Salvacañete
Salvacañete ye un conceyu español de la provincia de Cuenca, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Tien una superficie de 120,28 km² con una población de 316 habitantes (INE 2015) y una densidá de 2,64 hab/km².
 Salvacañete | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella-La Mancha | ||||
| Provincia |  provincia de Cuenca | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Salvacañete (es)  | Vicente Gimenez Garrido | ||||
| Nome oficial | Salvacañete (es)[1] | ||||
| Nome llocal | Salvacañete (es) | ||||
| Códigu postal |
16... | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 40°06′N 1°30′W / 40.1°N 1.5°O | ||||
  Salvacañete Salvacañete (España) | |||||
| Superficie | 120 km² | ||||
| Altitú | 316 m | ||||
| Llenda con | |||||
| Demografía | |||||
| Población |
300 hab. (2023) - 158 homes (2019) - 145 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0% de provincia de Cuenca | ||||
| Densidá | 2,5 hab/km² | ||||
| salvacanete.es | |||||
 | |||||
.svg)
.svg){kind=small}
Demografía
editar| 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2013 | 2015 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 361 | 351 | 336 | 335 | 316 | 316 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Situación xeográfica
editarSalvacañete, que pertenez dientro de los trés zones naturales nes que s'estrema la provincia de Cuenca a la Serranía, ye un pueblu de 120 quilómetros cuadraos, a 1.209 msnm, y que fai llende coles provincies de Teruel y Valencia (nel Rincón de Ademuz). Esiste un nucleu poblacional principal, Salvacañete, onde se dispón de los mínimos servicios disponibles, anque Cañete (17 km), Cuenca (80 km) y Teruel (60 km) tamién tán relativamente cerca. Dependiendo del nucleu topen delles aldegues, como La Hoya de la Peral, El Masegar, Masegarejo, Cases Nueves, La Fondalada, La Nogueruela, etc.
Comunicaciones
editarLa principal vía de comunicación del pueblu ye la carretera nacional N-420 (Tarragona-Córdoba), qu'enllaza'l pueblu con Cuenca y Teruel. Pola población pasa una llinia d'autobuses (Autocares Sial), que puede treslladar a los paisanos a les capitales antes citaes una vegada al día. Otres carreteres enllacen al pueblu con Albarracín por El Cañigral y con El Cubillo de Uceda pola CUV-5003.
Historia
editarAnque ye de suponer l'establecimientu o pasu d'antigües civilizaciones prerromanes (lusones, beribraces y/o olcades) nel términu de Salvacañete, los primeros restos constatables de presencia humana na zona pertenecen a la dómina romana, de los que destaca la llamada Ayalga. El so descubrimientu fixo públicu en 1934, según la so composición: catorce denarios romanos, el más modernu fecháu ente 100-95 e. C.; dos dracmes de Arse y sesenta y tres denarios íberos. La fecha del so tapecimientu xira en redol al 95 e. C., dómina que se enclava nel periodu de llevantamientu de los íberos (98-94 e. C.). Una parte d'esti afayu arqueolóxicu ta espuestu nel Muséu Históricu Provincial. Tamién en Salvacañete y xunto a la ermita de la patrona (Virxe de Valdeoña) hai restos d'una villa romana na cual esiste un mosaicu con decoración de tipu xeométricu.
Tien De efectuase un saltu hasta la Edá Media pa poder topar referencies históriques rellacionaes con Salvacañete. Según Trifón Muñoz Soliva, mientres les numberoses incursiones del Cid Campeador contra les tropes sarracenes nel so pasu por Aragón escontra Valencia, oxetivu claru de la so conquista, llevó a cabu un pactu col so aliáu Abu Mernan Huzeil de Aben Razin. Creyendo lo más conveniente efectuar el so pasu dende Toledo per estes tierres conquenses, edificaría una fortaleza nel pueblu de La Frontera, pasando dende esti puntu a Aragón por Beteta y Molina. Depués por Cañete y Castielfabib, qu'intentó reconstruyir, pa llegar a Valencia y abarganar la ciudá del Turia. La ruta más lóxica ente estos dos pueblos tien de pasar obligatoriamente pol pueblu.
Documentalmente ta probáu que taba consideráu como aldega de Moya mientres el sieglu XV (1459), anque cola constitución del marquesáu de Moya en 1475 pasa a considerase pueblu y formar parte del mesmu:
"Entendía'l Marquesáu de Moya los siguientes pueblos: Henarejos, Cardenete, Carboneres, San Martín de Boniches, Villar del Fumu, Pajaroncillo, Campillos Sierra, Güerta y Llaguna Marquesáu, Zafrilla, Tejadillos, Salinas, Salvacañete, Boniches, Alcalá de la Vega, El Cubillo, Algarra, Garcimolina, Talayuelas, Aliaguilla, Narboneta, Garaballa, Campillos de Paravientos, Santa Cruz de Moya, Campalbo, Cases de Pedro Alonso, Santu Domingu y los Güertos".
nun vuelve cobrar importancia histórica Salvacañete hasta'l sieglu XIX, cuando la Guerra de la Independencia afecta a los sos habitantes. Nes sos paraxes actúa la cuadriella del Tíu Pedro frente al invasor francés, realizando numberosos ataques sorpresa a los exércitos napoleónicos. Tres el final d'esta guerra bélica, verbenen por estes llendes cuadrielles d'antiguos guerrilleros, agora bandoleros, d'ente la que destaca la cuadriella del Viejo, que fai estragos pela zona de la sierra de Teruel, el Maestrazgo y la Serranía conquense.
A partir de 1822 se adscribe definitamente al correximientu o partíu de Cañete. Mientres les guerres carlistes, ye'l marcu de delles maniobres béliques d'importancia.
La hestoria más recién de Salvacañete inclúi los acontecimientos desenvueltos mientres el sieglu XX. Ye a principios d'esti sieglu cuando algama'l so cénit poblacional (1.641 habitantes); mientres el segundu cuartu de sieglu constituyir en territoriu aparente pa les actividaes de los maquis de l'Agrupación Guerrillera de Llevante, por cuenta de lo entrevesgao del terrén y a los numberosos caseríos y aldegues esvalixaos pol so términu.
Yá mientres la segunda metá del sieglu carez unu de los fenómenos sociolóxicos más frecuentes del desarrollismo franquista: una gran parte de los paisanos n'edá llaboral parte escontra los grandes nucleos industriales (Barcelona, Valencia, Madrid) en busca d'un porvenir. A resultes d'esti fechu, la población baxa hasta'l mediu millar d'habitantes mientres la década de 1970, asitiándose nes últimes décades ente los 325 y 400 habitantes.
Anguaño constitúi un apacible llugar, que se convierte en destín branizu de numberosos salvacañeteros que tornen mientres les vacaciones llaborales a la tierra que-yos vio nacer.
Etimoloxía
editarAl referise a la Virxe del Artu, patrona de Cañete, el llicenciáu D. José Julián Mayordomu comenta:
Sicasí, cita la tradición, que l'acusación de robu de la imaxe per parte de la villa valenciana de Castiel-Fabit, que pertenez al obispáu de Segorbe (Reinu de Valencia), distante de Cañete a unos cinco llegües aproximao, determinó l'acontecimientu de dellos sucesos de calter violentu, entablándose una dura batalla ente los habitantes d'una y otra población nel llugar llamáu Fuentes Claras, onde llograríen vencer los cañeteros gracies a la pervalible collaboración de los vecinos del citáu llugar, que dende entós y nel so honor a tal acontecimientu, punxeron el nome de SALVACAÑETE.
Población
editarEl númberu d'habitantes según los últimos censos asítiase sobre los 350, dando como densidá de población 2'5 hab/quilómetru cuadráu. El pueblu viose somorguiáu nos fluxos migratorios, decantándose los emigrantes escontra dos grandes urbes: Madrid y Barcelona, anque Valencia tamién rexistra un bon númberu de nacíos en Salvacañete.
L'hábitat ye rural yá que resulta un conxuntu de formes y aiciones venceyaes a la vida del campu. La forma del pueblu ye la más aparente pa la defensa. Comparte la estructura de gran parte de los pueblos castellanos: plaza central redonda en mediu del pueblu, cases dispuestes n'orde zarráu y allegantes, según cais estreches.
Hidrografía
editarEl principal ríu de la población ye'l Cabriel, afluente importante del Júcar. Naz na Muela de San Juan (provincia de Teruel), cerca de los ríos Tajo y Turia. A escasa distancia de la so nacencia, y nuna zona montascosa forma pequeños valles de fuerte pendiente, n'unu de los cualos ta enclavada una aldega turolense conocida como El Vallecillo. Al so pasu pola población, diendo encaxáu ente piedemontes, la so corriente ye bastante rápida.
Economía
editarAnque na actualidá empecipióse con relativu ésitu'l sector hosteleru, la principal fonte de recursos del pueblu siguen siendo los llabores tradicionales: agricultura y ganadería, anque tamién esiste una consolidada industria forestal (serrería).
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
Enllaces esternos
editar- Páxina web del Conceyu de Salvacañete Archiváu 2020-07-23 en Wayback Machine
- Páxina web alternativa de Salvacañete
- SÁNCHEZ GARZÓN, Alfredo (2012). «Tiempu d'alzada», últimu llibru de Mariano López Marín.
- SÁNCHEZ GARZÓN, Alfredo (2016). Entrevista a Mariano López Marín, Cronista Oficial de Salvacañete (Cuenca).
Datos: Q1752006
Multimedia: Salvacañete
