Wikipedia

Podiceps cristatus

especie de páxaru
(Redirixío dende Somorguyu crestudu)

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu. El somorguyu crestudu[2] (Podiceps cristatus) ye una especie d'ave podicipediforme de la familia Podicipedidae mesma de les güelgues d'Eurasia, África y Australasia. Ye unu de los miembros más carauterísticos y conocíos de la so familia.

Podiceps cristatus
somorguyu crestudu
Estáu de caltenimientu
Preocupación menor (LC)
Esmolición menor (IUCN)[1]
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Clas: Aves
Orde: Podicipediformes
Familia: Podicipedidae
Xéneru: Podiceps
Especie: P. cristatus
(Linnaeus, 1758)
Distribución
Distribución del somorguyu lavanco.
Distribución del somorguyu lavanco.
     Zona de cría.      Residente tol añu.      Zona d'ivernada.
Consultes
[editar datos en Wikidata]
Podiceps cristatus

Descripción

editar
 
Ye carauterísticu'l plumaxe de la so cabeza en dómina nupcial.
 
Tien les pates en posición trasera como tolos somorguyos.
 
Plumaxe d'iviernu.

El somorguyu lavanco ye'l miembru de la so familia de mayor tamañu del Vieyu Mundu. Mide de 46 a 51 cm de llargu, con un valumbu alar d'ente 59 y 73 cm y un pesu de 0,9 a 1,5 kg.[3] [4] Dambos sexos tienen un aspeutu similar. Los adultos son inconfundibles na dómina reproductiva pola decoración de la so cabeza y el so llargu pescuezu. Reconocer pol so pileu coritu que s'enllarga con dos moños pela parte posterior y los sos prominentes golas castañu acolorataes nos llaterales de la so cabeza, que se van escureciendo escontra les puntes, en contraste cola so cara blanca. Presenta bridas negres y güeyos coloraos. El plumaxe de les partes cimeres del so cuerpu son de color castaño escuru y les inferiores blanques, con lladrales acolorataos. Pel hibiernu pierde les golas faciéndose blancos los llaterales de la so cabeza, incluyida la zona superciliar. Pel hibiernu les sos partes cimeros son abuxaes y les inferiores blanques, y el so afiláu picu tórnase arrosáu. Los pitucos carauterizar por tener la cabeza y el pescuezu llistaos en blancu y negru.

Taxonomía y etimoloxía

editar

El somorguyu lavanco foi descritu científicamente por Carlos Linneo en 1758 na décima edición de la so obra Systema naturae, col nome de colymbus cristatus,[5] que significa «colimbo crestado». Darréu foi treslladáu al xéneru Podiceps, creáu por John Latham en 1787,[6] anque clasificáu como'l restu de la so familia xunto los colimbos en Colymbiformes. Hasta'l sieglu XX nun se dixebraron los somorguyos y zampullines nel so propiu orde, Podicipediformes. Reconócense trés subespecies de somorguyu lavanco:[7]

  • P. c. cristatus - estender por Eurasia;
  • P. c. infuscatus - presente n'África;
  • P. c. australis - ocupa Australasia.

La etimoloxía tantu del nome del so xéneru como'l de la so especie ye llatina. Podiceps vien de la combinación de les pallabres podicis que significa «cursu» y pes que significa «pie»,[8] en referencia a la posición trasera de les sos pates. Pela so parte, cristatus significa «crestado», n'alusión al plumaxe de la so cabeza en dómina de cría.

Distribución y hábitat

editar

El somorguyu lavanco estender poles rexones templaes del Vieyu Mundu. Cría n'árees de vexetación trupa de los llagos y llagunes. Anque nun añera a gran altitú, algama los 1200 metros en delles rexones. Tampoco refuga los estanques con vexetación palustre qu'ufierten los parques de delles ciudaes. La subespecie P. c. cristatus atopar pola mayor parte d'Eurasia. Ye sedentariu nes zones de clima más nidiu, pero ye migratoriu nes zones más fríes. En iviernu tamién frecuenta los llagos, demás de les mariñes y los banzaos. Les subespecies africana, P. c. infuscatus, y d'Australasia, P. c. australis, son principalmente sedentaries o dispersivas llocalmente.

Ye una ave bien frecuente nes llagunes y marismas de la península ibérica.

Comportamientu

editar
 
Aliméntense principalmente de peces.

Alimentación

editar

Aliméntase principalmente de pexes, anque tamién consume crustáceos, inseutos y xaronques pequeñes, que prinden somorguiándose na agua.

Reproducción

editar
 
Pareya mientres el cortexu.
 
Podiceps cristatus

La parada nupcial del somorguyu lavanco ye bien complexa y resulta bien llamativa. Les pareyes se contonean mientres naden, realizando movimientos de cabeza, erizan los sos moños y los sos golas engarraos, asonsañando los movimientos del otru. Na fase final, álcense pechu contra pechu sosteniendo nel picu plantes acuátiques qu'arrincaron del fondu. El comportamientu reproductivu del somorguyu lavanco foi oxetu d'estudiu nuna de les obres consideraes finxos de la etoloxía aviar: la publicación 1914 de Julian Huxley The Courtship‐habits of the Great Crested Grebe (Podiceps cristatus) (Vezos de cortexu del somorguyu lavanco).[9][10]

 
Adultu con un pollu crecíu.

Constrúin el nial xunto a l'agua ente la vexetación riberana. Dempués, les puestes pueden empezar en marzu y les postreres na primera quincena de setiembre. Xeneralmente ponen dos güevos. Los pollos tienen el cuerpu parduzu cola cabeza y el pescuezu llistáu en blancu y negru. Anque los pequeños somorguyos naden desque nacen con frecuencia de primeres son tresportaos nel llombu de los sos proxenitores, engaten al envés de los sos padres, y despíntense so les plumes de les sos ales. Cuando hai más d'unu, los pitucos partir ente los miembros de la pareya.

Caltenimientu y amenaces

editar

Globalmente'l somorguyu lavanco ta catalogáu como especie so esmolición menor pola UICN.[1] Na directiva d'aves europea l'estáu'l so estáu clasifícase como «Segura» (S). N'España catalógase como «Non amenazada» (Na) y ta incluyíu nel Real Decretu 439/90: II (especie d'interés especial). Apaez nel Conveniu de Berna: II (especies de fauna puramente protexíes).

Nel pasáu la principal la so principal amenaza yera la caza, lo que na actualidá nun ye un problema importante pa la especie. Na actualidá resulten afeutaos polos cambeos de los sos hábitats pa usos deportivos o aprovechamientu hidroeléctricu.[1] Los exemplares que críen nos banzaos tienen puestes asincrónicas, por cuenta de les fuertes oscilaciones del nivel d'agua, que dan al traste un bon númberu de niales tolos años.

Referencies

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 BirdLife International (2012). «Podiceps cristatus» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2014.3. Consultáu'l 17 de marzu de 2015.
  2. ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
  3. ↑ «Great crested grebe videos, photos and facts – Podiceps cristatus». ARKive. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-08-23. Consultáu'l 27 de xunu de 2012.
  4. ↑ (2005) DK Adult: Animal: The Definitive Visual Guide to the World's Wildlife. ISBN 0789477645.
  5. ↑ Caroli Linnæi. Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classses, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis Editio decima reformata 1758, Holmiæ, Impensis direct. Laurentii Salvii (Salvius publ.) p. 135.
  6. ↑ Peterson, A. P. Zoonomen. Zoological Nomenclature Resource - Podicepediformes
  7. ↑ Frank Gill y David Donsker. Grebes, flamingos & tropicbirds. IOC World Bird List versión 5.1.
  8. ↑ Ficha de Podiceps cristatus Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine na Guía interactiva d'aves ibériques. E.T.S.I. de Montes, Forestal y del Mediu Natural - Universidá Politéunica de Madrid.
  9. ↑ Burkhardt Jr, R.W. (1992). Rice University Press: Huxley and the rise of ethology. Julian Huxley. Biologist and statesman of science.
  10. ↑ «33 The Courtship‐habits* of the Great Crested Grebe (Podiceps cristatus); with an addition to the Theory of Sexual Selection». Proceedings of the Zoological Society of London (Blackwell Publishing Ltd.) 84 (3):  páxs. 491–562. September 1914. doi:10.1111/j.1469-7998.1914.tb07052.x. 

Bibliografía

editar

Enllaces esternos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Podiceps_cristatus&oldid=4280009»