Lumbrales
Lumbrales ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Salamanca, na comunidá autónoma de Castiella y Llión. Estrémase como'l nucleu de población más importante del suroeste de la contorna de Vitigudino y considérase la capital o centru de servicios de la subcomarca d'El Abadengo. Pertenez al partíu xudicial de Vitigudino y a la Mancomunidá El Abadengo.[3][4]
 Lumbrales | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella y Lleón | ||||
| Provincia |  provincia de Salamanca | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Lumbrales (es)  | Pedro Sánchez Calderón | ||||
| Nome oficial | Lumbrales (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
37240 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 40°56′08″N 6°43′04″W / 40.935555555556°N 6.7177777777778°O | ||||
  Lumbrales Lumbrales (España)  | |||||
| Superficie | 69.94 km² | ||||
| Altitú | 669 m[2] | ||||
| Llenda con | Olmedo de Camaces, San Felices de los Gallegos, La Redonda, Sobradillo, Hinojosa de Duero y Bermellar | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
1517 hab. (2023) - 801 homes (2019) - 789 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0% de provincia de Salamanca | ||||
| Densidá | 21,69 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| lumbrales.eu | |||||
 | |||||
.svg)
El so términu municipal ta formáu por un solu nucleu de población, ocupa una superficie total de 69,94 km² y según los datos demográficos recoyíos nel padrón municipal ellaboráu pol INE nel añu 2017, cuenta con una población de 1662 habitantes.
Cerca de la so llende fronteriza col términu municipal de Bermellar asítiase'l Castru de Las Merchanas, un antiguu asentamientu vetón que s'alza como unu de los llugares de mayor reclamu turísticu dientro del Parque natural d'Arribes del Duero.
Etimoloxía
editarEl nome provendría, según delles fontes, del vocablu lleonés «llume» que vendría significar «fueu» o «llapada», magar tamién podría derivar del llatín «llimen» o «liminis», que significa «llende», d'au procedería'l so primitivu nome «Santa María de Liminares».
Símbolos
editar
Escudu
editarL'escudu heráldicu que representa al conceyu foi aprobáu'l 24 d'abril de 1992 col siguiente blasón:
«Rectu pela so parte cimera y llaos, arredondiáu na so base. Timbráu, Corona Real zarrada de la Monarquía Española reinante. Campu partíu en dos cuarteles simétricos. Derechu, en campu de plata, torre almenara, nel so color, manzonada y llapaes, tamién nel so color. Esquierdu, en campu de sinople, insinies episcopales, tou nel so color»Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ20 de 24 de xineru de 1994[5]
Bandera
editarLa bandera municipal foi aprobada tamién el 24 d'abril de 1992 cola siguiente descripción testual:
«Cuadrangular, campu partíu cola plata y gules de los reinos de Llión y de Castiella respeutivamente»Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ20 de 24 de xineru de 1994[5]
Historia
editar
Nel so términu municipal atópase'l castru de Las Merchanas, de dómina vetona. Tuvo habitáu dende'l sieglu II e.d.C. hasta la segunda metá del sieglu V d. C. Ocupa 8,5 ha y alcuéntrase sobre un puexu graníticu, nun meandru del ríu Camaces.
Magar demostrase'l poblamientu humanu en llugares cercanos a la villa, como'l Castru de las Merchanas o'l dolmen de La Navalito, l'actual Lumbrales nun apaez documentáu como espaciu habitáu hasta'l reináu de Fernandu II de Llión, al ser citáu Santa María de Liminares (actual Lumbrales) nel documentu per aciu el qu'esti monarca lleonés restauraba la diócesis de Ciudad Rodrigo en 1175.
Un fechu históricu qu'a lo postrero resultó clave nel aportar de la historia de Lumbrales foi'l Tratáu de Alcañices, robláu en 1297 ente Fernandu IV de Llión y Castiella y Dionisiu I de Portugal. Nesti tratáu, la rexón oriental del Coa, hasta entós perteneciente al Reinu de Llión, foi apurrida a Portugal, quedando El Abadengo como frontera col país vecín. Esta condición fronteriza de la contorna del Abadengo resultó fatal pa Lumbrales a lo postrero, yá que na Guerra d'Independencia de Portugal empecipiada Lumbrales foi amburáu pol Gobernador de la Beira portuguesa en 1647.
Cola división territorial d'España de 1833 na que se crean les actuales provincies, Lumbrales queda encuadráu dientro de la Rexón Lleonesa, formada poles provincies de Llión, Zamora y Salamanca, de calter puramente clasificatoriu, ensin operatividá alministrativa, qu'a les traces vendría recoyer l'antigua demarcación del Reinu de Llión (ensin Galicia nin Asturies nin Estremadura).[6] Anque primeramente Lumbrales foi designáu como cabeza de partíu xudicial, en 1844 esti pasó a Vitigudino, en que'l so partíu intégrase anguaño la llocalidá.
En 1887 foi enllazáu ferroviariamente con Porto y Salamanca pola Llinia Barca d'Alva-La Fuente de San Esteban, zarrada'l 31 d'avientu de 1985.
Xeografía
editarSituación
editarLumbrales asítiase nel noroeste salmantín. A 96 km de Salamanca capital.
Atópase a una altitú de 669 metros sobre'l nivel del mar. La so llatitú ye 40º 56' 6 N y el so llargor 6º 43' 9 O.
Intégrase dientro de la contorna d'El Abadengo. Pertenez a la Mancomunidá El Abadengo y al partíu xudicial de Vitigudino.
Parte del so términu municipal atópase dientro del Parque natural d'Arribes del Duero, un espaciu natural protexíu de gran curiosu turísticu.[7]
| Noroeste: Hinojosa de Duero | Norte: Bermellar | Nordeste: Bermellar |
| Oeste: Sobradillo | 
|
Este: Olmedo de Camaces |
| Suroeste: La Redonda | Sur: San Felices de los Gallegos | Sureste: Olmedo de Camaces |
Demografía
editar| Gráfica d'evolución demográfica de Lumbrales ente 1900 y 2017 |
 |
| Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia. |
Monumentos y llugares d'interés
editar- Castru de Las Merchanas, apocayá foi rehabilitáu una parte, dexando al descubiertu nuevos tramos de muralla.
Alministración y política
editarEleiciones municipales
editar| Partíu políticu | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| % | Votos | Conceyales | % | Votos | Conceyales | % | Votos | Conceyales | % | Votos | Conceyales | |
| Partíu Popular (PP) | 30,49 | 476 | 3 | 42,58 | 597 | 4 | 59,47 | 788 | 6 | 52,38 | 595 | 5 |
| Partíu Socialista Obreru Español (PSOE) | 51,89 | 810 | 6 | 44,29 | 621 | 4 | 31,09 | 412 | 3 | 23,86 | 271 | 2 |
| Ciudadanos (C's) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 23,15 | 263 | 2 |
| Coalición SI per Salamanca (SI) | - | - | - | - | - | - | 8,00 | 106 | 0 | - | - | - |
| Unión del Pueblu Salmantino (UPSa) | 15,76 | 246 | 2 | 11,41 | 160 | 1 | - | - | - | - | - | - |
Lumbralenses pernomaos
editar- Andrés de la Corrolada
- Basilio Martín Patino (1930-2017), direutor de cine.
- José María Martín Patino (1925-2015), presidente de la Fundación Atopo. Xesuita. Secretariu del Cardenal Vicente Enrique y Tarancón. Promotor de los Centros Codel de la contorna.
- Arturo Ortiz González (1937-), ye'l quintu fíu ente once de D. Evelio, míticu médicu titular de Lumbrales y cabeza d'una saga de médicos que continua, prestixada, nos sos nietos. Ye Xeneral Médicu, ocupó'l cargu d'Inspeutor Xeneral de Sanidá de la Defensa y representó a España nel Comité Médicu de la OTAN. Mientres la dómina como responsable de la Sanidá Militar Española, ellaboróse'l so Plan de Modernización. Ye Profesor Numberariu de Nefroloxía de la Universidá Complutense y tamién perteneció a la so Xunta de Gobiernu. Xefe del Serviciu del Hospital del Aire ye autor d'una decena de llibros y un centenar de publicaciones sobre la especialidá, fundamentalmente rellacionaes col mediu internu” de que los sos conceutos considérase-y gran difusor n'España. Formó parte del Conseyu Interterritorial de Sanidá y de la Xunta Direutiva de la Sociedá Española de Nefroloxía.
- Ricardo Robledo Hernández (1946-), Historiador, profesor de la Universidá Autónoma de Barcelona ente 1974 y 1991, de la Universidá de Salamanca ente 1991 y 2011, ya investigador de la Universidá Pompeu Fabra de Barcelona dende 2012.
Ver tamién
editar- Arribes
- Contorna de Vitigudino
- El Abadengo
- Castru de Las Merchanas
- Llinia Pocinho-La Fuente de San Esteban
- Parque natural d'Arribes del Duero
Llocalidaes cercanes
editarReferencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ URL de la referencia: https://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/lumbrales-id37173.
- ↑ Llorente Maldonado, Antonio (1976). Centru d'Estudios Salmantinos: contornes históricu y actual_de_l.html?id=wZQtAQAAIAAJ Les contornes históricu y actual de la provincia de Salamanca (en castellanu), páx. 157. «Dos comarques salmantines de les que se tuvo siempres consciencia plena, y síguese teniendo, son La Ribera y El Abadengo. Trátase amás, de dos comarques de gran personalidá, con munches carauterístiques diferenciales, y que s'estremen, ente otres coses, pola riqueza y peculiaridá de les sos manifestaciones folklóriques, y poles traces llingüístiques dialeutales y arcaizantes que presenten (páxina 60) El Abadengo ye la zona entendida ente los ríos Águeda y Yeltes (Huebra), nel so cursu inferior, y el Duero; la llende meridional d'El Abadengo, que va dende'l Águeda al Yeltes (Huebra), coincide exautamente cola llende ente los partíos xudiciales de Ciudad Rodrigo y Vitigudino, quedando güei englobáu tol Abadengo nesti postreru partíu (páxina 61) Bogajo y Villavieja pertenecen al Abadengo, de lo que tenemos pruebes inequívoques, aparte de la tradición, nos poemes de Saturnino de Galache (páxina 90)»
- ↑ «Guía de bones práutiques pa la observación del paisaxe agrariu como espaciu patrimonial nel oeste peninsular» (castellanu). Ministerio d'Agricultura, Alimentación y Mediu Ambiente. «La contorna de Vitigudino, a la que pertenez Brincones, cuenta coles subcomarques d'Arribes, El Abadengo, la Ramajería y Vitigudino (páxina 14)»
- ↑ 5,0 5,1 «Resolución de 6 de payares de 1992, de la Diputación Provincial de Salamanca, aprobatoria del Escudu Heráldicu Municipal del Conceyu de Aldeadávila de la Ribera». Boletín Oficial de Castiella y Lleón. 1994. http://bocyl.jcyl.es/boletines/1994/01/11/pdf/BOCYL-D-11011994-10.pdf.
- ↑ «Real Decretu de 30 de payares de 1833 sobre la división civil de territoriu español na Península ya islles axacentes en 49 provincies» (castellanu). Gaceta de Madrid.
- ↑ «Llei 5/2002, de 11 d'abril, de Declaración del Parque Natural d'Arribes del Duero (Salamanca-Zamora)» (en castellanu). Boletín Oficial del Estáu. 2002. http://noticias.juridicas.com/base_datos/CCAA/cl-l5-2002.html.
- ↑ «Resultáu Eleiciones Municipales en Lumbrales». El País.
- ↑ «Resultáu Eleiciones Municipales en Lumbrales». El Mundo.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Lumbrales.- Conceyu de Lumbrales
- Páxina coleutiva pola recuperación del tramu ferroviariu Boadilla-Barca d'Alba Archiváu 2018-03-09 en Wayback Machine
