Nueva Guinea Occidental
Nueva Guinea Occidental o tamién Papúa Occidental, ye una rexón qu'ocupa la metá oeste de la islla de Nueva Guinea ya islles axacentes, y forma parte d'Indonesia. Componer dende 2003 de les provincies indonesies de Papúa y Papúa Occidental. La metá oriental de la islla ye parte del estáu independiente de Papúa Nueva Guinea.
| Nueva Guinea Occidental | |||
|---|---|---|---|
| entidá territorial de la xeografía humana | |||
| |||
| Alministración | |||
| Nome oficial |
Nueva Guinea Occidental (Papúa + Papúa Occidental) | ||
| País |  Indonesia | ||
| ISO 3166-2 | ID-PP | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 5°S 136°E / 5°S 136°E | ||
 | |||
| Superficie | 420,540 km² (puestu n/d) | ||
| % agua | n/d | ||
| Demografía | |||
| Población | 2,646,489 (2005) hab. | ||
| Densidá | Error d'espresión: Operador ( inesperáu hab/km² | ||
| Xentiliciu | |||
 | |||
Esta rexón foi tamién conocida como Nueva Guinea Neerlandesa (ente 1895 y 1962), Nueva Guinea Occidental (1962-63), Irian Occidental (1963-73), Irian Jaya (1973-2001) y Papúa (2002-03), pero la mayoría de nativos prefieren llamar a la rexón Papúa Occidental.[1]
Foi incorporada al Estáu d'Indonesia en 1969, anque esti fechu foi bien revesosu y sigue siendo motivu de conflictos. El movimientu separatista OPM la llapada República de Papúa Occidental. La so ciudá más importante ye Jayapura, llamada Port Numbai polos indíxenes.
Historia
editarTres l'autonomía d'Holanda en 1959 (qu'ocupaba la provincia dende 1828), escoyóse'l Conseyu de Nueva Guinea (Nieuw Guinea Raad), qu'asumió'l cargu en 1961. Esti Conseyu creó una bandera, un himnu y un emblema nacional.
Indonesia, que s'independizara de los Países Baxos n'agostu de 1945, reclamaba que toles antigües posesiones coloniales holandeses na rexón pasaren sol so dominiu. Nos años 1960 el Partíu Comunista d'Indonesia, de creciente influencia nel país, utilizó esta reivindicación pa ganase'l sofitu de la población. El gobiernu indonesiu llueu amenació cola invasión de la islla gracies a l'ayuda de la Xunión Soviética y el holandeses preparar p'ayudar a defender la isla, proclamando qu'había que respetar el derechu d'autodeterminación del territoriu.
El 19 d'avientu de 1961, aprovechando la invasión d'India del entós enclave portugués de Goa y la nula reacción de la comunidá internacional ante la ocupación d'un territoriu colonial qu'aspiraba a la independencia, Sukarno anunció qu'intervendría nel territoriu. A mediaos de xineru produz un intentu d'invasión per mar, refugáu pola marina holandesa. Hasta que s'acabaron les hostilidaes, Indonesia va realizar infiltraciones de comandos per vía marítima y llanzando paracaidistes, que se van internar na selva dende onde van realizar una guerra de guerrilles. Holanda reforzó la defensa del territoriu unviando refuerzos hasta los 10.000 homes inclusive aumentó'l serviciu militar de los soldaos ellí destinaos. Nos combates morrieron 7 soldaos holandeses y puede envalorase en dos centenares de muertos los indonesios.
Nel mesmu tiempu, Estaos Xuníos patrocinó negociaciones ente Holanda ya Indonesia, favoreciendo les apetencies d'esta postrera, con cuenta d'evitar el so acercamientu a la Xunión Soviética.[2] Finalmente, nunes negociaciones onde'l secretariu xeneral de la ONX, O Thant tuvo un importante protagonismu, algamóse un alcuerdu conocíu como'l Alcuerdu de Nueva York siendo robláu polos gobiernos indonesiu y holandés el 15 d'agostu de 1962.[3] Pa dar una apariencia de llexitimidá al trespasu, Nueva Guinea Occidental quedaba so alministración d'un organismu de la ONX creáu a costa fecha, l'Autoridá Executiva Provisional de la Naciones Xuníes o UNTEA (United Nations Temporary Executive Authority) del 1 d'ochobre de 1962 al 1 de mayu de 1963, fecha na que la UNTEA tresfirió l'alministración de Nueva Guinea Occidental a Indonesia que-y dio'l nome d'Irian Jaya. Mientres esti tiempu esplegóse una policía baxu mandatu de la ONX formada por soldaos d'India que'l so costu foi asumíu a partes iguales per Holanda ya Indonesia.
Magar la UNTEA encamentara nun principiu que se sometiera a votación l'anexón pa respetar el derechu a l'autodeterminación del pueblu papú, tal votación popular nunca tuvo llugar. Nel so llugar, en 1969 el presidente indonesiu Suharto mandó escoyer a 1054 xefes llocales qu'aprobaron el Acta de Llibre Eleición (Act of Free Choice).[4]
Tres la completa anexón per parte d'Indonesia en 1969, y sobremanera sol gobiernu del Presidente Suharto, los habitantes de la rexón sufrieron una fuerte represión, lo que produció quexes y denuncies de les ONG de derechos humanos.[5] Dende 1965, el Movimientu Papúa Llibre (Organisasi Papua Merdeka, OPM) llucha pola independencia de Nueva Guinea Occidental a la que llama Papúa Occidental (que nun se debe confundir cola actual provincia indonesia de Papúa Occidental que cubre namái l'estremu oeste de Nueva Guinea Occidental). Nun foi hasta 2001, mientres el periodu llamáu Reformasi (o periodu post-Suharto) que Nueva Guinea Occidental llogró una autonomía rexonal, anque entá nun se llegara a enllantar casi nengunu de los planes d'autonomía.
En 2003, el gobiernu indonesiu decidió dixebrar la provincia en tres provincies menores: Provincia de Papúa, Irian Jaya Central y Irian Jaya Occidental. La provincia de Irian Jaya Occidental formóse finalmente'l 6 de febreru de 2006 y camudó el so nome un añu dempués pol de Provincia de Papúa Occidental.
Xeografía
editarLa mayor parte de la islla de Nueva Guinea ta ocupada por un cordal montascosa central, de más de 1.600 km de llargu, que la percuerre en sentíu llonxitudinal, d'este a oeste. La parte occidental del cordal tien 600 km de llongura por 100 km d'anchu, y remata nel Monte Jaya (conocíu tamién como Monte Carstensz o Pirámide de Carstensz), de 4.884 d'altitú. Ye'l puntu más altu d'Indonesia y convierte la islla de Nueva Guinea na islla de mayor altitú del mundu. Na so redolada queden dellos glaciares, en grave retrocesu. Nel valle Baliem, que traviesa un altu pandu de 1.600 m d'altitú, vive'l pueblo Dani, unu de los principales grupos étnicos de Nueva Guinea Occidental. Los lladrales del cordal tán cubiertos d'una trupa selva tropical, que la so llinia arbolada asítiase en redol a los 4.000 m. La selva tropical tamién cubre los macizos de 1000-2000 m d'altitú que s'estienden al norte y al oeste del cordal principal. El clima ye bien templáu y húmedu tol añu.
La parte sureste del país consiste n'amplios güelgues de poca altitú que s'estienden sobre centenares de quilómetros. Componer d'un mosáico d'ecosistemes como manglares, selves intermareales y selves pantanoses d'agua duce. Esta rexón ye'l llar del pueblu Asmat, un pueblu de pescadores y pañadores.
Al norte de la isla, atópase otra vasta llanura pantanosa percorrida per numberosos ríos y con grandes llagos. Ellí atópase'l delta del ríu Mamberamo, el más anchu y llargu del país. Nueva Guinea Occidental tien 40 ríos de gran tamañu, 12 grandes llagos y 40 islles.
La frontera con Papúa Nueva Guinea corta la islla de norte a sur según la llinia de llargor 141º Y, sacante nun pequeñu tramu que coincide col cursu del ríu Fly.
Los principales islles d'esta rexón son les islles Raja Ampat y l'archipiélagu Schouten
Economía
editarNueva Guinea Occidental dispón d'importantes recursos naturales y mineros. La mayoría de la población aborígena vive en valles tropicales de mal accesu onde practiquen una agricultura de subsistencia. Grandes plantíos de palma aceitera, de nuez moscada y de cacáu ocupen la mayor parte de les tierres costeres cultivables.
El sosuelu de la península de Doberai contién grandes xacimientos de petroleu. Les esplotaciones petrolíferes de Wasian y de Mogoi tán coneutaes por oleoductu a la ciudá de Steenkool, y los xacimientos de Klamono y Klamumuk tienen oleoductos hasta Sorong. La provincia de Papúa Occidental cunta tamién con numberoses mines, como les mines de níquel de la islla de Waigeo y mines de cobaltu. Les mines de cobre y oru de la provincia de Papúa cunten ente les más granibles del mundu. A proximidá del Monte Jaya, la mina Grasberg ye la primer mina d'oru y tercer mina de cobre del mundu. Esplotada mayoritariamente pola compañía minera estauxunidense Freeport McMoran Copper & Gold Inc., el so impautu sobre la economía ye enorme: los sos ingresos representen el 2% del productu internu brutu d'Indonesia y la metá de la economía de Nueva Guinea Occidental.[6]
Notes y referencies
editar- ↑ The Economist
- ↑ Ver documentu del Departamentu d'Estáu de los Estaos Xuníos [1]
- ↑ Ver el testu del Alcuerdu de Nueva York [2].
- ↑ Ver documentos norteamericanos desclasificaos nos archivos de la Universidá Georges Washington [3].
- ↑ Ver informe de Human Rights Watch [4].
- ↑ Datos a 31 d'avientu de 2006 en infomine.com [5] Archiváu 2014-06-20 en Wayback Machine (consultáu'l 24 de xunetu de 2010)
Enllaces esternos
editar- Reportaxe Cursed by plenty. Paying a covert visit to Papua's fighters in the forest, publicáu en The Economist el 8 de xunetu de 2010 (consultáu'l 24 de xunetu de 2010) (n'inglés)
- Programa conservacionista de Conservation International (Melanesia) na cuenca del ríu Mamberamo (consultáu'l 24 de xunetu de 2010) Archiváu 2010-03-23 en Wayback Machine (n'inglés)
- Sobre la fauna, flora, pueblos y desenvolvimientu económicu de la Nueva Guinea Occidental en naturavox. Artículu publicáu'l 14 d'agostu de 2007 (consultáu'l 3 de payares de 2011) (en francés)
- Vers la disparition des peuples papous en Indonésie ? (¿Escontra la desapaición de los pueblos papúes?) Artículu de Philippe Pataud Célérier, febreru de 2010, Monde Diplomatique. En francés. Autonomy isn’t independence. N'inglés.
Datos: Q3845
Multimedia: Western New Guinea
