Kanatu de Crimea

	estáu desapaecíu
Alministración
Capital	Bajchisarái (de 1490 a 1783); Çufut Qale (es) (de 1449 a 1490); Staroselye (en)
Forma de gobiernu	monarquía aristocrática (es) ; monarquía eleutiva
Llingües oficiales	Turki (en) ; turcu otomanu ; Tártaru de Crimea
Relixón oficial	islam
División	ver Q130241632 , Q130241647 , Q130241654 , Q130241663 , Q130241667 y Q130241672 ;
Xeografía
Coordenaes	44°45′18″N 33°51′09″E / 44.755°N 33.8525°E
Superficie	400000 km²
Llendaba con	República de les Dos Naciones, Moscovia (en) y Imperiu Otomanu
Demografía
Población	1 500 000 hab.
Densidá	3,75 hab/km²

El Kanatu de Crimea (en tártaru de Crimea: Qırım Hanlığı; en rusu: Крымское ханство - Krýmskoye janstvo; ucraín: Кримське ханство - Krimskie janstvo; turcu: Kırım Hanlığı) foi l'Estáu de los tártaros de Crimea dende 1441 hasta 1783. Foi'l más duraderu de los kanatus túrquicos qu'asocedieron al Imperiu de la Horda d'Oru.

Historia

Primeros gobernantes

El Kanatu de Crimea foi fundáu por dellos clanes de la Horda d'Oru que decidieron abandonar los sos vezos nómades y asitiase en Crimea. Convidaron a un rival al tronu Chingizid (señor de la horda), Haci Giray, descendiente per llinia paterna de Toqa Temür, decimotercer fíu de Jochi y nietu de Gengis Kan, quien tornó del so exiliu en Lituania. El nuevu Estáu nacería asina en 1441, ocupando la península de Crimea (salvo la mariña sur, ocupada pol Imperiu otomanu), y la mariña del mar Negru d'Ucraína nos Óblasti d'Jerson, Mykolaiv, Zaporiyia y Donetsk.

El kanatu y l'Imperiu otomanu

Les divisiones internes tres la muerte de Haci provocaron la intervención otomana, que punxo a Meñli I Giray, unu de los fíos d'este, nel tronu. En 1475 les tropes otomanes comandadas por Gedik Ahmet tomaron los enclaves xenoveses en Cembalo, Soldaia y Kaffa. El Kanatu convertir en protectoráu otomanu. Anque'l Sultán habíase anexonáu la mariña sur, los janes de Crimea calteníen el control de la estepes del interior.

El vasallaxe de los tártaros foi bastante benévolu, recibiendo un tratu d'aliaos y non de subordinaos. Istambul reconoció a los janes la soberanía nel restu del so territoriu y dexó-yos exercer la so propia política na rexón. Tampoco hubo esixencies per parte de los turcos de que se retirara'l nome del jan nes monedes, de les oraciones del vienres (nel mundu islámicu dicir en nome del soberanu) o de pagu de tributos. El serviciu de tropes tártares nes files otomanes yera compensáu económicamente, y nun yera una obligación feudal.

La caballería tártara convertir nuna de les meyores baces del Imperiu otomanu nes sos campañes en Persia y Hungría, con pingües beneficios pa los caballeros. Tan importante foi, que cuando la maquinaria bélica otomana empezó a fallar, la economía de Crimea resintióse.

En 1502 Meñli I Giray ganó al postreru jan de la Horda d'Oru, ayudáu poles fuercies moscovitas nes sos batalles contra esta al norte, poniendo fin a les reclamaciones sobre Crimea d'ésta y asegurando la so independencia. Mientres el sieglu XVI, los janes de Crimea consideráronse los socesores d'éstos, reclamando la soberanía de la rexón entendida ente'l mar Caspiu y el Volga, zona ocupada polos Kanatus de Kazán y Astracán.

Esta política enfrentar col Gran Ducáu de Moscú pol control de Rusia. En 1571, Devlet I Giray llegó a amburar Moscú, lo que nun torgar que Moscú acabara controlando la rexón del Volga, en venciéndolo na batalla de Molodi al añu siguiente.

En 1532 la capital treslladar de Salaçıq a Bajchisarái. Mientres los sieglos XVI y XVII el kanatu foi un importante centru de comerciu d'esclavos.

Anti y con República de les Dos Naciones

Nel sieglu XVII el Kanatu de Crimea tuvo frecuentemente conflictos col norte, esto ye, cola Reinu de Polonia. Los tártaros participaron n'espediciones turques contra Polonia (1620, 1633, 1672, 1683). En 1648-1654 mientres Rebelión de Jmelnytsky,el Kanatu de Crimea y los Cosacos de Zaporozhia roblaron un tratáu d'alianza anti-Mancomunidá de Polonia-Lituania (hasta la intervención de Rusia contra Polonia). Dempués en 1655-1660 mientres El Diluviu, el Kanatu de Crimea y la Mancomunidá de Polonia-Lituania roblaron un tratáu d'alianza antisueca.

Dominación rusa

En 1768 un grupu de cosacos al serviciu de Rusia escorrió a una banda de rebeldes polacos de la Confederación de Chigre hasta la ciudá de Balta, que daquella formaba parte del Kanatu de Crimea, qu'acusó a los cosacos de matar a dellos de los sos conciudadanos y pidieron ayuda al so señor, el Sultán Mustafá III . Este declaró la guerra a Rusia'l 25 de setiembre de 1768 y estableció una alianza colos rebeldes polacos. Al terminar la guerra ruso-turca cola victoria de Rusia, en 1774, el kanatu foi reconocíu como un estáu nacional independiente según el Tratáu de Küçük Kaynarca ente l'Imperiu rusu y l'Imperiu otomanu, pero foi amestáu formalmente pol Imperiu rusu en 1783, convirtiéndose na gubernia de Táurida, subdividida en 8 uyezd.

Política y economía

Gracies a l'autonomía concedida polos sultanes, caltúvose la tradición esteparia en cuenta de adoptar l'autocracia otomana. Girays remontó los sos oríxenes a Gengis Jan pa faese cimeru a los demás cles nobles, yá que na tradición de les estepes el rei se legitimaba como miembru de la casa imperial de Gengis (hasta'l Zar declarábase descendiente d'él).

Por ello, Giray gobernó cola participación de los beyes, líderes de los clanes nobles como Şirins, Barıns, Arğıns, cumanos, y darréu tamién, Mansuroğlanos y Sicavuts.

El comerciu de los esclavos (sieglu XV al XVII) ucraínos y rusos prindaos foi una de les principales fontes d'ingresos de los tártaros de Crimea y la nobleza nogái. Nesti procesu, conocíu como la collecha de la estepa, grupos d'asaltu salíen a prindar, y depués esclavizar a los llabradores cristianos locales que vivíen nel campu.^[1]

Mientres enforma tiempu, hasta principios del sieglu XVIII, el kanatu caltuvo una enorme rede comerciu d'esclavos col Imperiu otomanu y l'Oriente Mediu, deportar a cerca de 2 millones d'esclavos de Rusia y Polonia-Lituania nel periodu de 1500 a 1700.^[2]

A pesar de los peligros, los siervos polacos y los rusos yeren atraíos pola llibertá qu'ufiertaben les estepes vacíes d'Ucraína. La esclavitú quedó presente nel folclor rusu, ucraín y cosacu, creáronse delles elexíes con dumas sobre'l destín de les víctimes. Esto contribuyó a un gran odiu escontra'l Kanatu que trescendía les esmoliciones polítiques o militares. La última incursión importante del Kanatu de Crimea asocedió antes de la guerra ruso-turca (1768-1774) y tuvo llugar mientres el reináu de Pedro'l Grande (1682-1725).^[3]

Referencies

↑ Williams
↑ Darjusz Kołodziejczyk, as reported by Mikhail Kizilov. «Slaves, Money Lenders, and Prisoner Guards:The Jews and the Trade in Slaves and Captivesin the Crimean Khanate». The Journal of Jewish Studies páx. 2.
↑ The Russian Annexation of the Crimea 1772-1783, page 26

Enllaces esternos

The Bağçasaray Palace of the Crimean Khans Archiváu 2007-07-11 en Wayback Machine (n'inglés)
Tatar.Net Archiváu 2011-01-07 en Wayback Machine (n'inglés)
Annexation of the Crimean Khanate Archiváu 2005-11-23 en Wayback Machine (n'inglés)

[1] Williams

[2] Darjusz Kołodziejczyk, as reported by Mikhail Kizilov. «Slaves, Money Lenders, and Prisoner Guards:The Jews and the Trade in Slaves and Captivesin the Crimean Khanate». The Journal of Jewish Studies páx. 2.

[ReferenceA-3] The Russian Annexation of the Crimea 1772-1783, page 26

[1]

[2]

[3]