Wikipedia

Marcu Vitruviu

(Redirixío dende Marcu Vitruvio)

Marcu Vitruviu Polión (en llatín Marcus Vitruvius Pollio; c. 80–70 e.C. - c. 15 e.C.) foi un arquiteutu, escritor, inxenieru y tratadista romanu del sieglu I e.C. Ye frecuente, anque non aparente, atopar el so nome escritu como Vitrubiu.

Marcu Vitruviu
Vida
Nacimientu República Romana, circa 80 de edC
Nacionalidá Antigua Roma
Llingua materna llatín
Muerte 15 de edC (64/65 años)
Estudios
Llingües falaes llatín[1]
Oficiu arquiteutu, escritor
Llugares de trabayu Italia
Trabayos destacaos De architectura (es) Traducir
Cambiar los datos en Wikidata

Biografía y obra

editar

Foi arquiteutu de Xuliu César mientres la so mocedá, y al retirase del serviciu entró na arquiteutura civil, siendo d'esti periodu la so única obra conocida, la basílica de Fanum (n'Italia). Ye l'autor del tratáu sobre arquiteutura más antiguu que se caltién y l'únicu de l'Antigüedá clásica, De Architectura, en 10 llibros (probablemente escritu ente los años 27 y 23 e.C.). Inspirada en teóricos helenísticos -refierse espresamente a inventos del gran Ctesibio-, la obra trata sobre órdenes, materiales, téuniques decoratives, construcción, tipos d'edificios, hidráulica, colores, mecánica y gnomónica (Llibru IX).

L'últimu llibru ta dedicáu a les máquines: de tracción, elevadoras d'agua y tou tipu d'artefactos bélicos (catapultes, ballestes, tortúes, etc.). Vitruvio describió perbién la rueda hidráulica nel cap. X.5. La rueda de Vitruvio yera vertical y l'agua emburriábalo pembaxo; unos engranaxes teníen la finalidá de camudar la direición del xiru y aumentar la velocidá de les mueles; calcúlase que cola enerxía producida por una d'estes ruedes podíen molese 150 kg de trigu por hora, ente que dos esclavos solo molíen 7 kg.[2]

 
Home de Vitruvio, de Leonardo da Vinci.

De Architectura, conocíu y emplegáu na Edá Media, imprimir por primer vegada en Roma en 1486, edición del humanista y gramáticu Frai Giovanni Sulpicio de Veroli, ufiertando al artista del Renacimientu, imbuyíu de l'almiración poles virtúes de la cultura clásica tan propiu de la dómina, una canal privilexada por aciu el que reproducir les formes arquiteutóniques de l'antigüedá greco-llatina. Darréu, publicar na mayor parte de los países ya inda güei constitúi una fonte documental insustituible, tamién poles informaciones qu'apurre sobre la pintura y la escultura grieges y romanes.[3] El famosu dibuxu de Leonardo da Vinci, el Home de Vitruvio, sobre les proporciones del home ta basáu nes indicaciones daes nesta obra. El dibuxu caltiénse agora na Galleria dell'Accademia, en Venecia. El gran redescubridor de Vitruvio foi Petrarca, y tres l'espardimientu pol florentín de la obra d'esti autor clásicu, puede afirmase que Vitruvio sentó les bases de l'arquiteutura Renacentista.[4]

Les imáxenes qu'ilustren la obra de Vitruvio, nes sos ediciones hasta'l sieglu XVIII, non solo esclarien y enguapecen el tratáu grecorromanu, sinón que son espresión de distintes intenciones y usos qu'esi llibru tuvo na modernidá europea.

De Architectura libri decem (De Architectura) de Vitruvio

editar
 
Planu d'una casa griega según Vitruvio

Vitruvio ye l'autor de De Architectura, conocíu güei como Los Diez Llibros d'Arquiteutura,[5] un tratáu escritu en llatín y griegu antiguu alrodiu d'arquiteutura, dedicáu al emperador Augustu. Nel prefaciu del llibru I, Vitruvio dedica los sos escritos pa dar conocencia personal de la calidá de los edificios al emperador. Probablemente Vitruvio referir a la campaña d'arreglos y meyores públiques de Marcu Agripa. Esti trabayu ye un gran llibru y únicu sobreviviente de l'arquiteutura de l'antigüedá clásica. Según Petri Liukkonen, esti testu "influyó fondamente a los artistes dende'l primera Renacimientu d'equí p'arriba, como a pensadores y arquiteutos, ente ellos Leon Battista Alberti (1404-1472), Leonardo da Vinci (1452-1519) y Michelangelo (1475-1564)."[6] El siguiente llibru importante na arquiteutura foi la reformulación de los diez llibros de Alberti, que nun foi escritu hasta 1452.

Vitruvio ye famosu por afirmar nel so llibru De Architectura que ciertos edificios públicos tienen d'exhibir los trés cualidaes de firmitas, utilitas, venustas - esto ye, tienen de ser sólidos, preseos, formosos. Estes cualidaes dacuando llámense les virtúes de Vitruvio o la Tríada de Vitruvio. Dende'l sieglu XVII, esta Tríada usar pa describir l'arquiteutura polo xeneral, anque la descripción vitruviana de la disciplina ye bien distinta.

Según Vitruvio, l'arquiteutura ye una imitación de la naturaleza. Como les aves y les abeyes constrúin los sos niales, los seres humanos constrúin vivienda a partir de materiales naturales, que-yos da abellugu contra los elementos. Pal perfeccionamiento d'esti arte de la construcción, los griegos inventaron los órdenes arquiteutónicos: dóricu, xónicu y corintiu. Dióse-yos un sentíu de la proporción, que remató na comprensión de les proporciones de la mayor obra d'arte: el cuerpu humanu. Esto llevó Vitruvio a la definición d'un canon del cuerpu humanu, el Home de Vitruvio, adoptáu más tarde por Leonardo da Vinci: el cuerpu humanu inscritu nel círculu y el cuadráu (los patrones xeométricos fundamentales del orde cósmicu).

A Vitruvio considérase-y dacuando llibremente como'l primer arquiteutu, pero ye más exactu describilo como'l primer arquiteutu romanu qu'escribió rexistros del so campu que sobrevivieron. Él mesma cita a obres mayores, pero menos completes. Yera siquier un pensador orixinal o tenía l'intelectu creativu d'un codificador de la práutica arquitectónica esistente. Tamién hai que señalar que Vitruvio tenía un algame muncho más ampliu que los arquiteutos modernos. Los arquiteutos romanos practicaben una amplia variedá de disciplines; en términos modernos, podríen describise como la combinación d'inxenieros, arquiteutos, arquiteutos paisaxistes, artistes y artesanos. Etimológicamente la pallabra arquiteutu deriva de les pallabres griegues que signifiquen "maestru" y "constructor". El primeru de los diez llibros ocupar de munches temes qu'agora entren nel ámbitu de l'arquiteutura del paisaxe.

Teunoloxía romana

editar
 
Rueda de drenaxe de les mines de Ríu Tinto

Los Llibros VIII, IX y X son la base de gran parte de lo que sabemos alrodiu de la teunoloxía romana, agora aumentaos polos estudios arqueolóxicos de los restos esistentes, tales como los molinos d'agua en Barbegal, Francia. La otra fonte importante d'información ye la Historia Naturalis compilada por Pliniu'l Vieyu muncho más tarde nel añu 75 de nuesa yera.

Máquines

editar

El trabayu ye importante por describir les distintes máquines utilizaes pa estructures d'inxeniería, tales como montacargues, grúas y polees, tamién máquines de guerra, como catapultes, ballestes y máquines d'asediu. Como inxenieru prauticante, Vitruvio tien de tar falando de la esperiencia personal en llugar de la simple descripción de les obres de los demás. Coles mesmes descríbese la construcción de relós de sol y d'agua, y l'usu d'un aeolipile (la primer máquina de vapor ) como un esperimentu pa demostrar la naturaleza de los movimientos d'aire atmosféricu (vientu).

Acueductos

editar

La so descripción de la construcción d'un acueductu inclúi la forma en que se rexistren y la cuidadosa eleición de los materiales necesarios, anque Frontino (un xeneral que foi nomáu a fines del Sieglu I p'alministrar los numberosos acueductos de Roma) describir un sieglu más tarde, con muncho más detalle alrodiu de los problemes práuticos arreyaos na construcción y el caltenimientu. De xuru el llibru de Vitruvio sería de gran ayuda nesto. Vitruvio escribió esto nel sieglu I cuando munchos de los meyores acueductos romanos fueron construyíos, y que sobreviven hasta los nuesos díes, como los de Segovia o Pont du Gard. L'usu del sifón invertíu describir en detalle, xunto colos problemes d'altes presiones desenvueltes na base del tubu del sifón, un problema práuticu col que paez tar familiarizáu.

Materiales

editar

Vitruvio describe munchos distintos materiales de construcción usaos pa una amplia variedá de distintes estructures, según detalles tales como pintura estuco. El concretu y el cal reciben fondes descripciones, la llonxevidá de munches estructures romanes que son mudu testimoniu de l'habilidá de los romanos nos materiales de construcción y diseñu.

Vitruvio ye bien conocíu y citáu de cutiu como una de les fontes más antigües que sobreviven por haber alvertíu que'l plomu nun se debe utilizar pa conducir l'agua potable, encamentando sicasí pipes de magre o canales de mampostería. Llegar a esta conclusión nel Llibru VIII De Architectura dempués de la observación empírica de les aparentes enfermedaes de los obreros nes fundiciones de plomu del so tiempu.[7]

Vitruvio foi'l que nos rellató la famosa hestoria d'Arquímedes y la so detección d'oru adulteráu nuna corona real. Cuando Arquímedes diose cuenta de que'l volume de la corona podría midise esautamente pol desplazamientu creáu nun bañu d'agua, corrió a la cai col berru de ¡Eureka!, y el descubrimientu dexó-y comparar la densidá de la corona d'oru puro. Demostró que l'oru de la corona fuera aleado con plata, y el rei fuera defraudáu.

Máquines de desaguadoriu

editar
 
Diseñu pa un torniellu d'agua d'Arquímedes

Describe la construcción del torniellu d'Arquímedes nel Capítulu X (ensin mentar a Arquímedes pol so nome). Yera un dispositivu llargamente utilizáu pa la elevación d'agua pal riego de los campos y desaguar les mines. Otres máquines d'elevación hídrica que menta son la interminable cadena de cubos y la rueda reversa de drenaxe. Estos restos de ruedes d'agua emplegaes pa la elevación d'agua fueron afayaos cuando les antigües mines fueron reabiertes en Ríu Tinto n'España, Rosia Montana en Rumanía y Dolaucothi nel oeste de Gales. La rueda de Ríu Tinto amuésase agora nel Muséu Británicu, y l'espécime Dolaucothi nel Muséu Nacional de Gales.

Preseos de topografía

editar

Vitruvio tien de ser duechu nel arte del llevantamientu topográficu, y esto demuéstrase poles sos descripciones de preseos topográficos, especialmente'l nivel d'agua o chorobates, que compara favorablemente col groma, un dispositivu por aciu plomaes. Yeren esenciales en toles operaciones de construcción, pero sobremanera na construcción d'acueductos, onde un degradáu uniforme yera importante pa la provisión d'un suministru regular d'agua ensin estropiar les parés de la canal. Tamién desenvolvió unu de los primeros odómetros, que consta d'una rueda de circunferencia conocida que dexaba cayer una piedra nun recipiente en cada rotación.

Calefacción central

editar
 
Ruines del hipocaustu sol pisu d'una villa romana. La parte debaxo de la exedra ta cubiertu.

Describe munches innovaciones introducíes nel diseñu d'edificios p'ameyorar les condiciones de vida de los habitantes. La más importante d'elles ye'l desenvolvimientu del hipocausto, un tipu de calefacción central, onde l'aire calecíu por un fueu yera enriáu sol suelu y nel interior de les parés de los baños públicos y villes. Da instrucciones esplícites de cómo diseñar estos edificios pa maximizar la eficiencia del combustible, como por casu, el caldarium ten de tar al llau del tepidarium siguíu del frigidarium. Tamién aconseya sobre l'usu d'un tipu de regulador pa controlar el calor nes habitaciones calientes, un discu de bronce fito nel techu per debaxo d'una abertura circular que podría ser alzada o baxada por una polea p'afaer la ventilación. A pesar de que nun lo suxer, ye probable que los sos dispositivos de desaguadoriu, como la rueda hidráulica de camín inversu, utilizar nos baños más grandes p'alzar l'agua a los tanques de cabecera na parte cimera de les grandes termes, como les Termes de Diocleciano y les de Caracalla.

Redescubrimientu

editar
 
Batalla de Thapsus representada nun grabáu posterior d'Andrea Palladio.
 
L'interior del Panteón (d'una pintura del sieglu XVIII por Panini. Anque foi construyíu dempués de la muerte de Vitruvio, el so escelente estáu de caltenimientu fai que sía de gran importancia pa los comenenciudos na arquiteutura de Vitruvio).

El so llibru De architectura foi redescubierto en 1414 pol humanista florentín Poggio Bracciolini. En Leon Battista Alberti (1404-1472) recái l'honor de dar a conocer llargamente esta obra nel so tratáu fundamental sobre l'arquiteutura De re aedificatoria (c. 1450). La primer edición conocida de Vitruvio foi presentada en Roma por Fra Giovanni Sulpicio en 1486.[8][9] Traducciones siguieron n'italianu (Como, 1521), francés (Jean Martin, 1547,,[10]inglés, alemán (Walter H. Ryff, 1543), español y otros idiomes. Les ilustraciones orixinales habíense perdíu y la primer edición ilustrada foi publicada en Venecia en 1511, con grabaos en madera sobre la base de les descripciones nel testu, probablemente por Fra Giovanni Giocondo.[11] Más tarde, nel sieglu XVI Andrea Palladio realizó ilustraciones pa los comentarios de Daniele Barbaro sobre Vitruvio (qu'apaeció nes versiones n'italianu y llatín). Sicasí, la ilustración más famosa sigue siendo una del sieglu XV, el Home de Vitruvio de da Vinci.

Les ruines que sobreviven de l'antigüedá romana, el Foru Romanu, templos, teatros, arcos de trunfu, relieves y estatues dieron numberosos exemplos visuales de les descripciones nel testu de Vitruvio. Esti llibru convirtióse rápido entós nuna importante fonte d'inspiración pal renacencia, barrocu y l'arquiteutura neoclásica. Filippo Brunelleschi, por casu, inventó un nuevu tipu d'elevador pa llevantar les grandes piedres de la cúpula de la catedral de Florencia ya inspiróse en De Architectura, según viendo los numberosos monumentos sobrevivientes romanos, como'l Panteón y les Termes de Diocleciano en Roma.

Mandáu

editar
  • Un pequeñu cráter llunar lleva'l nome de Vitruvio y tamién un monte llunar allargada, el Mons Vitruvio. Esti cráter alcuéntrase cerca del valle que sirvió como'l llugar d'aterrizaxe de la misión Apollo 17.
  • El Indicador calidable de Diseñu (ICD) ye un conxuntu de ferramientes pa midir, evaluar y ameyorar la calidá del diseñu de los edificios. Utiliza principios de Vitruvio.
  • L'asistente (voz de Morgan Freeman), quien ye'l líder de los Maestros Constructores en La película de Lego llámase Vitruvio.

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. ↑ Identificador CONOR.SI: 39012195. Afirmao en: CONOR.SI.
  2. ↑ Plafón informativu del Muséu de la Ciencia y de la Téunica de Cataluña (Terrassa)
  3. ↑ Biografíes y Vides. «Marco Vitruvio». Consultáu'l 14 d'ochobre de 2004.
  4. ↑ | Rico, Francisco: Petrarca: la so vida, la so obra, el so tiempu min. 34
  5. ↑ Vitruvius, Pollio (transl. Morris Hicky Morgan, 1960), The Ten Books on Architecture. Courier Dover Publications. ISBN 0-486-20645-9.
  6. ↑ «Vitruvius (fl. 46-30 B.C.E.)». Consultáu'l 14 de payares de 2009.
  7. ↑ Hodge, Trevor, A. (ochobre de 1981). «Vitruvius, Lead Pipes and Lead Poisoning». American Journal of Archaeology (Archaeological Institute of America) 85 (4):  páxs. 486–491. 
  8. ↑ «Palladio's Literary Predecessors» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2018-12-17. Consultáu'l 5 de xunu de 2014.
  9. ↑ Norman, Jeremy. «The First Printed Work on Classical Architecture» (inglés). Consultáu'l 5 de xunu de 2014.
  10. ↑ Architectura – les livres d'Architecture (en francés)
  11. ↑ [https://web.archive.org/web/20110721024238/http://architectura.cesr.univ-tours.fr/Traite/Notice/CESR_2994.asp?param= Archiváu 2011-07-21 en Wayback Machine Architectura – les livres d'Architecture ; Center for Palladian Studies in America, Inc., Palladio's Literary Predecessors Archiváu 2018-12-17 en Wayback Machine

Bibliografía

editar
  • Vitruvio Polión, Marco (2009). Los diez llibros d'Arquiteutura, Con prólogu de D. Rodríguez, "Vitruvio y la piel del clasicismu", páxs. 11-51, Madrid: Editorial Alianza. ISBN 9788420671338.
  • – (2008). Arquiteutura: Llibros I-IV. Madrid: Editorial Gredos. ISBN 978-84-249-0210-0.
  • Ingrid D. Rowland y Thomas Noble Howe, Vitruvius. Ten Books on Architecture, Cambridgem, Cambridge University Press, 1999, ISBN 0-521-00292-3.(n'inglés)
  • B. Baldwin, The Date, Identity, and Career of Vitruvius. In: Latomus 49, 1990, ISSN 0023-8856, páxs. 425–434.(n'inglés)
  • Vitruvii de architectura libri decem. / Vitruv. Zehn Bücher über Architektur, Darmstadt, Primus Verlag, 1996, ISBN 3-89678-005-0.(n'alemán)
  • Stefan Schuler, Vitruv im Mittelalter. Die Rezeption von „De architectura“ von der Antike bis in die frühe Neuzeit, Colonia, Böhlau, 1999, ISBN 3-412-09998-8.(n'alemán)
  • Hartmut Wulfram, Literarische Vitruvrezeption in Leon Battista Albertis „De re aedificatoria“, Munich, Saur, 2001, ISBN 3-598-77704-3.(n'alemán)

Enllaces esternos

editar


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Marcu_Vitruviu&oldid=4281368»