Hoya-Gonzalo

Hoya-Gonzalo
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella-La Mancha
Provincia	provincia d'Albacete
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Hoya-Gonzalo (es)	Antonio Calero Belmonte
Nome oficial	Hoya-Gonzalo (es)
Códigu postal	02696
Xeografía
Coordenaes	38°57′28″N 1°33′22″W / 38.9578°N 1.5561°O
	Hoya-Gonzalo Hoya-Gonzalo (España)
Superficie	114.57 km²
Altitú	930 m
Llenda con	Chinchilla de Montearagón y Higueruela
Demografía
Población	614 hab. (2023); - 345 homes (2019); - 302 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.16% de provincia d'Albacete
Densidá	5,36 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	hoyagonzalo.es

Hoya-Gonzalo coloquialmente llamáu ''La Hoya'' ye un conceyu español asitiáu al sureste de la península ibérica, na provincia d'Albacete, dientro de la comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Atopar a 32 km de la capital provincial, na contorna de la Mancha de Montearagón. En 2017 cuntaba con 643 habitantes, según datos del INE.

Entiende les pedaníes de Ventalhama, Casa'l Francés, Ontanar de riba y Oncebreros (esta postrera compartir con Higueruela).

Xeografía

Ocupa una superficie de 114,57 km² y ta formáu per una parte llana o semillana, yá que esisten unes pequeñes fondigonaes de pequeña considerancia y otra parte de sierra con cuetos y dellos montes que superen los mil metros, como Morrablanca con 1032 msnm, Los Castillejos, L'Arreventón, etc.

Tien un clima mediterraneu continentalizado.

Paisaxe

Destaca un paisaxe típico de La Mancha, onde vamos poder atopar la carrasca, árbol típicu de la zona y animales como llebres, coneyos, perdices, etc.

Prehistoria

L'allugamientu actual de Hoya-Gonzalo deber a asentamientos prehistóricos como asina lo manifiesten los sos xacimientos arqueolóxicos, remontándose dende'l Mesolíticu, atopáronse restos del Neolíticu, Edá del Bronce, íberos, romanos ya inclusive árabes.

Pero los xacimientos más conocíos y descubiertos pol historiador local Santiago Núñez Delicáu, son los íberos, como'l Camín de la Cruz y la Necrópolis de Los Villares.

La Necrópolis de Los Villares foi declarada Bien d'Interés Cultural el 28 d'abril de 1992 col identificador del bien dau pol Ministeriu de Cultura d'España: RI-55-0000363.

Les primeres muertes arqueolóxiques pertenecen a poblaciones íberes. Na Necrópolis de Los Villares atopóse un perimportante restu arqueolóxicu, el denomináu caballu ibéricu, un caballu de piedra con media figura de caballeru, que na actualidá esponer nel Muséu Arqueolóxicu d'Albacete. Esta pieza d'induldable guapura foi exhibida mientres La Expo'92 de Sevilla nel pabellón de Castiella-La Mancha.

Pola situación territorial próxima a Llevante'l llugar que depués sería Hoya-Gonzalo, tuvo pobláu polos pueblos pertenecientes a la cultura íbera.

Historia

La hestoria de Hoya-Gonzalo remontar al añu 1350 aproximao. La contorna de la Mancha de Montearagón yera una rexón abondosa en montes y con bien poques poblaciones d'importancia y, salvu Chinchilla de Monte-Aragón, solo aldegues o pequeños caseríos, y los diversos señores feudales concedíen privilexos pa repoblar el territoriu y asina asegurar la frontera col Reinu musulmán de Murcia. El sieglu XIII foi d'estrema probeza, les principales actividaes yeren les de: colmeneros, cazadores y predominiu de l'actividá pastoril, Hoya-Gozalo yera una d'estes aldegues qu'allugaba poca población que por aquellos entós cuntaba con 225 habitantes. Y siguiendo cola hestoria del pueblu, Hoya Gonzalo foi aldega de Chinchilla en tiempos del marquesáu de Villena, a principios del sieglu XIV, siendo'l so propietariu don Gonzalo de Blazuela, un feudalista de la villa de Chinchilla, d'ende que venga'l nome de Villa de Don Gonzalo, güei Hoya-Gonzalo por cuenta de que'l conceyu atopar nuna fondalada que los habitantes denominaben ''una hoya''.

Mientres los sieglos XVII y XVIII siguiría siendo una aldega de la ciudá feudal. Nun esistiría como pueblu hasta 1752, según diz el marqués de la Ensenada.

Con fecha de 13 de mayu de 1821 dar# en la eleición del Conceyu Constitucional na villa de Hoya-Gonzalo ante un xuez comisionado, quedando asina formáu'l primer Conceyu d'esta llocalidá llogrando la so independencia de Chinchilla de Monte-Aragón.

Col pasu de los años y l'asoceder de los acontecimientos el pueblu sufrió dellos cambeos, siendo'l más importante'l descensu de la so población provocáu poles migraciones, principalmente dirixíes escontra'l llevante español, emigraciones debíes a la falta de trabayu provocada pola modernización del campu a partir de la década de 1960.

Economía

Trátase d'una población dedicada a l'agricultura y la ganadería, anque na actualidá van conformándose iniciatives d'otros sectores na población. Son importantes en Hoya-Gonzalo'l cultivu de la cebera (trigu, cebada, centenu y avena). La ganadería ta basada nuna importante cabaña ovina d'oveya manchega, cabra de raza murcianu-granadina, amás d'un cebadoriu de ganáu vacuno y otru de corderos.

Los escelentes viñeos que tien Hoya-Gonzalo producen unos vinos amparaos so la Denominación d'Orixe Almansa.

De suma importancia ye tamién el parque eólicu col que cunta Hoya-Gonzalo, amás d'otru parque de plaques solares.

Col fin d'aprovechar la puxanza qu'empezó a tener el turismu rural a finales del sieglu XX, Hoya-Gonzalo cunta con dos cases rurales:

Don Gonzalo.
Corrolada de los Neños Archiváu 2017-09-12 en Wayback Machine.

Patrimoniu

Molín de viento antes de la restauración.

Necrópolis ibérica de Los Villares. Foi declarada Bien d'Interés Cultural el 28 d'abril de 1992 col identificador del bien dau pol Ministeriu de Cultura d'España: RI-55-0000363.

Ilesia parroquial de La nuesa Señora de los Remedios. Foi construyida nos años de reináu de Felipe III ente los años 1590 y 1621. Ye una construcción renacentista. Consta d'una planta basilical y arcos de mediu puntu. La cubierta de la nave central ye de bóvedes vaídas y les llaterales de bóvedes apaineladas. Tien cruceru con cúpula y la capiya mayor ye de bóveda de cañón. La fachada foi restaurada a finales del sieglu XX pol restaurador ya historiador local Santiago Núñez Delicáu. El retablu del altar mayor ye barrocu de primeros del sieglu XVII, siguiendo la tipoloxía castellana del momentu. La imaxe de La nuesa Señora de los Remedios, en talla del sieglu XVIII, neoclásica, de la escuela castellana. Sobre ésta, nel áticu, un Calvariu, que'l so Cristu ye del sieglu XVI y les talles de la Virxe y San Juan del sieglu XVIII. Consta tamién d'una escultura de San Pedro Mártir de Verona del añu 1729. La torre, muncho más moderna, data del añu 1929, gracies al enfotu d'un sacerdote d'orixe murcianu, don Antonio Murandi, quien se dedicó a recoyer fondos pa la execución del proyeutu.

Muséu etnolóxicu Camín de la Cruz. Esti muséu ta empobináu y coordináu por Santiago Núñez Delicáu. Ufierta un conxuntu d'oxetos de la vida doméstica, cotidiana y tamién tien preseos de llabranza ya inclusive cunta con pieces dende'l sieglu VII hasta principios del sieglu XX.

Molín de vientu. Construcción típicamente manchega que data de tiempos del infante don Juan Manuel, El Señor de la Llanura, marqués de Villena, allá pelos años 1320-1340, restauráu nel añu 1995 pol restaurador Santiago Núñez Delicáu. Cuenta con un parque y zona recreativa na so redolada.

Construcciones típiques de piedra seca: cucos. Restauraos y reconstruyíos por Santiago Núñez Delicáu.

Necrópolis ibérica Camín de la Cruz.

Camín de Santiago de Llevante

Dende finales del sieglu XX fueron adquiriendo gran importancia l'espardimientu de los distintos Caminos de Santiago que traviesen la provincia d'Albacete, ente ellos el denomináu Camino de Santiago de Llevante. Dende apocayá y a bien pocos quilómetros de la población en direición a Chinchilla exhíbese un Cruceiro, obra realizada pol restaurador ya historiador Santiago Núñez Delicáu. Esti camín xune la ciudá de Valencia cola de Zamora, onde se xune cola Ruta Xacobea de la Plata, y percuerre la provincia d'Albacete dende Almansa hasta Minaya, pasando tamién polos términos municipales de Higueruela, Hoya-Gonzalo, Chinchilla de Monte-Aragón, Albacete, La Gineta y La Roda.

Fiestes

Día 17 de xineru, San Antón. Los habitantes del pueblu axúntense alredor de les fogueres que se prinden mientres la nueche. Ye típicu que cuando la foguera ta escayendo rustir pataques y que los más nuevos demuestren la so habilidá saltando la foguera.

Díes 2 y 3 de febreru, San Blas y la Candelaria. A principios del sieglu XXI volvió recuperase la tradición d'ufiertar fogueres a San Blas y a la Virxe de la Candelaria.

Antroxu. Ye la fiesta pagana más enraigonada nel pueblu a pesar de que solamente se celebra mientres 2 díes: sábadu d'Antroxu y sábadu de Piñata.

Día 29 d'abril, San Pedro Mártir de Verona (Patrón de Hoya-Gonzalo). Díes antes del empiezu de les fiestes tien llugar la llectura del tradicional pregón. Trátase d'una crítica en tonu d'humor, a los acontecimientos qu'asocedieron nel pueblu a lo llargo del añu. Mientres la celebración d'esta fiesta llevar a cabu l'actu de la matanza del gochu, cola ellaboración del típicu ayu de mataero y tajadicas, que van ser tastiaes tantu polos paisanos como pol gran númberu de visitantes qu'atrai l'acontecimientu.

Primer domingu de mayu, romería n'honor de la Virxe de Fátima. Esta romería celebrar dende Hoya-Gonzalo hasta la ermita asitiada en Oncebreros, que se construyó n'honor a la Virxe.

Día 15 de mayu, San Isidro Llabrador (patrón de los llabradores). La celebración va acompañada del ritual nel que se-y pide l'agua al santu, p'asina asegurar la collecha. Diversos son los actos profanos que se realicen nel so honor, ente los que nun falten los concursos d'arada y corte con tractores.

Charanga: ye una fiesta pagana que se lleva celebrando alredor d'unos 10 años na cual el pueblu na primer selmana d'agostu realiza tou tipu de fiestes, verbenes, conciertos, etc., tou esto recoyíu nel estensu programa de fiestes.

Día 24 de setiembre, La nuesa Señora de los Remedios (patrona del conceyu). Coincide col empiezu de la vendimia (llegada de la seronda).

Día 22 de payares, Santa Cecilia. Estes fiestes tán entamaes pola Unión Musical de Hoya-Gonzalo y nelles la música ye la principal protagonista. Cabo señalar que magar nestos díes la banda de música tien un papel destacáu, en tolos actos y celebraciones qu'a lo llargo del añu realícense, ésta gocia de gran aceptación y capacidá de convocatoria.

Gastronomía

La gastronomía de Hoya-Gonzalo ye la cocina tradicional manchega, enraigonada nes sos tradiciones y bien amestada a la caza y al llendo:

Yerba guxanu.

Referencies

↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.

Enllaces esternos

Páxina oficial del Conceyu de Hoya-Gonzalo.
En Wikipedia: Necrópolis de Los Villares.

[4aa567f4760d292d0ff63887ec8a7625a1eb7407-1] Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.

[1]