/6218485.stm.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ URL de la referencia: https://www.boe.es/boe/dias/1974/12/10/pdfs/A25088-25088.pdf. Data de consulta: 26 payares 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://archivo.diariodecuba.com/cuba/1461312056_21851.html.
- ↑ «Real Decreto por el que se concede el Collar de la Orden del Mérito Civil al excelentísimo señor Saddam Hussein, Vicepresidente del Consejo del Mando de la Revolución de la República del Irak» páxs. 16576 (12 xunetu 1978).
- ↑ URL de la referencia: https://bidoun.org/articles/saddam-hussein-s-key-to-the-city-of-detroit.
- ↑ Hussein executed, Iraqi TV stations report en CNN News
- ↑ Ejecutan a Sadam Husein en BBC Mundo
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Sadam Husein.- Sadam Husein na Internet Movie Database (n'inglés)
- Sadam Husein en FilmAffinity (castellán)
- «Sadam Husein». en Find a Grave. (n'inglés)
- Videu documental de 52 minutos sobre Sadam Husein (castellán)
- Biografía estensa, por Fundació CIDOB (castellán)
- Videu grabáu con un celular nel momentu de la so execución Archiváu 2007-03-20 en Wayback Machine
| Predecesor: Ahmad Husayn Khudayir as-Samarrai |
Presidentes d'Iraq 19 de xunetu de 1979 - 9 d'abril de2003 |
Socesor: Abolíu Autoridá Provisional de la Coalición con Jay Garner comu Direutor de la Oficina pa la Reconstrucción y Asistencia Humanitaria |
| Predecesor: Ahmed Hassan al-Bakr |
Primer Ministru d'Iraq 1979 - 1991 |
Socesor: Sa'dun Hammadi |
| Predecesor: Ahmad Husayn Khudayir as-Samarrai |
Primer Ministru d'Iraq 1994 - 2003 |
Socesor: Iyad Allawi |
Datos: Q1316- Multimedia: Saddam Hussein
