Xeografía de Costa Rica
Costa Rica allúgase dientro de les coordenaes xeográfiques 8° y 11°15', de latitud norte, y 82° y 86°, de longitud oeste. Incluyendo la so área insular, tien una estensión de 51.100 km² (50.660 km² de tierres y 440 km² d'agua). Xunto a Belize y El Salvador ye unu de los estaos más pequeños d'América Central. Llenda al norte con Nicaragua cola que comparte 309 km de frontera y al sur con Panamá cola que comparte 330 km, al este col mar Caribe y al oeste col océanu Pacíficu.
| Xeografía de Costa Rica | ||
|---|---|---|
 | ||
| Llocalización | ||
| Continente | América | |
| Rexón | América Central | |
| Carauterístiques xeográfiques | ||
| Superficie | 51.100 km² | |
| 50.060 km² (tierra) | ||
| 40 km² (agua) | ||
| Llinia de costa | 1.290 km | |
| Puntos estremos | ||
| Puntu más baxu | Océanu Pacíficu a 0 m | |
| Puntu más altu | Cuetu Chirripó a 3820 m | |
|
| ||
| Clima | Clima tropical | |
| Fronteres territoriales | ||
•  Nicaragua | 309 km | |
•  Panamá | 330 km | |
| • Plataforma continental | 200 nm | |
| • Zona económica esclusiva | 200 nm | |
| • Mar territorial | 12 nm | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
El llargor de la mariña estiéndese 1.228 km, de los cualos 1.016 tán na mariña pacífica y 212 km nel mar Caribe. La mariña pacífica presenta una serie d'irregularidaes como penínsules, golfos y badees, condición que facilita l'establecimientu de zones portuaries y pal desenvolvimientu turísticu. Pela cueta la mariña del Caribe ye más regular, pero menos apta pa esti tipu d'instalaciones. El país tien soberanía sobre 200 mn de zona esclusiva económica, y 12 mn d'agües territoriales.
El país tien un exa montascosa central llonxitudinal con direición noroeste-sureste, estremáu en cuatro cordillera, a partir de les cualos nacen los ríos, que desagüen nes aguaes de dambos océanos. L'aición d'estos ríos dio llugar a tres grupos de llanures, que son más estenses escontra la mariña atlántica. El centru del país ta ocupáu por una depresión teutónica conocida como Valle Central, onde vive la mayoría de la población. El país cunta con cerca de 200 volcanes, de los cualos 5 tán activos. La islla del Cocu, nel océanu Pacíficu, ye parte del territoriu nacional.
Dende los sos oríxenes como territoriu ístmico, foi ponte biolóxica onde coesisten especies de flora y fauna pertenecientes al neoártico, al neotrópico y delles otres a la rexón de les Antilles. Por cuenta de esta biodiversidá, alcuéntrense zones de vida, que inclúin dende paisaxes mariniegos alcontraos a nivel del mar hasta paisaxes de pandorial sobre los 3.000 m d'altitú.
La biodiversidá dexa al país tener una herpetofauna d'alredor de 360 especies (150 anfibios y 210 reptiles), una avifauna d'aproximao 850 especies (625 añeren y 225 son migratories), una mastofauna de casi 205 especies, ente les qu'atopamos esperteyos y mamíferos non voladores.
Xeoloxía
editarHistoria xeolóxica de Costa Rica
editar
La historia xeolóxica dio entamu cerca del Periodu Xurásicu Inferior-Cimeru, hai unos 200 millones d'años. Yá pa esti tiempu, les mases continentales probablemente atopábense asitiaes nuna posición bien similar a l'actual.
El procesu oroxénicu empecipiar con actividá volcánica, acompañada de surdimientu de dorsales oceániques y crestes submarines. Como resultante d'esti procesu surdió un arcu d'islles empobináu escontra l'este, que conoceríase más tarde como arcu esternu, representáu anguaño por una serie de sierres foliaes, alcontraes na península de Nicoya, Sablera Ferradura, península d'Osa y Punta Burica.
La principal carauterística d'esti periodu, foi una intensa actividá volcánica y por cuenta de los procesos d'erosión que sufren los relieves iniciales, empieza un aumentu na sedimentación de diches árees. Mientres el Eocenu Inferior-Mediu, hai unos sesenta millones d'años sumió casi la totalidá del arcu esternu, remaneciendo en forma posterior una serie d'islles conocíes col nome de Guanarivas.
Mientres el Periodu Oligocenu hai 25 millones d'años, estes islles sumieron sol océanu y fueron cubiertes por material detrítico de resultes de la degradación y posterior sedimentación de les formaciones recién.
Debíu al intensu vulcanismu aniciáu nos montes del Aguacate, la cordal de Talamanca empecipia'l so ascensu a partir del Periodu Miocenu hai 1,8 millones d'años, algamando la mayor altitú del arcu internu. Dichu vulcanismu tiempu dempués daría orixe a la Cordal Volcánicu Central y a la Cordal Volcánicu de Guanacaste.
Plaques tectóniques
editar
Frente a la mariña pacífica del ismu centroamericanu atópase una depresión submarina llamada Fuesa Mesoamericana.
Costa Rica atópase na zona de converxencia de la Placa de Cocos y Placa del Caribe. Al sureste del territoriu dambes plaques interactúan cola Placa de Naza, casu conocíu como puntu triple, que ta asitiáu na rexón del golfu Duce. El procesu de subducción fai que la placa Cocu tea fundiéndose adulces so la emerxente placa del Caribe. Esta esmuzse escontra l'este produciendo asina'l surdimientu paulatín del territoriu costarricense, con un surdimientu de 10 mm per añu.
Al producise la subducción, polos esfuerciu d'arrastre y compresión, una parte del material que s'atopa sobre la placa que ta siendo subducida, ye darréu quebráu, y por cuenta de los procesos de llevantamientu teutónicu, va tresformar nun relieve oroxénicu. Tal ye'l casu de la cordal de Talamanca.
La otra parte del material fúndese y, polos cambeos de presión y temperatura, termina per fundir se. Un porcentaxe de dichu material tiende a xubir a la superficie en forma de llava, por aciu el procesu denomináu vulcanismu, y dicha acumuladura va formar los cordales volcánicos.
Por cuenta de les fuercies de compresión y llevantamientu, la corteza terrestre supera la llende d'elasticidá de les roques, polo qu'éstes se ruempen, produciendo una lliberación d'enerxía, causando coles mesmes los movimientos sísmicos.
Sistema montascosu
editarEl relieve de Costa Rica ye quebráu. Presenta tierres baxes de 0 a 800 m; medies, de 800 a 1.500 m, y altes de 3.819 m. Amás ufierta un altu Valle Central. Tien tres sistemes montascosos: l'exa montascosa central, que conforma la columna vertebral del territoriu continental y ta conformáu por cuatro cordales (de Guanacaste, Minera de Tilarán, Volcánica Central y de Talamanca); un sistema montascosu secundariu, d'orixe más antiguu y visos baxos (serranías de Nicoya, Fila Brunqueña y sierra d'Osa); y el Cordal Volcánicu Océanica del Cocu, que s'atopa sol mar patrimonial del país nel océanu Pacíficu.
Exa montascosa central
editarEl territoriu continental costarricense ta formáu per una exa montascosu llonxitudinal central, más cercanu a la mariña del océanu Pacíficu, alcontráu en direición noroeste-sureste, d'aproximao 650 km de llargu. Les cuenques hidrográfiques del país nacen a partir d'esta exa montascosa, que define tamién la morfoloxía de les llanures, y metanes esti exa allúguense les depresiones tectóniques principales, como'l Valle Central.
La exa montascosa central de Costa Rica ta estremáu en cuatro seiciones:
Cordal de Guanacaste
editarAtópase allugada al noroeste del país, con una direición noroeste-sureste. Mide 70 km de llargor.[1] Sirve de llende natural ente les provincies de Guanacaste y Alajuela. Ta conformada por una serie d'estratovolcanes del Cuaternariu, con edaes menores a un millón d'años:[2] Orosí (1.440 msnm), Rincón de la Vieya (1.895 msnm), Miravalles (2.028 msnm) y Tenorio (1.916 mnsm). Tien orixe oroxénicu y ye de les más antigües de Costa Rica. Presenta actividá volcánica primaria y secundaria. Ye fonte d'enerxía llimpia, principalmente hidroeléctrica y xeotérmica, y de divises pol turismu.
Cordal o Sierra Minera de Tilarán
editarMide 50 km de llargor. Ta formada por serranías de valles fondos, con dellos conos volcánicos antiguos y recién, siendo'l más importante'l volcán Arenal (1670 msnm), un pimpanu estratovolcán de forma cónica casi perfecta, que ye iconu nacional. Al so llau atopa'l volcán Chatu, el so volcán hermano. Ta constituyida por roques volcániques terciaries onde s'alcontraron vetes d'oru en dellos sectores como Abangares y Miramar. A esta sierra pertenecen los montes de Tilarán, Abangares, Cedral, San Antonio, Miramar y Aguacate, polo xeneral, elevaciones alredor de los 1.500 msnm, siendo la mayor elevación el cuetu Cedral, con 1.842 msnm. Tien importancia económica pola producción d'enerxía hidroeléctrica nel banzáu d'Arenal y pol turismu ecolóxicu y d'aventura.
Cordal Volcánicu Central
editarEsti sistema montascosu atopase escontra'l centru del país, dixebráu de la sierra Minera de Tilarán pel ríu Balsa. Ta constituyida por 90 km de conos volcánicos n'escudu, de direición este oeste, que dixebra les llanures del norte del Valle Central.[1][2] Los principales volcanes son el Barva (2906 msnm), el Poás (2.704 msnm), l'Irazú (3.432 msnm) y el Turrialba (3.328 msnm), estos trés bien activos. Otros volcanes inactivos son Platanar, Porvenir, Congo y Cachu Negru. Nes faldes d'estos volcanes alcuéntrase'l Valle Intermontano Central. El cordal tamién tien cuatro depresiones tectóniques, conocíes como pasos, que comuniquen la rexón central del país cola rexón norte y Caribe: Tapezco, Desengañu, La Palma y Coliblanco.
Cordal de Talamanca
editarAllugada escontra'l sureste de Costa Rica, estiéndese a lo llargo de 150 km y se continua hasta la frontera con Panamá.[1] Ye un anticlinal formáu por roques sedimentaries marines y por roques volcániques antigües y intrusivas, que la so formación pertenez a la era Terciaria, de 2 a 23 millones d'años.[2] Empecipiar al este del Valle Central y tien una orientación noroeste-sureste. El sistema montascosu, al atopase más cerca de la mariña pacífica, presenta mayor cantidá d'accidentes xeográficos, ente que la so rimada ye muncho más nidia nel sector atlánticu. Esti cordal, al pasar la frontera con Panamá recibe'l nome de Cordal de Chiriquí.
Tien los montes más altos del país, que devasen los 3.000 m d'altitú: Chirripó (3.842 msnm), el puntu más altu del territoriu, onde s'atoparon evidencies de qu'en dómines pasaes los sos visos tuvieron cubiertes por glaciares; Aventexos (3.812 msnm), Terbi (3.760 msnm), Uran, Kámuk (3.554 msnm), Cuetu de la Muerte (3.491 msnm), ente otros. Nun tener volcanes en territoriu costarricense, anque en Panamá atopa'l volcán Barú (3.475 msnm, activu).
El cordal cunta con delles estribaciones: cuetos de Escazú, cuetos de la Candelaria, cuetos de Ochomogo, cuetos de Dota y fila de Matama.
Tien la zona protexida más grande de Costa Rica, el parque internacional L'Amistá, que ye reserva de la Biosfera.
Sistemes montascosos secundarios
editarAmás de la exa montascosa central, esisten otros sistemes montascosos independientes d'orixe más antiguu y menor altitú, allugaos na periferia del país. Los sos basamentos son más antiguos que los de la exa montascosa central y nun tener actividá volcánica.
Serranías de Nicoya
editar
Formen la exa de la península de Nicoya, nel Pacíficu noroeste del país. Los sos visos son arredondiaes y nun devasen los 800 msnm. Tienen un mesmu orixe xeolóxicu que la península de Santa Elena, nel norte de Costa Rica, les tierres más antigües del territoriu. El relieve ye bien accidentáu, representáu principalmente polos cuetos de Nicoya y los cuetos de Barra Fonda.
El sistema montascosu de la península ta constituyíu pol Complexu de Nicoya, que los sos cuetos más altos son el cuetu Azul (1.018 msnm), cerro Esperanza (920 msnmm), cuetu Madrigal (835 msnmm), el cuetu Fríu (756 msnm) y el cuetu Pozu (755 msnm). Na zona de Barra Fonda, hai depósitos de caliares petones del Miocenu. La erosión d'estos depósitos xeneró un relieve de tipu cársticu, dando llugar a un sistema con numberosos covarones.
Fila Costera o Brunqueña
editarYe un sistema montascosu allugáu escontra'l sur del cordal de Talamanca. Cuerre paralela a la mariña y los sos altores promedian los 1.000 msnm. Son de formación antigua y tienen depósitos de bauxita y otros metales. Son montes angostos formaes por fallamiento inversu. Tien un únicu conu volcánicu estinguíu: el volcán Esquito de Tigre. El cordal quebrar en dos partes al altor de camín Real, en Palmar Norte, pa dar pasu al poderosu caudal del ríu Grande de Térraba. Al sureste de camín Real, el cordal tien mayor altitú y complexidá xeolóxica, incluyendo la formación de covarones, como les allugaes al norte de Ciudá Neily.
Sierra d'Osa
editarAl igual que les serranías de Nicoya, ta formada per llombes y pandos que formen la exa llonxitudinal de la península d'Osa, nel sureste del país. Formen un mesmu complexu cola punta Burica.
Cordal Volcánicu Oceánica del Cocu
editarEl Cordal Volcánicu Océanica del Cocu ye d'orixe volcánicu y forma parte d'una cadena montascosa submarina que s'estiende dende les islles Galápagos hasta la Fuesa Mesoamericana, llegando frente a les mariñes del país nel océanu Pacíficu. Ta formada por una serie de volcanes marinos estinguíos, que'l so únicu puntu prominente nel mar patrimonial del país ye la islla Cocos, allugada a 500 km de la ciudá de Puntarenas.
Esti cordal tien una estensión de 1200 km de llargor, de los cualos 815 km atopar n'agües territoriales de Costa Rica, lo que la fai 1.75 vegaes más llarga que'l territoriu continental del país y el cordal más llargu d'América Central. La so elevación media ye de 2000 m sobre'l fondu oceánicu, con una cresta de 1000 m per debaxo del nivel del mar. El so anchu ye de 100 a 300 km. Tien un francu abrupto con rimaes a lo llargo de la cresta, con depresiones tectóniques rellenes por sedimentu. El cordal océanica tien unos 100 volcanes, unu d'ellos la islla del Cocu, estinguíu dende hai 1.5 millones d'años, y la única islla oceánica de Costa Rica nel sentíu estrictu de la pallabra.
La formación del cordal océanica tien el so orixe nel vulcanismu de les islles Galápagos, pola aición de la tectónica de plaques de Cocos y Caribe, que la so aición va treslladando'l cordal a una velocidá de 8 cm al añu, hasta la zona de subducción frente a la mariña del Pacíficu de Costa Rica. La resistencia de los volcanes submarinos a ser consumíos so la masa continental ye lo que provoca la mayoría de los terremotos qu'afecten al país, al dise desmembrando so la zona d'interacción de dambes plaques.[3]
Valles
editarCosta Rica tien dos tipos de valles: les depresiones teutónicu y xeolóxicu, de les cualos les más importantes son el Valle Central y el Valle del Xeneral, y los valles fluviales, formaos pola aición de los ríos, como'l Valle del Tempisque, el Valle de Orosi, el Valle de La Estrella o'l Valle del Térraba.
Valle Central
editar
El Valle Central de Costa Rica ye una depresión teutónica con una estensión de 32.200 km², allugada nel centru del país y delimitada pol cordal Volcánica Central y el cordal de Talamanca. Ye'l llugar onde se concentren les ciudaes más importantes del país y de les cabeceres de les provincies de San Xosé, Alajuela, Heredia y Cartago. Tien un altor permediu de 1.000 msnm, con temperatures promedio de 18 °C a 24 °C. Comunicar coles mariñes y col interior del país al traviés d'un sistema de carreteres.
Ta estremáu en dos seiciones polos cuetos de Ochomogo: el sector occidental o Valle Central Occidental, onde se topa la capital del país, San Xosé, y les ciudaes d'Heredia y Alajuela; y el sector oriental o Valle del Guarco, onde ta la ciudá de Cartago.
Valle del Xeneral
editarEl Valle del Xeneral-Coto Brus ye una depresión xeolóxica, con direición noroeste-sureste, allugáu escontra'l sur del país. El so puntu más baxu ta ocupáu polos calces del ríu Xeneral y el ríu Coto Brus, quien son los colectores de les agües sacupaes de l'aguada sur de la cordal de Talamanca. Esta área recibió gran cantidá de sedimentos provenientes de la denudación del relieve montascosu. La ciudá más importante ye San Isidro del Xeneral.
Valle del Tempisque
editarLa depresión xeolóxica del Tempisque, alcontrada ente la península de Nicoya y el cordal de Guanacaste, presenta una topografía llano y ondulao, con depresiones menores inundables a lo llargo del calce principal del ríu Tempisque, polo qu'hai depósitos de sedimentu escontra la zona de la desaguada principalmente, y la so formación viose favorecida pola poca resistencia del material volcánico a la erosión, que'l so tresporte ver aseguráu pol mesmu ríu.
Llanures
editarLes llanures de Costa Rica tán formaes principalmente por acumuladura de materiales sedimentarios, aniciaes pola disposición de la exa montascosa central del país. Poles sos carauterístiques, estremar en tres grupos: llanures del Norte, llanures del Caribe y llanures del Pacíficu. Les sos elevaciones nun devasen los 500 msnm.
Son llanures perifériques, d'orixe aluvial, yá que se formaron polos sedimentu apurríos pelos ríos que baxen de la exa montascosa central. Les llanures del Norte y el Caribe son más estenses, derrotes per ríos llargos y caudalosos que formen meandros. Tomen distintos nomes según les zones: Guatusos, San Carlos, Sarapiquí, Tortuguero, Santa Clara, Pacuare, Matina y Estrella, amás de los valles de Sixaola y Talamanca. Les llanures del Pacíficu son de menor estensión, pero tamién son más variaes que les del Atlánticu.
Llanures del Norte
editarAl norte del país atópense estenses llanures que la so estensión toma dende la cordal de Guanacaste hasta la marxe oeste del ríu Sarapiquí. El so frente de penetración foi'l ríu San Carlos, afluente del San Juan. Escontra'l norte atopa'l cantón de San Carlos, y los poblaos d'Upala y Los Chiles, mui cerca de la frontera con Nicaragua. Los dos llanures que sobresalen nésta área son la llanura de San Carlos y la enllanada de los Guatusos. Los sos terrenes son utilizaos en cultivu de granos, hortolices y ganadería d'engorde y lleche.
Llanures del Caribe
editar
Les llanures caribeñes estender dende la marxe esti del ríu Sarapiquí hasta la mariña del Atlánticu, y formen gran parte del territoriu de la provincia de Limón. Los ríos Toro Amarillo, Chirripó, Tortuguero, Pacuare y Chirripó del Atlánticu, conformaron l'amplia llanura que s'estiende al noroeste de Limón. El ríu Sixaola atópase más al sureste y ye compartíu con Panamá; anició una depresión conocida col nome de Valle de Talamanca y la enllanada costera mesma.
La llanura costera del Caribe tien poca altitú y ta parcialmente cubierta de selves tropicales. Los sos suelos usar en plantíos de banano y cacáu, ganadería de carne y lleche. La canal de Tortuguero, de 112 km de llargu, comunica Moín cola frontera con Nicaragua.
Les llanures del Caribe tienen estenses rexones cubiertes de selva tropical y zones pantanoses, sobremanera nel Caribe norte. Les llanures del Caribe central y sur utilícense principalmente pa cultivu de banano y cacáu.
Llanures del Pacíficu
editarLa llanura costera del Pacíficu ye angosta, sumiendo al averase los cuetos montascosos a la mariña. Los terrenes del Pacíficu son aparentes pa l'agricultura, tienen mayor infraestructura turística y nes sos mariñes desenvuélvese la mayoría de l'actividá pesquera del país. La llanura ye más estensa nel Pacíficu Norte, algamando los 75 km d'anchu, al xunise al valle del Tempisque, onde recibe'l nome de pampa guanacasteca o baxura. Estender dende'l pandu de Santa Rosa hasta'l golfu de Nicoya, y ta conformada por planicies d'ábanos y mantos de cenices volcániques. Nesta rexón cultívense granos, caña d'azucre y críase ganáu d'engorde.
Nel Pacíficu central atópase la zona de Parrita, tien dos terraces marines, atayaes por dellos cuetos non mayores de 100 m d'altitú. El valle de Parrita estender hasta punta Uvita y ta formáu por material sedimentario y volcánicu, procedente del cordal de Talamanca. Cultívense granos y palma africana.
La llanura enanchar escontra'l sur, algamando los 50 km d'anchor. Les llanures del Pacíficu sur allugar na península d'Osa, hasta'l golfu Duce, y xúntense colos valles del Xeneral-Coto Brus y de Diquís. Tán formaes por materiales marinos, fluviales y volcánicos. Son les más templaes y lluvioses de la mariña pacífica, yá que se ven afeutaes polos vientos húmedos del suroeste.
Hidrografía
editarLos ríos de Costa Rica nacen a lo llargo de la exa montascosa central, y van desaguar nes mariñes del océanu Pacíficu y el mar Caribe.
Aguada del océanu Pacíficu
editarLos ríos que desagüen nel océanu Pacíficu tienden a ser curtios y rabiones, esto por cuanto la exa montascosa del cual nacen ye más cercanu a la mariña, formando un terrén bien inclináu con poca estensión pa percorrer. Por cuenta de esto, son ríos propensos a llavuquiar, de fondos predresos y terrenes menos húmedos. Son fondos, con grandes pindios accidentaes qu'aumenten el so poder erosivu, d'ende la fondura de los sos calces, tal ye'l casu de la cuenca del ríu Grande de Tárcoles, allugada na Rexón Pacíficu Central. Sicasí, nel Pacíficu Sur y nel Pacíficu Norte, los ríos tienen de percorrer grandes planicies antes de llegar al mar. El so caudal mengua en forma importante mientres la dómina seca, cuantimás nos ríos del Pacíficu norte y central.
L'aguada del Pacíficu tien tres cuenques hidrográfiques principales, distribuyíes de noroeste a sureste:
- Ríu Tempisque (144 km) naz nes faldes del volcán Orosí, col nome de Tempisquito. Antes de la construcción de la Carretera Interamericana constituyó la principal vía de comunicación a la provincia de Guanacaste per mediu de los sos dos afluentes Bebedero y Bolsón. Ye la segunda cuenca del país n'estensión y la primer si sumir la del ríu Bebezón, que desagua nel mesmu sitio que'l Tempisque, un estuariu nel golfu de Nicoya. Les cuenques del ríu Tempisque y el ríu Bebezón son de gran importancia pal so usu agropecuariu pos se destina aproximao'l 75% del total de l'agua disponible pa esti usu a nivel nacional. Estes cuenques cubren gran parte de la provincia de Guanacaste, reconocida por ser productora de ganáu vacuno y cultivos estensivos como cañes d'azucre y arroz. Ye navegable na parte baxa de la so cuenca. La mayoría de los ríos de Guanacaste son afluentes del Tempisque (Bebezón, Coloriáu, Liberia y Saltu), con esceición de los ríos de la península de Nicoya (Morote, Llábanos, Bongu, Tamarindu y Nosara).
- Ríu Grande de Tárcoles (111 km) formáu pola unión de los ríos Grande de San Ramón y ríu Virilla. Esti postreru ye bien importante porque drena les agües sirvíes del Valle Central. Desagua nel Pacíficu central cerca de la ciudá de Jacó. Foi'l primer ríu nel cual utilizóse pa la producción de la enerxía llétrica. La cuenca del ríu Grande de Tárcoles ye de principal importancia porque aprove d'agua a trés de les principales cabeceres de provincia del país, San Xosé, Alajuela y Heredia, qu'arrexunten 35 conceyos nuna estensión que representa solo'l 4.15 % del total del territoriu. Sicasí, ye equí onde s'atopa la mayor concentración d'habitantes del país, aproximao 63% de la población nacional.
- Ríu Grande de Térraba (186 km) ye'l más grande, llargu y caudalosu de los ríos del país, formáu por dos brazos que son el Xeneral y Coto Brus, quien conflúin nel sitiu conocíu como Pasu Real. Ye la cuenca hidrográfica más grande de Costa Rica. Estos ríos rieguen el valle d'El Xeneral y Coto Brus. Allugar nel sureste del país y ye navegable na parte baxa de la so cuenca. Xunto col ríu Sierpe desagua nun ampliu delta que forma numberoses islles fluviales de material sedimentario. Unu de los sos principales afluentes ye'l ríu Chirripó Pacíficu.
Otros ríos importantes de l'aguada del Pacíficu son el ríu Guacimal, el ríu Aranjuez, el ríu Abangares, el ríu Secu, el ríu Llagartu, el ríu Jesús María y el ríu Fuécara, que nacen de la sierra minera de Tilarán y desagüen na marxe esti del golfu de Nicoya; el ríu Parrita, xunto col ríu Pirrís, forma la cuenca principal de la zona de Quepos-Parrita; y el ríu Savegre, que desagua nel parque nacional Manuel Antonio, foi destacáu como'l más llimpiu de Centroamérica.[4]
-
-
-
Tabayón del ríu Savegre al altor de San Gerardo de Dota. -
Río Grande de Candelaria.
Aguada del mar Caribe
editarLos ríos d'esta aguada son más llargos, anchos y caudalosos que los del Pacíficu, por cuenta de que la exa montascosa central ta más alloñáu de la mariña, polo que la distancia a percorrer ye mayor. Son ríos lentos, llongures, que traviesen estenses llanures, polo que tienen enclín a formar meandros y brazos, estremando les sos agües en dos calces, nes partes baxes del so percorríu. En munches seiciones de les llanures formen zones empantanadas. Caracterícense amás pol abondosu material qu'acarreten (sedimentos y restos de vexetación), y porque camuden con frecuencia la direición. Tien una riega constante mientres tol añu, rellacionáu colos altos niveles de precipitación añal d'esta rexón.
estremóse-y en dos vertientes: la subvertiente norte, na cual los ríos desagüen nel llagu de Nicaragua o'l ríu San Juan de Nicaragua, que desagua esti postreru y lleva les agües d'estos ríos al mar Caribe, y la subvertiente caribeña puramente dicha, onde los ríos desagüen direutamente nel mar.
Sub-vertiente norte
editarLos ríos más importantes de la sub-vertiente norte son, d'oeste a este:
- Ríu Fríu (70 km), allugáu na so mayor parte nel cantón de Los Chiles, el so calce ye parte del abellugu nacional de vida montesa Cañu Negru.
- Río San Carlos (125 km) traviesa la mayor parte del territoriu del cantón de San Carlos con una direición de sur a norte. Tien 60 km aproximao que dexen la navegación. Ye la cuenca hidrográfica más importante de la sub-vertiente norte pola so producción agropecuaria, hidroeléctrica y turística.
- Ríu Sarapiquí (103 km) tien una cuenca formada pelos ríos Puercu, Toro, Toro Amarillo, Blanco y Cuartu. Ye navegable en más de la metá del so cursu. Revista importancia histórica, ecolóxica y económica.
-
-
-
-
Tabayón Raru Avis, en Sarapiquí de Heredia -
-
Tabayón del ríu Celeste, nel parque nacional Volcán Tenorio. Importante destín turísticu pol so particular coloración.
.jpg)
Otros ríos destacaos d'esta aguada son el ríu Sapoá (32 km), fronterizu con Nicaragua, que desagua nel llagu de Nicaragua; y el ríu Celeste, que tien importancia pal turismu de la rexón, por cuenta de les sos particulares agües de color celeste, resultáu d'un efeutu ópticu producíu pola dispersión de la lluz solar por cuenta de la alta concentración de silicatos d'aluminiu.
Sub-aguada caribeña
editarLos ríos más importantes que desagüen direutamente nel mar Caribe son, d'oeste a este y de norte a sur:
- Sistema Tortuguero-Chirripó Norte-Coloriáu, que irrigan la parte más septentrional de les llanures de Tortuguero. Formen una serie d'islles fluviales (Brava y Calero), antes de desaguar nun delta nel mar Caribe. Una canal de 112 km xune'l ríu Tortuguero con Moín, dexando l'accesu vía fluvial dende Limón hasta la frontera con Nicaragua. La rexón irrigada per estos ríos ta protexida por diversos parques nacionales, reserves biolóxiques y abellugos naturales.
- Sistema Reventazón (110 km)-Parismina (92 km) ye básicu pal Valle Central yá que recueye les agües del sector oriental (valle del Guarco). Nel so cursu recibe dellos afluentes, como lo son los ríos Jiménez, Tapantí, Machu y Navarro. Ye la tercer cuenca hidrográfica del país y la más importante de la rexón caribeña. El Reventazón tien la planta hidroeléctrica más grande de Centroamérica y al segunda mayor obra d'infraestructura del ismu centroamericanu, dempués de la Canal de Panamá.
- Ríu Sixaola (76 km) sirve de llende ente Costa Rica y Panamá. Naz nes faldes de la cordal de Talamanca. Tien como afluentes al Yorkín, Coen, Lari y Urén. Amás, sirve como mediu de comunicación ente distintes poblaos pos ye navegable.
Otros ríos importantes de la rexón caribeña son ríu Pacuare, ríu Chirripó Atlánticu, ríu Matina, ríu Banano, ríu Bananito y ríu La Estrella.
-
Ríu Chirripó Atlánticu o Duchí, en idioma cabécar, ye unu de los ríos importantes del Caribe y principal afluente del ríu Matina. -
Ríu Parismina. Xunto al Reventazón, forma la cuenca más importante del Atlánticu. La so desaguada ye sitiu de friega de tortúes. -
El ríu Coloráu forma una rede fluvial xunto al ríu Tortuguero y el ríu Chirripó Norte. Ye parte d'una importante zona protexida. -
Una de les más de 20 cascaes del ríu Pacuare. Esti ríu tamién ye conocíu polos sos rabiones, onde se practica balsismo. -
Ríu Sixaola, fronterizu con Panamá. La mayoría de los sos afluentes, al igual que'l Sixaola, lleven nomes indíxenes.
_-_06.jpg)
Agües superficiales y soterrañes
editar
Les fontes d'agua superficial en Costa Rica fueron aprovechaes pa múltiples usos, como na producción d'enerxía hidroeléctrica, nel tratamientu d'agua potable y na recreación y control d'hinchentes.
La cuenca Arenal-Tempisque, onde funciona'l banzáu Arenal, ye'l proyeutu hidroeléctricu más grande del país. La mesma cuenca utilízase, ríu abajo para riego na provincia de Guanacaste, acuacultura, recreación, control d'hinchentes y caltenimientu del ecosistema de güelga.
La xeneración hidroeléctrica ye l'actividá de mayor usu de l'agua de los ríos, utilizando para dichu propósitu, cerca d'un 70% del total, y l'actividá agrícola con un 22,8%. L'aprovechamientu d'agua pal consumu humanu, turismu, industria y agroindustria representen menos del 8.0% de la estracción total.
Los acuíferos más importantes del país son: Colima Cimeru, Colima Inferior, Barba, Liberia, Bagaces, Fuécara, La Bomba (Limón), Zapandí y los acuíferos costeros: Jacó, Sableres del Cocu, Brasilito y Flamingo.
Col firme propósitu de protexer les nacientes d'agua, ríos, la flora y fauna, declaróse alredor del 29% del territoriu nacional como zones protexíes.
Mariñes
editarCosta Rica tien mariñes tantu nel océanu Pacíficu como nel mar Caribe. En total, cuenta con 1.466 km. Les mariñes costarricenses atópase en constante procesu de gastadura o rellenu, como asocedió cola deformación que sufrió la mariña caribeña nel terremotu de Limón de 1991, cuando 90 km de la mariña alzáronse alredor d'un metro.
Los dos mariñes oceániques tienen notables diferencies tocantes a la so estensión, configuración y clima.
Mariña del océanu Pacíficu
editar
Tien un llargor de 1.016 km, lo que la fai seis veces más grande que la mariña del Caribe. Ye'l más pobláu y el más activu no que respecta al comerciu y al turismu. Ye topográficamente más quebráu que la mariña caribeña, con numberosos accidentes xeográficos:
La mariña empecipia al noroeste con bahía Salinas y la península de Santa Elena, que contienen el basamento xeolóxicu más antiguu del país (80 millones d'años). El golfu de Papagayu dixebra Santa Elena de la península de Nicoya. Esti golfu ye de muncha importancia económica pal país por ser unu de los principales polos turísticos, por cuenta de les sos numberoses sableres y badees, nes que destaca badea Culiebra. La península de Nicoya ye la más grande del país, con numberosos cantiles, puexos predresos, badees y cabos, ente los que pueden citase cabu Veles, cabo Blanco y punta Morales.
La península engloba el golfu de Nicoya, que ye l'entrante de mar más fondu de Costa Rica, y nel que desagüen dos de los ríos más importantes del país: Tempisque y Tárcoles. El golfu de Nicoya contién siquier 12 islles, dalgunes d'elles poblaes. Tamién tien los dos puertos más importantes del pacíficu, Puntarenas y Caldera. Nel casu de la ciudá de Puntarenas, esta atópase construyida sobre una llingua de sable que se proyeuta dientro del golfu, formada por material sedimentario depositáu a lo llargo de sieglos pol ríu Fuécara.
Escontra'l sureste, la mariña forma dos bahía: badea de Ferradura y badea de Coronado. Esta ta llindada por punta Quepos y punta Lloramicadora, y ye'l sitiu onde desagua'l ríu Grande de Térraba, el mayor del país, nun ampliu delta. La península d'Osa ye la más grande del sureste del país. Tien numberoses sableres y al parque nacional Corcováu, el más biodiverso de Costa Rica. El cabu Matapalo, nel estremu de la península, ye'l puntu más cercanu del territoriu continental del país a la islla del Cocu (436 km). La península d'Osa zarra al golfu Duce, que contién mariniegos protexíos, manglares y salines. L'últimu accidente de la mariña sur ye la punta Burica, que comparte con Panamá.
Mariña atlántica
editar.jpg)
Tien una estensión de 212 km, abarca dende punta Castiella, na desaguada del ríu San Juan, hasta'l ríu Sixaola. Tien un clima tropical lluviosu que dexa a la mariña so la influencia de los vientos alisios del nordés. La corriente ecuatorial del golfu de Méxicu pasa por esta mariña, lo que dexa qu'abonden les formaciones coralines, lo que nun asocede na mariña del Pacíficu.
La mariña tien una configuración rectillinia, determinada pola acumuladura de material sedimentario procedente d'ábanos depositaos pelos ríos, amás del efeutu del aguaxe. Los accidentes más destacaos empecipien na amplia desaguada del ríu Coloráu y el ríu Reventazón-Parismina nel nordeste, que los sos múltiples brazos formen islla fluviales, como la islla Calero, la más grande de Costa Rica. El cursu meándrico de los ríos provoca concentración d'abondosos materiales que formen barres de sable, llagunes y albuferas, destacar la barra del Coloráu.
Síguen-y la badea de Moín, onde s'alluguen la islla Uvita y el saliente onde s'atopa Puertu Limón, la ciudá más importante del Caribe. Escontra'l sureste atopen punta Cahuita, Uva, Mona y Cocles.
Archipiélagos ya islles
editarCosta Rica tien gran variedá d'islles de variáu orixe en dambos océanos. Munches d'elles son parte de parques nacionales y abellugos naturales, ente qu'otres atópense habitaes, principalmente les del golfu de Nicoya.
Archipiélagu del Esperteyu ya Islla Bolaños
editarAtópase na bahía Salinas, na mariña del océanu Pacíficu, cerca de la frontera con Nicaragua. Tratar de pequeñes islles que sirven como abellugu natural p'aves y fauna marina. Formen parte del Área de Caltenimientu Guanacaste.
Archipiélagu del golfu de Nicoya
editar
Son una serie d'islles d'orixe volcánicu, allugaes nel golfu de Nicoya, munches d'elles poblaes dende la dómina precolombina. Alministrativamente, formen parte de la provincia de Puntarenas. La mayor d'elles ye la islla de Chira, allugada cerca de la desaguada del ríu Tempisque. Con 43 km², ye la mayor islla del océanu Pacíficu y la más poblada. La islla Venado (6.5 km²), la islla Caballo, y la islla de Cedros tienen pequeñes villes que subsisten de la pesca artesanal.
Sígue-yos n'importancia la islla San Lucas, la más cercana a la ciudá de Puntarenas (8 km). San Lucas contién un antiguu penal y anguaño ye abellugu montés y llugar turísticu. Cerca de San Lucas hai pequeñes islles despoblaes con formen parte d'abellugos naturales: islla Bejuco, islla Muertos, islla Jesusita, islla Pan d'Azucre, islla Páxaros, islla Guayabo y islla de los Negrinos.
La islla Tortúa, al pie de los castros d'Alcatraz y Tolinga, ye un importante sitiu de visitación turística poles sos sableres y exuberante vexetación. La islla de Cabo Blanco, allugada frente al mesmu, nel estremu suroeste de la península de Nicoya, forma parte del área protexida más antigua de Costa Rica.
Islles del Pacíficu central y sur
editar
Escontra'l sureste del golfu de Nicoya, allúguense delles islles: islla Ferradura, alcontrada na badea del mesmu nome; islla Dames, una islla marítimu-fluvial cercana a la ciudá de Quepos, allugada na desaguada del ríu Paquita; les islles del parque nacional Manuel Antonio (Olocuitas, Ximielgues, Verde, Toro Amarillo y Mogote), que son parte d'esta área protexida; islla Ballena, nel parque nacional marín Ballena, ye sitiu de anidación de delles especies de ballenes.
Una de les más importantes ye la islla del Cañu, allugada al oeste de la península d'Osa, que cunta con bancos de coral y abondosa vida marina. Amás d'abellugu de vida montesa, la islla del Cañu tien l'únicu xacimientu arqueolóxicu de Costa Rica con esferes de piedra que se topa atopáu fuera del territoriu continental del país.
La zona del delta Térraba-Sierpe tien numberoses islles fluviales, ente elles la islla Violín y les isles Zacate.
Islla del Cocu
editar
La islla Cocos ye la islla más famosa de Costa Rica. Atópase allugada a 500 km al sureste de Puntarenas, provincia a la que pertenez, nes coordenaes 05°31′N 87°04′W / 5.517°N 87.067°O. Solamente puede aportase a ella por barcu. La islla ye l'únicu afloramientu d'un cordal volcánicu estinguida de 700 km de llongura que s'estiende sol mar patrimonial de Costa Rica. La so área terrestre ye de 23,85 km², y mide 7,6 km de llargu y 4,4 km d'anchu, siendo la so forma aproximao rectangular. La mariña ye tropezosa, con accidentes xeográficos como cantiles, badees y cabos. El so puntu más altu ye'l cuetu Iglesias (575 msnm). Tien numberosos cursos d'agua que formen hasta 200 cascaes. Al so alredor hai dellos castros como la islla Manuelita y los Moais.
Carauterízase pola so abondosa biodiversidá, polo que foi declarada parque nacional y Patrimoniu de la Humanidá pola UNESCO. Atópase cubierta por un exuberante monte nublu. De 235 especies de plantes identificaes, 70 son endémicos. De 362 d'inseutos, 64 son endémicos. Esisten 2 especies endémiques de llagarteses. Tamién rexistrense 3 especies d'arañes; 85 d'aves, 4 d'elles endémiques; 57 de crustáceos; 118 de moluscos; más de 200 de pexes y 18 corales. El principal asentamientu atópase en Badea Waffer, casi tou compuestu por personal científico y de caltenimientu: guardaparques, biólogos, investigadores, marinos y voluntarios.
Islles del mar Caribe
editar
Costa Rica tien tres grupos d'islles nel mar Caribe: nel Caribe norte, hai numberoses islles fluviales, formaes pola desaguada de dellos ríos nel delta del ríu San Juan, na frontera con Nicaragua. La mayoría d'estes islles tienen terrenes pantanosos, formando parte d'abellugos naturales y de vida montesa. La islla Calero ye la más grande de Costa Rica (151.6 km²), siguida de la islla Brava (44.4 km²), dambes separaes pol ríu Coloráu. Tamién tán les islles Tortuguero, Pacuare, Penitencia y Palma, que s'alluguen en desaguaes de los ríos nel mar Caribe. Les islles tán pocu habitaes, dedicándose les families a l'agricultura y la pesca.
Nel Caribe central, les islles más destacaes son islla Moín y islla Uvita, allugaes frente a Puertu Limón. Moín ta allugada onde empecipia la canal de Tortuguero, que dexa la comunicación fluvial ente Limón y la frontera con Nicaragua. Frente a esta islla ta'l puertu de Moín, el muelle más importante del país por onde se realicen les esportaciones pol Atlánticu. La islla Uvita, allugada a 3 km frente a Puertu Limón, reviste importancia histórica, pos foi'l primer puntu del territoriu nacional onde desembarcó Cristóbal Colón en 1502, nel so cuartu y últimu viaxe. Ta formada por cantiles predresos y cubierta de vexetación exuberante, pero atópase despoblada.
Nel Caribe sur, atópase la islla Punta Mona, conocida tamién como Monkey Point, una pequeña islla frente a les mariñes del cantón de Talamanca, cerca de la desaguada del ríu Sixaola. Tien una mariña irregular con petones coralinos y ta cubierta por monte tropical. Forma parte del abellugu montés Gandoca-Manzanillo.
Mar territorial y patrimonial
editar.svg)
El mar territorial de Costa Rica tien un anchu de 12 milles náutiques (22.200 km²) a tou lo llargo de les mariñes. Ye consideráu parte integrante del país pa tolos efeutos llegales. Sumáu a la estensión territorial del país (51.100 km²), suma un total de 73.300 km². Por llei, la zona marítimu-terrestre ye propiedá del Estáu y nun puede ser propiedá de particulares.
El mar patrimonial ta constituyíu por 188 milles náutiques (348.210 km²) escontra'l mar abiertu, posterior a les 12 milles del mar territorial. La zona económica esclusiva de Costa Rica en dambos océanos xube a 574.725 km², lo que sumáu a la superficie terrestre da al país un total de 625.825 km² d'estensión. El mar patrimonial de Costa Rica nel océanu Pacíficu ye más estensu que nel mar Caribe por cuenta de la situación xeográfica de la islla del Cocu. Costa Rica exerze soberanía sobre'l so mar patrimonial tantu con fines d'esplotación comercial, como d'esploración, caltenimientu y ordenación de los recursos vivos y non vivos (sosuelu y agües) de conformidá col derechu internacional.
Pol mar Caribe, Costa Rica tien llendes marítimes con Nicaragua, Panamá y Colombia. Pol océanu Pacíficu, Costa Rica tien llendes marítimes con Nicaragua, Panamá, Colombia y Ecuador, esti postreru al traviés de la llende marítima ente la islla del Cocu y les islles Galápagos.
Clima
editarCosta Rica ye un país climáticamente bien variáu, polo xeneral atópase na rexón del neotrópico, polo que presenta un clima tropical, con dos estaciones bien definíes en casi tol territoriu: la seca (llamada tamién branu) y la lluviosa (llamada iviernu). La dómina seca empecipia dende principios d'avientu hasta finales d'abril, ente que la lluviosa empecipia dende principios de mayu hasta finales de payares, amás mientres la dómina lluviosa hai un tiempu llamáu Branín de San Juan nos últimos díes del mes de xunu cuando'l clima nuevamente vuelve ser d'estación seca por un periodu curtiu de tiempu.[5]
Sicasí, la topografía del país ye bien diverxente, con presencia de montes, valles y llanures nun territoriu bastante pequeñu. Por cuenta del so allugamientu tropical, la temperatura nun sufre variaciones drástiques. Nes mariñes bazcuya ente los 28° y 37 °C. Al tar allugáu nel hemisferiu norte, la nación vese afeutada polos cambeos d'estación, mientres el mes d'avientu, cuando les temperatures suelen baxar considerablemente polos vientos del norte nos llugares más altos del país. La duración del día vese afeutada mientres los solsticios y equinoccios. Los sistemes montascosos cuerren longitudinalmente de noroeste a sureste, determinando trés grandes rexones climátiques:
- La Rexón Tropical Húmeda del Atlánticu, presenta un clima tropical húmedu, con un altu réxime de precipitaciones (casi hasta los 5.000 mm añales), lluviosu tol añu, sobremanera nes faldes de los cordales, con amenorgamientu de les agües en febreru, marzu y ochobre, y temperatures que nunca son inferiores a los 22 °C.
- La Rexón Intermontana Central toma'l Valle Central y les cadenes montascoses del sur. Presenta relieve montascosu con altitud promedio ente 800 y 1000 msnm, rexistrándose temperatures templaes nes partes baxes y fríes nes partes altes.
- La Rexón Tropical del Pacíficu, con un clima tropical con estación seca bien definida, con temperatures máximes d'hasta 30 °C pel hibiernu y 38 °C pel branu, la dómina lluviosa na zona ye curtia.
Amás, l'Institutu Meteorolóxicu Nacional estrema a Costa Rica, d'alcuerdu a ciertes carauterístiques y diferenciaciones, nes siguientes seis rexones climátiques: Valle Central, Pacíficu Norte, Pacíficu Central, Zona Sur, Zona Norte, Caribe y Islla del Cocu.[6][7]
Por cuenta de l'allugamientu xeográficu de la nación, el territoriu ye afeutáu añalmente pola temporada de furacanes, con mayor afectación en tiempos históricos pol furacán Fifi-Orlene (1974), furacán Juana (1985), furacán Cesar-Douglas (1996), furacán Mitch (1998), la nube tropical Alma (2008),[8] furacán Tomás (2010),[9] y furacán Otto (2016).
- Paisaxes bioclimáticos de Costa Rica
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Flora y fauna
editarCosta Rica tien una rica cubierta vexetal, tantu por variedá d'especies como por densidá de les mesmes. Nel país hai más de 12.000 especies de plantes, incluyíes más de 1.300 especies d'orquídees. L'árbol nacional ye l'árbol de guanacaste, la flor nacional ye la guaria morada.
Los montes cubren 1/3 de la superficie total del país. Los manglares ocupen aproximao'l 1% de la estensión total del país y concéntrense, na so mayoría, na aguada del Pacíficu. Les selves umbrófilas dar nel Caribe, na Cordal de Talamanca y na Península d'Osa, toes son inda vírxenes. Les selves tropófilas dar nel norte y centru del país.
La fauna de Costa Rica ye variada y diversa; por densidá d'especies Costa Rica ocupa'l primer llugar a nivel mundial. El país ye llar de 234 especies de mamíferos, la metá d'ellos esperteyos; 850 especies d'aves, de les que 600 son residentes; más de 200 especies de reptiles, la mayoría culiebres; unes 180 especies d'anfibios.
Nel país hai más de 150 especies en peligru d'estinción, ente elles destaquen el xaguar, el tapir, el pecari, el águila harpía y el guacamayu.
Cobertoria montiega
editarAcorde cola FAO, pal 2010 Costa Rica tien una estensión de montes de 26 050 km², correspondiente a un 51% del territoriu nacional. Mientres el periodu 1990-2000 el país presentó una tasa de variación añal d'un -0.8%, lo que representó una deforestación de 190 km²/Añu. Sicasí nel periodu 2000-2010, llogróse revertir dicha enclín llogrando un aumentu del 0.9%, equivalente a la recuperación de 230 km²/Añu de cobertoria montiega.[10]
Sistema de Parques Nacionales
editarEl país ye notablemente respetáu a nivel internacional pol so sistema de Parques Nacionales, alministraos pol Sistema Nacional d'Árees de Caltenimientu. El parque más grande qu'hai nel país ye'l Parque Nacional Islla del Cocu, una islla d'aproximao 24 km², alcontrada a 500 km de la mariña pacífica del país.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ 1,0 1,1 1,2 Alvarado Induni, 2009, p. 43
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Alvarado Induni, 2009, p. 45
- ↑ Alvarado Indunni, Guillermo (8 de mayu de 2016). El nuesu cordal volcánicu submarina. La nación editorial =. http://www.nacion.com/ocio/artes/cordal-volcanica-submarina_0_1559444105.html. Consultáu'l 19 de marzu de 2017.
- ↑ Unión de comunidaes convirtió al ríu Savegre nel más llimpiu de Centroamérica. 20 de marzu de 2015. http://www.ameliarueda.com/nota/union-de-comunidaes-convirtio-al-rio-savegre-en-el-mas-llimpiu-de-centroame. Consultáu'l 21 de xunetu de 2016.
- ↑ «clima editorial=Guíes Climes de Costa Rica». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
- ↑ «Costa Rica Región y subrexones climátiques de Costa Rica». Institutu Metereológico Nacional (IMN). Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
- ↑ «Costa Rica: clima y vexetación». La Guía (31 de xunetu de 2007). Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
- ↑ La Nación (29 de mayu de 2008). «Tormenta tropical 'Alma' cute a Centroamérica». Consultáu'l 24 de xineru de 2012.
- ↑ La Nación (18 d'agostu de 2011). «Aludes y agües dexen 21 muertos y 19 sumíos». Archiváu dende l'orixinal, el 5 d'ochobre de 2011. Consultáu'l 24 de xineru de 2012.
- ↑ Organización de les Naciones Xuníes pa l'Alimentación y l'Agricultura. «Situación de los montes del mundu» (castellanu). Consultáu'l 2011.
Bibliografía
editar- Alvarado Induni, Guillermo (2011). Los volcanes de Costa Rica (en castellanu). Editorial de la Universidá Estatal a Distancia, páx. 335. ISBN 9968-31-679-2.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Xeografía de Costa Rica.- Mapa de la República de Costa Rica
Datos: Q738314- Multimedia: Geography of Costa Rica
