Galilea[1][2] (n'hebréu, הגליל hai-Galil, "la provincia" ; n'árabe, الجليل al-Jalil; en llatín Galilaea, del griegu antiguu Γαλιλαία) ye una rexón histórica montascosa asitiada al norte d'Israel, allugada ente'l mar Mediterraneu y el valle del Zabulón al oeste, el sur d'El Líbanu al norte, el Valle de Jezreel y Beat Shean al sur, el valle del Xordán, el valle de Hula y el Kinneret al este.

Galilea
Alministración
PaísBandera de Israel Israel
Distritu[[d:Special:EntityPage/Q189942|{{{2}}}
Tipu d'entidá rexón xeográfica
Xeografía
Coordenaes 32°45′36″N 35°31′37″E / 32.76°N 35.527°E / 32.76; 35.527
Puntu más altu Monte Merón (es) Traducir
Demografía
Cambiar los datos en Wikidata
Mapa esquemáticu de la Galilea (n'inglés)
Plantíu de llimonales na Alta Galilea.
La rexón en tiempos de los romanos, sieglu I Y.C.

Anguaño constitúi la zona norte del Estáu d'Israel. Tien una área averada de 4.000 quilómetros cuadraos, rica en llanures fértiles y grebos montes. Ye una rexón de llombes, ente elles el célebre monte Tabor, llugar nel que, según la tradición cristiana, asocedió la Tresfiguración de Jesús. El clima ye lluviosu y húmedu, rexistrándose una pluviosidá d'hasta 800 mm. Les principales actividaes económiques son l'agricultura y la pesca nel mar de Galilea. Ye una encruciada de caminos ente les planicies mediterránees y los desiertos al este del ríu Xordán.

La llende ente l'Alta Galilea y la Baxa Galilea ye'l valle de Beit Hakerem , tratar d'un valle estrechu que cuerre d'este a oeste nel centru de la Galilea. L'Alta Galilea carauterizar polos sos altos visos, siendo'l so puntu más altu'l Monte Meron, que s'alza a unos 1208 metros. La baxa Galilea carauterizar por montes relativamente baxos, dixebraes por amplios valles. Históricamente, la parte d'El Líbanu meridional al sur de la seición este-oeste del ríu Litani tamién pertenecía a la rexón de Galilea, pero'l presente artículu refierse principalmente a la parte israelina de la rexón.

Toponimia

editar

El nome israelita de la rexón vien del raigañu hebréu galil, una pallabra única pa "distritu", y n'ocasiones pa "círculu". La forma hebrea usada en Isaías 8:23 (o 9:1 en distintes versiones bíbliques) atopar n'estáu constructivu, "g'lil hagoyim", que significa "Galilea de les Naciones", esto ye, la parte de Galilea habitada polos xentiles na dómina que'l llibru foi escritu.

La rexón de la mesma dio llugar al nome en castellán pal "Mar de Galilea", referíu como tal en munchos idiomes, incluyendo l'árabe antiguu. Nel idioma hebréu, el llagu denominar Kinneret (Númberos 34:11, etc.), del hebréu kinnor, "arpa", yá que describe la so forma; Llagu de Gennesaret (Lucas 5:1, etc.), de Ginosar (hebréu) y este de gue, "valle", y netser, "caña", o natsor, "guardar", "vixilar" (el nome pudo ser una referencia a la ciudá de Nazaret), alternativamente renombráu'l Mar de Tiberias : 1, etc.), de la ciudá de Tiberias nel so estremu suroeste, que toma'l so nome del griegu Tibero griegu n'honor al nome d'orixe griegu del emperador romanu de la CE del sieglu I. Éstos son los trés nomes usaos ​​en lliteratura orixinalmente d'autores xudíos en llugar del "Mar de Galilea".[3] Sicasí, los xudíos utilizaron "la Galilea" pa referise a tola rexón (araméu הגלילי), incluyendo'l so llagu.

Xeografía

editar
 
Vista del mar de Galilea dende'l moshava de Kinneret.

La mayor parte de Galilea consiste en terrén predresu, con una elevación que va dende los 500 a 700 msnm. Podemos atopar dellos montes de gran altitú na rexón, incluyendo'l Monte Tabor y el Monte Merón, que cunten con temperatures relativamente baxes y precipitaciones altes. Como resultáu d'esti clima, la flora y la fauna espolleten na rexón, ente que munches aves migren añalmente de climes más fríos a África y viceversa al traviés del corredor Hula-Jordan. La presencia de regueros y cascaes, estos postreros principalmente na Alta Galilea, xunto con vastos campos de vexetación y coloridas flores monteses, según numberosos pueblos d'importancia bíblica, faen de la rexón un popular destín turísticu.

Por cuenta de la so alta precipitación (900-1200 mm), temperatures nidies y altes montes (la elevación del monte Merón ye 1.000-1.208 m), la rexón cimera de la Galilea contién una flora y fauna distintives: enebro coloráu (Juniperus oxycedrus), cedru de Salomón (Cedrus libani), que crez nun pequeñu monte nel Monte Merón, ciclámenes, peonías, y el Rhododendron ponticum que floria delles vegaes en Meron.

Historia

editar

Según la Biblia, Galilea foi nomada polos israelites y foi la rexón tribal de Naftali y Dan, que dacuando se superponen a la tribu de la tierra de Aser. Sicasí, la tribu de Dan atopábase esvalixada conviviendo con otres tribus en llugar d'habitar sólamente la tierra de Dann, una y bones la tribu de Dan yera l'autoridá local hereditaria y el poder xudicial pa tola nación.

El capítulu 9 de 1 Reis declara que Salomón compensó al so aliáu feniciu, el rei Hiram I de Sidón, con venti ciudad na tierra de Galilea, que seríen poblaes por estranxeros mientres y dempués del reináu de Hiram o por aquellos que fueren deportaos forzadamente ellí por conquistadores posteriores, como los asirios. Hiram, pa retribuir regalos daos enantes a David, aceptó les llanures alcontraes ente los montes de Neftalí y la rebautizó como "la tierra de Cabul" por un tiempu.

Na dómina romana, el reinu veceru de Xudea estremar en Xudea, Samaria, Perea y Galilea, qu'entendía tola seición norte del país y yera la más grande de les trés rexones so la Tetrarquía (Xudea). Dempués de que Xudea convertir nuna provincia romana en 6, C.Y., Galilea de volao convirtióse nuna parte d'ella, depués dixebróse d'ella mientres dos o tres siglos.

Na rexón de Galilea atopar a casa de Jesús mientres siquier 30 años de la so vida. Gran parte de los trés primeros Evanxelios del Nuevu Testamentu dan cuenta del ministeriu públicu de Jesús nesta provincia, particularmente nes ciudaes de Nazaret y Capernaum. Galilea tamién ye citáu como'l llugar onde Jesús realizó munchos milagros públicos, incluyendo curar a un ciegu. Dempués de la muerte de Jesús, dellos rellatos suxeren que los sos discípulos tornaron a Galilea y la so esperiencia de La so resurrección tuvo llugar ellí.

Demografía

editar

Les ciudaes más poblaes de la rexón son Acre, Nahariya, Nazaré, Natzrat Illit, Safed, Carmiel, Shagor, Afula y Tiberíades. La ciudá portuaria de Haifa sirvi como un centru comercial pa tola rexón.

Por cuenta del so terrén montascosu, la mayoría de la xente en Galilea viven en pequeños pueblos coneutaos por relativamente pocos caminos. Un ferrocarril estender al sur de Nahariya a lo llargo de la mariña mediterránea, y un ramal en direición este empecipió operaciones nel 2015. Les principales fontes de sustentu en tola zona son l'agricultura y el turismu. Nuevos parques industriales tán desenvolviéndose, trayendo consigo nueves oportunidaes d'empléu pa la población llocal qu'inclúi munchos nuevos inmigrantes. El gobiernu israelín apurre fondos pa proyeutos d'iniciativa privada, el Fondu de Financiamientu de Galilea, entamáu pol Institutu Milken y el Fondu de Desarrollu Económicu de Koret.

La Galilea ye'l llar d'una gran población árabe musulmana. Tamién hai poblaciones importantes d'israelinos drusos y cristianos. Tanto los drusos israelinos como los cristianos tienen les sos mayoríes en Galilea, incluyendo poblaciones maronites. Otres minoríes notables son los beduinos y los circasianos.

A la parte norte-central de la Galilea conózse-y como Galilea Central y la mesma estiéndese dende la frontera col El Líbanu hasta'l cantu norte del valle de Jezreel, incluyendo les ciudaes de Nazaré y Sakhnin, que cunta con una mayoría d'árabes, con importantes poblaciones xudíes en Nazareth Illit y otres poblaciones nes llombes de la rexón y delles ciudaes con importantes poblaciones israelinos de cristianos y drusos. La metá norte de la baxa Galilea central, qu'arrodia a Carmiel y Sakhnin, ye conocida como'l "Corazón de Galilea". Per otru llau, l'este de la Galilea ye cuasi 100% xudíu. Esta parte inclúi'l Deu de la Galilea, el Valle del Ríu Xordán y les mariñes del mar de Galilea, y contién dos de les cuatro ciudaes santes del Xudaísmu. La parte meridional de Galilea, incluyendo'l valle de Jezreel, y la rexón de Gilboa ye tamién cuasi 100% xudíu, con dellos pequeños pueblos árabes cerca de la frontera con Xudea y Samaria. Alredor del 80% de la población de la Galilea Occidental ye xudía, hasta llegar a la frontera libanesa. Los xudíos tamién formen una pequeña mayoría na Alta Galilea, con una significativa minoría de población drusa y cristiana.

L'Axencia Xudía intentó aumentar la población xudía nesta área, pero la población non xudía tamién tien una alta tasa de crecedera. A partir de 2006, había 1.2 millones d'habitantes en Galilea, de los cualos un 46.9% yera xudíu.

Anguaño, la Galilea ye un importante focu d'atraición pa inmigrantes internos, principalmente de xudíos Haredi, lo cuál tánse moviendo a la Galilea y al Negev en grandes númberos debíu al aumentu de precios nel centru d'Israel.

Turismu

editar

Galilea ye un destín popular pa los turistes nacionales y estranxeros qu'esfruten de les sos ufiertes escéniques, recreatives y gastronómiques. La Galilea atrai a munchos pelegrinos cristianos, una y bones munchos de los milagros de Jesús asocedieron, según el Nuevu Testamentu, nes mariñes del Mar de Galilea, incluyendo la so caminada sobre l'agua, aselando la nube y alimentando a cinco mil persones en Tabgha. Amás, numberosos sitios d'importancia bíblica atópase en Galilea, como Megiddo, Valle de Jezreel, Monte Tabor, Hazor, Cuernos de Hattin, y más.

Un senderu de senderismo popular conocíu como'l yam leyam, o de mar a mar, empieza los escursionistes nel Mediterraneu. Depués caminen pelos montes de Galilea, Tabor, Neria y Merón, hasta'l so destín final, el Kinneret (Mar de Galilea).

N'abril de 2011, Israel dio a conocer el "Camín de Jesús", un senderu de 60 quilómetros na Galilea pa los pelegrinos cristianos. El senderu inclúi una rede de senderos, caminos y senderos pa bicicletes que xunen sitios centrales de la vida de Jesús y los sos discípulos, incluyendo Tabgha, el llugar tradicional del milagru de Jesús de los panes y peces, y el Monte de les Bienaventuranzas, onde él apurrió'l so Sermón nel Monte. Termina en Capernaum nes veres del mar de Galilea, onde Jesús casó les sos enseñances.

 
Ilesia del Tresformamientu en Monte Tabor

Munches families kibbutzim y moshav operen Zimmern (alemán: "habitaciones", el términu llocal pa una cama y almuerzos). Numberosos festivales celebrar mientres tol añu, especialmente nes otoñaes y primavera. Éstos inclúin el festival d'Acre (Acco) del teatru alternativu, el festival de la collecha de l'aceituna, los festivales de música qu'ufierten la xente anglofalante, el klezmer, la renacencia, y la música de cámara, y el festival de la danza de Karmiel.

Subrexones

editar

La Galilea estrémase de cutiu nestes subrexones:

  • La Baxa Galilea cubre l'área al norte de los Valles (Jezreel, Harod y el valle de Beth Shean) y al sur del Valle Beit HaKerem. Les sos fronteres al este nel valle del Rift de Xordania. El so clima ye mediterraneu, con baxes precipitaciones si comparar cola Alta Galilea, tien llombes baxes y los montes son de carbayu y una gran cantidá de plantes. El so terrén ye de tiza nidia, pero nes fasteres orientales son polo xeneral de basaltu. Tien amplios valles utilizaos como tierra de cultivu. Nella atopa'l pueblu de Cana.
  • L'Alta Galilea estender dende'l Valle de Beit HaKerem escontra'l sur d'El Líbanu. La so frontera oriental ye'l Valle de Hula y el Mar de Galilea que lo dixebra de los Altos del Golán. Al oeste algama la llanura costera que la dixebra del mediterraneu.
  • El valle de Jezreel
  • Valle del Xordán
  • Valle de Beit She'an
  • Mar de Galilea y el so valle
  • El Valle de Hula
  • Monte Gilboa
  • Galilea occidental na so definición mínima referir a la llanura costera xusto al oeste de l'Alta Galilea, tamién conocida como llanura de Asher, o llanura de Galilea, que s'estiende dende'l norte d'Acre hasta Rosh HaNikra na frontera ente Israel y El Líbanu La definición amplia común añade la parte occidental de Galilea cimera, y xeneralmente la parte del noroeste de Galilea más baxa tamién, correspondiendo más o menos al subdistrito d'Acre o al districto nortizu.
  • El "Mangu de Galilea" (hebréu: אצבע הגליל, Etzba HaGalil, llit. "Deu de Galilea") ye una estensión de tierra a lo llargo del valle de Hulah; Contién les ciudaes de Metulla y Qiryat Shemona, y los ríos Dan y Banias.

Referencies

editar