Alan Stivell
Alan Stivell (6 de xineru de 1944, Riom) ye un cantautor y músicu bretón. Ta na bas del recobramientu del arpa céltica y de la música bretona moderna. La so música ta abierta al mundu sofitándose nun combate pol reconocimientu de la cultura céltica y pola fraternidá ente la xente.
La so personalidá y el so trabayu xugaron un papel bien importante na popularización de la música céltica en Bretaña y nel mundu. Esi primer papel ye, en principiu cronolóxicu: Nos sos entamos, nun había más qu'un solu cantante bretón, Glenmor, que cantaba les sos propies composiciones. Al contrario, Alan Stivell algama reconocimientu pol so trabayu sobre repertoriu tradicional, anantes de diversificase produciendo creaciones propies. A eso xúntase-y una capacidá de comunicar la so pasión, gracies a la qu'afala la vocación (direuta o indireuta) de los artistes bretones actuales. La so música convirtióse n'universal pola so notoriedá, pero tamién pola so modernidá y les sos influyencies ecléctiques. Depués del entamu, nun dexó de producir sobre l'escenariu a lo llargo del mundu y de proponer una discografía orixinal.
El so verdaderu nome ye Alan Cochevelou, ye productu de la emigración bretona como cerca de la metá de los bretones: la so familia ye orixinaria de Gourin y Pontivy en Morbihan (Bretaña), pero él nació en Riom (departementu del Puy-de-Dôme na rexón d'Auvergne, en Francia), onde vivió dellos años anantes de pasar la so mocedá en París. El so nomatu Stivell significa en bretón « fonte que surde » ; y ta xuníu al so nome (kozh stivelloù, les vieyes fontes).
Formación y entamos
editar
La primera parte de la so vida tien llugar en París. Entama l'apredizaxe del piano a la edá de cinco años y la so vocación vien d'un sueñu de so padre Georges Cochevelou: la fabricación d'un arpa céltica, la « Telenn Gentañ » (telenn significa « arpa » en bretón). L'arpa céltica ye un instrumentu escaecíu na Edá Media, na dómina na que'l ducáu de Bretaña perdió la so independencia y ye incorporáu al reinu de Francia. El prototipu recreáu por so padre llévalu a tomar cursos d'arpa, beneficiándose de la famosa Denise Mégevand (1917-2004). Les igües de temes tradicionales célticos, escritos pola so profesora y so padre, determinen na so casa una pasión pola celticidá y por Bretaña, pasión qu'enxamás amenorgó.
En 1953, actúa na Maison de Bretagne à Paris y entama'l so aprendimientu de bretón, tamién s'interesa pol galu, el gaélicu y la mitoloxía céltica. Actúa igualmente na UNESCO y na catedral de Vannes. Darréu entama a tocar na bagad Belimor y deprende otros instrumentos, la cornamusa y la bombarda. En 1955, cuando los conciertos se faen más regulares, fai la primera parte de Line Renaud nel Olympia de París. En 1959, graba'l so primer discu (Musique Gaélique). Conviértese en Penn-Soner de la bagad Bleimor al entamu de los años 1960. Depués, en 1963, otru discu instrumental « Telenn geltiek - Harpe celtique ». En 1966, retoma la so actividá escénica (especialmente nel Centru Americanu de París), pero esta vez como cantante, la so naciente notoriedá llévalu a ser invitáu a les radios. Dende 1967, firma un contratu exclusivu con Philips-Fontana (Universal). El mesmu añu, graba la parte d'« arpa » nel discu de Graeme Allwright « Joue, joue, joue ». Ye nesta dómina cuando toma'l nome d'Alan Stivell. Dos años más tarde da un conciertu nel Queen Elisabeth Hall de Londres. En 1970, graba l'álbum Reflets.
Trayeutoria
editarDécada de 1970
editarEn 1972 sal un álbum con un títulu significativu: Renaissance de la harpe celtique, que ye reconocíu col premiu de l'Académie Charles Cros y que convertiráse nun discu de cultu. El 28 de febreru d'esti mesmu añu, da un conciertu nel Olympia de París acompañáu pol guitarrista Dan Ar Braz. L'ésitu d'esti conciertu ye amplificáu por una retresmisión radiofonica y una grabación de la que se venden 1.500.000 exemplares. La música bretona llétrica (el pop célticu) ponse de moda. Del apreciu de los sos compatriotes, pasa al reconocimientu internacional. El so ésitu fai que surdan imitaciones, non solamente redinamizando la música tradicional sinón tamién favoreciendo'l surdimientu de nuevos músicos y autores-compositores-intérpretes.
1973 confirma l'añu anterior. Saca un nuevu álbum, Chemins de Terre, saludáu pola crítica (el magazine británicu Melody Maker escuéyelu como discu del añu) y al que l'ésitu comercial entaina a convertilu nun discu d'oru. L’actividá escénica continúa por toa Francia y a nivel internacional (Canadá, Gran Bretaña).
Depués de la salida, l'añu siguiente, del álbum E Langonned y una xira por América del Norte, asoleya en 1975 E Dulenn (A Dublín) un álbum en direutu grabáu nel National Stadium de Dublín. El tema Délivrance ye abiertamente militante, ye la reivindicación de les cultures céltiques y l'afirmación de la Celtia como tierra de crecimientu. El Palaciu de los Deportes de París, atarraquitáu de xente, acuéyelu durante diez díes col mesmu ésitu de púbicu.
En 1976 graba Trema'n Inis un homenaxe a so padre acabante de morrer. Darréu van siguir los discos Raok Dilestra - Avant d'Accoster y Un Dewezh 'Barzh 'Gêr. Ye nesta dómina cuando Dan Ar Braz entama la so carrera en solitariu que lu llevará nos años noventa a l'aventura de l'Héritage des Celtes.
En 1977, fai una xira triunfal per Australia.
En 1979, asoleya Tro Ar Bed, un discu de conciertu. El mesmu añu graba la Symphonie celtique – Tir na nOg (na mitoloxía céltica irlandesa, Tir na nOg ye la « Tierra de la Mocedá », unu de los nomes del Otru Mundu, el Sidh). Esta obra señala l'entamu d'una corriente bien afitada güei, el cross-over, qu'amiesta la música sinfónica, el rock, el pop, el jazz-rock y les influyencies étniques más diverses. Fai traducir los sos testos al tibetanu, algonquín, sánscritu, bereber, irlandés y cántalos neses llingües, pues pa él esta sinfonía céltica ye una sinfonía universal
En 1980, tócase la Symphonie celtique por 300 músicos nel Festival Intercélticu de Lorient, delantre de 10.000 espectadores.
Década de 1980
editarDurante los años 80, la carrera de Stivell ye menos activa de cara al públicu dientro de Francia, pero, contrariamente a otros artistes, continúa actuando regularmente, especialmente n'Alemaña, Estaos Xuníos, Italia. Nesti país, como n'Australia), los sos conciertos algamen proporciones xigantesques: 14.000 espectadores en Milán y 12.000 en Roma.
Solamente tres discos van ser grabaos nesta dómina.
En 1981, Terre des Vivants con soníos más rock, mientres que Légende, sacáu dos años más sero, marca una evolución hacia la electrónica y la New-Age. Vuelve muncho a actuar n'América del Norte, onde lu acompaña siempre l'ésitu.
1985 constituye una etapa importante puesto que pon a puntu la so arpa llétrica, a la que podemos sentir nel so álbum Harpes du Nouvel Âge.
Década de 1990
editarEn 1991, Stivell compón 16 títulos relativos a la lleenda artúrica col álbum The Mist Of Avalon, una evocación de los personaxes principales como'l Rei Arturu, la Fada Morgana, la Reina Xinebra y les lleendes céltiques. Nesi momentu'l públicu entama a reinteresase pola música céltica.
En 1993, más qu'editar cualquier compliación, invita a artistes de cierta sonadía a revistar dellos de los sos títulos. Realcuéntrase col so collaciu Dan Ar Braz, pero tamién con otros cantantes veníos d'otros horizontes: Kate Bush, Shane MacGowan, Laurent Voulzy, Gillan O'Donovan, Yann-Fañch Kemener, Gilles Servat, James Wood, Doudou N'diaye Rose, Robert le Gall, Davy Spillane, y otros. Esti conceyu asegura l'ésitu del discu del que se venden 300.000 exemplares. El trabayu publicitariu de la so casa discográfica, Keltia III (distribuyía entós por Disques Dreyfus), especialmente una publicidá na cadena de televisión TF1, participa nel rellanzamientu de la música céltica ente'l gran públicu bretón y francés.
El mesmu añu, Dan Ar Braz y Jacques Bernard amiesten a numberosos artistes alredor del proyeutu del Héritage des Celtes que nagua por presentar la bayura de la música céltica en tola so diversidá. Con motivu del Festival de Cornualles, Alan Stivell participa nel bautismu d'esta aventura que va confirmar la segunda fola de popularidá de la música céltica.
En 1994, Stivell recibe'l collar de la Orde d'Hermine en Vannes, que recompensa a les personalidaes que trabayaron pola proyeición de Bretaña.
Un añu más sero, ye la salida de Brian Boru del nome del rei d'Irlanda que reina nel sieglu XI nel que retoma y igua composiciones tradicionales, con un tonu modernu, con, per primer vegada, un títulu inspiráu nel Hip hop. La canción Parlament Lament ta dedicada al Parllamentu de Bretaña, en Rennes, amburáu'l 4 de febreru de 1994.
En 1998, siempre esmolecíu por tender pontes ente les cultures y les músiques, saca 1 Douar (« 1 Tierra ») na que convidó a Youssou N'Dour, Khaled, Jim Kerr (del grupu Simple Minds), John Cale, Paddy Moloney (de The Chieftains), y otros artistes.
El 16 de marzu de 1999, ye una de les cabeces de cartel d'un gran conciertu nel Pabellón de París Bercy onde participa igualmente l'Héritage des Celtes. El doble-álbum Bretagnes à Bercy aconceyó a los más grandes músicos qu'interpreten, ente otros, 7 títulos de Stivell.
Deceniu de 2000
editarBack to Breizh sal en 2000, el títulu del álbum manifiesta'l retornu pol que nagua a una Bretaña más concreta.
En 2002, Au-delà des mots ye una obra instrumental na que les arpes son les reines y onde s'amiesten sonoridaes acústiques bien pures coles téuniques más electróniques.
En 2004, pa festeyar el cincuentenariu de la renovación de l'arpa céltica en Bretaña, Alan Stivell asoleya, en collaboración con Jean-Noël Verdier, un llibru contando la historia del instrumentu: « Telenn, la harpe bretonne ».
En 2004 igualmente, sal un CD-DVD tituláu « Parcours », mezclienda de reediciones y de novedaes inédites, qu'obtién un gran ésitu de públicu.
En marzu de 2006, asoleya'l so álbum númberu 22 tituláu Explore (distribuyíu por primer vez por Harmonia Mundi) nel que s'afirma una orientación « electro », yá entamada en Brian Boro y los siguientes, onde fai'l mesmu una parte importante de les programaciones, meciendo ellí especialmente la cornamusa electrónica y un nuevu prototipu d'arpa llétrica. Esti discu acoyéronlu con entusiasmu la prensa francesa y estranxera.
Referencies discográfiques
editar(sacante recopilatorios)
- 1964: Telenn Geltiek
- 1970: Reflets
- 1971: Renaissance de la Harpe Celtique
- 1972: A l'Olympia (concert in Paris)
- 1973: Chemins de Terre
- 1974: E Langonned
- 1975: E Dulenn (concert in Dublin)
- 1976: Trema'n Inis - Vers l'Île
- 1977: Before Landing / Raok Dilestra - Avant d'accoster
- 1978: Un dewezh 'barzh 'gêr - Journée à la maison
- 1979: International Tour - Tro ar Bed (concerts)
- 1980: Symphonie Celtique - Tir na nOg
- 1981: Terre des vivants - Bed an dud vew
- 1983: Légend(e) - Mojenn
- 1985: Harpes du nouvel âge
- 1991: The Mist of Avalon
- 1993: Again
- 1995: Brian Boru
- 1998: 1 Douar
- 2000: Back to Breizh
- 2002: Au-delà des mots - En tu-hont d'ar c'homzoù - Beyond words
- 2006: Explore
- 2009: Emerald
- 2015: AMzer
- 2018: Human~Kelt
Concerts
editar- 1999: Bretagnes à Bercy
- 2003: Nuit Celtique II au Stade de France
- 2004: Parcours
- 2013: 40th Anniversary Olympia 2012
Collaboraciones
editarReferencies
editar- ↑ URL de la referencia: http://rfimusique.com/siteen/biographie/biographie_6138.asp.
- ↑ Afirmao en: SNAC. Identificador SNAC Ark: w6pz5gdr. Apaez como: Alan Stivell. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 11925577f. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
Enllaces esternos
editar- Páxina oficial
- Harpographie Archiváu 2008-09-21 en Wayback Machine
Datos: Q10681
Multimedia: Alan Stivell
