Monte Santa Helena
Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
El monte Santa Helena[2] (n'inglés Mount St. Helens) ye un estratovolcán activu allugáu nel condáu de Skamania, nel estáu de Washington, na rexón del Pacíficu Noroccidental d'Estaos Xuníos. Agora tien namái 2550 m d'altitú sobre'l nivel del mar (la erupción de 1980 restó-y altor), y ta allugáu a 154 km al sur de Seattle y a 85 km al noroeste de Portland, Oregón. El monte ye parte de la Cascade Range y primeramente conocíase como Louwala-Clough que significa "monte de fueu o fumientu" na llingua de los nativos llocales, la tribu Klickitat. Recibió'l so actual nome del diplomáticu británicu Alleyne Fitzherbert, 1ᵉʳ Barón de St Helens, quien yera amigu de George Vancouver, un esplorador que realizó un sondéu del área a finales del sieglu XVIII. Esti volcán ye bien conocíu poles sos esplosión de cenices y fluxos piroclásticos.
| Monte Santa Helena | |
|---|---|
|
Loo-wit (und) Louwala-Clough (und) Lawetlat'la (und) | |
| estratovolcán y monte | |
 | |
| Situación | |
| País |  Estaos Xuníos |
| Estaos |  Washington |
| Cordal |
Cordillera de las Cascadas (es)  |
| Coordenaes | 46°12′01″N 122°11′22″W / 46.2003°N 122.1894°O |
  Monte Santa Helena Monte Santa Helena (los EE.XX.) | |
| Datos | |
| Altitú | 2549 m |
| Prominencia | 1404 m |
| Materiales |
dacita (es) |
| Fechos importantes | |
| Erupción del Monte Santa Helena en 1980 (es) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg | |
| 2004 eruption of Mount St. Helens (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg | |
| Orixe del nome |
Alleyne FitzHerbert (es) [1] |
 | |
Ye bien reconocíu pola catastrófica erupción del 18 de mayu de 1980. Esa erupción volcánica foi la más mortífera y económicamente destructora na historia de los EE. UU. La magnitú d'esta poderosa erupción foi de 5 na escala IEV.
57 persones morrieron pola erupción y 25 cases, 47 pontes, 24 quilómetros de víes ferriales y 300 quilómetros d'autopista quedaron destruyíos. La erupción causó un masivu ábanu d'escombros, amenorgando'l so cume dende 2,950 m a 2,550 msnm y reemplazándola con un cráter en forma de ferradura de 1,5 km d'anchu (ver la seición de xeoloxía pa más detalles). L'ábanu d'escombros de la erupción de 1980 foi d'hasta 2,3 km³ en volume, convirtiéndola na mayor na historia rexistrada. Sicasí, la escala de la so imaxe palidece en comparanza con ábanos d'escombros enforma mayores qu'asocedieron nel pasáu xeolóxicu de la Tierra.
Como la mayoría d'otros volcanes na cordal de les cascaes, el monte Santa Helena ye un gran conu d'escombros compuestu de piedra de llava entrepolada con ceniza volcánica, piedra pómez y otros depósitos. El monte inclúi capes de basaltu y andesita poles que delles cúpules de llava dacita fixeron erupción. La mayor de les cúpules de dacita formó l'anterior cume; otra formó la cúpula de Goat Rocks nel lladral nortizu. Estes fueron destruyíes na erupción de 1980.
El monte Santa Helena ye parte del Aniellu de Fueu del Pacíficu qu'inclúi más de 160 volcanes activos.
Contestu xeográficu y descripción
editar
El monte Santa Helena ta a 55 km en direición oeste del monte Adams (Washington), que ta na parte este de les Cascade Range. Estos montes volcánicos "hermanes" tán caúna a unos 80 km del monte Rainier, el xigante de los volcanes de les Cascade. El monte Hood, el mayor picu volcánicu más cercanu en Oregón, ta a unos 95 km al sureste del monte Santa Helena.
El monte Santa Helena ye xeolóxicamente nueva en comparanza a otros grandes volcanes de les Cascades. Formóse namái nos postreros 40.000 años, y el conu del cume antes de 1980 empezó a crecer apenes hai unos 2.200 años tras. El volcán tamién ye conocíu por haber sío'l más activu nes Cascades nos postreros 10,000 años.
Entá antes de la so perda d'altor, el monte Santa Helena nun yera'l picu más altu de la Cascade Range. El so altitú convertir namái nel quintu picu más altu nel estáu de Washington. Sicasí, irguíase prominentemente frente a les llombes aledañas por cuenta de la so simetría y estensa cubierta de nieve y xelu nel conu antes de 1980, lo que-y ganó'l nome del, "Fujiyama d'América" o "monte Fuji d'América". El picu alzar a más de 1.500 m percima de la so base, onde los lladrales menores fundir coles cadenes axacentes. El monte tien una distancia d'unos 9,5 km a lo llargo de la so base que ta a una altitú de cerca de 1,34 km nel llau nordés y cerca de 1,22 km nel restu. Na llinia montiega (la llende de crecedera d'árboles) antes de la erupción, l'anchu del conu yera d'unos 6,4 km. Hubo daqué que quiciabes foi lo peor, el Monte Santa Helena al esmucise tola tierra y nieve qu'había en gran parte d'él, esa tierra llegó al llagu Spirit y causó un megatsunami de 250 metros d'altor, foi'l deslizamiento más grande rexistráu na historia, dizse que si'l monte Santa Helena tuviera na mariña o en mediu del mar el derrumbe causaría unos megatsunamis más grandes que'l de Lituya n'Alaska, algamando montes a más de 1.000 metros d'altitú.
Historia humana
editar
El primer avistamiento del monte Santa Helena de parte de los europeos foi pol Comandante George Vancouver de la Royal Navy y los oficiales del HMS Discovery el 19 de mayu, 1792, mientres sondiaben la mariña norte del Océanu Pacíficu ente 1792 y 1794. Vancouver bautizó'l monte col nome del diplomáticu británicu Alleyne Fitzherbert, 1ᵉʳ Barón de St Helens el 20 d'ochobre de 1792, al columbrase cuando'l Discovery entraba a la boca del ríu Columbia.
Años dempués el monte recibió la visita d'esploradores, comerciantes y misiones qu'escucharon versiones d'un volcán n'erupción nesa área. Muncho depués, los xeólogos ya historiadores determinaron que la erupción asocedió en 1800 y foi l'entamu del Periodu d'Erupción de les Goat Rocks, que s'estendió por 57 años.
A finales de 1805 y empiezos de 1806, miembros de la espedición de Lewis y Clark acolumbraron la Santa Helena dende'l ríu Columbia, pero nun reportaron que tuviera asocediendo dalguna erupción o de qu'hubiera dalguna apocayá. Sicasí, sí reportaron la presencia de sables moventibles y obstrucción de la canal na boca del ríu Sandy (Oregón) cerca de Portland, Oregón, lo que suxería una erupción del monte Hood en dalgún momentu nes décades anteriores.
El primer testimoniu confirmáu d'una erupción de la Santa Helena foi realizáu en marzu de 1835 pol Dr. Meredith Gairdner, quien entós trabayaba pa la Hudson's Bay Company emplazada en Fort Vancouver (el primer xeólogu aparentemente vio'l volcán 6 años dempués). Él unvió un informe al Edinburgh New Philosophical Journal, que publicó la so carta en xineru de 1836. James Dwight Dana de la Universidá Yale, mientres saleaba cola Espedición Wilkes, vio'l picu (nesi momentu sele) dende les contornes de la boca del ríu Columbia en 1841. Otru miembru de la espedición describió darréu "laves basáltiques celulares" na base del monte.
A finales de la seronda o empiezos del iviernu de 1842, pobladores y misioneros vieron la llamada "Gran Erupción". Reportáronse grandes nubes de cenices pa esta pequeña esplosión en volume a la que-y siguieron esplosión nidies demientres 15 años. Toes estes erupciones fueron probablemente esplosiones freátiques. El reverendu Josiah Parrish en Champoeg, Oregón guardó una erupción del monte Santa Helena'l 22 de payares, 1842. Les cenices d'esta erupción pudieron llegar hasta The Dalles, Oregón, 80 km al sureste del volcán.
Antes de la erupción de 1980, Harry Truman, de 84 años y dueñu d'una posada, y que viviera cerca del monte más de 50 años, fíxose famosu nel país cuando decidió que nun sacuparía ante la inminente erupción, a pesar de los repitíos pidíos de les autoridaes llocales. El so cuerpu nunca foi topáu dempués de la erupción del 18 de mayu, 1980, que dexó un enorme cráter abiertu al norte. En total, morrieron o sumieron 57 persones. Si la erupción asocediera un día dempués, cuando'l lleñadores taben nos sos llabores, en cuenta de un domingu, la cifra de muertes sería enforma mayor.
El presidente d'Estaos Xuníos Jimmy Carter evaluó los daños y espresó que paecía más afaráu qu'un paisaxe llunar. Un equipu de filmación, lideráu pol cineasta Otto Seiber de Seattle, foi lleváu n'helicópteru a la Santa Helena'l 23 de mayu pa filmar la destrucción. Sicasí, les sos brúxules empezaron a dar vueltes y rápido perdiéronse nel monte. Una segunda erupción asocedió'l 25 de mayu, pero l'equipu sobrevivió y fueron rescataos dos díes depués de la segunda esplosión por pilotos d'helicópteros de la Guardia Nacional. Los sos filmaciones convertir nel popular documental "La erupción del monte Santa Helena".
En 1982, el presidente Ronald Reagan y el Congresu d'Estaos Xuníos establecieron el Mount St. Helens National Volcanic Monument, una área de 445 km² alredor del monte y dientro del Gifford Pinchot National Forest.
Ver tamién
editarReferencies
editarEnllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Monte Santa Helena.
Datos: Q4675- Multimedia: Mount St. Helens
