Consonante uvular
Una consonante uvular ye una consonante articulada cola parte posterior de la llingua asitiada contra o cerca de la úvula, esto ye, más tras na boca que les velares Les consonantes uvulares pueden ser oclusives, fricatives, nasales, róticas o aproximantes (anque la carta del AFI escarez d'un signu específicu pa la aproximante, y úsase el signu de la fricativu afeutáu de diacríticos). Les africaes uvulares son posibles pero tipológicamente son escases (apaecen en dellos dialeutos meridionales d'altu alemán, según en delles llingües indíxenes d'América, inclusive ye posible atopar africaes uvulares eyectivas en Lillooet y xeorxanu).
Consonantes uvulares del AFI
editarLes consonantes uvulares que tienen signos específicos nel AFI son:
| AFI | Descripción | Exemplu | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Llingua !Ortografía !AFI
|
Significáu | ||||
|
nasal uvular | xaponés | 日本 Nihon | [nin.hoɴ] | 'Xapón' |
|
oclusiva uvular sorda | Kazakh | Қазақ Qazaq | qɑzɑq | 'Kazakh' |
|
oclusiva uvular sonora | Inuktitut | [ʔutiɢama] | 'porque volví' | |
|
Fricativa uvular sorda | Español d'España |enjuto | [ẽ̞ɴˈχut̪o̞] | 'secu, delgáu' | |
|
Fricativa uvular sonora | Lakhota (ortografía LLC) | aǧúyapi | [ˌʔaˈʁʊjab̥ˑi] | 'pan' |
|
Vibrante uvular | Francés (Dialeutu parisín estándar) | Paris | [paˈʀi] | 'París' |
|
Eyectiva uvular | Quechua | q'allu | [ˈq̕aʎo] | 'mueyu de tomate' |
|
Implosiva uvular sonora | Mam | [ʛa] | 'fueu' | |
Nes llingües del mundu les consonantes uvulares apaecen en munches llingües africanes y d'Oriente Mediu (por casu, n'árabe), nes llingües indíxenes d'América y en delles árees d'El Cáucasu. Sicasí, tán totalmente ausentes nel Pacíficu (llingües australianes, llingües papúes y llingües austronesies). En delles partes del Cáucasu y el noroeste de Norteamérica, práuticamente toles llingües tienen oclusives y fricatives uvulares.
Vibrante uvular
editar
█ inusual
█ solamente na fala formal de delles persones
█avezáu na fala formal
█ xeneral
N'Europa noroccidental se encuenran dos variantes de R uvular, estos soníos atópase en francés y otres llingües xermániques, polo que se pensó que la presencia de dichos soníos deber al contautu llingüísticu.
La vibrante uvular [ʀ] usar en ciertes variedaes dilaectales de llingües europees (especialmente na de les capitales de diversos países), ente les que tán el francés, alemán, neerlandés, portugués, danés, suecu y noruegu, amás del hebréu (faláu por descendientes de xudíos centroeuropeos), como alófono principal de la vibrante d'estes llingües. En munches d'estes árees la fricativa uvular (tantu la fricativa uvular sonora [ʁ] como la fricativa uvular sorda [χ]) apaecen como alófonos tres oclusiva sorda /p/, /t/ o /k/ y a la fin de pallabra, como na pallabra francesa maître [mɛtχ].
Como la mayor parte de les vibrantes mútiples, les vibrantes uvulares amenorgar a un únicu contautu, especialmente ente vocales. A diferencia d'otres consonantes uvulares, la vibrante uvular pronunciar ensin retracción de la llingua, y por tanto nun provoca la mayor abertura de les vocales axacentes de la mesma manera que lo provoquen les oclusives uvulares.
Munches otres llingües, incluyendo'l Inuktitut, Abkhaz y delles variedaes d'árabe, tienen una fricativa uvular sonora pero nel so sistema fonolóxicu nun ta rellacionáu coles vibrantes uvulares.
En lakota la vibrante uvular ye un alófono de la fricativa uvular qu'apaez ante vocal /i/.
Ver tamién
editarReferencies
editarBibliografía
editarEnllaces esternos
editar
Datos: Q623772
