Wikipedia

Vigna angularis

especie de planta

La planta Vigna angularis, conocida como xudía, frijol o poroto adzuki (o azuki) y tamién dacuando como soya colorada, ye una llegume cultivada n'estremu oriente y el Himalaya.

Vigna angularis
Clasificación científica
Reinu: Plantae
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Subclas: Rosidae
Orde: Fabales
Familia: Fabaceae
Subfamilia: Faboideae
Tribu: Phaseoleae
Subtribu: Phaseolinae
Xéneru: Vigna
Especie: Vigna angularis
(Willd.) Ohwi & H.Ohashi
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]
Azuki
Tamañu de porción
Enerxía 295 kcal 1233 kJ
Carbohidratos 56.97 g
 • Fibra alimentaria 16.8 g
Grases 0.23 g
Proteínes 17.3 g
Tiamina (vit. B1) 0.264 mg (20%)
Riboflavina (vit. B2) 0.147 mg (10%)
Niacina (vit. B3) 1.649 mg (11%)
Ácidu pantoténicu (vit. B5) 0.989 mg (20%)
Vitamina B6 0.221 mg (17%)
Calciu 64 mg (6%)
Fierro 4.6 mg (37%)
Magnesiu 120 mg (32%)
Manganesu 1.318 mg (66%)
Fósforu 386 mg (55%)
Potasiu 1224 mg (26%)
Sodiu 18 mg (1%)
Cinc 4.07 mg (41%)
% de la cantidá diaria encamentada p'adultos.
Fonte: Azuki na base de datos de nutrientes del USDA.
[editar datos en Wikidata]
Vista de la planta
Flor
Planta ornamental

La so grana mide unos 5 mm y de normal tien un color coloráu intensu y uniforme con poques variaciones, anque raramente pue ser blanca, negra o gris.

Descripción

editar

Son yerbes añales, erectas o trenzaes qu'algamen un tamañu de 30-90 cm d'altor. Tarmos angulares, esparcidamente pilosos. Axustes peltaes, llanceolaes, de 8 mm, puntu d'unión allargáu; foliolos ovaos o romboidales-ovaos, de 5-10 x 5-8 cm, esparcidamente pilosos en dambes superficies, ápiz llargamente triangular o subredondeáu, fueyuques llaterales oblicues, enteres o llixeramente con 3 lóbulos. Les inflorescencies en recímanos axilares con 5 ó 6 flores, con pedúnculos. Mota acampanada, de 3-4 mm. Corola mariella de 15 mm. Llegumes cilíndriques, de 5-8 x 0,5-0,6 cm, glabres o casi. Granes d'un colloráu opacu o con otros colores, oblonga, de 5-6 x 4-5 mm, atayar o subredondeada en dambos estremos. Fl. jun-jul, fr. setiembre-ochobre.[1]

Distribución

editar

Llargamente cultivada y montesa en China [orixinaria d'Asia; introducíu n'América, África y otros llugares].

Gastronomía

editar

Pol so sabor duce, utilizar en delles gastronomíes pa la repostería na forma de pasta (en xaponés anko). En Malasia usar en xeláu, como Ais kacang. En Xapón y China utilícense tamién pa granar los "biltos de soya" solo que de color coloráu. Como tamién se fai pa la variedá negra (Vigna mungo) y la mariella (auténtica soya: Glycine max).

Amás tienen menos grases y son más fáciles de dixerir qu'otres variedaes de xudíes.

Historia

editar

Evidencies xenétiques amuesen que'l azuki foi cultiváu primero nel Himalaya y dempués en China y Corea (dempués del 1000 e.C.), pa más tarde llegar a Xapón, onde anguaño ye la segunda llegume más popular dempués de la soya.

Nomes

editar

El so nome occidental vien del so nome xaponés: アズキ (azuki). En Xapón tamién s'utiliza'l préstamu chinu shōzu (小豆), que significa ‘pequeña grana’ (en comparanza cola soya: 大豆 [daizu], la ‘gran grana’). Ye común qu'en kanji ye escriba shozu pero pronúnciese /azuki/.

En China el so nome correspondiente (小豆 xiǎodòu) úsase inda na agricultura y la botánica. Pero'l términu más utilizáu anguaño ye hongdou (红豆; hóngdòu) que'l so significáu ye ‘xudía colorada’, por cuenta del so uniforme color coloráu.

Sicasí, n'otros idiomes hai que tener curiáu d'utilizar "xudía colorada" yá que puede llevar a tracamundios coles xudíes comunes de color coloráu.

Taxonomía

editar

Vigna angularis describióse por (Willd.) Ohwi & H.Ohashi y espublizóse en Journal of Japanese Botany 44(1): 29. 1969.[2]

Etimoloxía

Vigna: nome xenéricu que foi dau n'honor del botánicu italianu Dominicu Vigna que lo afayó nel sieglu XVII.

angularis: epítetu llatín que significa "con ángulos, angular"[3]

Variedá
Sinonimia
  • Azukia angularis (Willd.) Ohwi
  • Dolichos angularis Willd.
  • Phaseolus angularis (Willd.) W. Wight
  • Phaseolus chrysanthos Savi
  • Phaseolus mungo auct. non L.[4]
    • Krishná-mudga (‘frijol negru’, en sánscritu).[5]
    • Pachelima (‘bono de cocinar’ en sánscritu).[6]
  • Vigna angularis (Willd.) Ohwi & H. Ohwi

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. ↑ Vigna angularis en Flora de China
  2. ↑ «Vigna angularis». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 29 de xunetu de 2014.
  3. ↑ N'Epítetos Botánicos
  4. ↑ «Vigna angularis». The Plant List. Consultáu'l 29 de xunetu de 2014.
  5. ↑ Según el Sanskrit-English Dictionary (1899) de Monier Monier-Williams (Sanskrit-Lexicon.Uni-Koeln.de).
  6. ↑ Según Monier Williams (1899).

Bibliografía

editar
  1. AFPD. 2008. African Flowering Plants Database - Base de Donnees des Plantes a Fleurs D'Afrique.
  2. Cowan, C. P. 1983. Flora de Tabasco. Llistaos Floríst. Méxicu 1: 1–123.
  3. Isely, D. 1990. Leguminosae (Fabaceae). 3(2): xix, 1–258. In Vasc. Fl. S.E. U. S.. The University of North Carolina Press, Chapel Hill.
  4. Pérez J., L. A., M. Sousa Sánchez, A. M. Hanan-Alipi, F. Chiang Cabrera & P. Tenorio L. 2005. Vexetación terrestre. 65–110. In J. Bonu, F Álvarez & S. Santiago Biodivers. Tabasco. CONABIO-UNAM, Méxicu.
  5. Zamora Villalobos, N. 2010. Fabaceae. 119(5): 395–775. In B. E. Hammel, M. H. Grayum, C. Herrera & N. Zamora Villalobos (eds.) Man. Pl. Costa Rica. Missouri Botanical Garden, St. Louis.
  6. Flora of China Editorial Committee. 2010. Flora of China (Fabaceae). 10: 1–642. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong (eds.) Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.

Enllaces esternos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Vigna_angularis&oldid=4233930»