La quiropráutica ye un tipu de medicina alternativa[3] que se centra nel diagnósticu y tratamientu de los trestornos mecánicos del sistema musculoesquelético, especialmente la columna vertebral, so la creencia de qu'estos trestornos afecten la salú xeneral al traviés del sistema nerviosu[4][5] y que la so correición ameyora o restaura la salú.[5] La filosofía na que se basa y ciertes práutiques y creencies emplegaes polos quiroprácticos son pseudocientíficas[6][7][8][9] y anticientíficas.[9][10]

Quiropráutica
Medicina alternativa, pseudociencia, anticiencia, quackery, escepticismu, escepticismu científicu

Daniel David Palmer, l'inventor de la quiropráutica, dicía que «recibió la quiropráutica dende l'otru mundu».[1] Foi encarceláu en 1907 por prauticar medicina ensin llicencia.[2]
Riesgos Diseición arterial vertebral (accidente cerebrovascular), quebres por compresión vertebral, síndrome de cauda equina, muerte
Campos rellacionaos Osteopatía, vitalismo
Añu de propuesta 1895 en Davenport (Iowa), Estaos Xuníos
Proponente orixinal David Daniel Palmer
Sucesor Bartlett Joshua Palmer
MeshID D002684
[editar datos en Wikidata]

La principal téunica quiropráutica consiste en terapia manual, especialmente la manipulación de la columna vertebral, otres articulaciones y texíos blandos.[11] Les bases tradicionales de la quiropráutica afirmen que la mayor parte de les enfermedaes humanes son causaes por malformaciones de la columna vertebral ("subluxación vertebral"), que primen los nervios circundantes y "bloquien el fluxu d'una enerxía natural al traviés del cuerpu",[12] interfiriendo cola función del organismu y el so "intelixencia innata".[12] Nengún d'estos conceutos nin teoríes fundamentales de la quiropráutica ta sofitáu por pruebes científiques.[5][12] Dellos quiroprácticos tamién ufierten terapies convencionales, tales como exercicios y orientación pa un estilu de vida saludable,[11] lo que fai que al paciente resúlte-y difícil estremar lo que tien una base científica de lo que nun la tien.[13]

La terapia manual pue ser efeutiva pa solliviar el dolor lumbar crónicu,[12] magar nun se pudo confirmar nin refutar que sía más eficaz que los tratamientos de la Medicina convencional.[14] Nun hai evidencies abondes que sofiten la efeutividá de la terapia manual n'otres enfermedaes qu'afecten a los güesos, les articulaciones o los texíos blandos, polo que nun esiste base pa encamentar la quiropráutica como tratamientu nestos casos, y nun hai nenguna evidencia de la so efeutividá pa tratar nengún otru trestornu de salú.[12]

Nun ta establecida la seguridá de la quiropráutica.[15] La manipulación produz con frecuencia efeuto adversos transitorios moderaos o leves (aproximao nel 50% de los casos).[5] La incidencia de los entueyos graves, ente les que s'inclúin hemorraxa subaracnoidea, paraplejia y muerte, ye probablemente rara,[12][16] magar nun se conocen los datos reales por cuenta de que la gran mayoría de los casos nun se comuniquen nin documentan na lliteratura médica.[5][17][18] Otros posibles riesgos pa la salú de resultes de la consulta con un quiropráctico inclúin diagnósticos erróneos y/o retrasos n'algamar un diagnósticu correutu, y el refugu a la vacunación per parte de munchos quiroprácticos.[5] La quiropráutica ye una de les formes más estendíes de terapia manual. Prauticar en tol mundu y ta regulada pola llei en más de 40 países.[19].


Historia editar

Foi desenvuelta n'Iowa, (Estaos Xuníos) nel añu 1895. David Daniel Palmer realizó'l primer axuste vertebral específicu a un conserxe local que perdiera l'audición dempués d'un accidente. Analizó la so columna, y en viendo qu'una vértebra taba movida correxir, y la so audición ameyoró.[20] El so fíu Bartlett Joshua Palmer ayudó a espandila a principios del sieglu XX.[21] . El so padre fundó'l Palmer College of Chiropractic en 1897, que foi la primera de les 50 escueles qu'esisten güei nel mundu, la mayoría n'Estaos Xuníos, y tamién en Reinu Xuníu, Australia, Francia, Dinamarca, Brasil, Méxicu, etc.[ensin referencies]

Les observaciones de Palmer llevar a concluyir qu'esiste una supuesta "intelixencia innata" que controla una supuesta "enerxía" o "fuercia vital" que, según les teoríes de los mestrones magnéticos de la dómina, dexa que'l cuerpu curar a sigo mesmu. Según Palmer, felicidá "intelixencia innata" regula toles funciones del organismu pero, en presencia d'una "subluxación del migollu espinal", el fluxu de la "enerxía" blóquiase, causando tou tipu de trestornos de salú. Palmer taba convencíu de que'l 95% de toles enfermedaes son causaes por vértebres movíes y el restu, por luxaciones d'otres articulaciones. Palmer desenvolvió les téuniques de manipulación coles mires de desbloquiar el fluxu d'esta "enerxía" y dexar la autocuración del organismu. Nenguna d'estes teoríes puede cuantificarse por aciu nengún métodu científicu.[5]

La "intelixencia innata" llegó a convertise nun conceutu teolóxicu, la representación de la "Intelixencia Universal" (Dios) dientro de cada persona.[5]

Anguaño, la Quiropráutica evolucionó dende les idees orixinales de Palmer, calteniendo les sos bases teóriques. Coles mesmes, un gran númberu de quiroprácticos quieren dixebrase del tradicional conceutu vitalístico de la intelixencia innata.[22][23]

Nel añu 2005, la Organización Mundial de la Salú definió la quiropráutica como "un oficiu sanitariu que s'ocupa del diagnósticu, el tratamientu y la prevención de los trestornos del sistema neuromusculoesquelético y de los efeutos de dichos trestornos sobre la salú polo xeneral", que la so filosofía ta basada en conceutos y principios que difieren de los d'otros oficios sanitarios, principalmente "holismo, vitalismo, naturalismu, conservacionismo, racionalismu críticu, humanismu y ética".[19] Esta definición ta incluyida nun ampliu documentu que contién directrices que los sos oxetivos principales son los de "facilitar la práutica autorizada y inocua de la quiropráutica" y "establecer los requisitos básicos pa la enseñanza de la quiropráutica" col fin de "protexer al públicu y a los pacientes", revisando les "contraindicaciones p'amenorgar al mínimu'l riesgu d'accidente" y apurriendo "asesoramientu en materia de xestión de los entueyos qu'asoceden mientres el tratamientu".[19]

Eficacia editar

Los quiroprácticos céntrense principalmente nel tratamientu de los dolores de llombu y pescuezu, pero munchos pretenden poder tratar otros trestornos de salú, tales como'l asma, los trestornos dixestivos, la migraña, los cólicos del ñácaru y los dolores menstruales, ente otros munchos.[24] Sicasí, nun se demostró la efeutividá de la quiropráutica pal tratamientu de nengún trestornu de salú,[24][12] cola posible esceición del aliviu del dolor lumbar crónicu,[12] magar nesti casu nun se pudo confirmar nin refutar que sía más eficaz que los tratamientos de la Medicina convencional.[14]

Una evaluación crítica atopó que colectivamente, la manipulación espinal ye inefectiva pa cualquier enfermedá.[25] Una revisión Cochrane atopó bien poco a moderada evidencia de que la terapia de manipulación espinal fora más efeutiva que les intervenciones inertes, simulaes o como una terapia axunta a llumbagu agudu.[26] La manipulación espinal pue que sía costu-efeutiva pal llumbagu crónicu o subagudo pero los resultaos pal llumbagu agudu fueron insuficientes.[27]

La costu-efeutividá del usu calteníu de la quiropráutica ye desconocida.[28]

Seguridá editar

Nun ta establecida la seguridá de la quiropráutica.[15] La tasa real d'eventos adversos ye desconocida[16] yá que se subnotifican.[17] La manipulación provoca frecuentemente efeutos adversos leves a moderaos, con una incidencia d'entueyos serios o fatales probablemente rara.[12][16]

A pesar de los esfuercios realizaos por que los estudios utilicen una metodoloxía fayadiza y los encamientos dictaos nes guíes CONSORT 2010, y que se produció un aumentu na notificación d'entueyos derivaos de la manipulación espinal, una revisión sistemática de setiembre de 2016 conclúi que'l nivel de notificación de los efeutos adversos ye "non aparente ya inaceptable".[18]

Esiste discutiniu respeuto al nivel de riesgu d'ictus na manipulación cervical.[29] Haise suguerido que la rellación ye causal, lo que foi apostáu por munchos quiroprácticos que creen que nun se demostró.[30]

Les téuniques de manipulación, movilización articular y masaxe son practicaes tamién por fisioterapeutes, osteópatas y dellos médicos.[31] Los efeutos adversos graves, como la muerte tres la manipulación del pescuezu, asoceden con mayor frecuencia cuando la manipulación ye realizada por un quiropráctico, en comparanza con fisioterapeutes, osteópatas, médicos o otros profesionales de la salú.[30]

Regulación editar

La quiropráutica ta reconocida como oficiu sanitariu en países como Italia, Portugal, Francia, Bélxica, Suiza, Reinu Xuníu, Finlandia, Dinamarca, Noruega, Suecia, Islandia, Estaos Xuníos, Canadá, Méxicu, Australia, Sudáfrica y Nueva Zelanda, ente munchos otros.[32] Sicasí, en dellos países como Grecia y España, les sos llexislaciones actuales entá nun la reconocen como tal.

Los títulos de Quiropráutica expedíos por instituciones privaes o estranxeres nun presenten homologación nin validez llegal n'España na actualidá, onde la Llei 44/2003, de 21 de payares, d'ordenación de los oficios sanitarios nel so artículu 2.2 nun la asitia ente los oficios sanitarios qu'inclúin llicenciatures y graos establecíes: Medicina, Odontoloxía, Enfermería, Veterinaria, Fisioterapia, Terapia Ocupacional, Podoloxía, Nutrición humana y Dietética, Farmacia, Llogopedia y Óptica-Optometría.[33]

La formación de los quiroprácticos nos países onde estos estudios tán reconocíos oficialmente ye equivalente a la d'una llicenciatura n'España. Los estudios de Quiropráutica (como asocede con otros tipos d'estudios cimeros) tienen una duración variable según el país onde se realicen. La OMS establez que la formación quiropráutica completa (categoría I) tien de tener un mínimu de 4200 hores lectives y 1000 hores de formación clínica supervisada.[19] Rematada la carrera llógrase'l títulu de Doctor en Quiropráutica (Doctor of Chiropractic) o bien el de Llicenciáu en Quiropráutica (si cursen los estudios en dalguna universidá europea o internacional). La educación ye específica namái pa quiroprácticos dende'l primer cursu.

Por cuenta de la llexislación española actual, estos títulos nun presenten validez oficial, nun apaecen nos llistaos del Ministeriu d'Educación y nun habiliten como profesionales sanitarios n'España.[34][35] La orde del Ministeriu de Ciencia ya Innovación CIN/2135/2008, de 3 de xunetu, pola que s'establecen los requisitos pa la verificación de los títulos universitarios oficiales qu'habiliten pal exerciciu del oficiu de Fisioterapeuta establez la quiropráutica, al igual que la osteopatía, como competencies del Graduáu en Fisioterapia,[36] polo que s'integren les práutiques de la quiropráutica dientro d'esti títulu de grau. Organismos como l'Asociación Española de Quiropráutica (AEQ) busquen dende va años la regularización de la quiropráutica n'España, pero entá nun se llogró nengún cambéu normativu.[ensin referencies]

N'avientu de 2012, el European Council on Chiropractic Education (ECCE), miembru de l'Asociación Europea pa la Garantía calidable de la Educación Cimera (ENQA), concedió al Real Centru Universitariu María Cristina d'El Escorial la acreditación de los estudios en Quiropráutica, siendo'l primer Centru acreditáu por esta asociación n'España. Esta acreditación ye privada y esterna al sistema d'educación cimera español.[37] Anguaño, el centru ufierta'l Títulu Cimeru en Quiropráutica[38], que llógrase en cursando estudios de cuatro años de duración y un máster en Quiropráutica d'un cursu de duración, y dexa l'exerciciu profesional nos países onde la quiropráutica atópase regulada.

Discutiniu y crítiques editar

La base de la quiropráutica ta en desalcuerdu cola Medicina y sostúvose por idees pseudocientíficas como la "subluxación vertebral" o la "intelixencia innata".[39][24] A lo llargo de la so historia la quiropráutica foi oxetu de discutiniu y crítica tanto esterna como interna.[40][41][22][42] D'alcuerdu a Daniel D. Palmer, el fundador de la quiropráutica, la "subluxación vertebral" ye la única causa d'enfermedá y la manipulación ye la cura pa toles enfermedaes de la especie humana.[24][43] Una encuesta amplia a los prauticantes[44] topó que "la mayoría de los quiroprácticos (yá sían "straights" o "mixers") entá tienen opiniones d'innata y de la causa y cura de les enfermedaes (non solu llumbagu) coherentes con aquelles de Palmers".[45] Una evaluación crítica indica que "La quiropráutica tien el so orixe en conceutos místicos. Esto llevó a un conflictu internu dientro del oficiu quiropráutica, que sigue hasta güei".[24] Los quiroprácticos, incluyíu D. D. Palmer, fueron encarcelaos por exercer la medicina ensin llicencia.[24] Mientres la mayor parte de la so esistencia, la quiropráutica lluchó contra la medicina científica por aciu l'usu d'idees pseudo y anticientíficas.[46]

A pesar de la evidencia aplastante de que la vacunación ye una intervención efeutiva na salú pública, ente los quiroprácticos esisten desalcuerdos significativos nesta tema,[47] lo que llevó a un impautu negativu tantu nes tases de vacunación como na aceptación de la quiropráutica.[48]

La quiropráutica permanez nel discutiniu, anque nun menor grau que nel pasáu.[40]

Ver tamién editar

Referencies editar

  1. D.D. Palmer's Religion of Chiropractic - Letter from D.D. Palmer to P.W. Johnson, D.C., May 4, 1911. In the letter, he often refers to himself with royal third person terminology and also as "Old Dad".
  2. «Discoverer of Chiropractic Released from Jail Saturday» (inglés). The Chiropractic Resource Organization. Consultáu'l 22 de payares de 2016.
  3. Chapman-Smith DA, Cleveland CS III (2005). McGraw-Hill: Principles and Practice of Chiropractic. ISBN 0-07-137534-1.
  4. Nelson CF, Lawrence DJ, Triano JJ, Bronfort G, Perle SM, Metz RD, Hegetschweiler K, LaBrot T (2005). «Chiropractic as spine care: a model for the profession». Chiropr Osteopat 13 (1):  páxs. 9. doi:10.1186/1746-1340-13-9. PMID 16000175. PMC 1185558. http://chiroandosteo.com/content/13/1/9. 
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Ernst, Y. (mayu de 2008). «Chiropractic: a critical evaluation». J Pain Symptom Manage 35 (5):  páxs. 544-62. doi:10.1016/j.jpainsymman.2007.07.004. PMID 18280103. https://www.researchgate.net/publication/5572244_Chiropractic_A_Critical_Evaluation. 
  6. Ernst, Y. (mayu de 2008). «Chiropractic: a critical evaluation». J Pain Symptom Manage 35 (5):  páxs. 544-62. doi:10.1016/j.jpainsymman.2007.07.004. PMID 18280103. https://www.researchgate.net/publication/5572244_Chiropractic_A_Critical_Evaluation. «The terms "research" and "science" appear frequently in the chiropractic literature with a variety of meanings "unfamiliar to most scientists". Many early chiropractors felt the need to obtain an "aura of scientific respectability" as marketing ploys for promoting their practice to the public. (Los términos "investigación" y "ciencia" apaecen con frecuencia na lliteratura quiropráutica con una variedá de significaos "desconocíu pa la mayoría de los científicos". Munchos de los primeres quiroprácticos sintieron la necesidá de llograr un "aura de respetabilidad científica" como táctiques de marketing pa promocionar la so práutica al públicu.)». 
  7. Reggars JW (mayu de 2011). «Chiropractic at the crossroads or are we just going around in circles?». Chiropr Man Therap 19:  páxs. 11. doi:10.1186/2045-709X-19-11. PMID 21599991. PMC 3119029. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3119029/. 
  8. López, J. C., Pérez, L. M., Sobrino, S. (xunetu-agostu de 2009). «El raigañu del protocolu d'investigación. Parte I d'III: de la cacería de les hipótesis». Dermatoloxía Rev Mex 53 (4):  páxs. 201-5. http://www.medigraphic.com/pdfs/derrevmex/rmd-2009/rmd094h.pdf. «La pseudociencia ye bien común en tolos círculos sociales: tratar de creencies que paecen ser científiques, pero escarecen d'evidencia que demuestre la so realidá. Ente la pseudociencia atópense la homeopatía, el naturismu, los quiroprácticos y munchos otros.». 
  9. 9,0 9,1 (2002) Spin Doctors: The Chiropractic Industry Under Examination. Dundurn, páx. 18. ISBN 9781550024067.
  10. Nelson CF, Lawrence DJ, Triano JJ, Bronfort G, Perle SM, Metz RD, Hegetschweiler K, LaBrot T (xunetu de 2005). «Chiropractic as spine care: a model for the profession.». Chiropr Osteopat 6 (13):  páxs. 9. PMID 16000175. 
  11. 11,0 11,1 Mootz RD, Shekelle PG (1997). Agency for Health Care Policy and Research: Chiropractic in the United States: Training, Practice, and Research. AHCPR Pub Non. 98-N002.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 12,7 12,8 NHS Choices (Serviciu Nacional de Salú del Reinu Xuníu). «Chiropractic». Consultáu'l 14 de setiembre de 2016.
  13. (2002) Spin Doctors: The Chiropractic Industry Under Examination. The Dundurn Group. Toronto - Oxford. ISBN 1-55002-406-X.
  14. 14,0 14,1 NHS Choices (Serviciu Nacional de Salú del Reinu Xuníu). «Chiropractic - Evidence». Consultáu'l 14 de setiembre de 2016.
  15. 15,0 15,1 Gouveia, L. O., Castanho, P., Ferreira, J. J. (2009). «Safety of chiropractic interventions: a systematic review». Spine 34 (11):  páxs. Y405–13. doi:10.1097/BRS.0b013y3181a16d63. PMID 19444054. http://www.chiropratiquelasource.com/recherches/safety.pdf. «Safety in chiropractic manipulation is far from being achieved. Further investigations are urgent to assess definite conclusions regarding this issue... There is insufficient data to produce a robust conclusion on safety of chiropractic interventions. La seguridá na manipulación quiropráutica ta lloñe de ser algamada. Son urxentes investigaciones adicionales pa evaluar les conclusiones definitives sobre esta tema... Nun hai datos abondos p'apurrir una conclusión sólida sobre la seguridá de les intervenciones quiropráutiques.». 
  16. 16,0 16,1 16,2 Ernst Y (2007). «Adverse effects of spinal manipulation: a systematic review». J R Soc Med 100 (7):  páxs. 330–8. doi:10.1258/jrsm.100.7.330. PMID 17606755. PMC 1905885. http://www.jrsm.org/cgi/content/full/100/7/330. Resume divulgativu – Med News Today (2007-07-02). 
  17. 17,0 17,1 Ernst Y, Posadzki P (2012). «Reporting of adverse effects in randomised clinical trials of chiropractic manipulations: a systematic review». N Z Med J 125 (1353):  páxs. 87–140. PMID 22522273. 
  18. 18,0 18,1 Gorrell, L. M., Engel, R. M., Brown, B., Lystad, R. P. (setiembre de 2016). «The reporting of adverse events following spinal manipulation in randomized clinical trials-a systematic review». Spine J 16 (9):  páxs. 1143-51. doi:10.1016/j.spinee.2016.05.018. PMID 27241208. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27241208. 
  19. 19,0 19,1 19,2 19,3 Organización Mundial de la Salú. «Directrices sobre formación básica y inocuidad en quiropráutica». Consultáu'l 14 de setiembre de 2016.
  20. American Chiropractic Association. «History of Chiropractic - American Chiropractic Association».
  21. Martin SC (October 1993). «Chiropractic and the social context of medical technology, 1895-1925». Technol Cult 34 (4):  páxs. 808–34. doi:10.2307/3106416. PMID 11623404. 
  22. 22,0 22,1 Kaptchuk, T. J., Eisenberg, D. M. (Nov 1998). «Chiropractic: origins, controversies, and contributions». Archives of Internal Medicine 158 (20):  páxs. 2215-24. doi:10.1001/archinte.158.20.2215. ISSN 0003-9926. PMID 9818801. http://archinte.ama-assn.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=9818801. 
  23. «El desenvolvimientu de la Ciencia de la Filosofía Quiropráutica.» Today's Chiropractic, 1998, [1]
  24. 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 Ernst, Y. (May 2008). «Chiropractic: a critical evaluation». Journal of pain and symptom management 35 (5):  páxs. 544-62. doi:10.1016/j.jpainsymman.2007.07.004. ISSN 0885-3924. PMID 18280103. 
  25. Posadzki, P., Ernst, Y. (2011). «Spinal manipulation: an update of a systematic review of systematic reviews». N Z Med J 124 (1340):  páxs. 55-71. PMID 21952385. 
  26. Rubinstein, S. M., Terwee, C. B., Assendelft, W. J., De Boer, M. R., Van Tulder, M. W. (February 2013). «Spinal manipulative therapy for acute low back pain: an update of the cochrane review». Spine 38 (3):  páxs. Y158-77. doi:10.1097/BRS.0b013y31827dd89d. PMID 23169072. 
  27. Lin CW, Haas M, Maher CG, Machado LA, van Tulder MW (2011). «Cost-effectiveness of guideline-endorsed treatments for low back pain: a systematic review». European Spine Journal 20 (7):  páxs. 1024–1038. doi:10.1007/s00586-010-1676-3. PMID 21229367. 
  28. Leboeuf-Yde C, Hestbaek L (2008). «Maintenance care in chiropractic--what do we know?». Chiropr Osteopat 16:  páxs. 3. doi:10.1186/1746-1340-16-3. PMID 18466623. 
  29. Haynes MJ, Vincent K, Fischhoff C, Bremner AP, Lanlo O, Hankey GJ (2012). «Assessing the risk of stroke from neck manipulation: a systematic review». International Journal of Clinical Practice 66 (10):  páxs. 940–947. doi:10.1111/j.1742-1241.2012.03004.x. PMID 22994328. PMC 3506737. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1742-1241.2012.03004.x/full. 
  30. 30,0 30,1 Ernst Y (2010). «Deaths after chiropractic: a review of published cases». Int J Clinical Practice 64 (8):  páxs. 1162–1165. doi:10.1111/j.1742-1241.2010.02352.x. PMID 20642715. «This review is focussed on deaths after chiropractic, yet neck manipulations are, of course, used by other healthcare professionals as well. The reason for this focus is simple: chiropractors are more frequently associated with serious manipulationrelated adverse effects than osteopaths, physiotherapists, doctors or other professionals. "Esta revisión centrar nes muertes dempués de la quiropráutica, anque les manipulaciones del pescuezu son utilizaes tamién, poques gracies, por otros profesionales de la salú. La razón d'esti enfoque ye simple: los quiroprácticos acomúñense más frecuentemente con efeutos adversos graves rellacionaos cola manipulación que los osteópatas, los fisioterapeutes, los médicos o otros profesionales."». 
  31. Norris P (2001). «How 'we' are different from 'them': occupational boundary maintenance in the treatment of musculo-skeletal problems». Sociol Health Illn 23 (1):  páxs. 24–43. doi:10.1111/1467-9566.00239. 
  32. World Federation of Chiropractic: Estatus Llegal de la Quiropráutica según el País.
  33. «Llei 44/2003, de 21 de payares, d'ordenación de los oficios sanitarios.».
  34. «El Barcelona College of Chiropractic y el so títulu "universitariu" de quiropráctico».
  35. «Ufierta oficial del RCU María Cristina».
  36. «ORDE CIN/2135/2008, de 3 de xunetu, pola que s'establecen los requisitos pa la verificación de los títulos universitarios oficiales qu'habiliten pal exerciciu del oficiu de Fisioterapeuta.».
  37. «El Conseyu Européu d'Educación Quiropráutica concede la so acreditación al RCU Escorial-María Cristina».
  38. «Tituláu Superior en Quiropráutica |». Consultáu'l 4 d'abril de 2016.
  39. Joseph C. Keating, Jr., Cleveland CS III, Menke M. «Chiropractic history: a primer» (PDF). Association for the History of Chiropractic. Archiváu dende l'orixinal, el 30 de payares de 201519 de xunu de 2013. Consultáu'l 16 de xunu de 2008. «A significant and continuing barrier to scientific progress within chiropractic are the anti-scientific and pseudo-scientific idees (Keating 1997b) which have sustained the profession throughout a century of intense struggle with political medicine. Chiropractors' tendency to assert the meaningfulness of various theories and methods as a counterpoint to allopathic charges of quackery has created a defensiveness which can make critical examination of chiropractic concepts difficult (Keating and Mootz 1989). One example of this conundrum is the continuing controversy about the presumptive target of DCs' adjustive interventions: subluxation (Gatterman 1995; Leach 1994).»
  40. 40,0 40,1 DeVocht, J. W. (2006). «History and overview of theories and methods of chiropractic: a counterpoint». Clin Orthop Relat Res 444:  páxs. 243-9. doi:10.1097/01.blo.0000203460.89887.8d. PMID 16523145. 
  41. Homola S (2006). «Chiropractic: history and overview of theories and methods». Clin Orthop Relat Res 444:  páxs. 236–42. doi:10.1097/01.blo.0000200258.95865.87. PMID 16446588. 
  42. «Back Off, Chiropractors!». Time. 27 de febreru de 2002. http://content.time.com/time/health/article/0,8599,213482,00.html. Consultáu'l 7 de xunu de 2009. 
  43. Palmer DD (1910). Portland Printing House Co: The Chiropractor's Adjuster: Text-book of the Science, Art and Philosophy of Chiropractic for Students and Practitioners.
  44. McDonald WP, Durkin KF, Pfefer M (2003). Institute for Social Research, Ohio Northern University: How Chiropractors Think and Practice: The Survey of North American Chiropractors. ISBN 0-9728055-5-9.Plantía:Page needed Summarized in: McDonald WP, Durkin KF, Pfefer M (2004). «How chiropractors think and practice: the survey of North American chiropractors». Semin Integr Med 2 (3):  páxs. 92–8. doi:10.1016/j.sigm.2004.07.002. Resume divulgativu – Dyn Chiropr (2003-06-02). 
  45. Chiropractic: Is it Nature, Medicine or Religion?. The Huffington Post. 7 de xunetu de 2014. http://www.huffingtonpost.com/candy-gunther-brown-phd/chiropractic-is-it-nature_b_5559654.html. 
  46. Joseph C. Keating, Jr., Cleveland, C. S. III, Menke, M.. «Chiropractic history: a primer» (PDF). Association for the History of Chiropractic. Archiváu dende l'orixinal, el 30 d'avientu de 2016. Consultáu'l 16 de xunu de 2008.
  47. Busse JW, Morgan L, Campbell JB (2005). «Chiropractic antivaccination arguments». J Manipulative Physiol Ther 28 (5):  páxs. 367–73. doi:10.1016/j.jmpt.2005.04.011. PMID 15965414. http://jmptonline.org/article/S0161-4754(05)00111-9/fulltext. 
  48. Campbell JB, Busse JW, Injeyan HS (2000). «Chiropractors and vaccination: a historical perspective». Pediatrics 105 (4):  páxs. y43. doi:10.1542/peds.105.4.y43. PMID 10742364. http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/105/4/y43. 

Enllaces esternos editar