Turinxa
Turinxa (alemán: Thüringen 
[ˈtʰyːʁɪŋən] (?·i)) ye un estáu llibre ente los 16 estaos federaos d'Alemaña, travesáu pel monte de Turinxa y asitiáu nel centru xeográficu del país. Delles ciudaes importantes d'esti estáu son Erfurt, Jena, Weimar, Gera y Eisenach.
Historia editar
Nomáu pola tribu de los turinxos (Thuringii) qu'ocuparon la rexón alredor del añu 300, Turinxa pasó a dominación franca nel sieglu VI.
Turinxa convertir en landgraviato nel añu 1130. Dempués de la estinción de la reinante llinia ludowingios de condes y landgraves en 1247 y la guerra de la socesión de Turinxa (1247–1264), la metá occidental fíxose independiente sol nome de "Hesse", pa nunca volver ser parte de Turinxa. La mayor parte del restu de Turinxa pasó a gobiernu de la dinastía Wettin del cercanu Margraviato de Meissen, el nucleu del posterior Electoráu y reinu de Saxonia. Cola división de la casa de Wettin en 1485, Turinxa pasó a la caña mayor ernestina de la familia, que darréu subdividieron la zona nuna serie d'estaos menores, según la tradición saxona d'estremar l'heriedu ente los herederos masculinos. Estos fueron los "ducaos saxones", consistente, ente otros, de los estaos de Saxonia-Weimar, Saxonia-Eisenach, Saxonia-Jena, Saxonia-Meiningen, Saxonia-Altenburgu, Saxonia-Coburgu, y Saxonia-Gotha; Turinxa convirtióse puramente nun conceutu xeográficu.
Turinxa xeneralmente aceptó la reforma protestante y el catolicismu suprimióse yá en 1520[ensin referencies]; los sacerdotes que permanecieron lleales a él fueron espulsaos de les ilesies y los monesterios fueron en gran midida destruyíos, especialmente mientres la Guerra de los llabradores alemanes de 1525. En Mühlhausen y n'otros sitios, los anabaptistas atoparon munchos adherentes. Thomas Müntzer, un líder de dellos grupos non pacíficos d'esta secta, tuvo activu nesta ciudá. Dientro de los cantos de la moderna Turinxa la fe católica namái sobrevivió nel distritu d'Eichsfeld, que taba gobernada pol arzobispu de Mainz, y hasta un grau menor en Erfurt y la so inmediata vecindá.
Dalguna reordenación de los estaos turinxos tuvo llugar mientres la mediatización alemana de 1795 a 1814. A empiezos del sieglu XIX, y de resultes de les Guerres napoleóniques , el territoriu qu'entiende esti estáu pasó a formar parte de la Confederación del Rin, y tres el Congresu de Viena xuntar a la Confederación Xermánica; el reinu de Prusia tamién adquirió daqué de territoriu de Turinxa y alministrar dientro de la provincia de Saxonia. Los ducaos de Turinxa que formaron parte del Imperiu alemán en 1871 mientres la unificación d'Alemaña liderada por Prusia fueron Saxonia-Weimar-Eisenach, Saxonia-Meiningen, Saxonia-Altenburg, Saxonia-Coburgu-Gotha, Schwarzburg-Sondershausen, Schwarzburg-Rudolstadt y los dos principaos de la llinia mayor de Reuss y llinia menor de Reuss. La industrialización d'Alemaña mientres el sieglu XIX empecipiar en Turinxa y Saxonia.
En 1920, dempués de la Primer Guerra Mundial, estos pequeños estaos fundir n'unu solu, llamáu Turinxa; namái Saxonia-Coburgu votó, sicasí, por xunise a Baviera. Weimar convertir na nueva capital de Turinxa. L'escudu d'esti nuevu estáu foi más simple que'l de los sos predecesores.
En 1930 Turinxa foi unu de los estaos llibres onde los nazis ganaron auténticu poder políticu. Wilhelm Frick foi nomáu Ministru del Interior pal estáu de Turinxa dempués de que'l partíu nazi ganara seis delegaos a la Dieta de Turinxa. Nesta posición esanició de la policía turinxa a cualesquier qu'él abarruntara que yera un republicanu y reemplazar con homes que yeren favorables al partíu nazi. Tamién aseguró que cuando cualquier posición importante surdiera dientro de Turinxa, usó'l so poder a asegurar qu'un nazi llograra'l puestu.
Mientres la Segunda Guerra Mundial, la rexón foi severamente destruyida y sufrió un gran númberu de baxes civiles provocaes na so mayoría polos bombardeos de los aliaos. Dempués de ser de volao controlada per Estaos Xuníos, dende xunetu de 1845, l'estáu de Turinxa pasó a la zona d'ocupación soviética, y foi ampliada pa incluyir partes de Saxonia Prusiana, como les árees alredor d'Erfurt, Mühlhausen, y Nordhausen. Erfurt convertir na nueva capital de Turinxa. Ostheim, un exclave de Landkreis (equivalente de manera averada a un condáu nel mundu anglosaxón) Eisenach, foi cedíu a Baviera.
A partir de 1949 Turinxa formó parte de la República Democrática Alemana (RDA). En 1952 foi eslleida como Estáu y el territoriu pasó a ser alministráu ente tres distritos (Bezirke), los de Erfurt, Gera y Suhl. El Kreis d'Altenburg foi parte del Bezirk de Leipzig.
Tres la reunificación alemana en 1990, l'Estáu Llibre de Turinxa recuperó la so naturaleza d'estáu federáu, coles sos fronteres namái llixeramente alteriaes.
Organización político-alministrativa editar
Dende la reforma alministrativa del 1 de xunetu de 1994, l'Estáu federáu de Turinxa componer de 17 distritos rurales (Landkreis), lo mesmo que de 6 ciudaes independientes que formen el so propiu distritu urbanu (kreisfreie Städte). Esisten en Turinxa cerca de 992 ciudaes y conceyos. Gran parte d'elles formen parte de les Agrupaciones alministratives.
Ciudaes independientes |
.svg)
|
Xeografía editar
| Ciudá | Habitantes | Distritu | ||
|---|---|---|---|---|
| 31/12/1970 | 31/12/2000 | 30/06/2005 | ||
| Erfurt | 192.679 | 200.564 | 202.590 | ciudá llibre |
| Gera | 106.841 | 112.835 | 104.737 | ciudá llibre |
| Jena | 85.169 | 99.893 | 102.201 | ciudá llibre |
| Weimar | 63.985 | 62.425 | 64.361 | ciudá llibre |
| Gotha | 57.256 | 48.376 | 47.045 | Gotha |
| Eisenach | 50.059 | 44.442 | 43.858 | ciudá llibre |
| Nordhausen | 42.018 | 45.633 | 43.781 | Nordhausen |
| Suhl | 28.177 | 48.025 | 43.202 | ciudá llibre |
| Altenburgu | 47.497 | 41.290 | 38.203 | Altenburg |
| Mühlhausen | 46.135 | 38.695 | 37.480 | Unstrut-Hainich |
| Saalfeld | 31.048 | 29.511 | 28.148 | Saalfeld-Rudolstadt |
| Ilmenau | 19.634 | 27.176 | 26.713 | Ilm |
| Arnstadt | 27.368 | 27.220 | 25.828 | Ilm |
| Rudolstadt | 30.087 | 27.528 | 25.584 | Saalfeld-Rudolstadt |
| Apolda | 29.754 | 25.899 | 24.684 | Weimar |
| Greiz | 39.424 | 26.177 | 24.007 | Greiz |
| Sonneberg | 29.811 | 24.837 | 23.928 | Sonneberg |
| Sondershausen | 22.195 | 23.088 | 21.718 | Kyffhäuser |
| Meiningen | 24.876 | 22.240 | 21.642 | Schmalkalden-Meiningen |
| Sömmerda | 15.959 | 21.977 | 20.885 | Sömmerda |
L'estáu federáu de Turinxa atopar nel mediu del territoriu alemán, y tien como vecinos los estaos federaos de Hesse (270 km), Baviera (381 km), Saxonia (265 km), Saxonia-Anhalt (296 km) y Baxa Saxonia (112 km). L'Estáu llibre de Turinxa pertenez, xunto con Saxonia-Anhalt y Saxonia, a la denomada zona media d'Alemaña (Mitteldeutschland). Por cuenta de la so gran cantidá de zones montiegues suelse denominar tamién al territoriu de Turinxa como'l Corazón verde d'Alemaña» („Grüne Herz Deutschlands“).
El sur del estáu federáu atópase apoderáu pol monte de Turinxa (Thüringer Wald), que s'estiende dende Eisenach hasta Sonneberg. Al norte topa'l Thüringer Becken. Los ríos más importantes de Turinxa son el Saale, l'Ilm, el Werra, el Unstrut, según el Weiße Elster. El monte más altu dientro del Estáu tien ye'l Großer Beerberg, con un altor de 982,9 m.
Rexones editar
|
Economía editar
Turinxa, al igual que la mayor parte de la ex RDA, vivió una desemeyada evolución económica y la situación ameyoró globalmente. Sicasí, Erfurt ostenta unu de los niveles de riqueza más baxos del país a pesar de les constantes subvenciones del Gobierno federal y de la Xunión Europea (XE).[1]
| Empresa | Sector | Trabayadores | Ciudá |
|---|---|---|---|
| Opel | Industria de automoción | 1750 | Eisenach |
| Bosch | Accesorios d'automóvil | 1650 | Eisenach |
| Carl Zeiss | Óptica | 1600 | Jena |
| Jenoptik | Óptica | 1400 | Jena |
| Kali Werra | Minería | 1100 | Unterbreizbach y Merkers |
| GPP Media | Imprenta | 1100 | Pößneck |
| WAGO Kontakttechnik | Industria d'electrodomésticos | 1100 | Sondershausen |
| CSG Computer Service | Servicios de Hardware | 1000 | Erfurt |
Cultura editar
Relixón editar
Ilesia Evanxélica n'Alemaña: 25,1 %,[3] Ilesia Católica: 7,8 %.[4]
Especialidaes culinaries editar
La Gastronomía de Turinxa ye conocida por delles de les sos especialidaes más populares, como les Thüringer Klößy, o l'habitual Thüringer Rostbratwurst (na zona oriental de Turinxa conocíes tamién como Roster) y el Thüringer Rostbrätel. Otres especialidaes rexonales son el Mutzbraten y el Schmandkuchen.
== Llugares d'interés Unu de los centros turísticos más importantes d'esti estáu federáu ye la ciudá de Weimar, considerada Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco, según Eisenach (Wartburg) y otres ciudaes nes qu'esisten numberosos castiellos y palacios.
Personaxes célebres editar
- Nacíos en Turinxa: Otto Dix, Johann Sebastian Bach, Heinrich Schütz, Meister Eckhart, Friedrich Fröbel, Johann Friedrich Böttger, Ludwig Bechstein, Oswald Spengler, Hermann von Salza, Johann Friedrich Gmelin, Johannes Thienemann, Lothar de Maizière, Elisabeth Schumann, Max Weber.
- Persones que trabayaron viviegamente en Turinxa: Johann Wolfgang von Goethe, Friedrich von Schiller, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Johann Gottlieb Fichte, Gottlob Frege, Novalis, Friedrich Nietzsche, Max Bruch, Max Reger, Richard Strauss, Ernst Haeckel, Martín Lutero, Friedrich Schelling, Friedrich von Schlegel, August Wilhelm von Schlegel, Henry van de Velde, Walter Gropius, Johann Sebastian Bach, Richard Wagner, Lucas Cranach el Viejo, Paul Ernst, Max Weber.
Referencies editar
- ↑ «L'Este d'Alemaña sigue taramiando millones». Deutsche Welle 28.09.2005 (2005). Consultáu'l 14 de payares de 2007.
- ↑ «Firmendatenbank» (alemán). Base de Datos d'empreses del estáu de Turinxa. Archiváu dende l'orixinal, el 28 de setiembre de 2007. Consultáu'l 14 de payares de 2007.
- ↑ EKD http://www.ekd.de/download/kirchenmitglieder_2007.pdf
- ↑ Ilesia Católica: http://www.dbk.de/imperia/md/content/kirchlichestatistik/bev-kath-l__nd-2008.pdf
Enllaces esternos editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Turinxa.- Sitio web oficial del Estáu de Turinxa (tamién n'español)
- Güeyada histórica sobre Turinxa
- Rexones en Turinxa (n'alemán)
- Portal web turísticu de Turinxa (n'alemán ya inglés).
