Purullena
Purullena ye una llocalidá y un conceyu español asitiáu na parte centro-oeste de la contorna de Guadix, na provincia de Granada, comunidá autónoma d'Andalucía. Llenda colos conceyos granadinos de Fonelas, Benalúa, Guadix, Marchal, Cortes y Graena y Darro.
 Purullena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia |  provincia de Granada | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Purullena (es)  | José García Rufino | ||||
| Nome oficial | Purullena (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
18519 y 18515 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 37°18′53″N 3°11′22″W / 37.314722222222°N 3.1894444444444°O | ||||
  Purullena Purullena (España)  | |||||
| Superficie | 21 km² | ||||
| Altitú | 908 m | ||||
| Llenda con | Cortes y Graena, Darro, Guadix, Fonelas, Benalúa y Marchal | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
2313 hab. (2023) - 1166 homes (2019) - 1127 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0% de provincia de Granada | ||||
| Densidá | 110,14 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
 | |||||
.svg)
.svg){kind=small}
El gobiernu ta formáu polos nucleos de Purullena y El Bejarín. El so términu municipal ye travesáu polos ríos Alhama y Fardes, con una altitú media de 908 msnm y una población de 2262 habitantes censaos (2017).
Historia
editarLa historia de Purullena remontar al añu 1800 e.C. aproximao, según los estudios arqueolóxicos de la Cuesta del Negru. Nesti xacimientu atópase una cortil fortificada y una necrópolis con dote funeraria, según un asentamientu perteneciente a la Edá del Bronce.
Del pasu de los romanos y los árabes pola llocalidá nun quedó más buelga qu'unes epigrafíes romanes col nome del pueblu. La zona cuntaba con unes torres defensives que se construyeron na dómina andalusí sobre'l ríu Fardes pa torgar la penetración de los caballeros cristianos acampaos en Xaén. Esta frontera tuvo un especial protagonismu mientres la última etapa islámica, la del Reinu nazarí de Granada, hasta que cayó en manes de los Reis Católicos en 1489 y foi cedida a Don Juan de Benavides.
Poco dempués pasó a ser una pedanía perteneciente a Marchal. Yá nel sieglu XVI recibió'l títulu de Villa Real, qu'inda lluz nel so títulu municipal. En 1627, S.M. el Rei Felipe IV concedería'l títulu nobiliariu de Marquesa de Villa Real de Purullena a Doña María de Benavides de la Cueva y Sandoval, fía del I Marqués de Jabalquinto.
Demografía
editarSegún l'Institutu Nacional d'Estadística, Purullena tenía 2356 habitantes censaos en 2016.
| 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Purullena | 1840 | 2255 | 3117 | 3144 | 3099 | 2265 | 2272 | 2423 | 2473 | 2262 | 2260 | 2403 | 2453 | 2429 | 2399 | 2356 |
La demografía tuvo'l so máximu históricu nos años 40 y 50 del sieglu XX, hasta producise'l llamáu éxodu rural. Esti aumentu debióse, en gran midida, a les meyores alimentarias gracies a les esplotaciones agrícoles y a les polítiques sanitaries d'una Andalucía Oriental mayoritariamente rural.
De magar, la población llabradora derivó nuna gran emigración nos años 60, tanto al estranxeru como a zones más dinámiques d'España. Tres esto, a población del conceyu caltúvose relativamente estable, con una edá media de 40,5 años, lo que preve enclín al avieyamientu progresivu de la población.
El saldu migratoriu en 2009 foi solamente de dos persones, determinando bien poca movilidá de la población.
Economía
editar
Les esplotaciones agrícoles y la cerámica ye la principal fonte d'ingresos.[2] Anguaño, el turismu procedente de Guadix y Granada, y el comerciu d'alfarería -el cual perdió muncha actividá al inaugurase l'autovía A-92- sostienen la economía del conceyu.
La tasa de paru asítiase en redol al 16% en muyeres y el 20% n'homes en 2009, d'acordies cola media provincial. Nos últimos años empiecen a trate iniciatives de viticultura calidable xunto a otres llocalidaes cercanes como Cortes y Graena, Darro o Benalúa. Ésta podría ser una forma de revitalizar la economía de la rexón, al ser una zona climática bien similar a otres de gran solera como La Rioxa o la Ribera del Duero, con xelaes pel hibiernu y branos non descomanadamente grebos.
Política y alministración
editarOrganización municipal
editarLa so alministración política realízase al traviés d'un conceyu, de xestión democrática, que los sos componentes escoyer cada cuatro años por sufraxu universal. El censu eleutoral ta compuestu por tolos residentes empadronaos en Purullena y mayores de 18 años de nacionalidá española. Según lo dispuesto na Llei del Réxime Eleutoral Xeneral[3] qu'establez el númberu de conceyales elegibles en función de la población del conceyu, la corporación municipal tendrá de tar formada por 11 conceyales.
Nes eleiciones municipales celebraes en 2015, la constitución del conceyu foi de 5 conceyales pertenecientes al Partíu Socialista d'Andalucía (PSOE-A), 5 pertenecientes al Partíu Andalucista (PA) y 1 perteneciente al Partíu Popular Andaluz (PP-A).
Patrimoniu
editar
- Ilesia parroquial de San Martín. Construyida a mediaos del sieglu XVI caltién l'artesonado mudéxar. Nel archivu parroquial caltiénense datos dende l'añu 1858. Apocayá fueron recuperaos unos frescos d'importante valor.
- Xacimientos arqueolóxicos. El principal xacimientu sería'l de la Cuesta del Negru que, xunto a otros, dexa asegurar qu'esta zona tuvo yá habitada dende dómina prehistórica, siquier dende'l periodu entendíu ente los años 3000 y 1800 e.C. Topáronse los restos d'una construcción fortificada y una necrópolis que caltenía una dote funeraria, espuestu nel Muséu Arqueolóxicu de Granada. Tamién tán los restos d'un asentamientu que data de la Edá del Bronce tardío, tou ello protexíu como Bien d'Interés Cultural dende'l 26 de xineru de 1981.[4]
- Torre de Cúllar. Tamién llamada Torrecilla de Cúllar, tratar d'una torre vigía d'orixe romanu allugada nel Valle del Ríu Alhama-Fardes, dende la que pueden esfrutase d'unes vistes maraviyoses del valle. Bien d'Interés Cultural dende'l 29 de xunu de 1985.[5]
- Castillo de Luchena. Castiellu medieval d'orixe militar. Bien d'Interés Cultural dende'l 11 d'avientu de 1985.[6]
- Torre de Culibre. Torre vigía d'orixe árabe. Bien d'Interés Cultural dende'l 11 d'avientu de 1985.[7]
- Cueva de los Algarbes del Tablar. Conxuntu de cueves abellugo acantiladas al norte del cursu del ríu Fardes. Bien d'Interés Cultural dende'l 11 d'avientu de 1985.[8]
- Cueva de Luchena. Bien d'Interés Cultural dende'l 11 d'avientu de 1985.[9]
- Campusantu de Purullena. Asitiáu al nordeste de la ciudá, nuna escampada qu'arrodien mogotes de tierra carauterísticos de la contorna.[10]
- Cueves de Almagruz. Conxuntu de cueves alcontráu dientro del Cortixu de Almagruz.[11] Puede tratase d'un conxuntu rupestre ocupáu na Alta Edá Media por comunidaes eremíticas.[12]
Deportes
editarTaekwondo
editarPurullena cunta con un club de taekwondo llamáu Reina Isabel, que gocia de prestíu a nivel comarcal,[13] y qu'amás consta de dellos títulos de campeonatos a nivel andaluz y diverses participaciones a nivel nacional.[14]
Fiestes
editarFeria y Fiestes de Purullena. Celebraes la tercer selmana d'agostu y entamaes pol conceyu. Realícense actividaes de diversa índole.[15]
Patrimonio
editar- Ilesia parroquial de San Martín. Construyida a mediaos del sieglu XVI caltién l'artesonado mudéxar. Nel archivu parroquial caltiénense datos dende l'añu 1858. Apocayá fueron recuperaos unos frescos d'importante valor.
- Xacimientos arqueolóxicos. El principal xacimientu sería'l de la Cuesta del Negru que, xunto a otros, dexa asegurar qu'esta zona tuvo yá habitada dende dómina prehistórica, siquier dende'l periodu entendíu ente los años 3000 y 1800 e.C. Topáronse los restos d'una construcción fortificada y una necrópolis que caltenía una dote funeraria, espuestu nel Muséu Arqueolóxicu de Granada. Tamién tán los restos d'un asentamientu que data de la Edá del Bronce tardío, tou ello protexíu como Bien d'Interés Cultural dende'l 26 de xineru de 1981.
- Torre de Cúllar. Tamién llamada Torrecilla de Cúllar, tratar d'una torre vigía d'orixe romanu allugada nel Valle del Ríu Alhama-Fardes, dende la que pueden esfrutase d'unes vistes maraviyoses del valle.
- Castillo de Luchena. Castiellu medieval d'orixe militar.
- Torre de Culibre. Torre vigía d'orixe árabe.
- Cueva de los Algarbes del Tablar. Conxuntu de cueves abellugo acantiladas al norte del cursu del ríu Fardes. Bien d'Interés Cultural dende'l 11 d'avientu de 1985.
- Cueva de Luchena.
- Campusantu de Purullena. Asitiáu al nordeste de la ciudá, nuna escampada qu'arrodien mogotes de tierra carauterísticos de la contorna.
- Cueves de Almagruz. Conxuntu de cueves alcontráu dientro del Cortixu de Almagruz. Puede tratase d'un conxuntu rupestre ocupáu na Alta Edá Media por comunidaes eremíticas.
Fiestes
editarFeria y Fiestes de Purullena. Celebraes la tercer selmana d'agostu y entamaes pol conceyu. Realícense actividaes de diversa índole[15][16].
Fiesta de San Martín. Fiestes patronales celebraes el 11 de payares y entamaes cada añu por un barriu distintu del pueblu al traviés de los sos mayordomos.
Fiesta de les Moces. Celebrada'l 8 d'avientu poles nueves o moces del pueblu consideraes como tal al cumplir los 16 años.
Fiestes n'Honor al Santísimu Cristu de los Milagros. Fiesta celebrada a finales de febreru pola Hermandá del mesmu. Nesos díes tamién son celebraos los carnaval.
El Chisco. Celebráu la viéspora del 17 de xineru cola encendida de les tradicionales hoguera o chiscos.
Fiesta de San Martín. Fiestes patronales celebraes el 11 de payares y entamaes cada añu por un barriu distintu del pueblu al traviés de los sos mayordomos.
Fiesta de les Moces. Celebrada'l 8 d'avientu poles nueves o moces del pueblu consideraes como tal al cumplir los 16 años.
Fiestes n'Honor al Santísimu Cristu de los Milagros. Fiesta celebrada a finales de febreru pola Hermandá del mesmu. Nesos díes tamién son celebraos los carnaval.
El Chisco. Celebráu la viéspora del 17 de xineru cola encendida de les tradicionales hoguera o chiscos.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Artículu qu'esplica la importancia de la industria melocotonera
- ↑ BOE (ed.): «Ley Orgánica 5/1985, Art. 169». Consultáu'l 28 de marzu de 2011.
- ↑ BIENES INMUEBLES D'ANDALUCÍA
- ↑ BIENES INMUEBLES D'ANDALUCÍA
- ↑ BIENES INMUEBLES D'ANDALUCÍA
- ↑ BIENES INMUEBLES D'ANDALUCÍA
- ↑ BIENES INMUEBLES D'ANDALUCÍA
- ↑ BIENES INMUEBLES D'ANDALUCÍA
- ↑ BIENES INMUEBLES D'ANDALUCÍA
- ↑ Web complexu/cortixu rural Almagruz
- ↑ «LAAC-Escuela d'Estudios Árabes (EEA), CSIC». Archiváu dende l'orixinal, el 2015-12-22.
- ↑ Artículos periodísticos qu'espliquen les actividaes deportives mentaes
- ↑ la reina-isabel-de-purullena-al-campeonato-de-espana-junior-de-taekwondo/ Artículu periodísticu qu'esplica la clasificación pal campeonatu nacional
- ↑ 15,0 15,1 https://www.ideal.es/granada/v/20100821/provincia/feria-purullena-pegada-magre-2010082
- ↑ 16,0 16,1 https://www.ideal.es/granada/pg060816/prensa/noticias/Provincia/200608/16/GRA-P-075.html
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Purullena.
Purullena n'OpenStreetMap.- Patrimoniu cultural de Purullena na Guía Dixital del Patrimoniu Cultural d'Andalucía. Institutu Andaluz del Patrimoniu Históricu
