Aurora polar

Aurora polar (o aurora polaris) ye un fenómenu en forma de rellumu o luminiscencia que se presenta nel cielu nocherniegu, xeneralmente en zones polares, anque puede apaecer n'otres zones del mundu mientres curtios periodos. Nel hemisferiu sur ye conocida como Aurora austral, y nel hemisferiu norte como Aurora boreal, que'l so nome provién d'Aurora, la diosa romana del amanecer, y de la pallabra griega Bóreas, que significa norte.

Videu realizáu pola tripulación de la Estación Espacial Internacional qu'amuesa la aurora polar, que ye causada por partícules con alta enerxía nel ambiente espacial.

Los meyores momentos pa reparala son ente setiembre y marzu nel hemisferiu norte (aurora boreal), y ente marzu y setiembre nel hemisferiu sur (aurora austral).

Orixe

Una aurora produzse cuando una eyección de partícules solares cargaes (radiación cósmico) topeta cola magnetósfera de la Tierra. Esta "esfera" que nos arrodia obedez al campu magnético xeneráu pol nucleu de la Tierra, formada per llinies invisibles que parten de los dos polos, como un imán. Amás esisten fenómenos bien enerxéticos, como les erupciones o les eyecciones de masa coronal qu'amonten la intensidá del vientu solar. Cuando dicha masa solar topeta cola nuesa esfera proteutora, estes radiaciones solares, tamién conocíes col nome de vientu solar, mover a lo llargo de dicha esfera. Nel hemisferiu que s'atopa na etapa nocherniega de la Tierra nos polos, onde tán les otres llinies de campu magnético, va almacenándose dicha enerxía hasta que nun se puede almacenar más, y esta enerxía almacenada disparar en forma de radiaciones electromagnétiques sobre la ionosfera terrestre, creadora, principalmente, de dichos efeutos visuales.

Magnetósfera de la Tierra esviando les partícules solares cargaes (llinies marielles) escontra lo polos, onde formen les aurores.

Imaxe d'una aurora austral en redol a L'Antártida fotografiada dende un satélite de la Nasa.

Aurora austral fotografiada dende la base norteamericana Amundsen-Scott, mientres l'iviernu polar (l'aurora duró cuasi seis meses).

El Sol, asitiáu a 150 millones de km de la Tierra, ta emitiendo de cutio partícules que constitúi un fluxu de partícules denomináu vientu solar. La superficie del Sol o fotosfera atopar a unos 6000 °C; sicasí, cuando se xube na atmósfera del Sol escontra capes cimeres la temperatura aumenta en cuenta de menguar. La temperatura de la corona solar, la zona más esterna que puede apreciase a güeyu solo mientres los eclises totales de Sol, algama temperatures d'hasta 3 millones de graos. Al ser mayor la presión na superficie del Sol que la del espaciu que lu arrodia, les partícules cargaes que s'atopen na atmósfera del Sol tienden a escapar y son aceleraes y enriaes pel campu magnéticu del Sol, algamando la órbita d'otros cuerpos de gran tamañu como la Tierra. Amás esisten fenómenos bien enerxéticos, como les erupciones o les eyecciones de masa coronal qu'amonten la intensidá del vientu solar.

Les partícules del vientu solar viaxen a velocidaes nun rangu averáu de 490 a 1000 km/s, de cuenta que percuerren la distancia ente'l Sol y la Tierra n'aprosimao dos díes. Nes proximidaes de la Tierra, el vientu solar ye deflectado pel campu magnéticu de la Tierra o magnetósfera. Les partícules flúin na magnetósfera de la mesma forma que lo fai un ríu alredor d'una piedra o d'una pilastra d'una ponte. El vientu solar tamién emburria a la magnetósfera y la deforma de cuenta que, en llugar d'un fexe uniforme de llinies de campu magnético como les qu'amosaría un imán imaxinariu asitiáu en direición norte-sur nel interior de la Tierra, lo que se tien ye una estructura allargada con forma de cometa con una llarga cola na direición opuesta al Sol. Les partícules cargaes tienen la propiedá de quedar atrapaes y viaxar a lo llargo de les llinies de campu magnético, de cuenta que van siguir la trayeutoria que-y marquen estes. Les partícules atrapaes na magnetósfera topeten colos átomos y molécules de l'atmósfera de la Tierra que s'atopen nel so nivel más baxu d'enerxía, nel denomináu nivel fundamental. L'apurra d'enerxía apurríu a estes provoca estaos d'alta enerxía tamién denominaos d'escitación. En poco tiempu, del orde de les millonésimes de segundu, o inclusive menos, los átomos y molécules vuelven al nivel fundamental perdiendo esa enerxía nuna llonxitú d'onda nel espectru visible al ser humanu, lo que vulgarmente vien ser la lluz nos sos distintos colores. Les aurores caltiénense percima de los 95 km al respective de la superficie terrestre porque a esa altitú l'atmósfera yá ye abondo trupa como por que los choques coles partícules cargaes asocedan con tanta frecuencia que los átomos y molécules tean práuticamente en reposu. Per otru llau, les aurores nun pueden tar más arriba de los 500-1000 km porque a esi altor l'atmósfera ye demasiáu tenue —pocu trupa— como por que los pocos choques qu'asoceden tengan un efeutu significativu nel so aspeutu llumínicu.

Los colores y les formes de les aurores

Les aurores tienen formes, estructures y colores bien diversos qu'amás camuden rápido col tiempu. Mientres una nueche, l'aurora puede empezar como un arcu aislláu bien allargáu que se va estendiendo nel horizonte, xeneralmente en direición este oeste. Cerca de la medianueche l'arcu puede empezar a amontar el so rellumu, pueden formase ondes o rizos a lo llargo del arcu y tamién estructures verticales que se paecen a rayos de lluz bien allargáu y delgaos. De sópitu la totalidá del cielu puede enllenase de bandes, espirales, y rayos de lluz que tremecen y muévense rápido pel horizonte. La so actividá puede durar dende unos pocos minutos hasta hores. Cuando s'avera l'alba tol procesu paez aselase y tan solo delles pequeñes zones del cielu apaecen brillantes hasta que llega la mañana. Anque lo descrito ye una nueche típica d'aurores, podemos atopar múltiples variaciones sobre la mesma tema.

Los colores que vemos nes aurores dependen de la especie atómica o molecular que les partícules del vientu solar esciten y del nivel d'enerxía qu'esos átomos o molécules algamen. Por casu nun ye lo mesmo que la escitación producir nuna zona con una atmósfera con niveles bien altos d'osíxenu que n'otra con niveles bien baxos d'este.

L'osíxenu ye responsable de los dos colores primarios de les aurores. El verde mariellu producir a una llonxitú d'onda enerxética de 557,7 nm, ente que'l color más coloráu y moráu producir un llargor menos frecuente nestos fenómenos, a 630,0 nm. Pa entender meyor tar rellación encamiéntase buscar información sobre l'espectru electromagnéticu n'especial el rangu visible.

El nitróxenu, al qu'un choque puéde-y desligar dalgunu de los sos electrones de la so capa más esterna, produz una lluz azulao, ente que les molécules de nitróxenu son bien de cutiu responsables de la coloración coloráu/púrpura de los cantos más baxos de les aurores y de les partes más esternes curvadas.

El procesu ye similar al qu'asocede nos tubos de neón de los anuncios o nos tubos de televisión. Nun tubu de neón, el gas escitar por corrientes llétriques y al perder la so enerxía en forma de lluz forma la típica lluz rosa que toos conocemos. Nuna pantalla de televisión un fexe d'electrones controláu per campos llétricos y magnéticos incide sobre la mesma, faciéndola rellumar en distintos colores dependiendo del revestimiento químicu de los productos fosforescentes conteníos nel interior de la pantalla.

Ciencia y mitoloxía

L'aurores boreales reparáronse y probablemente impresionaron enforma a los antiguos. Tanto n'Occidente como en China, les aurores fueron vistes como culiebres o dragones nel cielu.

Les aurores boreales fueron estudiaes científicamente a partir del sieglu XVII. En 1621, l'astrónomu francés Pierre Gassendi describe esti fenómenu reparáu nel sur de Francia y da-y el nome d'aurora polar. Nel sieglu XVIII, l'astrónomu británicu Edmond Halley abarrunta que'l campu magnético de la Tierra desempeña un papel na formación de l'aurora boreal.

Henry Cavendish, en 1768, llogra evaluar l'altitú na que se produz el fenómenu, pero nun foi hasta 1896 cuando reproduz l'en el llaboratoriu de Kristian Birkeland colos movimientos de les partícules cargaes nun campu magnético, facilitando la comprensión del mecanismu de formación d'aurores.

Aurores n'otros planetes

Aurores reparaes nel UV en Xúpiter.

Esti fenómenu esiste tamién n'otros planetes del sistema solar, que tienen comportamientos similares al planeta Tierra. Tal ye'l casu de Xúpiter y Saturnu, que tienen campos magnéticos más fuertes que la Tierra. Uranu y Neptunu tamién tienen campos magnéticos y dambos tienen amplies petrines de radiación. Les aurores fueron reparaes en dambos planetes col telescopiu Hubble.

Los satélites de Xúpiter, especialmente Ío, presenten gran presencia d'aurores. Les aurores fueron detectaes tamién en Marte pola nave Mars Express, mientres unes observaciones realizaes en 2004 y publicaes un añu más tarde. Marte escarez d'un campu magnético análogu al terrestre, pero sí tien campos locales, acomuñaos a la so corteza. Son estos, al paecer, los responsables de les aurores nesti planeta.

Referencies

Enllaces esternos

aurores boreales.html El porqué de les Aurores Polares (videu 720p sub esp)
Secretos de l'aurora polar
L'aurora polar
Aceleración de los electrones de l'aurora
¿Cuándo y ónde asoceden les aurores? (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Semeyes d'aurora polar en Laponia
Retresmisión en direutu d'aurores boreales dende'l 21 al 29 d'agostu de 2011 Archiváu 2018-01-02 en Wayback Machine
Videu de l'Aurora Austral vista dende l'espaciu, tomada'l 17 de setiembre de 2011, pola Estación Espacial Internacional (Imáxenes de la NASA).