Rois

conceyu gallegu de la provincia de La Coruña

Rois ye un conceyu español na provincia d'A Coruña, comunidá autónoma de Galicia. Pertenez a la Contorna del Sar y ta asitiáu nel suroeste de la provincia d'A Coruña.

Rois
Alministración
País España
Autonomía Galicia
Provincia provincia d'A Coruña
Tipu d'entidá conceyu de Galicia[1]
Alcalde de Rois (es) Traducir Ramón Tojo Lens
Nome oficial Rois (gl)[2]
Códigu postal 15911
Xeografía
Coordenaes 42°45′44″N 8°42′26″W / 42.762308°N 8.707094°O / 42.762308; -8.707094
Rois alcuéntrase n'España
Rois
Rois
Rois (España)
Superficie 92.76 km²
Altitú 74 m
Llenda con Padrón, Dodro, Rianxo, Lousame, Brión y Teo
Demografía
Población 4397 hab. (2023)
- 2144 homes (2019)

- 2368 muyeres (2019)
Porcentaxe 0.39% de provincia d'A Coruña
Densidá 47,4 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
concelloderois.org
Cambiar los datos en Wikidata

Xeografía

editar

Situación

editar

Nel suroeste de la provincia d'A Coruña, asitiáu nes tierres entemedies que precieden, diendo dende Santiago de Compostela, a la Península del Barbanza, amuésase como un conceyu que, entá siendo interior, ta bien conectáu cola mariña, tantu pola so cercanía a la ría d'Arousa como a la ría de Murios y Noia.[3]

Rois ocupa una superficie de 92,76 km² y estrémase en 12 parroquies. La capital municipal ye Dícesvos, perteneciente a la parroquia de Rois (Rois) y que falta 20 km de Santiago de Compostela. Pertenez a la Contorna del Sar xunto colos conceyos de Padrón y Dodro.[3]

Llendes

editar
  Llendes del conceyu de Rois
 
Piedra qu'estrema los conceyos de Rois, Dodro (parte visible), Rianxo y Lousame (parte oculta).
Norte: Brión
Oeste: Lousame   Este: Teo
Suroeste Rianxo Sur: Dodro Sureste: Padrón

Descripción xeográfica

editar
 
Mapa del conceyu de Rois colos sos 12 ilesies parroquiales y 3 capiyes.

Dende'l puntu de vista xeomorfolóxicu, esti conceyu tien dos unidaes estremaes: la superficie d'erosión qu'ocupa la metá occidental y la depresión oriental. La primera correspuende a los montes qu'enllacen cola Sierra del Barbanza, onde tán les mayores altitúes, superando en dellos casos los 600 metros; la otra unidá ta formada pola cuenca del ríu Sar y los sos afluentes, el Liñares y el Rois, que formen un valle de gran fertilidá.

La so proximidá a la mariña, anidia'l clima (11°C de temperatura medio añal) y amonta les precipitaciones (suel superar los 2.000 mm añales).

Parroquies

editar

Demografía

editar
Evolución demográfica de Rois
190019301950198119911996
5,7915,8206,2826,2825,6435,356
(Fonte: [necesita referencies])
Evolución demográfica de Rois
20002002200420062008201020122014
5,2165,1235,1225,1055,012493648714767
(Fonte: «INE». Consultáu'l 15 d'abril de 2015.)

Cultura y patrimoniu

editar

Dalgunos de los monumentos más importantes del conceyu.

Construcciones civiles

editar
Ente'l gran númberu d'estes construcciones nel términu municipal, daes les sos carauterístiques, cabo destacar los de Casa do Porto, Campos de Xei, Souto, Liñares y Francelos.
 
Palaciu de Antequeira.
  • El Palaciu de Antequeira, n'Oín.
Construyíu nel sieglu XVIII sobre una casa del sieglu XV el palaciu de Antequeira, componer de tres cuerpos: dos salientes y unu central con una solana central a la que s'apuerta por una formosa escalera de piedra.
Al pie de él, restaurada apocayá, atópase la capiya de San Juan Nepomuceno, de gran interés arquiteutónicu, abovedada y con un relieve del santu na so fachada.
El so xardín, con bones especies como camelies, magnolies, hortensies..., atópase perbién calteníu, al igual que'l mesmu palaciu, propiedá na actualidá de la familia Rengifo.
Asitiáu xunto a un ríu y construyíu nel sieglu XVIII sobre una antigua fábrica de papel, el palaciu de Faramello, empobináu al poniente sobre una avisiega fastera, cuenta con una formosa balconada que percuerre la so fachada occidental y una magnífica obra de cantería.
La so capiya, bien senciella, foi construyida nel sieglu XVIII pol señor Cortés en Angueira de Castro.
El so xardín cunta como elementu destacáu con un curiosu paséu a lo llargo del ríu, que ye cruciáu en distintos puntos por elementales portezuelas de madera.

Construcciones relixoses

editar
 
Ilesia de Santa María de Oín.
  • Les ilesies de les 12 parroquies.
D'ente elles, dos, la de Leroño y la de San Miguel de Mariña caltienen entá elementos d'arquiteutura románica, destacando que la primera foi empezada a construyir a finales del sieglu XII.
La mayor parte de les ilesies del conceyu fueron, sicasí, construyíes nel sieglu XVIII.
  • Tamién esisten 3 capiyes asitiaes nos llugares d'O Aido, Ferreiros y O Soutullo.
  • Hai numberosos cruceros, dalgunos de gran interés, distribuyíos por diversos llugares y aldegues, como ye habitual en Galicia.
  • El Calvariu (Vía Crucis) de Sorribas. Ye un conxuntu de catorce crucies y un cruceiro ellaboraes en granitu que formen un camín de procesión na redoma de la ilesia. Según la inscripción del pedestal data de 1698.

Xacimientos arqueolóxicos

editar
Asitiáu na parroquia de Ribasar na carretera N-550, ente los quilómetros 10 y 11, pertenez a los conceyos de Rois y Brión siendo unu de los más importantes xacimientos arqueolóxicos del área de Santiago.
  • Castru de Socastro.
Asitiáu na parroquia d'Herbogo a solu 150 metros del llugar de Socastro, ocupa un pequeñu pandu, cuntando con una planta ovalada tendiendo a triangular.
  • Castru de Picadizo.
Asitiáu na parroquia de Buxán, a unos 500 metros del llugar de Picadizo, ta emplazado nel cantu Norte d'un pequeñu pandu formáu ente'l ríu Rois y un regatu.
Ta cerráu pelos llaos Norte, Este y Oeste con un terremplén sobre'l qu'apaecen restos del parapetu de piedra.
Atópase en bon estáu de caltenimientu.

Política

editar
 
Edificiu del Conceyu de Rois, en Samil (parroquia d'Oín).

Llinia de tiempu de los partíos políticos nel gobiernu de Rois dende l'aprobación de la Constitución de 1978.

PPPPPPPartido Nacionalista Galego-Partido GaleguistaAlianza PopularPSOEUnión de Centro Democrático (España)

Corporaciones democrátiques en Rois dende l'aprobación da la Constitución de 1978.

Eleiciones municipales 2007

editar
Meses eleutorales PP BNG PSOE PG Blancos Nulos Total
Local Social Eira dos Dices (Oín) 323 141 143 29 5 3 644
Local Social Souto de Abaixo (Rois) 260 90 86 6 8 5 455
Local Veciñal de Sorribas (Sorribas) 335 152 85 27 1 3 603
Local Veciñal do Sisto (O Sisto) 84 147 60 8 4 4 307
Local Social do Codeso (Ermedelo) 107 30 50 10 3 1 201
Local Social da Cai (Urdilde) 339 182 151 55 13 9 749
Local Veciñal da Eirexa (Aguasantas) 279 60 86 39 2 5 471
Colexio de Educ. Inf. y Prim. do Piñeiro (Buxán) 105 65 97 23 4 5 299
Total 1832 867 758 197 40 35 3729

Personaxes célebres

editar

Referencies

editar
  1. Afirmao en: Nomenclátor de Galicia. Llingua de la obra o nome: gallegu.
  2. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
  3. 3,0 3,1 Concello de Rois Mapa do Concello Archiváu 2009-03-30 en Wayback Machine

Enllaces esternos

editar