Goa
Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
Goa (गोंय en Konkani) ye unu de los ventinueve estaos que, xunto colos siete territorios de la Unión, formen la República de la India. La so capital ye Panaji y la so ciudá más poblada Vasco da Gama.
| Goa | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  India |
| ISO 3166-2 | IN-GA |
| Tipu d'entidá | estáu de la India |
| Capital | Panaji |
Chief Minister of Goa (en)  | Pramod Sawant |
| Nome llocal |
गोवा (hi) गोंय (<abbr title="Llingua non definida na plantía {{obtener idioma}}.">gom) |
| Llingües oficiales | Idioma konkani |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 15°24′07″N 74°02′36″E / 15.40194°N 74.04333°E |
.svg) | |
| Superficie | 3702 km² |
| Llenda con | Maharastra y Karnataka |
| Altitú media | 1167 m |
| Demografía | |
| Población | 1 458 545 hab. (2011) |
| Densidá | 393,99 hab/km² |
| Más información | |
| Estaya horaria | UTC+05:30 |
| Códigu telefónicu | +91 0832 |
| Fundación | 29 mayu 1987 |
| goa.gov.in | |
 | |
Ta allugáu na mariña centro-oeste del país, llindando al norte con Maharastra, al este y sur con Karnataka y al oeste col mar Arábigu (océanu Índicu). Con 3702 km² ye l'estáu menos estensu y con 1 460 000 hab. en 2011, el cuartu menos pobláu, por detrás d'Arunachal Pradesh, Mizorán y Sikkim, el menos pobláu. Foi establecíu como tao'l 30 de mayu de 1987.
L'estáu ta estremáu en dos distritos: Goa del Norte y Goa del Sur. Los distritos tán de la mesma estremaos n'once subdivisiones. Pa Goa del Norte estes divisiones son Bardez, Bicholim, Pernem, Ponda, Satari y Tiswadi; pa Goa del Sur, Canacona, Mormugao, Quepem, Salcette y Sanguem.
Les ilesies y conventos de Goa fueron declaraos como Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco nel añu 1986.
Xeografía
editarGoa ocupa una área de 3.702 km². Gran parte de la so mariña ta compuesta por una serie de riscos serrapatosos que s'empecipien na zona de los Ghats occidentales. El puntu más altu ye Sonsogor con una altitú de 1167 metros sobre'l nivel del mar. En total, Goa tien una llinia costera de 101 km. Los principales ríos del estáu son el Mandovi y el Zuari.
Goa ta asitiada nuna zona tropical, cercana al mar Arábigu. Tien un clima templao y húmedo la mayor parte del añu. El mes de mayu ye'l más templáu con temperatures qu'algamen los 35 °C y que van acompañaes d'un altu grau de mugor. Les agües monzónicas lleguen a Goa a principios de xunu y suelen durar hasta finales de setiembre. La estación más "fría" empieza n'avientu y remata a mediaos de febreru. Nesta dómina les temperatures diurnes nun suelen superar los 29 °C y les mínimes suelen ser de 20 °C.
Clima
editar Parámetros climáticos permediu de Goa 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima media (°C) | 31.6 | 31.5 | 32 | 33 | 33 | 30.3 | 28.9 | 28.8 | 29.5 | 31.6 | 32.8 | 32.4 | 31.3 |
| Temperatura media (°C) | 26 | 26.3 | 27.7 | 29.3 | 30 | 27.6 | 26.7 | 26.4 | 26.9 | 27.9 | 27.6 | 26.6 | 27.4 |
| Temperatura mínima media (°C) | 19.6 | 20.5 | 23.2 | 25.6 | 26.3 | 24.7 | 24.1 | 24 | 23.8 | 23.8 | 22.3 | 20.6 | 23.2 |
| Precipitación total (mm) | 0.2 | 0.1 | 1.2 | 11.8 | 112.7 | 868.2 | 994.8 | 512.7 | 251.9 | 124.8 | 30.9 | 16.7 | 2926 |
| Díes de precipitaciones (≥ 1 mm) | 0 | 0 | 0.1 | 0.8 | 4.2 | 21.9 | 27.2 | 13.3 | 13.5 | 6.2 | 2.5 | 0.4 | 90.1 |
| Hores de sol | 313.1 | 301.6 | 291.4 | 288 | 297.6 | 126 | 105.4 | 120.9 | 177 | 248 | 273 | 300.7 | 2842.7 |
| Fonte nº1: World Meteorological Organization[1] | |||||||||||||
| Fonte nº2: Hong Kong Observatory[2] for sunshine and mean temperatures | |||||||||||||
Historia
editarOríxenes
editarLos primeres indo-arios establecer en Goa alredor de 2400 e.C. y envalórase que dalgunos d'estos inmigrantes podríen ser siguidores de la relixón védica. Esta migración de los nortizos atribúyese principalmente a la desecación del poderosu ríu Sarasvati.
Nel sieglu III antes de Cristu Goa pasa a formar parte del Imperiu maurya. Darréu tuvo gobernada polos Satavahanas. Nos siguientes sieglos fueron dellos los pueblos qu'apoderaron l'estáu.
En 1312 Goa quedó sol gobiernu del sultanatu de Delhi. Sicasí, el control del sultanatu sobre la rexón duró pocu y en 1370 el territoriu apurrir a los reis Vijayanagar que controlaron la rexón hasta 1469. El dominiu duró hasta la rellumanza del sultanatu bahmani, que sol gobiernu de Mahmud Gawan fixo recular a Vijayanagar y fíxose cola ciudá.
Colonización portuguesa
editar
En 1498, Vasco da Gama trespasó'l cabu de Bona Esperanza (Sudáfrica) y llegó a Kappakadavu, cerca de Calicut, nel actual estáu de Kerala (India). Convertir n'unu de los primeres europeos en triar territoriu indiu, sicasí, nun foi'l primeru, yá que Marco Polo cita a la India nel so llibru de les Maravíes y enforma tiempo antes, Alexandru Magnu, yá s'enfusara en territoriu indiu según el llibru "Indika" escritu pol griegu Megástenes.
La intención de los portugueses yera establecer colonies y tomar el control del comerciu d'especies. Asina ye qu'en 1510, l'almirante portugués Afonso de Albuquerque atacó y ocupó Goa, qu'al poco tiempu ye recuperada por Ismail Adil Shah, el rei musulmán de Bijapur. Sicasí, Albuquerque retornó'l 25 de payares con una flota totalmente anovada. Ismail Adil Shah y los sos aliaos otomanos rindiéronse'l 10 d'avientu d'esi añu, y la flota portuguesa tomó posesión de la zona, estableciendo una colonia permanente na Vieya Goa (Velha Goa). Goa convirtióse rápido nel centru de la India portuguesa, y los reinos vecinos optaron por unviar embaxadores y ufiertar aliances.
Goa foi la base pa les posteriores conquistes de Albuquerque: Malaca en 1511 y Ormuz en 1515. Albuquerque nun quería que Goa fuera solo una base naval, sinón que nella se centralizara'l dominiu portugués del océanu Índicu. Asina ye que convertir en capital del Virreinatu portugués d'Asia qu'incluyía a la India, a Malaca, Indonesia, Timor Oriental, el golfu Pérsicu, Macáu en China y les bases comerciales en Xapón.
Como capital del virreinatu, Goa recibió los mesmos privilexos cívicos qu'ostentaba Lisboa. Cuntaba con una cámara municipal que caltenía comunicación direuta col rei y tenía amás un representante especial p'atender los sos intereses na corte lusitana. Inclusive en 1563 el gobernador llocal propunxo establecer en Goa un Parllamentu que representara a toles rexones del oriente portugués, lo que foi refugáu pol rei.
Como taba previstu, Goa consolidóse como'l principal mercáu pa los productos de too l'este. Cada cai ufiertaba una clase distinta de productos: perlles y coral de Baḥréin (golfu Pérsicu), porzolana y sedes de China, especies del archipiélagu malayu y teles o productos manufacturados de Portugal.
L'Imperiu portugués declaró'l catolicismu como relixón oficial y los habitantes que fueren renuentes a convertise tendríen la opción d'abandonar la colonia. La Inquisición (1560-1812) encargar de verificar que les conversiones nun fueren falses, o que nun se practicaren relixones paganes de callao. Los que dexaron el territoriu, na so mayoría hinduistes, establecer en Mangalore o en Karnataka.
La colonia algamó'l clímax de la so prosperidá ente 1575 y 1625. Los viaxeros solíen maraviase cola rellumanza arquitectónica de la ciudá, a la que denominaben "Goa Dourada" (Goa d'Oru), ya inclusive había un proverbiu portugués que dicía: «El que vio Goa nun precisa ver Lisboa».
Los misioneros xesuites
editarDempués de que Goa pasara a formar parte del Imperiu portugués, esti territoriu foi visitáu por misioneros españoles, encabezaos pol xesuita san Franciscu Xavier, que llegó a la India'l 6 de mayu de 1542 y, per segunda vegada, el 18 de febreru de 1552. Ellí Francisco Javier, empezó a predicar y a enseñar a los ciudadanos indios la doctrina católica.
La debacle
editar
L'apaición de los holandeses n'agües del océanu Índicu representó l'entamu d'una gradual decadencia pa la colonia de Goa. En 1603 y 1639, la ciudá foi bloquiada poles flotes holandeses nel marcu del so guerra contra l'Imperiu español, anque nunca llegaron a prindala. Mentanto, en 1635 la ciudá foi afarada por una epidemia.
Tiempu dempués empiecen los enfrentamientos col Imperiu maratha, qu'ocupaba gran parte de l'actual India. En 1683, Chatrapati Sambhaji, fíu de Shivaji, intentó conquistar toles árees so control portugués, incluyendo a Goa, anque los portugueses llograron aguantar.
Darréu, el virréi treslladó la so residencia a la zona denomada Nueva Goa ("Nova Goa" en portugués), güei Panaji, que se convirtió na sede oficial del gobiernu en 1843. La población de la Vieya Goa cayó abruptamente mientres el sieglu XVIII, una y bones la mayoría treslladar a la nueva ciudá.
Goa foi ocupada pacíficamente polos británicos ente 1812-1815 nel marcu de l'alianza anglu-portuguesa mientres la Guerres Napoleóniques.
Nel sieglu XIX, l'Imperiu portugués perdiera'l so territoriu en Suramérica (Brasil), ente que n'Asia les sos posesiones habíen quedáu amenorgaes a unos enclaves na mariña occidental de la India, siendo Goa la principal d'elles (les otres yeren Damao y Diu). Entós daquella Portugal enfocar n'espandir los sos puestos n'África, onde entá podía competir por llograr vastos territorios.
Cuando españó la Segunda Guerra Mundial, Portugal caltúvose neutral y polo tanto Goa tamién. Asina foi que, cuando españaron les hostilidaes, dellos buques de la Exa buscaron abellugu en Goa antes de faltar la posibilidá de ser fundíos pola Marina Real británica.
Independencia de la India
editar
Tres la Segunda Guerra Mundial, toles naciones europees empezaron a abandonar les sos colonies, de forma voluntaria o forzada. Portugal negar a entrar nesti procesu voluntariamente y llogró retener les sos colonies mientres dellos años.
Cuando la India independizar de Gran Bretaña en 1947, el nuevu gobiernu esixó que Goa fuera apurrida al país, xunto con delles otres posesiones estranxeres. Portugal negóse, ente que Francia, que tamién tenía pequeños enclaves na India (sobremanera en Pondicherry), apurrir toes con relativa rapidez.
En 1954, hindús desarmaos ocuparon los pequeños enclaves portugueses de Dadra y Nagar Haveli. Esti incidente llevó a los portugueses a presentar una denuncia contra la India na Corte Internacional de Xusticia de L'Haya. La sentencia definitiva nesti casu, dada en 1960, sostuvo que los portugueses teníen derechu sobre dichos enclaves.
Mentanto, empezaron les primeres manifestaciones contra'l dominiu de Portugal, con delles víctimes mortales. El 1 de setiembre de 1955, el Consuláu de la India en Goa foi zarráu y Nehru declaró que'l so gobiernu nun toleraría la presencia de colonies portugueses. La India punxo en marcha un bloquéu a Goa, Damão y Diu, nun esfuerciu por forzar la salida portuguesa. Pa superar esti bloquéu los portugueses crearon una llinia área propia pa la colonia de Goa: Tresportes Aéreos da India Portuguesa.
Finalmente, el 16 d'avientu de 1961, les tropes indies cruciaron la frontera escontra Goa, na denomada "Operación Vijay" provocando la rindición incondicional de les fuercies portugueses el 19 d'avientu. Tres solo delles hores de combate, Goa, Damán y Diu fueron incorporaes a l'alministración de los Territorios de la Unión. Estaos Xuníos y el Reinu Xuníu propunxeron que'l Conseyu de Seguridá de les Naciones Xuníes condergara la invasión. Sicasí esta midida foi vetada pola Xunión Soviética.
Yá sol gobiernu indiu, los habitantes de Goa allegaron a les urnes nun referendu, onde votaron convertise nun territoriu autónomu, alministráu pol gobiernu federal. Goa foi almitíu como estáu plenu de la India en 1987.
Tolos años Goa celebra'l so "Día de la Lliberación" el día 19 d'avientu, que tamién ye un día de fiesta estatal.
Per otra parte, la rápida cayida de Goa desamarró una guerra independentista nel África Portuguesa que llevó al réxime de Salazar aldu al colapsu en 1974 (la Revolución de los Claveles). Unu de los primeros actos del nuevu gobiernu democráticu foi terminar la guerra n'África y axustar la entrega de les colonies a los rebeldes. Portugal tamién aceptó, ente otres midíes, l'anexón de Goa a la India.
Economía
editar
Mientres la ocupación portuguesa instalar nel estáu de Diu una Casa de Moneda que permaneció abierta hasta 1860. A partir d'esi añu treslladar a Goa, onde se contramarcaron distintes monedes estranxeres coles mires de dexar la so circulación en tol territoriu ocupáu. Les contramarcas que se conocen conteníen un círculu cola lleenda "DºA" y "D.O". Tamién esiste otra contramarca que llevaba l'escudu d'armes de Portugal, que s'utilizó nel añu 1770 pa revalorizar los reales d'a ocho españoles y les monedes estranxeres que taben en circulación. Esta marca tamién foi utilizada'l 19 d'avientu d'esi mesmu añu pol gobernador d'India, Manuel Saldaña, quien unvió a Diu los punzones pa marcar les patacas españoles (8 reales) y les demás monedes estranxeres.[3]
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ «Weather Information for Goa». Consultáu'l 24 de xunetu de 2012.
- ↑ «Climatological Information for Goa, India». Hong Kong Observatory (15 d'agostu de 2011). Archiváu dende l'orixinal, el 20 de xineru de 2012. Consultáu'l 16 d'avientu de 2011.
- ↑ De la Fonte, José Antonio; La plata de la Nao de China, Muséu d'Arte Oriental de Salamanca, imprenta comercial Segovia, 2008.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Goa.
