Prisciano
Priscianus Caesariensis (fl. 500), más conocíu como Prisciano, foi un importante gramáticu del llatín, nacíu en Caesaria, Mauritania, (na actualidá la ciudá de Cherchell n'Arxelia). Según Casiodoro enseñó llatín en Constantinopla.
Prisciano | |
|---|---|
 | |
| Vida | |
| Nacimientu | Cherchell, sieglu de V |
| Nacionalidá | Antigua Roma |
| Muerte | sieglu de VI |
| Estudios | |
| Llingües falaes | llatín[1] |
| Oficiu | escritor, filósofu, poeta |
| Trabayos destacaos |
Institutiones grammaticae (en)  |
 | |
Obres
editar
Institutiones Grammaticae
editarLa so obra más importante ye una gramática del llatín que recibe'l nome de Institutiones Grammaticae. Los primeros dieciséis llibros traten de los soníos, de los procedimientos pa formar les pallabres, prefixos, infixos y sufixos, lo mesmo que de les declinaciones y les conxugaciones; na terminoloxía actual traten de la fonética y la morfoloxía llatines. Los dos últimos llibros, que por sigo mesmos constitúin casi una tercer obra completa, dedicar a la sintaxis. Esta obra, escrita en llatín, fai referencia constante a aquel autores griegos y romanos, que los sos escritos sumieron. Foi'l llibru de testu pa enseñar gramática llatina en delles escueles medievales. Amás apurrió les conocencies necesaries por qu'en los sieglos XIII y XIV apaeciera l'estudiu de los fundamentos de la gramática, lo que se conoz como la teoría lóxica del llinguaxe.
Los exemplos ilustrativos qu'inclúi la obra dexaron caltener fragmentos d'autores llatinos qu'otra manera s'hubieren perdíu, incluyendo a Ennio, Pacuvio, Accio, Lucilio, Catón y Varrón. Pero los autores que menta con mayor frecuencia son Virxiliu, Terencio, Cicerón y Plauto. Tamién cita a Lucanu, Horacio, Juvenal, Salustio, Estaciu, Ovidio, Livio y Persio.
El gramáticu foi mentáu por dellos autores británicos nel sieglu VIII - San Aldhelm, Beda, Alcuino - y foi resumíu o llargamente citáu nel sieglu siguiente por Rabano Mauro de Fulda y Servatus Lupus de Ferrières. Los sos manuscritos contienen indicaciones pa ser copiaos pol emplegáu de la corte imperial Flavius Theodorus, esistiendo cerca d'un millar de manuscritos derivaos de tales copies. La mayoría de les copies contienen los llibros I a XVI (dacuando llamaos Priscianus major); dalgunos (colos trés llibros de Ad Symmachum) contienen los llibros XVII y XVIII (Priscianus minor). Unes poques copies contienen dambes partes. Los manuscritos más tempranos daten del sieglu IX, anque esisten fragmentos más antiguos.
Obres menores
editar- Trés trataos destinaos a Symmachus (suegru de Boecio): Unu sobre pesos y midíes. El segundu sobre la métrica de Terencio. El terceru (Praeexercitamina) una traducción del griegu al llatín de los exercicios retóricos d'Hermógenes.
- Sobre'l nome, el pronome y el verbu (De nome, pronomine, et verbu), un resume de parte de los sos Institutiones, pa sirvir de testu nes escueles.
- Partitiones xii. versuum Aeneidos principalium, otra ayuda pedagóxica usando entrugues y respuestes p'analizar los primeres 12 versos de la Eneida. Primero alderícase la métrica, se escruta cada versu y cada pallabra ye exhaustivamente esaminada.
- Un panexíricu a Anastacio (491 - 518), escritu en 512. Poema de 312 hexámetros con una curtia introducción a la yámbica.
- Una traducción en versu de los 1087 hexámetros de la Periégesis de Dionisio.
Referencies
editarEnllaces esternos
editar- Corpus Grammaticorum Latinorum Archiváu 2009-04-10 en Wayback Machine
- A. Schönberger: Priscians Darstellung der lateinischen Pronomina: lateinischer Text und kommentierte deutsche Übersetzung des 12. und 13. Buches der Institutiones Grammaticae, Frankfurt am Main: Valentia, 2009, ISBN 978-3-936132-34-2 (traducción alemana de los llibros 12 y 13).
- A. Schönberger: Priscians Darstellung der lateinischen Präpositionen: lateinischer Text und kommentierte deutsche Übersetzung des 14. Buches der Institutiones Grammaticae, Frankfurt am Main: Valentia, 2008, ISBN 978-3-936132-18-2 (traducción alemana del llibru 14).
- A. Schönberger: Priscians Darstellung der lateinischen Konjunktionen: lateinischer Text und kommentierte deutsche Übersetzung des 16. Buches der Institutiones Grammaticae, Frankfurt am Main: Valentia, 2010, ISBN 978-3-936132-09-0 (traducción alemana del llibru 16).
- A. Schönberger: Priscians Darstellung der lateinischen Syntax (I): lateinischer Text und kommentierte deutsche Übersetzung des 17. Buches der Institutiones Grammaticae, Frankfurt am Main: Valentia, 2010, ISBN 978-3-936132-10-6.
