Aspariegos
Aspariegos ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Zamora[3] y de la comunidá autónoma de Castiella y Lleón.
 Aspariegos | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella y Lleón | ||||
| Provincia |  provincia de Zamora | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
| Alcaldesa d'Aspariegos |
Beatriz Gil Diezma (es)  | ||||
| Nome oficial | Aspariegos (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
49124 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 41°40′25″N 5°35′55″W / 41.673611111111°N 5.5986111111111°O | ||||
  Aspariegos Aspariegos (España) | |||||
| Superficie | 42.16 km² | ||||
| Altitú | 667 m[2] | ||||
| Llenda con | Villalube, Castronuevo, Pobladura de Valderaduey, Benegiles, Torres del Carrizal, Cerecinos del Carrizal y Arquillinos | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
228 hab. (2023) - 110 homes (2020) - 135 muyeres (2020) | ||||
| Porcentaxe |
0% de provincia de Zamora 0.01% de Castiella y Lleón 0% de España | ||||
| Densidá | 5,41 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| aspariegos.com | |||||
 | |||||
Símbolos editar
L'escudu y la bandera municipal fueron aprobaos pol plenu del conceyu de Aspariegos na so sesión del 14 de payares de 2003. L'escudu heráldicu del conceyu represéntase conforme a la siguiente descripción testual o blasón:
Escudu Heráldicu: cortáu y mediu partíu. Primero, d'azur con una torre d'ilesia de plata, mazonada de sable y cantonada de cuatro estrelles d'oru. Segundu, partíu, primero de gules con un hachu de plata, encabada d'oru, segundu de sinople, semáu d'espigues d'oru; entado en punta de plata con ondes d'azur. Timbrado de la corona real española.
La descripción testual de la bandera ye la que sigue:
Bandera: rectangular de proporciones 2:3 formada por trés colores del so escudu d'armes, verde en forma de triángulu rectángulu, colloráu nel mediu y azul en forma de triángulu rectángulu nel superior derechu
Xeografía física editar
- Allugamientu
- El
conceyu de Aspariegos perteneciente a la contorna d'Alfoz de Toro de la provincia de Zamora, tando constituyíu por una sola llocalidá. El so términu municipal cuenta con una superficie de 42,16 km² asitiaos a una altitú media de 670 m. El so cascu urbanu atópase asítiase sobre un cuetu próximu al ríu Valderaduey, asitiáu a 34 km de Toro, 27 de Villalpando y 24 km de la ciudá de Zamora, la capital provincial. Conceyu formáu por una sola llocalidá que s'atopa asitiada sobre un cuetu próximu al ríu Valderaduey.
| Noroeste: Arquillinos | Norte: Castronuevo de los Arcos | Nordeste: Pobladura de Valderaduey |
| Oeste: Cerecinos del Carrizal | 
|
Este: Malva |
| Suroeste: Torres del Carrizal | Sur: Benegiles | Sureste: Villalube |
- Xeoloxía
- El
so paisaxe carauterizar pol so relieve llanu o llixeramente onduláu y deforestado por utilizar los sos campos al cultivu de la cebera.
- Clima
- Cuenta con
un clima mediterraneu continentalizado, con una estación braniza bastante templada y seca, ya iviernos bien fríos nos que son frecuentes les xelaes.
Historia editar
Aspariegos acueye na paraxa de la «La Manuela», tamién llamáu por otros «La Salada», muertes romanes que fueron identificaos como pertenecientes a l'antigua «mansio Vico Aqvario» del Itinerariu de Antonino. El xacimientu atópase na ribera occidental del ríu Valderaduey y estiéndese sobre una apreciable estensión de terrén (9,40 ha), nel que se toparon abondosos materiales constructivos de too tipu, amás de cerámiques, molinos y otres muertes rellacionaes cola vida cotidiana de la citada casona romana.[5]
La repoblación entamada pola monarquía lleonesa pa consolidar les sos posiciones na zona del ríu Valderaduey dio llugar al allugamientu actual de Aspariegos, en que'l so términu arrexuntar los despoblados de Canillos, Fradejas, Grajalejo y Monzón. La villa erma de Fradejas foi donada en 1142 pol rei Alfonsu VII de Lleón al obispu Bernardo de Périgord, quien seis años dempués concedió-y un fueru pa consiguir la so repoblación. Grajalejo ta documentáu en delles escritures de donación, como na que'l Conde Osorio y la so esposa donaron en 1159 a la Ilesia de San Salvador la tercia de los diezmos y los sos derechos nesta población, donación que repitió en 1168 María Románez cola ilesia de Aspariegos, pa finalmente terminar perteneciendo a la Orde de San Juan de Xerusalén. Pela so parte, Monzón perteneció al conventu de San Jerónimo de Zamora dende 1577 y Canillos tuvo como propietarios a los Marqueses de la Motilla y de la Lapilla, ente otros.[6]
Nes Cortes de 1391 un fíu pernomáu de la llocalidá, Ferrant Rodríguez de Aspariegos, foi'l representante de Zamora,[7] siendo escoyíu nes mesmes amás representante del Reinu de Lleón nel Conseyu que gobernaría la Corona.[8][9]
Aspariegos pasó a formar parte de la provincia de Zamora tres la reforma de la división territorial d'España en 1833. D'esta forma siguió encuadráu dientro de la rexón lleonesa, magar esta postrera escarecía de cualquier tipu de competencia o órganu común a les provincies qu'arrexuntaba, teniendo un meru calter clasificatorio, ensin pretensiones de operatividad alministrativa.[10] Tres la constitución de 1978, y la diversa normativa que la desenvuelve, Aspariegos pasó a formar parte en 1983 de la comunidá autónoma de Castiella y Lleón, en tanto conceyu adscritu a la provincia de Zamora.[11]
Demografía editar
| 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2008 | 2011 | 2017 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 442 | 414 | 344 | 320 | 301 | 302 | 262 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: [necesita referencies]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gráfica d'evolución demográfica d'Aspariegos ente 1900 y 2017 |
 |
| Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia. |
Patrimoniu editar
El so principal edificiu ye la ilesia parroquial de San Martín de Tours, construyíu nel sieglu XVII con mampostería y tapial. Tien un pórticu d'ingresu al mediudía, cerráu con rejería de 1922 y espadaña construyida sobre'l hastial con tres cuerpos. El so interior, totalmente reformáu, cubiertu con bóvedes na so única nave y cúpula nel cruceru, tópase pintáu. Cuenta con un Presbiteriu d'alabastru, con tres hornacina y áticu, ta presidíu por una imaxe de la Virxe col Neñu y otra de San Martín, sobresaliendo una imaxe de San José col Neñu Jesús en brazos, obra barroca d'incalculable valor.
Fiestes editar
Les fiestes llocales dan empiezu coles alboraes de los quintos na nueche de Reyes, cuando desfilen peles cais del pueblu pidiendo l'aguilandu y que siguen pela tarde cola tradicional cabalgata. Más palantre festéxase a San Antón (17 de xineru), celebración qu'empieza con una misa y a que'l so términu puyar les ufriendes que-y llevaron los vecinos, principalmente duces y bollos. En febreru celebren les Candeles (2 de febreru) -con misa y posterior procesión- y les Águedas (5 de febreru). En Selmana Santa faise una representación simbólica de La Última Cena. Tamién son celebraes les festividaes de la Cruz de Mayu Santa Cruz (3 de mayu) y de San Isidro (15 de mayu), esti últimu patrón de los llabradores.
Fíos pernomaos editar
- Ferrant Rodríguez de Aspariegos. Natural de Aspariegos que foi'l representante de Zamora nes Cortes de 1391,[7] siendo escoyíu nes mesmes tamién representante del Reinu de Lleón nel Conseyu que gobernaría la Corona.[8][9]
- José Casas de la Vega. Sacerdote natural de Aspariegos que trabayó como misioneru hasta la so muerte en Mozambique ayudando a los más precisaos de manera desinteresada.[12]
- Aquilino Gómez Esteva. Industrial vecín de Aspariegos,[13] qu'abrió un aprovechamientu hídricu pal riego nel calce del ríu Valderaduey, cerca de la llocalidá.[14]
Ver tamién editar
Referencies editar
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ URL de la referencia: https://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/aspariegos-id49016.
- ↑ Diputación de Zamora
- ↑ 4,0 4,1 «Alcuerdo de 14 de payares de 2003, del Conceyu de Aspariegos, pol que s'aprueba l'Escudu Heráldicu y Bandera.» (castellanu). Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ. 110. Xunta de Castiella y Lleón. Consultáu'l 30 d'avientu de 2016.
- ↑ secretu_de_tierra_de_campos_jlvg.pdf Vicente González, José Luis; El secretu de Tierra de Campos: meyora de resultaos d'un estudiu de detalle de la rede viaria del occidente del pandu septentrional mientres la Edá Antigua.
- ↑ Adri Palombares: Aspariegos
- ↑ 7,0 7,1 Fernández Duro, Cesáreo (1891). Impr. y Fundición de Manuel Tello: Coleccion bibliográficu-biográfica de noticies referentes á la provincia de Zamora, ó, Materiales pa la so hestoria, páx. 346.
- ↑ 8,0 8,1 Fernández Duro, Cesáreo (1882). Madrid: Sucesores de Rivadeneyra, Imprentadores de la Real Casa: Memories históriques de la ciudá de Zamora, la so provincia y obispáu. Tomu I, páx. 11. «Alcordaron que'l reinu gobernar por un Conseyu compuestu de los grandes, prelaos, ricos-homes, mastres y caballeros y de vecinos de les ciudaes y villes, a saber: once de los ricos homes y trelce de los procuradores de les ciudaes, siendo escoyíu ente éstos, polos que tocaba al reinu de Lleón, Ferrant Rodríguez de Aspariegos, de Zamora.»
- ↑ 9,0 9,1 Quintanilla Rasu, M.; Morán Martín, Remedio (2006). Silex Ediciones: Titulos, Grandes del reinu y grandor na sociedá política, páx. 143.
- ↑ «Real Decretu de 30 de payares de 1833 sobre la división civil de territoriu español na Península ya islles axacentes en 49 provincies» (castellanu). Gaceta de Madrid.
- ↑ {{cita web|url=http://www.jcyl.es/web/jcyl/binarios/195/628/ESTATUTU%20DE%20AUTONOMIA.pdf%7Ctítulu =Ley Orgánica 14/2007, de 30 de payares, de reforma del Estatutu d'Autonomía de Castiella y Lleón|autor=
- ↑ Fina en Mozambique el misioneru José Casas de la Vega, natural de Aspariegos
- ↑ Mateos Rodríguez, Miguel Ángel (1995). La República en Zamora: Comportamientu y actitúes d'una sociedá tradicional eleiciones y partíos (1931-1936). Zamora: Institutu d'Estudios Zamoranos "Florián de Ocampo". Páx. 231
- ↑ Direición Xeneral d'Obres Hidráuliques.- Autorizando a don Aquilino Gómez Esteva pa derivar el caudal d'agua que s'indica del ríu Valderaduey, en términu municipal de Benegiles (Zamora). Boletín Oficial del Estáu núm. 58, de 27/02/1950, páxines 924 a 925
Datos: Q1766506
Multimedia: Aspariegos
