Dinbych-y-pysgod
Wikiproyeutu:  Asturies - Cymru 
|
Dinbych-y-pysgod (n'inglés: Tenby, llit. "fortín de los pexes") ye una llocalidá costera cercada de Sir Benfro, Gales, asitiada al oeste de la badea de Caerfyrddin. Tamién ye'l términu pol que se conoz a la comunidá llocal de gobiernu.
 Dinbych-y-pysgod | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  Reinu Xuníu |
| Nación constitutiva |  Gales |
| Área principal | Sir Benfro |
| Tipu d'entidá |
post town (en)  |
| Nome oficial |
Tenby (en)[1] Dinbych-y-pysgod (cy)[1] |
| Códigu postal |
SA70 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 51°40′17″N 4°41′58″W / 51.6714°N 4.6994°O |
  Dinbych-y-pysgod Dinbych-y-pysgod (Reinu Xuníu)  | |
| Superficie | 6.2567 km² |
| Llenda con | Hwlffordd |
| Demografía | |
| Población | 4696 hab. (2011) |
| Porcentaxe |
100% de Sir Benfro 0.15% de Gales 0.01% de Reinu Xuníu |
| Densidá | 750,56 hab/km² |
 | |
La llocalidá cunta con 4 quilómetros de sableres y murios medievales que daten del sieglu XIII, incluyendo'l pórticu barbacanu de Five Archs. Otros puntos d'interés son la ilesia de St. Mary de Dinbych-y-pysgod, construyida nel sieglu XV; la casa del comerciu de Tudor (NT); la galería d'arte y muséu de Dinbych-y-pysgod; y la rambla de Sir Benfro, que forma parte del únicu parque nacional sobro la mariña de Gales. Hai botes que zarpen dende'l muelle de Dinbych-y-pysgod camín de la isla monástica Ynys Bŷr, ente que la isla Ynys Catrin forma parte del estuariu. La llocalidá cunta con una estación de ferrocarril.
Historia editar
Dinbych-y-pysgod foi dende bien ceo un asentamientu natural, debíu en gran midida a la so posición estratéxica nel estremu occidental de la mariña de Gran Bretaña, con un puertu a resguardu a mediu camín ente l'océanu Atlánticu y la mar d'Irlanda. La referencia más antigua de la que se tien constancia apaez en "Etmic Dinbych", un poema escritu probablemente nel sieglu IX, calteníu nel llibru de Taliesin del sieglu XIV.[2] Nesi entós l'asentamientu de Dinbych-y-pysgod sería poco más qu'un castru. L'actividá comercial desenvolveríase más tarde posiblemente como resultancia del influxu envierno-nórdicu.
Dinbych-y-pysgod foi sitiada polos normandos cuando invadieron l'oeste de Gales a empiezos del sieglu XII. La primer muralla de piedra de la llocalidá foi'l castiellu de Dinbych-y-pysgod, tamién conocíu como Castle Hill n'inglés. L'actividá mercantil de Dinbych-y-pysgod siguió n'aumentu cuando la llocalidá se convirtió nun puertu marítimu destacáu xestionáu polos normandos. Sicasí, un inesperáu ataque de les tropes galeses de Maredudd ap Gruffydd y de Rhys ap Gruffydd en 1153 dexó n'evidencia la escasez d'estratexes defensives de la llocalidá. Dellos saqueos tuvieron llugar ente 1187 y 1260, el postreru de los cualos foi perpetáu por Llywelyn ap Gruffudd.[3] Tres l'últimu ataque, a finales del sieglu XIII, Guillermo de Valence, I conde de Pembroke, ordenó la construcción de los murios esternos de la llocalidá. El muriu de zarramientu, les torres y les puertes de piedra consiguieron arrodiar gran parte de Dinbych-y-pysgod (no qu'anguaño se conoz como "ciudá vieya" o "cascu antiguu"). El castiellu de Dinbych-y-pysgod perdió la so posición estratéxica col llevantamientu de los murios esternos, lo que llevó al so total abandono escontra finales del sieglu XIV.
En 1457, Jasper Tudor, tíu d'Henry Tudor, alcordó compartir los gastos de renovación y meyora de les defenses de Dinbych-y-pysgod por cuenta de la so importancia económica rexonal en Gales. Coles mesmes, Dinbych-y-pysgod recibió fondos del rei d'Inglaterra a finales de la Edá Media para ameyorar los sos defenses y protexer el so puertu. Los comerciantes saleaben a lo llargo de la mariña camín de Bristol ya Irlanda, llegando inclusive a Francia, España y Portugal. Les principales esportaciones yeren llana, pieles, llenzos, carbón, fierro y aceite. En 1566 los marinos portugueses introducieron les primeres naranxes en Gales.[4] Dinbych-y-pysgod creció de forma significativa mientres esti periodu y pasó a ser consideráu un puertu nacional. Mientres la Guerra de les Dos Roses, Henry Tudor, el futuru rei Enrique VIII d'Inglaterra, abellugóse en Dinbych-y-pysgod antes de exiliase en 1471.
La gran torre con forma de D conocida como "Cinco Arcos" (n'inglés, Five Arches) foi construyida a mediaos del sieglu XVI por medrana a una segunda invasión de l'armada española.
Actualidá editar
Según datos percanciaos n'abril de 2017, había siquier 372 edificios y otres estructures en Dinbych-y-pysgod y na redoma.[5]
Los murios del castiellu nel cascu antiguu entá se caltienen, y tamién l'arquiteutura victoriana de color pastel. El turismu ye'l principal motor de la economía llocal, siguíu del sector terciariu, l'arte y les tiendes comerciales.
Educación editar
Dinbych-y-pysgod cuenta con cuatro colexos:
Trés escueles d'enseñanza primaria:
- Ysgol Hafan-y-Mor
- Tenby Church in Wales Primary School
- St. Teilo's RC School
- Un colexu d'enseñanza secundaria:
- Ysgol Greenhill School
Ysgol Hafan y Môr ye un colexu d'enseñanza media qu'imparte clases en galés. La mayoría de los estudiantes van a Ysgol y Preseli, un institutu d'enseñanza secundaria asitiáu en Crymych.
Residentes destacaos editar
- Robert Recorde, 1510-1558, eruditu isabelín, inventor del signu igual (=) na notación matemática.
- Augustus John, 1878-1961, pintor.
- Gwen John, 1876-1939, pintora y hermana d'Augustus John.
- Kenneth Griffith, 1921-2006, actor y direutor de documentales.
- Charles Dale, 1963, actor.
Referencies editar
- ↑ 1,0 1,1 «standard forms of Welsh place-names database». Welsh Language Commissioner.
- ↑ Huw Pryce (1998). . Cambridge University Press.
- ↑ Castiellu de Dinbych-y-pysgod (n'inglés)
- ↑ penmar-tenby.co.uk (ed.): «tenby» (inglés). Consultáu'l 9 d'abril de 2018.(inglés). Consultáu'l 9 d'abril de 2018.
- ↑ British Listed Buildings. «Listed Buildings in Tenby, Pembrokeshire» (inglés). Consultáu'l 9 d'abril de 2018.
Enllaces esternos editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Dinbych-y-pysgod.- Conseyu Municipal de Dinbych-y-pysgod
