Estáu Llibre Irlandés

	estáu desapaecíu
Himnu nacional	Amhrán na bhFiann;
Alministración
Capital	Dublín
Forma de gobiernu	Monarquía parllamentaria
Llingües oficiales	irlandés ; inglés
Miembru de	ver Mancomunidá de Naciones ; ;
Xeografía
Coordenaes	53°20′52″N 6°15′35″W / 53.347777777778°N 6.2597222222222°O
Demografía
Economía
Moneda	libra irlandesa (es) y llibra esterlina
Bancu central	Currency Commission (en)

Pa ver otros usos d'esti términu, ver Estáu Llibre y Irlanda (dixebra).

L'Estáu Llibre Irlandés (n'irlandés: Saorstát Éireann /sˠiːɾˠsˠˈt̪ˠaːt̪ˠ yːɾʲən̪ˠ/; n'inglés: Irish Free State) foi'l nome del país independiente asitiáu na islla d'Irlanda que se dixebró del Reinu Xuníu en 1922, dempués de dellos sieglos de gobiernu británicu. El Estáu yera miembru de la Mancomunidá Británica de Naciones y, nuna situación similar a Canadá, Australia o Nueva Zelanda, reconocía al monarca del Reinu Xuníu como'l xefe d'Estáu y soberanu del pueblu irlandés.

En 1937, dempués de quince años con esti sistema de gobiernu, el país dixebrar de la Mancomunidá Británica de Naciones y creóse el cargu de presidente d'Irlanda. En 1949, dempués de dellos años d'indefinición sobre la so forma de gobiernu, el país convirtióse formalmente nuna república adoptando'l so nome actual, República d'Irlanda.

La “non unión” d'Irlanda del Norte

El 6 d'avientu de 1922 y mientres dellos díes, Irlanda del Norte dexó de formar parte del Reinu Xuníu y vinu a formar parte del acabante crear Estáu Llibre Irlandés. Esti escepcional episodiu constitucional asocedió debíu al Tratáu Anglo-Irlandés y a la llexislación introducida pa da-y efeutu llegal al tratáu.

El Tratáu tuvo efeutu en Reinu Xuníu al traviés del Acta Constitucional 1922 del Estáu Llibre Irlandés. L'acta establecía un nuevu dominiu de la islla entera d'Irlanda, pero tamién dexaba a Irlanda del Norte nun participar o nun xunise al Estáu Llibre. Sol Artículu 12 del Tratáu, Irlanda del Norte presentó una carta al rei solicitando nun formar parte del Estáu Llibre Irlandés. Una vegada el Tratáu foi ratificáu, el Parllamentu d'Irlanda del Norte tuvo un mes pa exercitar el so "non unión" mientres el cual el gobiernu del Estáu Llibre Irlandés nun llexisló pa Irlanda del Norte, dexando la xurisdicción efectiva del Estáu Llibre en desusu per un mes.

El primer ministru d'Irlanda del Norte, James Craig, falando al Parllamentu n'ochobre de 1922, espresó qu'una vegada pasara'l 6 d'avientu empezaba'l mes pa decidir si xuníense o non al Estáu Llibre Irlandés. Pa Craig yera por demás importante que la decisión tomárase lo antes posible depués del 6 d'avientu. El 7 d'avientu de 1922 (un día dempués del establecimientu del Estáu Llibre), el Parllamentu demostró ensin vacilación la so posición de nun xunise al Estáu Llibre Irlandés, faciendo la siguiente presentación al rei:

BIEN ATENTA SOBERANU, nós, Los sos más obedientes y lleales súbditos, los Senadores y Comunes d'Irlanda del Norte en xunta parllamentaria... rogamos a La so Maxestá que los poderes del Parllamentu y el Gobiernu del Estáu Llibre Irlandés nun sían estendíos a Irlanda del Norte.

El 13 d'avientu de 1922, el primer ministru Craig dirixir al Parllamentu comunicándo-yos que'l rei respondiera a la so comunicación. D'esta forma'l Parllamentu d'Irlanda del Norte decide nun xunise al nuevu Estáu Llibre Irlandés y permanecer xunto al Reinu Xuníu.

Estructures gubernamentales y constitucionales

Les estructures del nuevu Estáu Llibre Irlandés fueron señalaes nel Tratáu y na Acta de Constitución del Estáu Llibre Irlandés. Esta aprove pa una monarquía constitucional, con un parllamentu de trés niveles, llamáu Oireachtas, formáu pol rei y dos cases: Dáil Éireann y Seanad Éireann (el Senáu irlandés). L'autoridá executiva yera exercida pol rei, y l'exerciciu del poder por un gabinete llamáu Conseyu Executivu, presidíu por un primer ministru llamáu presidente del Conseyu Executivu.

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Estáu Llibre Irlandés.