Wikipedia

Hugonotes

El términu hugonotes[1] (huguenot, en francés) ye l'antiguu nome dau a los protestantes franceses de doctrina calvinista mientres les guerres de relixón. A partir del sieglu XVII, los hugonotes seríen denominaos frecuentemente Religionnaires, una y bones los decretos reales (y otros documentos oficiales) llamaben el protestantismu desdeñosamente «pretendida relixón reformada».

Cruz hugonote utilizada ente los sieglos XVII y XVIII, anguaño ye emblema de la Ilesia Reformada de Francia.

Etimoloxía

editar

El términu orixinal francés «huguenot» (pronunciáu [yɡ'non] o [yɡə'non]) apaecería en 1560 en testos de la dómina y na correspondencia d'autoridaes del poder real,[2] en sustitución de «luthérien» («luteranu»), utilizáu hasta entós.[3][4] Si dalgunos autores señalen desconocer l'orixe del llamatu, otros recueyen distintos oríxenes posibles, pero l'orixe etimolóxicu de «hugonote» sigue siendo una tema d'alderique.

El porqué de la denominación nun ye bien conocíu, pero al igual que la mayoría de los llamatos daos pola mayoría católica a los protestantes en diversos países, hugonote tendría nel so orixe un sentíu peyorativu que'l sieglu XVI esplicó diciendo que'l términu yera sinónimu de «partidariu del diañu».[5] Ello ye que nun contestu d'enfrentamientos pola llexitimidá relixosa nos que se buscaba demonizar al enemigu, acusábase frecuentemente a los hugonotes de rindir cultu al diañu por cuenta de que practicaben les sos ceremonies de nueche.[5]

Asina ye como'l filólogu y humanista hugonote francés del sieglu XVI, Henri Estienne, señala nel so Apologie d'Hérodote (1566) que se trataba de venceyar a los protestantes como súbditos d'un pantasma de la ciudá de Tours:

… los protestantes de Tours solíen rexuntase de nueche nun local próximu a la puerta del rei Hugo, a quien el pueblu tenía por un espíritu y como, con ocasión d'esto, un flaire dixera, nel so sermón, que los luteranos habíen de llamase hugonotes, como súbditos del rei Hugo, yá que namái podíen salir de nueche, como faíen; el llamatu fíxose popular dende 1560, y por enforma tiempu conocer por hugonotes a los protestantes franceses.[6]

De la mesma manera l'historiador y humanista Étienne Pasquier, contemporaneu de les guerres de relixón, dicía que la pallabra «huguenot» provendría del rei Hugon o Huguet de Tours pa dar a entender que los protestantes yeren discípulos d'un espíritu de les tiniebles porque solo axuntábense de nueche.[7] Teodoro de Beza, collaborador y socesor de Xuan Calvino, menta tamién esta etimoloxía, remembrando a los protestantes de Tours.

Les fontes actuales apunten escontra otru posible orixe etimolóxicu del términu hugonote». L'historiador H. G. Koenigsberger, ente otros, na so obra El mundu modernu (1500–1789), sostién que'l nome podría provenir de la pallabra alemana Eidgenossen, esto ye, 'confederaos', nome qu'utilizaba'l partíu de patriotes xinebrinos que s'aliaron cola confederación de cantones suizos —que yá se xuntaron a la Reforma Protestante— pa lliberar del dominiu del duque de Saboya, católicu, que los sos partidarios yeren denominaos «mammellus».[4] D'esta pallabra derivaría eignots, emplegada polos protestantes de Xinebra na dómina de Calvino.[4][3][8] Nes minutes del Conseyu de la ciudá apaecen como aguynos, y en 1520 como eyguenots, nel patois xinebrín.[9] El príncipe de Condé, nun documentu de 1562 recoyíu nes sos memories, emplega les pallabres Aignos y Aignossen pa referise a los protestantes franceses de la Conxura de Amboise, que fracasaron nel so intentu de sustraer al rei de Francia de la poderosa influencia de la Casa de Guisa en 1560.[4]

Esa espresión podría entemecese tamién col nome Hugues, de Hugues Besançon, el políticu suizu que dirixía'l partíu de los confederaos xinebrinos antes de la llegada de Calvino.[8][3] Ye precisu aprofiar qu'esta terminoloxía usar nos años nos que les comunidaes hugonotes de Francia calteníen estrechos llazos con Xinebra, onde Calvino estableciera dende 1538 seminarios nos que formar a los exiliaos franceses qu'habíen d'arrobinar la doctrina calvinista una vegada de vuelta nel so país.[10]

Ente los autores que sofiten la influencia del nome Hugues, dellos faen derivar «Huguenot» de Hugo Capeto, basándose en declaraciones del historiador flamencu del sieglu XVI, Francisco Haraeo. Según esta teoría, seríen los Guisa los que moteyaríen de manera despreciatible Huguenots a los protestantes de la Conxura de Amboise, por ser estos fieles defensores de los descendientes d'Hugo Capeto.[4]

Reforma en Francia

editar

El verdaderu organizador de los reformaos franceses foi Xuan Calvino, prosiguiendo'l movimientu empecipiáu por Martín Lutero en Saxonia. Les idees d'estos dos reformistes gociaron de ciertu ésitu en Francia, país nel que'l Cisma d'Occidente, el progresu del galicanismu, la Pragmática Sanción de Bourges y la guerra de Lluis XII de Francia contra'l papa Xuliu II debilitaren de manera considerable'l prestíu y l'autoridá papal.[11]

Acordies con lo señalao pol evanxélicu Samuel Vila Ventura nel so Enciclopedia Ilustrada d'Historia de la Ilesia, el movimientu hugonote francés remontar a la publicación en París de la obra de Jacques Lefèvre d'Étaples: Sancti Pauli Epistolae XIV ex Vulgat: adiecta intelligentia ex Graeco, cum commentariis, en 1512, na cual enseñábase claramente la doctrina de la xustificación pola sola fe; el prefaciu de los sos comentarios de los Evanxelios, publicaos en 1522, ye dacuando consideráu como'l testu fundacional de la Reforma en Francia. Xuniéronse-y dellos discípulos, como los teólogos Guillaume Farel, Jodocus Clichtove, Gérard Roussel, Nicolas Cop, Etienne Poncher y Michel d'Arande, toos ellos miembros del Cenáculo de Meaux, una escuela impulsao y amparao pol obispu de Meaux, Guillaume Briçonnet, que los convidó a qu'estudiaren na so diócesis una reforma que volviera a los oríxenes del cristianismu, ensin por ello romper cola relixón católica. La reina Margarita de Navarra, hermana del rei Francisco I y güela del futuru rei Enrique IV de Francia, brindó-yos el so sofitu ante'l rei y favoreció la espansión de les nueves idees nos sos dominios. Francisco I, educáu nos principios humanistes del Renacimientu, amosábase relativamente tolerante escontra les nueves idees pero atopábase estremáu ente'l so deséu de complacer al papa y la conveniencia de ganase'l sofitu de los príncipes luteranos xermánicos en contra de Carlos V.[11]

Dende 1520 los escritos de Lutero sopelexárense ente los eruditos de Francia y centenares de copies de los sos llibros vender en París, pero la facultá de teoloxía de La Sorbona condergó los sos escritos en 1521. A instigación de La Sorbona, y dotáu pol papa Lleón X de poderes especiales pa la eliminación de la herexía, el Parllamentu de París empecipió brutales midíes de represión en 1525, aprovechando que'l Rei taba presu en Madrid. Dellos pensadores reformistes fueron deteníos, torturaos o quemaos vivos. El Cenáculo de Meaux eslleióse; dalgunos de los sos miembros retratáronse, otros fuxeron a Estrasburgu y a Suiza o buscaron proteición nes rexones onde gobernaba Margarita de Navarra.[11]

Tres el asuntu de los pasquinos n'ochobre de 1534, nel que miles de panfletos contra la misa católica fueron pegaos en París, nes provincies y hasta na puerta de los aposentos del Rei, ésti inclinóse escontra les demandes de los católicos y adoptó una actitú francamente contraria escontra los reformistes, actitú que caltuvo hasta la so muerte en 1547. En 1535, participó nuna procesión solemne na que fueron quemaos seis herexes, dexó que'l Parllamentu arrestara en Meaux a 74 d'ellos, de los que 18 fueron quemaos vivos, y promulgó un edictu qu'ordenaba la erradicación del luteranismu y de los sos siguidores. A los pocos meses Xuan Calvino, que fuxera a Basilea, publicó la so obra La Institución de la Relixón Cristiana (1535) que'l so prefaciu yera dirixíu al rei Francisco I de Francia. Editada en francés en 1541, la obra dio-y fama y tuvo una fonda influencia nel desenvolvimientu del protestantismu en Francia, que s'alloñar definitivamente del catolicismu.[11]

Una vegada establecíu en Xinebra en 1536, Calvino ayudó a entamar les comunidaes reformaes de Francia, denominaes desdeñosamente «pretendida relixón reformada» nos testos oficiales. Los sos discípulos instruyíos en Xinebra tornaben a los sos llugares d'orixe con cuenta de ganar nuevos adeptos y d'entamar les comunidaes hugonotes. Ante l'espardimientu de la nueva fe, los antiguos edictos de tolerancia fueron sustituyíos ente 1539 y 1540 por nuevu testos que daben poderes inquisitoriales a los tribunales y a los maxistraos. El socesor de Francisco I, Enrique II de Francia, caltuvo la llucha contra la Reforma; en 1547 el Parllamentu de París creó una comisión, la Chambre ardente (Cámara encesu), pa xulgar a los Reformaos, y en xunu de 1551 l'edictu de Châteaubriant codificó toles midíes que s'aplicaben na defensa de la fe católica. En consecuencia munchos herexes fueron executaos en París, Burdeos, Lyon, Rouen y Chambéry. Considérase qu'esta alianza ente la Corona, La Sorbona y el Parllamentu de París torgó que la Reforma estender en Francia col mesmu ésitu que n'Inglaterra o n'Alemaña.[11]

A pesar de les persecuciones el protestantismu introducir en toles provincies franceses. A partir de 1547 les comunidaes empezaron a constituyir ilesies, magar la primer ilesia reformada foi establecida oficialmente en París en 1555. Otres siguieron, en Meaux, Poitiers, Lyon, Angers, Orléans, Bourges y La Rochelle. Nel Sínodu de París de 1559, los protestantes franceses decidieron na so gran mayoría aprobar una declaración doctrinal claramente calvinista, pa presentala ante'l nuevu rei de Francia, Francisco II.[11]

Sicasí, la influencia de la Casa de Guisa, enemiga declarada de la Reforma, desamarró como respuesta, una política claramente represiva en contra de la yá respetada minoría protestante. Les families hugonotes seríen escorríes por tolos medios y per espaciu de trenta años (1562 a 1594).

Enrique IV de Francia

editar

El más célebre de los hugonotes foi, ensin dulda, Enrique de Navarra, fíu de Xuana d'Albret y futuru rei Enrique IV de Francia. Foi obligáu a abjurar, pa salvar la so vida, mientres la matanza de San Bartolomé (24 d'agostu de 1572), diciendo la famosa frase: "París bien val una misa". Darréu volvió abrazar el protestantismu, una vegada a salvo nel so reinu; pa abjurar de manera definitiva, en 1593, al entender que ser católicu yera una condición imprescindible pa ser reconocíu como rei de Francia.

Mientres el so reináu, restauró la paz civil en Francia roblando'l Edictu de Nantes (13 d'abril de 1598) y concediendo determinaes places fuertes a los protestantes.

La persecución y la ilesia del Desiertu

editar

El 18 d'ochobre de 1685, Lluis XIV de Francia, el Rei Sol, decide revocar el Edictu de Nantes y empecipiar la conversión sistemática de los franceses protestantes. Dende 1681 na provincia de Poitou, y a partir de 1685 en tol territoriu de Francia menos en París, recurrió, ente otres iniciatives, a les dragonaes. Esta práutica represiva consistía n'agospiar a un grupu de dragones en casa d'una familia d'hugonotes pa obliga-yos a convertise al catolicismu por aciu vexames, tortures y el saquéu de les sos pertenencies. Ante l'anunciu de la llegada de los dragones, pueblos enteros convertíense, aterrorizaos.[12]

Dende 1661, los hugonotes empezaron a emigrar debíu al cúmulu de interdicciones y llimitaciones del Edictu de Nantes impuestes pol gobiernu de Lluis XIV. En 1669, un edictu real prohibe castigar les coles galeres pa los homes, la prisión pa les muyeres, y la confiscación de tolos sos bienes. A partir de 1682, la prohibición estender a los nuevos conversos. Ente 1686 y 1689 producióse un éxodu masivu que siguió hasta les primeres décades del sieglu XVIII. Ente 1685 y 1715, calcúlase qu'emigraron unos 200.000 hugonotes.[13]

Numberosos hugonotes fuxeron a los Países Baxos, Suiza, Inglaterra y a diverses ciudaes evanxéliques alemanes, como Kassel, Erlangen y Berlín, según a Prusia. Otros munchos instalaríense nes colonies britániques del Cabu y l'América británica y empezaríen les sos propies iniciatives colonizadores, que los sos descendientes contribuyiríen a la fundación de naciones modernes como Sudáfrica y los Estaos Xuníos d'América.

Nel artículu Abellugáu» de la Enciclopedia de Diderot y D'Alembert», atópase esta cita: «Lluis XIV, al escorrer a los protestantes, quitó al so reinu de más d'un millón d'homes trabayadores» (artículu que, supónse, escribió Voltaire). Los emigrantes pertenecíen na so mayoría a los sectores de la producción artesanal ya industrial, a les profesionales lliberales, al exércitu y a la enseñanza. La so marcha ralentizó'l desenvolvimientu económicu de Francia y benefició a los países d'acoyida, como Alemaña, arruinada tres la Guerra de los Trenta Años.[13] Los que se quedaron en Francia fueron escorríos hasta mediaos del sieglu XVIII.

A pesar de les conversiones forzaes, munchos siguieron a profesar el protestantismu de manera clandestina no que se llamó la ilesia del Desiertu». Les comunidaes de fieles axuntar nes sos cases pa prauticar la so lliturxa de callao, y rexuntábense n'asamblees multitudinaries en llugares apartaos, de cutiu de nueche. Estes asamblees del Desiertu» podíen axuntar hasta 2000 o 3000 persones, y al terminar el so sermón del pastor celebraba decenes de bodes y bautizos.[14] Delles cueves del sur de Francia conocer col nome de «cueves de los hugonotes», nes que s'abellugaben los predicadores que diben de camín pa evitar ser arrestaos.

Los sermones, los rezos y les cartes manuscrites de los pastores, según los llibros prindaos naquella dómina, revelen qu'a partir de 1730-1740 esistía gran variedá de tipos de fe y que la teoloxía de los hugonotes alloñábase cada vez más del calvinismu ortodoxu, dando llugar a l'apaición de nueves teoloxíes abiertes a la influencia de les idees del Sieglu de les Lluces.[14]

Magar el Edictu de Versalles de 1787, promulgáu sol reináu de Lluis XVI, dexó a los non-católicos prauticar la so relixón de manera privada y devolvió-yos l'accesu al rexistru civil, los protestantes nun tuvieron plena llibertá de cultu hasta la Revolución francesa, cola aprobación de la Constitución de 1791.[15]

Edá contemporánea

editar

Les llibertaes básiques de los protestantes nesi país, incluyendo la reconocencia llegal de los sos matrimonios, esto ye, de les sos families, fueron almitíes nuevamente pol Estáu francés en 1802.

A mediaos del sieglu XVIII, los protestantes estremar por causa del lliberalismu, pero en 1905 (25 d'ochobre) fueron capaces d'entamar la Federación Protestante de Francia (en francés Fédération Protestante de France) pa «defender los intereses protestantes» nel contestu d'un Estáu llaicu y coordinar los esfuercios d'evanxelización, educación de los pastores, enseñanza de la feligresía y misiones.

La FPF arrexuntaba en 2007 a diecisiete ilesies y uniones d'ilesies (luteranes, reformaes-calvinistes, bautistes y evanxéliques polo xeneral). La población protestante de Francia envalorar nun millón cien mil feligreses aproximao,[16] a los qu'hai qu'añader otros 400.000 evanxélicos arrexuntaos na Federación Evanxélica de Francia (FEF), entamada en 1969 y que toma a unes 425 organizaciones de corte evangelicalista, esto ye, que enfatizan l'autoridá unívoca de la Biblia, el compromisu militante y el nueva nacencia, en contraposición al entronque históricu guañáu nes Reformes (Protestante y Radical) y nel heriedu relixosu medieval de cátaros y hugonotes.

Con ocasión de les celebraciones pol centenariu de la Federación Protestante de Francia, Monde 039;' publicó n'ochobre de 2005 una entrevista al pastor Jean-Arnold de Clermont, presidente de la FPF esi añu, na qu'afirmaba que «el protestantismu francés nun tien color políticu» y añadía, con al respective de les sos rellaciones cola Federación Evanxélica de Francia, que la Federación centenaria «axunta a ilesies distintes nun proyeutu asociativu que pon l'acentu na rellación cola modernidá», ente que'l proyeutu de la FEF ye'l de «axuntar a les ilesies en redol a una Declaración de Fe». Puestes coles mesmes, concluyía que «nun tamos en competencia cola Federación Evanxélica de Francia».

Referencies

editar
  1. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: hugonote
  2. ↑ Eric Durot, François de Lorraine, duc de Guise ente Dieu et le Roi, París, Classiques Garnier, 2012, páx. 533 y 543.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Enciclopedia católica, entrada «Huguenots». Accesu 5 de xineru de 2014 (n'inglés).
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Bulletin de la Société de l'histoire du protestantisme français, Volume 8. Comment peut-on préciser à quel moment les protestants de France commencèrent à être appelés Huguenot? (en francés). 8 d'abril de 1859, páxs. 122-128. Accesu 5 de xineru de 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 Closson, Marianne. L'imaginaire démoniaque en France (1550-1650): genèse de la littérature. 2000. páx. 355.
  6. ↑ Enciclopedia Universal Ilustrada, Espasa-Calpe, Madrid, tomu 28, 1925, páxines 618–619.
  7. ↑ F. Perreaud. Démonologie ou traité des démons et sorciers. Pierre Aubert, Xinebra, 1653. páx. 53. Citáu por Mariane Closson en L'imaginaire démoniaque en France (1550-1650) : genèse de la littérature, nota 95.
  8. ↑ 8,0 8,1 Encyclopaedia Universalis. Jean Meyer, Huguenots (en francés). Accesu 5 de xineru de 2014.
  9. ↑ Treasure, Geoffrey (2013). «Geneva: The Exepriment and The Experience», The Huguenots (n'inglés). Yale University Press, páx. 488. ISBN 0300196199.
  10. ↑ Geoffrey Treasure, páx. 94.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 «Enciclopedia Católica» (inglés). New Advent (2009). Consultáu'l 8 de febreru de 2014.
  12. ↑ Musée virtuel du protestantisme français. «-yos dragonnades (1681-1685)» (francés). Consultáu'l 9 de febreru de 2014.
  13. ↑ 13,0 13,1 Musée virtuel du protestantisme français. «L'émigration» (francés). Archiváu dende l'orixinal, el 2014-02-21. Consultáu'l 9 de febreru de 2014.
  14. ↑ 14,0 14,1 Musée virtuel du protestantisme français. «La pratique religieuse du Désert» (francés). Consultáu'l 9 de febreru de 2014.
  15. ↑ Musée virtuel du protestantisme français. . Consultáu'l 9 de febreru de 2014.
  16. ↑ so%20centenariu.htm La Federación Protestante de Francia celebra'l so centenariu (Artículu de Manuel López nel Conseyu Llatinoamericanu d'Iglesias.
  • « -y Protestantisme et l'Europe » — dossier informativu sobre'l protestantismu n'Europa preparáu pola FPF (en francés)
  • Vila, Samuel y Santamaría, Darío; Enciclopedia Ilustrada d'Historia de la Ilesia, Llibros CLIE, Barcelona, España, 1989. ISBN 84-7228-447-6

Ver tamién

editar

Enllaces esternos

editar


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Hugonotes&oldid=4284337»