Rois
Rois ye un conceyu español na provincia d'A Coruña, comunidá autónoma de Galicia. Pertenez a la Contorna del Sar y ta asitiáu nel suroeste de la provincia d'A Coruña.
 Rois | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Galicia | ||
| Provincia | provincia d'A Coruña | ||
| Tipu d'entidá | conceyu de Galicia[1] | ||
Alcalde de Rois (es)  | Ramón Tojo Lens | ||
| Nome oficial | Rois (es)[2] | ||
| Códigu postal |
15911 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 42°45′44″N 8°42′26″W / 42.762308°N 8.707094°O | ||
  Rois Rois (España)  | |||
| Superficie | 92.76 km² | ||
| Altitú | 74 m | ||
| Llenda con | Padrón, Dodro, Rianxo, Lousame, Brión y Teo | ||
| Demografía | |||
| Población |
4397 hab. (2023) - 2144 homes (2019) - 2368 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe |
0.39% de provincia d'A Coruña 0.16% de Galicia 0.01% de España | ||
| Densidá | 47,4 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
| concelloderois.org | |||
 | |||
Xeografía editar
Situación editar
Nel suroeste de la provincia d'A Coruña, asitiáu nes tierres entemedies que precieden, diendo dende Santiago de Compostela, a la Península del Barbanza, amuésase como un conceyu que, entá siendo interior, ta bien conectáu cola mariña, tantu pola so cercanía a la ría d'Arousa como a la ría de Murios y Noia.[3]
Rois ocupa una superficie de 92,76 km² y estrémase en 12 parroquies. La capital municipal ye Dícesvos, perteneciente a la parroquia de Rois (Rois) y que falta 20 km de Santiago de Compostela. Pertenez a la Contorna del Sar xunto colos conceyos de Padrón y Dodro.[3]
Llendes editar
 Llendes del conceyu de Rois
| |||
|---|---|---|---|
 |
Norte: Brión | ||
| Oeste: Lousame | 
|
Este: Teo | |
| Suroeste Rianxo | Sur: Dodro | Sureste: Padrón | |
Descripción xeográfica editar
Dende'l puntu de vista xeomorfolóxicu, esti conceyu tien dos unidaes estremaes: la superficie d'erosión qu'ocupa la metá occidental y la depresión oriental. La primera correspuende a los montes qu'enllacen cola Sierra del Barbanza, onde tán les mayores altitúes, superando en dellos casos los 600 metros; la otra unidá ta formada pola cuenca del ríu Sar y los sos afluentes, el Liñares y el Rois, que formen un valle de gran fertilidá.
La so proximidá a la mariña, anidia'l clima (11°C de temperatura medio añal) y amonta les precipitaciones (suel superar los 2.000 mm añales).
- Altitú máxima: 595 metros sobre'l nivel del mar, nel Monte del Pedregal. 42°45′11.81″N 08°45′10.65″W / 42.7532806°N 8.7529583°O
- Altitú mínima: 6 metros sobre'l nivel del mar, nel ríu Sar al so pasu por Seira. 42°45′46.99″N 08°39′37.19″W / 42.7630528°N 8.6603306°O
Parroquies editar
Demografía editar
- La población en 2014 yera de 4.767 persones según l'Institutu Nacional d'Estadística.
| 1900 | 1930 | 1950 | 1981 | 1991 | 1996 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 5,791 | 5,820 | 6,282 | 6,282 | 5,643 | 5,356 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: [necesita referencies]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2000 | 2002 | 2004 | 2006 | 2008 | 2010 | 2012 | 2014 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 5,216 | 5,123 | 5,122 | 5,105 | 5,012 | 4936 | 4871 | 4767 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: «INE». Consultáu'l 15 d'abril de 2015.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cultura y patrimoniu editar
Dalgunos de los monumentos más importantes del conceyu.
Construcciones civiles editar
- Los Horros.
- Ente'l gran númberu d'estes construcciones nel términu municipal, daes les sos carauterístiques, cabo destacar los de Casa do Porto, Campos de Xei, Souto, Liñares y Francelos.
Palacios editar
- El Palaciu de Antequeira, n'Oín.
- Construyíu nel sieglu XVIII sobre una casa del sieglu XV el palaciu de Antequeira, componer de tres cuerpos: dos salientes y unu central con una solana central a la que s'apuerta por una formosa escalera de piedra.
- Al pie de él, restaurada apocayá, atópase la capiya de San Juan Nepomuceno, de gran interés arquiteutónicu, abovedada y con un relieve del santu na so fachada.
- El so xardín, con bones especies como camelies, magnolies, hortensies..., atópase perbién calteníu, al igual que'l mesmu palaciu, propiedá na actualidá de la familia Rengifo.
- El Palaciu do Faramello, en Ribasar.
- Asitiáu xunto a un ríu y construyíu nel sieglu XVIII sobre una antigua fábrica de papel, el palaciu de Faramello, empobináu al poniente sobre una avisiega fastera, cuenta con una formosa balconada que percuerre la so fachada occidental y una magnífica obra de cantería.
- La so capiya, bien senciella, foi construyida nel sieglu XVIII pol señor Cortés en Angueira de Castro.
- El so xardín cunta como elementu destacáu con un curiosu paséu a lo llargo del ríu, que ye cruciáu en distintos puntos por elementales portezuelas de madera.
Construcciones relixoses editar
- Les ilesies de les 12 parroquies.
- D'ente elles, dos, la de Leroño y la de San Miguel de Mariña caltienen entá elementos d'arquiteutura románica, destacando que la primera foi empezada a construyir a finales del sieglu XII.
- La mayor parte de les ilesies del conceyu fueron, sicasí, construyíes nel sieglu XVIII.
- Tamién esisten 3 capiyes asitiaes nos llugares d'O Aido, Ferreiros y O Soutullo.
- Hai numberosos cruceros, dalgunos de gran interés, distribuyíos por diversu llugares y aldegues, como ye habitual en Galicia.
- El Calvariu (Vía Crucis) de Sorribas. Ye un conxuntu de catorce crucies y un cruceiro ellaboraes en granitu que formen un camín de procesión na redoma de la ilesia. Según la inscripción del pedestal data de 1698.
Xacimientos arqueolóxicos editar
- Castru Lupario.
- Asitiáu na parroquia de Ribasar na carretera N-550, ente los quilómetros 10 y 11, pertenez a los conceyos de Rois y Brión siendo unu de los más importantes xacimientos arqueolóxicos del área de Santiago.
- Castru de Socastro.
- Asitiáu na parroquia d'Herbogo a solu 150 metros del llugar de Socastro, ocupa un pequeñu pandu, cuntando con una planta ovalada tendiendo a triangular.
- Castru de Picadizo.
- Asitiáu na parroquia de Buxán, a unos 500 metros del llugar de Picadizo, ta emplazado nel cantu Norte d'un pequeñu pandu formáu ente'l ríu Rois y un regatu.
- Ta cerráu pelos llaos Norte, Este y Oeste con un terremplén sobre'l qu'apaecen restos del parapetu de piedra.
- Atópase en bon estáu de caltenimientu.
Política editar
Esti artículu necesita wikificase. |
Llinia de tiempu de los partíos políticos nel gobiernu de Rois dende l'aprobación de la Constitución de 1978.
- 1979 Alcalde: Antonio Sóñora Pardal - (UCD)
- 1983 Alcalde: Florentino Cabo Seaxe - (PSOE)
- 1987 Alcalde: Xosé R. Quintáns Trenco - (AP)
- 1991 Alcalde: Francisco Eiras Leis - (PNG-PG)
- 1995 Alcalde: Enrique José Tojo Blanco - (PP)
- 1999 Alcalde: Enrique José Tojo Blanco - (PP)
- 2003 Alcalde: Xosé Manuel Penes Patiño - (BNG)
- 2007 Alcalde: Ramón Tojo Lens - (PP)
- 2011 Alcalde: Ramón Tojo Lens - (PP)
Corporaciones democrátiques en Rois dende l'aprobación da la Constitución de 1978.
Eleiciones municipales 2007 editar
| Meses eleutorales | PP | BNG | PSOE | PG | Blancos | Nulos | Total |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Local Social Eira dos Dices (Oín) | 323 | 141 | 143 | 29 | 5 | 3 | 644 |
| Local Social Souto de Abaixo (Rois) | 260 | 90 | 86 | 6 | 8 | 5 | 455 |
| Local Veciñal de Sorribas (Sorribas) | 335 | 152 | 85 | 27 | 1 | 3 | 603 |
| Local Veciñal do Sisto (O Sisto) | 84 | 147 | 60 | 8 | 4 | 4 | 307 |
| Local Social do Codeso (Ermedelo) | 107 | 30 | 50 | 10 | 3 | 1 | 201 |
| Local Social da Cai (Urdilde) | 339 | 182 | 151 | 55 | 13 | 9 | 749 |
| Local Veciñal da Eirexa (Aguasantas) | 279 | 60 | 86 | 39 | 2 | 5 | 471 |
| Colexio de Educ. Inf. y Prim. do Piñeiro (Buxán) | 105 | 65 | 97 | 23 | 4 | 5 | 299 |
| Total | 1832 | 867 | 758 | 197 | 40 | 35 | 3729 |
Personaxes célebres editar
- Jesús Blanco Villar, ciclista profesional retiráu.
- Martín Bouzas Rey, ciclista profesional n'activu.
Referencies editar
- ↑ Afirmao en: Nomenclátor de Galicia. Llingua de la obra o nome: gallegu.
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ 3,0 3,1 Concello de Rois Mapa do Concello
Enllaces esternos editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Rois 
.
