Ratisbona

Centru históricu de Ratisbona y Stadtamhof
Patrimoniu de la Humanidá — UNESCO
	Vista de Ratisbona
Llugar	Alemaña
Criterios	Cultural: ii, iii, iv
Referencia	1155
Inscripción	2006 (XXX Sesión)
Área	Europa y América del Norte
Coordenaes	Non

Ratisbona
Alministración
País	Alemaña
Estáu federáu	Estáu Llibre de Baviera
Bezirk (es)	Altu Palatináu
Tipu d'entidá	gran ciudá
Cabezaleru/a del gobiernu	Gertrud Maltz-Schwarzfischer
Nome oficial	Regensburg (de)
Nome llocal	Regensburg (de)
Códigu postal	93047, 93049, 93051, 93053, 93055 y 93057
Xeografía
Coordenaes	49°01′N 12°05′E / 49.02°N 12.08°E
	Ratisbona Ratisbona (Alemaña)
Superficie	80.85 km²
Altitú	346 m
Llenda con	Ratisbona (es) y Q854173
Demografía
Población	159 465 hab. (31 avientu 2023); - 74 225 homes ; - 78 385 muyeres (31 ochobre 2019)
Porcentaxe	14.52% de Altu Palatináu
Densidá	1972,36 hab/km²
Viviendes	60 905 (25 mayu 1987)
Más información
Prefixu telefónicu	0941
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar); UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Aberdeen, Bresanona (es) , Clermont-Ferrand, Pilsen, Odesa, Qingdao, Várkerület (es) y Tempe
	regensburg.de

Ratisbona^[2] (n'alemán: Regensburg) ye una ciudá asitiada nel centru-este del estáu federáu de Baviera, Alemaña, na confluencia de los ríos Danubiu y Regen, que'l so cascu históricu ye Patrimoniu de la Humanidá de la Unesco dende'l 13 de xunetu de 2006.^[3]

En 2011 la ciudá tenía 152.089 habitantes, y polo tanto atópase dempués de Múnich, Núremberg y Augsburgu nel cuartu llugar ente les principales ciudaes de Baviera. La ciudá ye sede del obispáu de la diócesis de Ratisbona, tien trés universidaes y ye unu de los 23 centros rexonales bávaros.

Ratisbona cunta con un fuerte predominiu de la industria sobremanera n'inxeniería de automoción, mecánica, inxeniería llétrica, microelectrónica. El desemplegu ye inferior a la media nacional (6,8%) y de Baviera (3,4%), con solo'l 2,6% (datos a xunetu de 2012).^[4]

Xeografía

La ciudá atopar nel puntu más al norte del ríu Danubiu y na desaguada de los ríos Naab y Regen. Na ciudá hai dos islles sobre'l Danubiu. El barriu Stadtamhof pertenecía d'antiguo a la marxe esquierda del Danubiu, pero tres la construcción del Europakanal, convirtióse n'otra isla.

Na ciudá xúntense cuatro árees naturales bien distintes:

el Xura de Franconia
el Monte bávaru (Bayrischer Wald)
la llanura del Danubiu o Gäuboden
el terrén terciariu de la Baxa Baviera.

Clima

La ciudá ta asitiada na zona climática templada, con influencia continental. El branu ye secu y estable, con fuertes nubes ocasionales, estremándose asina del clima tan lluviosu de la zona prealpina. Otra manera, la borrina (borrina alto) ye abondo frecuente na seronda ya iviernu, dando la sensación de tar borrinosu y siendo escasa la cayida de nieve. La media de temperatura añal ye de 8 °C y la precipitación media de 646 mm, siendo de les ciudaes menos lluvioses de Baviera. Los meses más templaos son de xunu a agostu con medies de 16,2 °C a 18 °C y los meses más fríos son d'avientu a febreru con -0,9 °C a -2,7 °C de media. La dómina en que más llueve ye pel branu, y cuandoquier en marzu y payares.

Parámetros climáticos permediu de Ratisbona
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	1.2	3.4	9.1	13.9	19.4	21.9	24.1	24.2	19.3	12.7	5.6	2.4	0
Temperatura mínima media (°C)	−3.6	−3.1	0.5	3.2	7.8	10.9	12.8	12.6	9.3	4.9	0.6	-2.0	0
Precipitación total (mm)	40.8	34.1	39.2	38.6	57.0	80.8	81.4	64.7	52.1	48.8	48.5	50.0	636
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm)	9.0	7.9	8.5	8.0	9.6	11.3	11.3	9.5	8.3	7.7	9.9	10.4	111.4
Fonte: http://worldweather.wmo.int/016/c01354.htm DWD Media mensual del periodu 1971-2000

Historia

Dende la Edá de Piedra hubo asentamientos humanos na zona de Ratisbona. El nome celta Radasbona ye'l más antiguu dadu a un asentamientu cercanu a la ciudá actual.

Alredor del añu 90 d. C. los romanos construyeron un fuerte no qu'agora seríen los suburbios. Y en 179 punxeron la primer piedra de la ciudá,^[5] alzando'l fuerte Capa Regina ('fortificación del ríu Regen') pa la III Lexón Itálica mientres el mandatu del emperador Marco Aurelio.

En febreru de 1545 ó 1547 nació equí Don Xuan d'Austria, fíu natural del emperador Carlos V y Bárbara Blomberg.

Na Edá Media, Ratisbona convertir nel centru políticu del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu.

Foi capital del efímeru Principáu de Ratisbona, Estáu vasallu del Imperiu Napoleónicu ente 1803 y 1810. Mientres les Guerres Napoleóniques foi tomada delles vegaes por austriacos y franceses, y adquirió notoriedá histórica cuando'l 23 d'abril de 1809 resultó mancáu Napoleón Bonaparte na conquista d'esta ciudá.

La ciudá nun s'industrializó, lo que nun la salvó de convertise n'oxetivu de bombardeos de los Aliaos de la Segunda Guerra Mundial.^[6]

Demografía

Añu	Población	Homes		Muyeres
		absolutu	%	absolutu	%
1830	16.287	7.176	44,1	9.111	55,9
1864	25.981	12.049	46,4	13.932	53,6
1885	36.093	17.045	47,2	19.048	52,8
1900	45.429	22.143	48,7	23.286	51,3
1910	52.624	25.510	48,5	27.114	51,5
1925	76.948	36.728	47,7	40.220	52,3
1939	95.631	47.844	50	47.787	50
1946	115.450	56.128	48,6	59.322	51,4
1956	120.324	54.550	45,3	65.774	54,7
1960	124.414	56.663	45,5	67.751	54,5
1970	129.589	60.052	46,3	69.537	53,7
1980	132.088	62.325	47,2	69.763	52,8
1985	128.761	60.847	47,3	67.914	52,7
1990	132.838	63.677	47,9	69.161	52,1
1995	141.268	68.631	48,6	72.637	51,4
2000	142.718	68.922	48,3	73.796	51,7
2005	151.717	73.804	48,6	77.913	51,4
2006	143.399	69.119	48,2	74.280	51,8
2007	145.509	70.047	48,1	75.462	51,9
2008	147.270	70.852	48,1	76.418	51,9
2009	148.282	71.313	48,1	76.969	51,9
2010	149.762	72.171	48,2	77.591	51,8
2011	152.089	73.415	48,3	78.674	51,7

Anque la ciudá cunta oficialmente con solu 150.000 habitantes, la cifra real ye enforma mayor, pos habría qu'añader los pueblos de la redolada (Landkreis Regensburg) que suman 185.000 habitantes y l'alta población universitaria, cifrada nunos 20.000, más la población flotante y los numberosos turistes. Esto dota a la ciudá d'una alta actividá comercial, cuntando por casu con dellos centros comerciales. L'altu númberu d'estudiantes fai coles mesmes de Ratisbona una ciudá con una elevada vida nocherniega.

Catedral de San Pedro.

Monumentu Walhalla, recordatoriu de personaxes históricos xermánicos.

Vista del interior del Walhalla (dende la entrada).

Vista interior del Teatru Municipal.

Vista esterior del Teatru Municipal.

Cultura

El cascu vieyu de la ciudá ta casi intactu y conserva abondosa arquiteutura románica y gótica. Por ello Ratisbona foi almitida en 2006 na llista del Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco, tomando una área protexida de 182,8 ha y una zona de respetu de 775,6 hai. La decisión trai sofitos financieros per parte de la Xunión Europea.^[7]

Los dos grandes símbolos arquiteutónicos de la ciudá son la Catedral de San Pedro y la ponte de piedra que crucia'l Danubiu dende 1146.

A 10 km al este de la ciudá, sobre'l Danubiu atópase'l monumentu llamáu Walhalla (Sala de los cayíos) y diseñáu sobre la base del Partenón griegu.^[8] Escurríu por Lluis I de Baviera en 1807, ye un recordatoriu de la hestoria xermánica al traviés de 1800 años, que foi inauguráu'l 18 d'ochobre de 1842 y nel que s'amuesen bustos de personaxes de too tipu. Cuando s'inauguró había 160 personaxes (96 bustos y 64 plaques conmemorativas), ampliándose adulces hasta llegar a les 195 personalidaes de güei (130 bustos y 65 plaques). Solo 12 correspuenden a muyeres. Anque pertenez al estáu federáu de Baviera, cualesquier puede proponer una nueva personalidá de la familia llingüística xermánica (esto ye, non solu alemanes, sinón tamién austriacos, holandeses, británicos o escandinavos). Unu de los requisitos ye que lleve fináu siquier venti años y asumir los costos del nuevu bustu. La decisión final correspuende al Conseyu ministerial de Baviera.

El papa Benedicto XVI ye ciudadanu honorariu de la ciudá.

Ciudaes hermaniaes

Ratisbona ta hermanada con:

Aberdeen, Escocia, dende 1955
Bresanona (Bressanone/Brixen), Italia, dende 1969
Clermont-Ferrand Francia, dende 1969
Pilsen, República Checa, dende 1993
Tempe (Arizona), dende 1981
Odesa, (Ucraína), dende 1990
Budavár, nel distritu municipal de Budapest, dende 2005
Qingdao, provincia de Shandong (China), dende 2009^[9]

Personalidaes de Ratisbona

Sieglos IX al XVII

Ulrico Schmidl (1510–¿?), lansquenete y cronista de la espedición de Pedro de Mendoza al Ríu de la Plata y parte de la fundación de Buenos Aires.
Bárbara Blomberg (1527–1597), amante del Emperador Carlos V
Xuan d'Austria (1547–1578), comandante de l'Armada española
Gregor Aichinger (1564–1628), compositor
Georg Christoph Eimmart (1638–1705), matemáticu y grabador
Christoph Ludwig Agricola (1667–1719), pintor
Georg Andreas Agricola (1672–1738), médicu y botánicu

Sieglu XVIII

Karl Alexander von Thurn und Taxis (1770–1827), Príncipe de Thurn y Taxis
Johann Nepomuk Mälzel (1772–1838), inventor y mecánicu
Carl Weishaupt (1787–1853), oficial bávaru y Ministru de la guerra

Sieglu XIX

Maximilian Karl von Thurn und Taxis (1802–1871), Príncipe de Thurn y Taxis
Ludwig Carl Christian Koch (1825–1908), entomólogu y aracnólogo
Joseph Hanisch (1812–1892), Compositor, organista
Adolf Oberländer (1845–1923), pintor y dibuxante bávaru
Albert von Thurn und Taxis (1867–1952), Príncipe de Thurn y Taxis
Hugo Obermaier (1877–1946), historiador
Herman Sörgel (1885–1952), arquiteutu
Karl Zimmet (1895–1969), combatiente na resistencia contra los nazis
Hans Rheinfelder (1898–1971), romanista, filólogu y lliteratu

Sieglu XX

Alfons Goppel (1905–1991), políticu
Hubert Markl (* 1938), presidente de la Sociedá Max Planck
Walter Röhrl (* 1947), corredor automovilista
Jürgen Herrlein (* 1962), abogáu ya historiador
Andrea Maria Schenkel (* 1962), escritora
Annika Blendl (* 1981), actriz
Albert Prinz von Thurn und Taxis (* 1983), empresariu, corredor automovilista, multimillonariu
Simone Laudehr (* 1986), futbolista.