Ta asitiada nun espaciu territorial de transición ente la contorna de Sayago, a la que pertenez, y la contorna de Tierra del Vino, cola que presenta numberoses coincidencies de paisaxe y de cultivu, cola vide como unu de los sos principales referentes, siendo los sos vinos y aguardientes de gran prestíu na zona pola so reconocida calidá, tando'l so términu integráu dientro de la denominación d'orixeTierra del Vino de Zamora.[4]
El so nome puede tener el so orixe nes antigües Cabañas o llugares de descansu y abellugu que los pastores usaron nos tiempos d'alzada yá que este foi precisamente unu d'esos llugares de camín. Por llugares cercanos al actual pueblu de Cabañas, pola Devesa de Llapaes, crucia'l ramal más importante de la cañada Occidental Lleonesa sobre antigua calzada romana.
L'escudu y la bandera municipal fueron aprobaos pol plenu del conceyu de Cabañas de Sayago na so sesión del 9 de xineru de 2001. L'alcuerdu adoptáu, describir de la siguiente manera:
Escudu Heráldicu: escudu partíu y mantelado en punta. 1º de gules, dos cabañes de plata puestu en palu. 2º d'oru, recímanu d'uves de sinople. En punta ondes d'azur y plata. Al timbre Corona Real zarrada.
Bandera municipal: bandera rectangular de proporciones 2:3, formada por cinco franxes horizontales en proporciones 4/15,1/15, 1/3, 1/15 y 4/15, siendo azules les esteriores, marielles les entemedies y colorada con dos cabañes blanques la central.
El so términu municipal manifiesta un paisaxe de transición ente la Tierra del Vino y Sayago. El so apellíu amuesa la so histórica integración política na contorna sayaguesa, sicasí'l so paisaxe desvela semeyances cola vecina Tierra del Vino, al nun esistir en Cabañas los típicos granitos tan abondosos en Sayago, nin les corralaes de piedra (cortines y cortinos) y les sos cases nun tán tremaes como n'otros del oeste sayagués. Amás, ostenta una histórica tradición vitivinícola que, xunto a la calidá de los sos caldos y aguardientes, supúnxo-y ser una de les poques llocalidaes de Sayago qu'anguaño s'atopen integraes dientro de la denominación d'orixe Tierra del Vino. A tou ello suma la menor distancia de delles llocalidaes de la Tierra del Vino (3 km a Villanueva de Campeán, 7 km a Casaseca de Campeán y 8 km a Corrales del Vino) que de Sayago, na que Peñausende ye'l primer referente con una distancia de 10 km.
Destaquen les paraxes asitiaes na redolada de los regueros d'El Valle, de La Guancha, el del Prau Grande, el Rebollín y el de los Barrios. Ente los pueblos de la zona, destaca pola gran cantidá de encinares, choperas y pinares que caltién. Un exemplu d'estos postreros ye'l pinar de Doroteo, que recibe'l so nome por unu de los sos exalcaldes.
Parte del so términu municipal ta ocupáu por deveses al estilu del cercanu Campu Charro, ente elles: Llapaes, Llamicas, Sexmil, Villardiegua, Villa García, Santa Marina y El Hospital. En Sexmil esiste una presa que foi construyida nel s. XIX.
Dellos son los xacimientos que tán alcontraos nel términu de Cabañas de Sayago. Correspuenden na so mayoría a la dómina romana, dada'l so fácil y segura datación al traviés de la cerámica. De toos estos restos, los más importantes son les Contiensas de Santa Marina, na qu'ensin demasiada seguridá, supónse que pasa una calzada auxiliar romana pa enllazar la Vía de la Plata cola calzada de Zamora a Ledesma (Bletisama). Otros restos son el Pedreño de Bermillico, asitiáu na antigua devesa de Bermillico, que dellos autores identificaron cola ciudá de Cominsaca o Comeniaca. Esta ciudá taría xunida a l'anterior Calzada o bien a otra auxiliar que procedente de la Vía de la Plata, diría enllazar cola citada calzada de Ledesma ya inclusive enllazaría cola calzada de Zamora a Miranda de Douro, calzada que taría n'usu hasta avanzada l'alta Edá Media.
Na Edá Media, Cabañas quedó integráu nel Reinu de Lleón, dómina en que sería repobláu polos sos monarques nel contestu de les repoblaciones llevaes a cabu en Sayago y la Tierra del Vino. Asina, la primer referencia escrita documentada d'esta llocalidá data del añu 1269, momentu nel que ye mentada nel Balto Blanco de la catedral de Zamora.[6]
Cabañas de Sayago nun apaez nel censu de 1531, sicasí apaez nel de 1561 con 12 vecinos y nel de 1591 con 14, de los cualos solamente hai un clérigu. Mediu sieglu más tarde, en 1650 yá apaecen dos curatos de provisión ordinaria y asina persisten hasta 1880. La devesa de Villardiegua perteneció al Señoríu seglar de les Infantes de Minaya, convertíu en Mayoralgu. El señor de Castronuevo y de la Casa de Zamora foi mayordomu de Felipe IV. Cabañas apaez per primer vegada nos pueblos de Sayago en 1646, esto ye mientres el reináu de Felipe IV.
Cabañas de Sayago xunto coles llocalidaes de Pobladura de Valderaduey, Baíllo, San Pedro de Campeán, Villanueva del Campeán y la devesa de Llapaes son mentaos nun documentu de 1558 por cuenta de la venta de la xurisdicción de les mesmes a Cristóbal de Porres, caballeru fanegueru de Zamora y señor de la villa de Castronuevo. Lo recaldao sirvió, según el mesmu documentu, pa cubrir una parte de los gastos necesarios pa la defensa de los reinos, nuna dómina na que l'ayalga cuntaba con numberoses necesidaes derivaes de l'acción esterior de Felipe II y qu'en 1557 yá provocó la primera de les bancarrotes del reináu.[7]
Precisamente na Edá Moderna, Cabañas tuvo integráu nel partíu de Sayago de la provincia de Zamora, tal que reflexaba en 1773 Tomás López en Mapa de la Provincia de Zamora.
Al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, la llocalidá de Cabañas caltener na provincia zamorana, dientro de la Rexón Lleonesa,[8] integrándose en 1834 nel partíu xudicial de Bermillo de Sayago,[9] dependencia que s'enllargó hasta 1983, cuando foi suprimíu'l mesmu ya integráu nel Partíu Xudicial de Zamora.[10]
Los sos habitantes viven básicamente de la ganadería, del campu y de les viñes. Dende va unos años, resurdió l'actividá d'ellaboración y crianza de vinos calidable, cola creación de la bodega Teso Blanco.[11]
En patrimoniu destaca la ilesia parroquial de San Miguel, que la so fiesta patronal celébrase cada 29 de setiembre. Amás, tamién se celebra San Isidro, el día 15 de mayu, y la fiesta de los turistes en redol a la tercer selmana d'agostu. Esta postrera rinde homenaxe a tolos sos emigrantes, aquellos que mientres la segunda metá del sieglu XX dir del pueblu pa trabayar nes grandes ciudaes (Madrid, Barcelona, Vitoria, Bilbao o Valladolid), y nes que se faen sardinadas, desfiles de xarrés, verbenes, ... etc.
Dientro de les sos tradiciones destaquen la "matanza" y la "vendimia". La primera consiste nel procesu d'ellaboración d'embutíos a partir del ganáu porcino. Ye un costume de calter familiar que se suel realizar nos meses d'iviernu y concretamente nel mes de xineru. Esto ye por cuenta de que'l fríu facilita'l procesu de curáu de la carne menguando la proliferación de bacteries. Los embutíos más comunes derivaos d'esti procesu son el chorizu, el xamón saláu, el salchichón, el llombu y la morciella. Mientres les últimes décades esti costume ta cayendo en desusu debíu al cambéu nos medios de producción a nivel global. Sería interesante un estudiu rellacionando la globalización cola desapaición del cultivu de güertos o de la ganadería a nivel familiar.
Nun asocede lo mesmo sicasí, cola "vendimia". Esta tradición d'orixe quiciabes más antiguu que la matanza, ta en puxanza nesta zona por cuenta del tresformamientu de parte de la so economía gracies a la industria vitivinícola. Consistente na recoyida de la uva nel so momentu de maduror, suel realizase dependiendo del añu ente los meses de setiembre y ochobre. La importancia de la mesma fai patente na fiesta de San Miguel, coincidente tradicionalmente col final de la vendimia.
Esti costume xenera nel pueblu gran actividá, pos el campu y los sos caminos y llenderos enllenar de zaragatera actividá y vendimiadores. La recoyida, que ye manual, realizar en pareyes de dos persones. Dambos asítiense alredor d'una vide y emplegando unos pequeños cuchiellos de fueya curva (mangu de madera igual de llargu que la fueya que presenta un ángulu de 90 graos nel estremu pa facilitar un tayu llimpiu al cortar el tarmu del recímanu. Llargor total d'ente 12 a 15 cm cuntando'l mangu) que reciben el nome de "corvillo" van cortando cada recímanu y dir echando nuna caxa qu'asitien xunto a la vide. Cuando terminen de recoyer los recímanos d'una vide camuden a la siguiente, llevando ente dambos la caxa llena d'uves, unu per cada estremu. Asina van enllenando la caxa hasta que non cabo más uva.
Cabañas de Sayago
España
Castiella y Lleón
provincia de Zamora
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cabañas de Sayago.
Datos: Q1652210