Esquerra Republicana de Catalunya

Esquerra Republicana de Catalunya
Esquerra Republicana de Catalunya
Acrónimu	ERC
Presidente	Oriol Junqueras
Secretaría xeneral	Elisenda Alamany (es)
Fundación	19 de marzu de 1931
Sede	Barcelona
Estáu	España
Afiliaos	8226 (2 agostu 2024)
Ideoloxía política	socialismu democráticu, republicanismu, independentismu catalán, Europeísmu, feminismu y Ecoloxismu
Posición nel espectru	centru izquierda
Organización de mocedá	Joventuts d'Esquerra Republicana de Catalunya (es)
Afiliación europea	Alianza Llibre Europea
Páxina web	esquerra.cat

Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) (Izquierda Republicana de Cataluña n'asturianu), ye un partíu políticu catalán con representación, amás d'en Cataluña, nes Islles Baleares, na Comunidá Valenciana (col nome d'Esquerra Republicana del País Valencià) y nel Rosellón francés. Nel Parllamentu Européu ta representáu pol diputáu Mikel Irujo (Eusko Alkartasuna) dientro de la coalición Europa de los Pueblos. El partíu tien influyencia en tolos territorios de fala catalana y tien trés federaciones: Cataluña (ERC), la de la Comunidá Valenciana (ERPV) y la de les Islles Baleares (ERIB). Tamién caltién una vinculación coles Joventuts d'Esquerra Republicana de Catalunya (Jovent Republicà), considerada la so estaya moza.

Historia

Orixe

Edificiu onde va fundase ERC

Los díes 17, 18 y 19 de marzu del añu 1931 se celebra bel barriu de Sants de Barcelona la Conferència d'Esquerres, onde va fundase como partíu políticu Esquerra Republicana de Catalunya, de la xunión de les organitzacions Estat Català de Francesc Macià,^[1] el Partit Republicà Català de Lluís Companys y el grupu L'Opinió de Joan Lluhí,^[2] amás de delles asociaciones comarcales y llocales. El primer presidente de la nueva organización política foi Francesc Macià escoyíu por unanimidá.

Los principios más importantes van ser: el reconocimientu de la identidá de Cataluña como nación, la defensa de los drechos individuales del home y la redistribución de la riqueza, mientres que'l programa social defendía la plena llibertá sindical, el drechu de fuelga, la defensa del salariu mínimu, la xornada de ocho hores, vacaciones obligatories, seguros y xubilaciones y escueles de trabayu.

La hexemonía republicana

Francesc Macià, conocíu popularmente como El Güelu, presidente de la Generalitat de Catalunya dende'l restablecimientu de la Generalitat en 1931 hasta la so muerte, el 25 d'avientu de 1933.

Con Francesc Macià como líder, ERC llogró ser el partíu más votáu nes eleiciones municipales d'abril de 1931. Dempués de la victoria Macià proclamó la República Catalana, pero esti actu nun yera una proclamación d'independencia de Cataluña sinón la proclamación de la República, como pasó n'otres ciudaes d'España, y del nuevu réxime catalán, pos unu de los puntos del pactu de San Sebastián (1930) yera l'autogobiernu pa Cataluña. Asina se redactó un Estatutu d'Autonomía que suponía'l restablecimientu de la Generalitat de Catalunya, institución que Macià va dirixir hasta 1933.

N'agostu del mesmu añu, aprobóse en referéndum l'Estatutu d'Autonomía de Cataluña, como marcu llegal a partir del cual el Principáu recuperaba competencies d'autogobiernu per primer vegada dende la derrota a la Guerra de Socesión (1700-1715). Esti Estatutu, a pesar de ser entró a valir en setiembre de 1932.

ERC, a partir d'aquel momentu, y nel marcu de la II República Española (1931-1939), gana toles eleiciones que se van celebrando, tantu les municipales como les del Parllamentu y les llexislatives.

En 1934, Lluís Companys volvió declarar una República Catalana. L'intentu yera una rempuesta contra los socesos d'Asturies y un actu de protesta contra'l gobiernu conservador, al qu'acusaben de romper los valores de la República. Companys ye deteníu y encarceláu, y el gobiernu suspensu, nel qu'históricamente se denominó los Fechos del seis d'ochobre.

Catalanes! Les fuercies monárquiques y fascistes que d'un tiempu acá pretendíen traicionar la República, consiguieron el so oxetivu y asaltaron el Poder. Nesta hora solemne, en nome del Pueblu y del Parllamentu, el Gobiernu que presido asume toles facultaes del Poder en Cataluña, proclamo l'Estáu Catalán de la República Federal Española, y al restablecer y fortificar la rellación colos dirixentes de la protesta xeneral contra'l fascismu, convidar a establecer en Cataluña'l Gobiernu Provisional de la República, que va atopar nel nuesu pueblu catalán lo más arrogante impulsu de fraternidá nel común pruyimientu d'edificar una República Federal llibre y magnífica. Catalanes! La hora ye grave y gloriosa. L'espíritu del presidente Macià, restaurador de la Generalitat, acompáñanos. Cada cual al so llugar y Cataluña y la República al coru de toos. Viva Cataluña! Viva la República! Viva la llibertá!

Lluís Companys6 d'ochobre de 1934

Guerra civil

En 1936, Esquerra formó parte del Frente popular que ganó les eleiciones. Lluís Companys volvió asumir el gobiernu de la Generalitat. Llueu surdieron enzancaos, de primeres, al considerar ERC demasiáu rexonalista, producióse la salida práuticamente en bloque de los militantes d'ERC del sector hasta entós autónomu d'Estat Català qu'incluyía la práctica totalidá de les mocedaes del partíu (Mocedaes d'Esquerra Republicana-Estat Català). De segundes, per xunetu, col alzamientu militar que desaguó na Guerra Civil española. Amás, el gobiernu catalán tamién se vio primíu internamente polos varios grupos que-y sofitaben: anarquista, comunistes y trotskistes.

El 17 de xunetu de 1936 los militares españoles se llevantaron contra la Segunda República Española. El Güelpe d'estáu del 18 de xunetu ye reprimíu con ésitu en Cataluña en 48 hores, pero non n'otres zones d'España. La Guerra Civil española, conflictu que se va estender a lo llargo de trés años y que va ser interpretáu como l'ensayu xeneral de les grandes potencies previu a la II Guerra Mundial. Mientres tola guerra ERC retuvo la presidencia de la Generalitat, la Conseyería Primera, la Conseyería de Gobernación y, dende setiembre de 1936, la de Finances. La Guerra Civil acabó oficialmente n'abril de 1939 col trunfu del bandu nacional lideráu pol xeneral Francisco Franco Bahamonde.

Posguerra y franquismu

Empecípiase entós una escura dómina de represión política y social que se va enllargar mientres 36 años de dictadura, el franquismu (1939-1975). De los más de 70.000 militantes d'ERC, la metá s'exilian y una cuarta parte son encarcelaos, executaos o morrieron na guerra. El presidente Lluís Companys ye llibráu pola Gestapo nel gobiernu español, que lo fusila nel Castiellu de Montjuic el 15 d'ochobre de 1940, siendo l'únicu presidente escoyíu democráticamente n'Europa que foi fusiláu.

En 1945, el Congresu d'ERC, aconceyáu nel exiliu a Tolosa, noma al exconseyeru Josep Tarradellas secretariu xeneral, cargu qu'abandona en 1954 cuando ye escoyíu presidente de la Generalitat nel exiliu en sustitución de Josep Dila. La Secretaría Xeneral d'ERC pasa entós a nanos de Joan Sauret.

Dende 1939 ERC pasa a la clandestinidá y coordínase nel interior como resistencia antifranquista, alredor de Manuel Juliachs y Jaume Serra.

Finada la II Guerra Mundial, en vista d'un posible derrocamientu del fascismu español pola entrada de les fuercies aliaes, la direición d'ERC nel exiliu unvia nel interior a Pere Puig, y dempués a Joan Rodriguez-Papasseit. Mientres estos años ERC ta presente nel Conseyu de la Democracia Catalana y nel Conseyu de Fuercies Democrátiques.

En 1952 Heribert Barrera vuelve al interior y asume de facto la direición del partíu. L'Once de Setiembre de 1964, coincidiendo cola Fiesta Nacional de Cataluña, ERC y otros grupos entamen la primer manifestación antifranquista dende'l fin de la guerra. ERC participa socesivamente nel Conseyu Catalán del Movimientu Européu, nel Secretariáu de la Democracia Social Catalana, na Coordinadora de Fuercies Polítiques, na Asamblea de Cataluña, al Conseyu de Fuercies Polítiques y en cualquier iniciativa que s'enfrente al franquismu.

Transición democrática

Tres la muerte del dictador español Francisco Franco en 1975, ERC celebra en xunetu de 1976 el 8u Congresu Nacional, onde Barrera va ser elixíu líder. Nes eleiciones a les Cortes Constituyentes de 1977 ERC va en coalición, pos nun foi llegalizáu pola so ideoloxía republicana. ERC solicitara la inscripción nel rexistru de partíos políticu'l 14 de marzu d'aquel añu, pero'l ministeriu de Gobernación —un mes dempués de los comicios— respondió: «La denominación propuesta pola entidá, al referise a un sistema políticu incompatible col vixente llegalmente n'España, puede representar un supuestu de inalmisibilidá».^[3] El partíu intentó una coalición con Frente d'Izquierdes o con Convergència Democrática, anque finalmente alióse col Partíu del Trabayu d'España. El nome de la coalición eleutoral foi Esquerra de Catalunya-Frente Eleutoral Democràtic.^[3] L'alianza consiguió un diputáu, l'escañu d'Heribert Barrera. Dalgunes de les promeses eleutorales fueron l'Estatutu d'Autonomía o un referéndum sobre la monarquía.^[3] Esquerra Republicana de Catalunya foi finalmente llegalizada pol nuevu gobiernu'l 2 d'agostu de 1977.^[3]

Nesi mesmu añu, y nel marcu del 9u Congresu, Heribert Barrera ye escoyíu nuevu secretariu xeneral. Nel discutiniu del testu de la nueva Constitución española, ERC ye l'únicu partíu catalán que defende los principios republicanos y el drechu d'autodetermín de los pueblos, idees a les cualos la mayoría d'españoles evidentemente nun sofiten, polo cual ERC defendió'l non nel referéndum constitucional celebráu'l 6 d'avientu de 1978. Mientres estos meses d'incertidume política, ERC utiliza la nomenclatura «Estudios ya Investigaciones Contemporáneos, Y.R.C.» na sede del partíu na Cai Ausiàs Marc, pa evitar problemes cola policía española.^[4]^[5]

N'ochobre de 1977 vuelve'l presidente Tarradellas y restáurase la Generalitat. Redáctase un nuevu testu del Estatutu, al cual ERC s'opunxo porque nun garantiza un autogobiernu mínimu. Nel referéndum pa la so aprobación, en 1979, ERC pide'l sí. Nes eleiciones al Parllamentu de Cataluña, en 1980, ERC llogra 14 escaños —d'un total de 135—, que lleven a Barrera a la Presidencia'l Parllamentu de Cataluña. En 1984 ERC solo consigue 5 diputaos, y empieza un curtiu periodu de decadencia, que sigue en 1986 cola perda de la presencia parllamentaria nes Cortes Xenerales.

Organización interna

Los muérganos nacionales de direición política son: el Congresu Nacional, muérganu soberanu de calter asambleariu, yá que pue participar tola militancia; y el Conseyu Nacional y la Executiva Nacional, muérganos de xestión del partíu.

Organigrama

El presidente (oficialmente President) ye'l líder o máximu representante del partíu. L'actual presidente ye Oriol Junqueras, dende'l 17 de setiembre de 2011.

El secretariu xeneral (oficialmente Secretari General) ye la segunda persona con mas poder nel organigrama del partíu. En delles vegaes foi'l candidatu del partit a la Presidencia de la Xeneralidá. Anguaño'l cargu l'ocupa Marta Rovira, dende'l '1 d'ochobre de 2011.

Resultaos eleutorales

Parllamentu de Cataluña

Añu	Votos	% votos	Diputaos	+/-	Gobiernu	Cabezaleru/a
1932	269.550	52,6	56/85		Mayoría Absoluta	Francesc Macià
1980	240.871	8,87	14/135	42	Oposición	Heribert Barrera
1984	126.943	4,41 (5)	5/135	9		Heribert Barrera
1988	111.647	4,1 (5)	6/135	1		Joan Hortalà
1992	210.366	7,9 (3)	11/135	5		Àngel Colom
1995	305.867	9,4 (4)	13/135	2		Àngel Colom
1999	271.173	8,6 (4)	12/135	1		Josep-Lluís Carod-Rovira
2003	544.324	16,44 (3)	23/135	11	Coalició (PSC-ERC-ICV)	Josep-Lluís Carod-Rovira
2006	416.355	14,0 (3)	21/135	2	Coalició (PSC-ERC-ICV)	Josep-Lluís Carod-Rovira
2010	218.046	7,0 (5)	10/135	11	Oposició	Joan Puigcercós
2012	496.292	13,7 (2)	21/135	11	Oposició	Oriol Junqueras
2015	1.620.973	39,54 (1)	62/135 (32 amb JxSí)	11	Coalició (JxSi)	Artur Mas (CDC)
2017	935.861	21,38 (3)	32/135	=	Coalició (JxCat)	Oriol Junqueras

Congresu de los diputaos

Eleiciones	Cataluña			Cabezaleru
Congresu de los Diputaos
Eleiciones	Votos	%	Escaños	Cabezaleru
1977	143.954	4,7	1/47	Heribert Barrera
1979	123.453	4,2	1/47	Heribert Barrera
1982	138.116	4	1/47	Francesc Vicens
1986	84.628	2,6	0/47	Francesc Vicens
1989	84.756	2,7	0/46	Joan Hortalà
1993	189.632	5,1	1/47	Pilar Rahola
1996	167.641	4,2	1/46	Pilar Rahola
2000	194.715	5,6	1/46	Joan Puigcercós
2004	652.196	15,9	8/47	Josep-Lluís Carod-Rovira
2008	298.139	7,8	3/47	Joan Ridao
2011	256.985	7,07	3/47	Alfred Bosch
2015	599.289	15,98	9/47	Gabriel Rufián
2016	629.294	18,17	9/47	Gabriel Rufián
2019	1.015.355	24,59	15/48	Oriol Junqueras i Vies
2019	869.934	22,56	13/48	Gabriel Rufián

Parllamentu Européu

Eleiciones	Cataluña		Escaños	Cabezaleru
Parllamentu Européu
Eleiciones	Votos	%	Escaños	Cabezaleru
1987	112.107	3,7	0/60	Carlos Garaikoetxea (EA) Heribert Barrera (ERC)
1989	78.408	3,3	1/60	Carlos Garaikoetxea (EA) Heribert Barrera (ERC)
1994	141.285	5,5	0/64	Carlos Garaikoetxea (EA) Max Cahner (ERC)
1999	174.374	6	1/64	Gorka Knörr (EA) Miquel Mayol (ERC)
2004	262.958	11,8	1/54	Bernat Joan (ERC) Mikel Irujo (EA)
2009	181.213	9,2	1/54	Oriol Junqueras (ERC) Ana Miranda (BNG) Iñaki Irazabalbeita (Aralar)
2014	630.072	23,7	2/54	Josep Maria Terricabras
2019	733.401	21,19	3/54	Oriol Junqueras i Vies

Cases Conceyu

Eleiciones	Catalunya			Líder
Cases Conceyu
Eleiciones	Votos	%	Conceyales	Líder
1979	103.547	3,8	210/8223	Heribert Barrera (Secretariu xeneral)
1983	85.168	2,9	155/8199	Heribert Barrera (Secretariu xeneral)
1987	75.422	2,4	188/8186	Heribert Barrera (Secretariu xeneral)
1991	92.003	3,3	228/8328	Àngel Colom (Secretariu xeneral)
1995	204.906	6,3	525/8426	Àngel Colom (Secretariu xeneral)
1999	225.576	7,7	677/8497	Josep-Lluís Carod-Rovira (Secretariu xeneral)
2003	419.961	12,8	1282/8690	Josep-Lluís Carod-Rovira (Secretariu xeneral)
2007	347.601	11,6	1594/8932	Josep-Lluís Carod-Rovira (Presidente)
2011	271.503	9	1422/9132	Joan Puigcercós (Presidente)
2015	513.169	16,4	2388/9069	Oriol Junqueras (Presidente)
2019	819.845	23,48	3,107/9,077	Oriol Junqueras (Presidente)

Parllamentu del Alt Pirineu y Baix Urgell

2019	64.358	31,45	11/25	Oriol Junqueras (Presidente)

Referencies

↑ Esculies, Joan (ochobre 2012). páxs. p.22-28. Sàpiens.
↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes perezlama
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Moldes, Aleix (19 abril 2019). «ERC, un partíu illegal nel Congresu de Diputaos». Agora: páxs. p. 7.
↑ La Humanidá: páxs. 3. Archivado del original el 2015-01-15. https://web.archive.org/web/20150115105448/http://www.memoriaesquerra.cat/publicacions/19/9_197840/Humanitat_La_19780400_3.pdf. Consultáu'l 2020-02-09.
↑ Miret, Eduard. «Archived copy». La República: páxs. 5. Archivado del original el 2015-01-15. https://web.archive.org/web/20150115114641/http://www.memoriaesquerra.cat/publicacions/18/1_198930/Republica_La_19890300_5.pdf. Consultáu'l 2020-02-09.

Enllaces esternos

Esquerra Republicana de Catalunya (en catalán)
Joventuts d'Esquerra Republicana de Catalunya (en catalán)

[Sapiens121macià-1] Esculies, Joan (ochobre 2012). páxs. p.22-28. Sàpiens.

[perezlama-2] Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes perezlama

[:0-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Moldes, Aleix (19 abril 2019). «ERC, un partíu illegal nel Congresu de Diputaos». Agora: páxs. p. 7.

[4] La Humanidá: páxs. 3. Archivado del original el 2015-01-15. https://web.archive.org/web/20150115105448/http://www.memoriaesquerra.cat/publicacions/19/9_197840/Humanitat_La_19780400_3.pdf. Consultáu'l 2020-02-09.

[5] Miret, Eduard. «Archived copy». La República: páxs. 5. Archivado del original el 2015-01-15. https://web.archive.org/web/20150115114641/http://www.memoriaesquerra.cat/publicacions/18/1_198930/Republica_La_19890300_5.pdf. Consultáu'l 2020-02-09.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]