Surf
El surf ye un deporte acuáticu que consiste n'esmucise y faer xiros nuna fola, de pie sobre una tabla.
 Surf | ||
|---|---|---|
 Surfista en Cayucos, California (Estaos Xuníos (USA)). | ||
| Autoridá deportiva | ISA | |
| Otros nomes | Surfing | |
| Carauterístiques | ||
| Categoría | Deporte acuáticu | |
| Duración del encuentru | Según el tipu d'exerciciu, categoría y modalidá ente 20 y 30 minutos. | |
| Formatu de puntuación | Xuráu evalúa téunica y/o composición. | |
| Olímpicu | Si (a partir de Tokiu 2020) | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
Historia y evolución
editar
Tiense constancia de la presencia del surf dende hai más de 500 años nes islles de Polinesia. L'esplorador inglés James Cook llegó a les islles Ḥawai en 1778.
Per otru llau nel norte de Perú, les cultures llocales dexaron traces qu'amuesen a homes remontando foles.[1][2][3] Los huacos son cerámiques preincaiques y n'unu d'ellos amuésase claramente a un home sobre un maderu o daqué similar n'actitú d'esmucise sobre una fola.[4] Esto indicaría que tou empezó n'América del Sur, pero fueron los polinesios nes sos constantes marexaes ente islles los que, dellos sieglos más tarde, llevaron el costume d'esmucir foles hasta llugares como Ḥawai.[5]
Col contautu, les cultures autóctones fueron reprimíes y el surf pasó a perder puxanza. James Cook foi depués asesináu polos nativos. Nel sieglu XX el surf recuperóse y cola arribación de turistes y militares estauxunidenses en Ḥawai y la fama del ḥawaianu olímpicu Duke Kahanamoku, el surf empezó a faese popular nes mariñes de California y Australia, creando'l xerme d'una subcultura nos ambientes nos que se practicaba estendiéndose depués a otros países.
Esto asocedió nos años 50 / 60. Entós les tables yeren grandes oxetos de madera macizo y el surf yera una práutica senciella. Más tarde foi volviéndose más difícil gracies a la audacia de pioneros como Óscar Rodríguez, patriarca del surf modernu de foles grandes. Tamién hubo una evolución nes acrobacies y movimientos de la que una investigación en nuevos diseños y materiales de tables que dexaren otres espresiones. Anguaño'l surf de competición ta fundamentalmente basáu en:
- Les investigaciones de diseñu y materiales de surfistas inxenieros d'aeronáutica buscando una optimización hidrodinámica de les tables.
- La corriente d'evolución australiana del estilu (movimientos amplios y enérxicos).
- Nos últimos años incluyó influencies de los movimientos del skateboarding y el snowboarding -deportes de la mesma basaos nel surf.
El surf conocer nos años 60 en munchos países de distintos continentes. Anguaño, prauticar el surf l'en casi tol mundu anque les industries más boyantes de tables y complementos tienen les sos sedes n'Australia, sur d'Europa y Estaos Xuníos. Ente los destinos más solicitaos polos viaxeros prauticantes tán Australia y el Sureste Asiáticu. El surf ye un deporte puxante tamién en Llatinoamérica en delles zones de Perú, Chile, Méxicu o Brasil, con una gran cantidá de sableres aptes ya ideales pa esti deporte.
Variantes y téuniques del surf con tabla
editarDientro del surf "de tabla", o surf puramente dichu, hai dos categoríes básiques dependiendo del tamañu y tipu de tabla:
- Shortboard, o surf de tabla curtia (d'ente 1,50 y 2,10 metros)
- Longboard, con tables de llargor igual o superior a 2,75 m. Este ye l'estilu clásicu de surf (practicáu nes décades 50 y 60 ye'l que dio orixe a los Longboards de l'actualidá).
Tamién se definen categoríes en cuanto al tipu de foles
- Surf pa referise genéricamente al más ampliu abanicu d'estilos y competiciones.
- Surf de Foles Grandes cuando'l surfista practica especial y/o repetidamente sobre foles de más de 2 metros d'altor.(la fola midir pol tamañu del tubu, non polo que mide la paré de la fola).
Darréu apaeció'l bodyboarding, nel que s'empleguen tables de gomaespuma más blandes que les de fibra de vidriu avezaos, de cerca d'un metro de llargor y nes que se surfea baltáu, o de rodíes, con aletes. El bodyboarding por cuenta del so peligru menor por golpes y quillazos, la so facilidá d'usu y les maniobres estremes que dexen faer popularizóse enforma.
Hai una serie de movimientos básicos nel surf, que son los siguientes:[ensin referencies]
- Take Off: ye la primer maniobra que faen los surfistas: ye'l momentu en que se dexa de remar cháu sobre la tabla y pásase a la posición arguta, llistos pa esmucise sobre la fola. Desapiégase sobre la fola, más pola so potencia que pol vientu.
- Bottom Turn: esta maniobra consiste nel primer xiru tres el "take off". Una vegada tomamos impulsu na baxada de la fola ye precisu xirar pa escapanos de la parte de la fola que va rompiendo. Na parte baxa de la fola la fuercia de la fola dexa d'impulsanos, y ye precisu maniobrar cola inercia de la baxada pa poder volver xubir. De nun faelo, dirixiríamos direutamente a la vera, nun podríamos percorrer la paré de la fola y la espluma de la fola rota algamaríanos rápido. Ye l'opuestu del Cut Back.
- Cut Back: consiste en, una vegada esmucimos pola paré de la fola escapando de la rompiente, faer un xiru de casi 180° pa volver averanos a esta.
- Reentry: consiste en xubir hasta la cresta de la fola y realizar un xiru sópitu de 180 graos, volviendo baxala.
- Floater: consiste en navegar sobre la espluma d'una rompiente.
- Tubu: consiste n'esmucise pel interior del tubu que crea la fola al romper. Esta ye considerada la maniobra reina del Surf pola so dificultá y espectacularidá. Ye la fola perfecto y suañao por tou surfista. Un llugar onde puede esperimentase esti tipu de foles ye en Teahupo'o, Tahití.
- Aereu (o Air): denominar asina a toa maniobra que traiga un despegue de l'agua y faise, por tanto, nel aire. Esisten distintos aéreos que s'estremen polos "grabs" (formes de suxetar la tabla coles manes nel aire —per delantre, por detrás, colos dos manes al empar...—) o'l movimientu que fai'l surfista nel aire (unu de los más espectaculares ye'l "Aereu-360" nel que'l surfista realiza una rotación de 360 graos nel aire).
- 360°: empecípiase como un Reentry, pero sigue xirándose na mesma direición 360 graos.
- Snap: ye una especie de Cut-back realizáu de manera más sópita y con un radiu menor nel xiru.
Maniobres de LongBoard:
- "Hang Five": Trátase de caminar pola tabla hasta qu'unu de los pies ta na parte de lantre de la tabla (denomada nose).
- "Hang ten": Asitiar los dos pies nel nose del tablón. Rique muncha habilidá y velocidá de la fola porque si non, el surfista fundiría la tabla y cayería a l'agua.
- "Drop Knee": Trátase del xiru clásicu de Longboard. Ye como un cut back pero cola pierna trasera flexionada hasta que la rodía raspie'l tablón.
Foles: tipos y partes
editar
La dificultá d'esti deporte anicia tantu na velocidá como nel tamañu y la forma de les foles. Les foles fayadices pa ser saleaes al estilu del surf son aquelles qu'evolucionen y ruempen desenvolviendo la paré y l'espluma progresivamente escontra la derecha o escontra la esquierda. Si les foles ruempen sobre una superficie de roca y con poca fondura van ser más fayadices pa la práutica del bodyboard. Pa identificar les condiciones fayadices pa la práutica del surf utiliza la descripción de diversos elementos o partes de la fola:
- Paré: ye la parte de la fola que, al llevantase, llevanta una superficie d'agua sobre la llinia horizontal, en diverses angulaciones o inclusive en vertical. Ye la parte de la fola sobre la cual el surfista salea.
- Llabiu: ye la parte de paré y espluma que cai darréu sobre'l tramu d'empiezu de la paré y el tramu sobre'l qu'acaba.
- Brazu: ye'l volume d'agua que tien paré, ye dicir el llargor de la parte surfeable de la fola.
- Buecu: partes de la paré y el brazu qu'adquier una presencia cóncava, na que puede proyeutase gran velocidá sobre'l cuerpu del surfista al pasar cola tabla sobre elles.
- Tubu: espaciu del buecu que queda envueltu so la cayida d'un llabiu en movimientu rizáu de resultes de la meyora y frayatu de la fola.
- Cresta: parte cimera de la fola.
Nómense dellos tipos de fola n'atención a la so forma:[ensin referencies]
- Orillera: ruempe mui cerca de la vera y ye peligrosa por choques contra'l fondu.
- Bueca: ye l'axetivu que reciben les foles que la so forma llevantar creando una seición cilindroide, onde la configuración de vectores de fuercies dexa un navegación más enérxicu sobre la tabla.
- Tubera: fola bueca que ruempe rizándose sobre sí mesma de tal manera que define un espaciu cilíndricu completu, dientro del cual puede siguise controlando'l navegación sobre la tabla so el llabiu d'agua que cai de la parte cimera de la paré de la fola.
- Fofa: n'España, llámase asina a les foles que nun ruempen bueques, o les que son casi toa espluma.
- Barra: ye aquella fola que ruempe cayendo llargues seiciones de la fola coles mesmes, cerrando la paré de forma sópita, lo que les fai foles non aptes pa surfear.
Clasifíquense según el so tamañu (nel surf mayoritariu):
- Menos de 1,50-2m d'altor de paré considérense foles pequeñes, "cómodes", ye dicir d'altor común.
- Hasta 2 metros considérense foles medianes o "normales".
- A partir de 2 metros de paré considérase surf de foles grandes. Entós los axetivos de proporción definen una escala distinta, que les sos cotes más altes superáronse en delles decenes de pies. Dende va pocos años falar de Surf de foles xigantes (como El Billabong XXL).
Pa la midida del aguaxe úsase internacionalmente en náutica la Escala Douglas.
El tamañu de les foles en surf mídese dependiendo de la cultura onde atopemos:
- Por detrás, al estilu clásicu ḥawaianu como se fai en Canaries;
- Pela parte de lantre: de ras de mar al puntu más altu de la cresta, como suel faese nel restu d'España;
- Comparándola coles partes del cuerpu humanu (fola de costazos, fola de cintura, fola d'home y mediu). Na mariña norte de la península Ibérica, suelse usar la pallabra "metro" pa una midida similar a un home arguto y encorvao, ye dicir l'altor mediu d'un surfista n'aición sobre la fola[ensin referencies].
El comportamientu de les foles varia enforma según el fondu sobre'l que ruempan:
- Sobre l'arena. Son foles de normal menos violentes, una y bones les formes de los bancos de sable o taros suelen ser pocu acusaes, moldiaos constantemente pola aición de les marees, les corrientes y les foles; en consecuencia ufierten menos resistencia a los golpes de mar y a les foles. Los bancos de sable nun son dafechu estables y les foles de sable de dellos sitios nun son les mesmes tolos años.
- Sobre petones de roca (foles de roca). Son les más estables, cuando les condiciones del mar traen bones foles, xunto a les de coral.
- Sobre petones de coral. Tienen fama de ser les meyores foles, una y bones l'aición constante de los duros animales espongiarios y los corales que viven so estes rompientes moldia una torga que se adecua d'una forma casi máxica al movimientu de la fola. Suelen ser bueques y fuertes, bien apreciaes pal surf.
La idoneidad d'unu o otru fondu depende de cada llugar:
- Pol tipu de marees, corrientes y golpes de mar que recibe.
- Pola fondura: los petones de coral y de roca son los más peligrosos.
- Nos bancos de sable, pol tipu d'orografía costera, la proximidá de roques que favorezan o non la formación de bancos, la presencia en badea, les corrientes, etc.
- Pola cercanía del petón a la vera o los cantiles de la mariña.
Y la fola de Lloret única nes Islles Canaries, na Sablera de les Canteres.
- Ye un tubu de 2 a 3 metros de gran velocidá que se ve poques vegaes.
Campeones mundiales
editar
.jpg)
.jpg)
.svg){kind=small}
Surf n'Iberoamérica
editarEl surf ye un deporte puxante n'Iberoamérica, y especialmente en países como Perú, Puertu Ricu, Brasil y Costa Rica, El Salvador, siguíos d'Arxentina, Uruguái, Venezuela, Chile y en menor midida: Ecuador, Méxicu, Panamá, etc. Perú foi sede del Segundu Campeonatu de Surf (ISF) nel añu 1965, que fizo fincapié na conocida sablera peruana de Punta Roques. D'este resultó campeón el peruanu Felipe Pomar.
En Perú ye un deporte bien practicáu, gracies a les sos bones foles en tou la mariña nacional, la principal figura del surf peruanu ye la campeona mundial Sofía Mulanovich. La seleición peruana de surf, per otru llau, consiguió múltiples gallardones, incluyendo dellos campeonatos mundiales en distintes categoríes.[1]
En Puertu Ricu, prauticar el surf nes mariñes de Rincón y Aguadilla, tamién na islla de Culiebra. La formación de les foles (especialmente nel área de Rincón) ye bastante paecida a les foles en Hawaii.
En Venezuela, prauticar esti deporte sobremanera nes mariñes del Mar Caribe, que les sos condiciones naturales son bien favorables (gran diversidá de sableres, bon aguaxe y clima prestosu casi tol añu), sobremanera na Isla de Margarita y los estaos Vargas, Aragua y Sucre.
N'Arxentina'l surf pasa de ser un deporte esclusivo y ocasional a ser masivamente practicáu, na temporada de branu, onde les sableres arxentines más escoyíes pa la práutica de surf son Mar del Plata, Miramar, Necochea y el Balneariu El Cóndor, Baxada de Picoto y el Espigon. Balneariu El Cóndor queda a solu 30 km de la ciudá de Viedma, capital de ríu negru. Baxada de Picoto atopar a unos 2 km de balneariu'l cóndor. L'Espigón ye una sablera allugada na provincia de Río Negro, a 45 km de la ciudá de Viedma. Nesta sablera realicen actividaes como la pesca y deportes como'l surf y el bodyboard. El tamañu de les foles nun ye constante pero lleguen a devasar los trés metros en díes de sudestada. Hai más de 15 años que s'empezó cola práutica del surf nestes mariñes pero nunca se devasen de venti tables nel mar, por que estos deportes tán empezando a faese más populares ente los habitantes de la contorna Viedma-Patagones, y bien escasamente lleguen surfista d'otros llugares a esfrutar de les foles.
Mar del Plata, Miramar y Necochea son les zones que más foles reciben de les marexaes del sur. El puntu que marca l'empiezu d'esta zona de bones foles ye'l cabu Corriente en Mar del Plata, llugar xeográficu, y unu de los puntos más espuestos de la mariña, nesi puntu les rompientes apunten al este, dende ende escontra'l sur les sableres van rotando hasta en Necochea apuntar práuticamente al Sur. Ente estos 2 puntos hai aproximao 150 km, polo que buscar una rompiente col vientu fayadizu ye un viaxe que puede realizase nel día. Pel hibiernu depués d'una sudestada les foles pueden llegar a los 2,5 metros de cara.
En Chile, por cuenta de la baxa temperatura del mar, el surf prauticar mayoritariamente dende la VIII rexón al norte, según n'Isla de Pascua. Una bona opción pa los surfistas de centru de Chile ye la llocalidá de Pichilemu, onde l'últimu tiempu'l surf fíxose un deporte bien popular. Sicasí, esti deporte -cada vez más masivu dientro del país- prauticar mayormente nel norte de Chile, consolidando a Arica como gran sede gracies a les sos condiciones climátiques. Por casu el "Campeonatu Internacional de Surf Arica Big Güe" y el WCT "Rip Curl Pro Search Arica Chile". Los meyores meses pa la práutica del surf en Chile son los d'iviernu, una y bones les nubes que son frecuentes nel sur del país, producen grandes foles qu'azoten al norte de la mariña dalgunos díes más tarde.
Surf n'Europa
editar
Hasta'l momentu les dos primeres tables de les que se tienen referencies n'Europa, son les que traxo en 1914 Ignacio de Arana, cónsul español en Hawaii, pero enagora nun se topó prueba de que les usara n'Europa. Amás d'esos dos tables, traxo consigo un exemplar del primer llibru de surf de la historia, del que güei solo queden cinco exemplares nel mundu.[6]
N'España'l surf empezó ente 1963 y 1965 en distintos puntos de la península, casi coles mesmes y bonalmente, ensin tener contautu unos nucleos con otros: Asturies (1963), Cádiz (1964), Guipúzcoa (1964), Vizcaya (1964), Cantabria (1965). Aproximao en 1968 empezó'l surf en Canaries a practicase de forma asidua ente los isleños.[7]
En Málaga, pionera del Mediterraneu español, el surf empezó en 1970 al traviés de la figura de Pepe Almoguera, nel barriu marineru de Pedregalejo, cuando se fabricó la so propia tabla. De magar, otros mozos del barriu fueron xuniéndose-y, como Francisco Soria, Javier Gabernet, Rafael García, Carlos Sauco, Pepi Almoguera, los hermanos Toño y Paco Gutiérrez Espejo, Joaquín Fernández-de las Alas, y otros dellos que formaron en 1974 el primer club activu de surf del Mediterraneu español: el Málaga Surfing Club.[8]
En Les Palmes de Gran Canaria empecipióse la práutica d'esti deporte aproximao en 1968 y foi nesta islla onde se creó'l primer Club de Surf de too l'archipiélagu, en 1973, el Club Guanarteme. En Les Palmes de GC puede practicase surf mientres cualquier temporada del añu, pero dende payares a finales de marzu les foles pueden algamar hasta 4.5 metros d'altor. Les sableres o Spots pa la práutica del surf son les siguientes: Sablera de Les Canteres, concretamente'l Spot de La Cícer y la fola de Lloret única nes Islles Canaries; Sablera de Alcaravaneras; El Confital; Sablera de San Cristóbal; y Sablera d'El Llábanu.
La revista Airberlin Magazin publicó un ampliu reportaxe'l pasáu mes de setiembre de 2012 nel que calificaba a Les Palmes de Gran canaria como'l Hawaii del Atlánticu
Nel Principáu d'Asturies esiste una gran tradición surfera, les sableres del Principáu tien unes condiciones óptimas pa la práutica d'esti deporte, concretamente nes llocalidaes costeres Tapia de Casariego, Navia, Ḷḷuarca, San Juan de L'Arena, Salinas, Lluanco, Candas, Xixón, Villaviciosa (Rodiles), Colunga, Ribesella o Llanes.
Cantabria, de sonadía internacional son conocíos Liencres, Somo, Lloreo, Los Llocos, El Sópitu, Santa Marina, Ayu, San Vicente de la Barquera, Langre, Berria, Sardineru, Noja y Laredo. La mariña de Cantabria estremar en 11 zones con 36 sitios pa surfear.
Nel País Vascu la cultura de surf ta bien guañada, esta ye una rexón na que sobremanera na dómina braniza, les sos sableres son l'escenariu perfectu y les posibilidaes son munches y variaes, en función del nivel. Destacamos cuatro grandes zones: zona Sopelana, zona Mundaka, zona Zarautz; y zona San Sebastián.
En Galicia, ye la sablera de Pantín, asitiada a 20 km de Ferrol la sablera insinia pa la práutica d'esti deporte. Destaca tamién la sablera de Doniños (Ferrol), Ríu Sieira (Porto do Son), sablera de Montalvo y sablera d'A Llanzada (Sanxenxo), sablera de Razo (Carballo) y sablera de Coríos (Nigrán).
El surf en Portugal identificar pola calidá de les sos foles. Gracies a la so situación les mariñes de Portugal esfruten d'unes potentes foles mientres la mayor parte del añu. La mariña ta llarada de sableres, badees escondíes y surf spots. Les meyores foles lleguen a les de Nazaré y de Peniche, al norte de Lisboa, una de les foles más consistente n'Europa y ye famosa pol so tubu "Supertubos". Otres zones populares pa prauticar el surf en Portugal ye Ericeira, ente Lisboa y Peniche, y la Mariña de Caparica, ente Almada y el Parque natural de la Arrábida. Nel 1 de payares de 2011, el surfista ḥawaianu, Garrett McNamara, surfó una fola de 23,77 metros na sablera del Norte, en Nazaré, y nesi añu batió'l récor mundial del Guinness.[9]
Francia ye unu de los destinos míticos del surf n'Europa. Puede realizase la práutica d'esti deporte en sableres como Lacanau, Hossegor, Anglet, Biarritz y Guethary famoses na mariña suroeste de Francia, ente Burdeos y la frontera española. Foles escepcionales, una tradición surfera asitiada, un mar templáu pel branu y el famosu "Art de vivre" francés.
Nel Reinu Xuníu, Cornualles ye un paraísu del surf asitiáu na punta del estremu oeste d'Inglaterra y Newquay la so capital, el corazón de la zona surfera. Los dos sableres más populares pa la práutica del surf son Croyde Bay en North Devon y Fistral Beach en Cornualles. El Reinu Xuníu estremar en cuatro zones de foles: La Mariña Sur, Suroeste, Este y Escocia.[ensin referencies]
El surf n'Irlanda céntrase práuticamente na llocalidá de Bundoran, capital Irlandesa del surf, nel Condáu de Donegal, na mariña noroeste de la isla. Considerada como la Capital del Surf d'Irlanda, ta asitiáu na mariña sur de la Badea de Donegal y convirtióse nun llugar de surf mundialmente famosu pola calidá de les sos foles, y llugar onde se celebren munches competiciones internacionales de Surf.
Enclín actual
editarNel sieglu XXI el surf aumentó enforma'l so ritmu de progresión, y anguaño tou nel surf ta llevándose al estremu: aéreos, foles grandes, maniobres polo xeneral, variantes del surf (stand up paddle), foles mutantes, competiciones. Pol so gran popularidá, foi incluyíu dientro del programa de los Xuegos Olímpicos a partir de Tokiu 2020.[10]
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ perusurfguides.com (ed.): «Historia del Surf en Perú». Consultáu'l 30 de mayu de 2013.
- ↑ Salinas, Roberto. cronicaviva.com.pe (ed.): «surf-o-tabla-en-el-peru-carlos-dogni-el-primeru-en-traer-la so-tabla-en-1942-felipe-pomar-campeon-mundial-en-1965-y-agora-con-la reina-sofia La historia del surf o tabla nel Perú. Carlos Dogni, el primeru en traer la so tabla en 1942. Felipe Pomar, campeón mundial en 1965. Y agora cola reina Sofía…». Archiváu dende l'surf-o-tabla-en-el-peru-carlos-dogni-el-primeru-en-traer-la so-tabla-en-1942-felipe-pomar-campeon-mundial-en-1965-y-agora-con-la reina-sofia orixinal, el 30 de payares de 2015. Consultáu'l 30 de mayu de 2013.
- ↑ Vería, Sutera, p. 4
- ↑ Finney, Houston, p. 25
- ↑ elpais.com.uy (ed.): «surf/sds_543889_110130.html Pioneru y místicu del surf» (2011). Consultáu'l 30 de mayu de 2013.
- ↑ primer-surfer-européu/ El primer surfer européu
- ↑ Esparza, Daniel (2013) La Historia del Surf n'España. Univerzita Palackého v Olomouci, Olomouc.
- ↑ "Pepe Almoguera: Lleenda del Mediterraneu". Olo Surf History. http://olosurfhistory.com/2014/05/29/pepe-almoguera-leyenda-del-mediterraneo/
- ↑ fola-de-nazare/ Garrett McNamara y la fola de Nazaré, en Portugal
- ↑ «Béisbol/sóftbol, surf, esguilada deportiva, kárate y skate son los cinco nuevos deportes que vamos ver en Tokiu» (3 d'agostu de 2016). Consultáu'l 19 de febreru de 2017.
Bibliografía
editar- Finney, Ben R.; Houston, James D. (1996). Surfing: A History of the Ancient Hawaiian Sport (n'inglés). Pomegranate Artbooks, páx. 117. ISBN 0876545940.
- Ingle, Zachary; Sutera, David M. (2012). Identity and Myth in Sports Documentaries: Critical Essays (n'inglés). Rowman & Littlefield, páx. 212. ISBN 978-0-8108-8789-3.
- Esparza, Daniel (2013) La Historia del Surf n'España. Univerzita Palackého v Olomouci, Olomouc.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Surf.
