Android

sistema operativu pa preseos móviles

Android ye un sistema operativu basáu nel nucleu Linux. Foi diseñáu principalmente pa dispositivos móviles con pantalla táctil, como teléfonos intelixentes, tabletas y tamién pa relós intelixentes, televisiones y automóviles. Primeramente foi desenvueltu por Android Inc., empresa que Google sofitó económicamente y más tarde, en 2005, mercó.[2] Android foi presentáu en 2007 xunto la fundación del Open Handset Alliance (un consorciu de compañíes de hardware, software y telecomunicaciones) p'avanzar nos estándares abiertos de los dispositivos móviles.[3] El primer móvil col sistema operativu Android foi'l HTC Dream y vendióse en ochobre de 2008.[4] Los dispositivos d'Android vienden más que les ventes combinaes de Windows Phone y IOS.[5][6][7][8]

Ficha de softwareAndroid
Desendolcador(es) Open Handset Alliance (es) Traducir y Google
Versión inicial 23 setiembre 2008
Última versión 15 (versión estable, 3 setiembre 2024)
Escritu en Llinguaxe de programación C, C++ (es) Traducir, Kotlin, XML Schema (es) Traducir, Java (es) Traducir y Rust
Plataforma MIPS, ARM y x86 (es) Traducir
Formatu de ficheru de llectura MPEG-4 Parte 14, Audio Data Transport Stream (es) Traducir, JPEG (es) Traducir, Portable Network Graphics, WebM, WebP (es) Traducir, Matroska, 3GPP (es) Traducir, Transport Stream (es) Traducir y Waveform Audio Format (es) Traducir
Formatu de ficheru d'escritura 3GPP (es) Traducir, Audio Data Transport Stream (es) Traducir, Transport Stream (es) Traducir, FLAC, MP3, Standard MIDI File (es) Traducir, Ogg, Waveform Audio Format (es) Traducir, JFIF (es) Traducir, GIF (es) Traducir, Portable Network Graphics, WebP (es) Traducir, WebM, MPEG-4 Parte 14, Windows bitmap (es) Traducir y Matroska
Llingua orixinal distintes llingües, inglés, xaponés, rusu, chinu, Chinu cantonés, italianu, catalán y castellanu
Tipu sistema operativo móvil (es) Traducir y plataforma informática
Llicencia Licencia Apache, versión 2.0 (es) Traducir y GPLv2 (es) Traducir
Orixe del nome Andy Rubin y androide
Más información
Twitter Android y AndroidDev
Facebook AndroidOfficial
Instagram android
Youtube UC9M7-jzdU8CVrQo1JwmIdWA
Sitiu web Web oficial
Blog Blog oficial
Códigu fonte Códigu fonte
Etiqueta de Stack Exchange Stack Exchange
GitHub android
Cambiar los datos en Wikidata

L'ésitu del sistema operativu convirtióse n'oxetu de pleitos sobre patentes nel marcu de les llamaes guerres de patentes ente les empreses de teléfonos intelixentes.[9][10] Según los documentos secretos peneraos en 2013 y 2014, el sistema operativu ye unu de los oxetivos de les percancies d'intelixencia internacionales. Android ye'l sistema operativu más usáu n'España con una cuota de mercáu del 92,2% de tolos teléfonos intelixentes.[11]

La versión básica d'Android ye conocida como Android Open Source Project (AOSP).[12]

El 25 de xunu de 2014 na Conferencia de Desarrolladores Google I/O, Google amosó una evolución de la marca Android, col fin d'unificar tanto'l hardware como'l software y ampliar mercaos.

El 17 de mayu de 2017, presentóse Android Go. Una versión más llixera del sistema operativu p'ayudar a que la metá del mundu ensin smartphone consiga unu en menos de cinco años. Inclúi versiones especiales de les sos aplicaciones onde'l consumu de datos amenorgar al máximu.

Historia

editar
 
Logotipu d'Android (2007-2014).

N'ochobre de 2003, na llocalidá de Palo Alto, Andy Rubin, Rich Miner, Chris White y Nick Sears fundan Android Inc. coles mires de desenvolver un sistema operativu pa móviles basáu en Linux.

En xunetu de 2005, la multinacional Google compra Android Inc. El 5 de payares de 2007 créase la Open Handset Alliance, un conglomeráu de fabricantes y desarrolladores de hardware, software y operadores de serviciu.[3] El mesmu día anúnciase la primer versión del sistema operativu: Android 1.0 Apple Pie. Los terminales con Android nun taríen disponibles hasta l'añu 2008.[13] Les unidaes vendíes de teléfonos intelixentes con Android allugar nel primer puestu nos Estaos Xuníos, nel segundu y tercer trimestres de 2010,[14][15][16] con una cuota de mercáu de 43.6 % nel tercer trimestre.[17] A escala mundial algamó una cuota de mercáu del 50.9 % mientres el cuartu trimestre de 2011, más del doble que'l segundu sistema operativu (iOS d'Apple, Inc.)

Tien una gran comunidá de desarrolladores creando aplicaciones pa estender la funcionalidad de los dispositivos. A la fecha, llegóse yá al 1 000 000 d'aplicaciones disponibles pa la tienda d'aplicaciones oficial d'Android: Google Play, ensin tener en cuenta aplicaciones d'otres tiendes non oficiales p'Android como la tienda d'aplicaciones Samsung Apps de Samsung, Slideme de Java y Amazon Appstore .[18][19] Google Play ye la tienda d'aplicaciones en llinia alministrada por Google, anque esiste la posibilidá de llograr software externamente. La tienda F-Droid ye dafechu de códigu abiertu según les sos aplicaciones, una alternativa al software privativu. Los programes tán escritos nel llinguaxe de programación Java.[20] Sicasí, nun ye un sistema operativu llibre de malware, anque la mayoría d'ello ye descargáu de sitios de terceros.[21]

L'anunciu del sistema Android realizóse'l 5 de payares de 2007 xunto cola creación de la Open Handset Alliance, un consorciu de 78 compañíes de hardware, software y telecomunicaciones dedicaes al desarrollu d'estándares abiertos pa dispositivos móviles.[22] Google lliberó la mayoría del códigu d'Android so la llicencia Apache, una llicencia llibre y de códigu abiertu.[23]

La estructura del sistema operativu Android componer d'aplicaciones que s'executen nun framework Java d'aplicaciones empobinaes a oxetos sobre'l nucleu de les biblioteques de Java nuna máquina virtual Dalvik con compilación en tiempu d'execución hasta la versión 5.0, depués cambéu a la redolada Android Runtime (ART).

Les biblioteques escrites en llinguaxe C inclúin un alministrador d'interfaz gráfica (surface manager), un framework OpenCore, una base de datos relacional SQLite, una Interfaz de programación d'API gráfica OpenGL ES 2.0 3D, un motor de renderizado WebKit, un motor gráficu SGL, SSL y una biblioteca estándar de C Bionic. El sistema operativu ta compuestu por 12 millones de llinies de códigu, incluyendo 3 millones de llinies de XML, 2.8 millones de llinies de llinguaxe C, 2.1 millones de llinies de Java y 1.75 millones de llinies de C++.

Reemplazu de Dalvik por ART

editar

Hasta la versión 4.4.4 Android utiliza Dalvik como máquina virtual cola compilación xusto a tiempu (JIT) pa executar Dalvik dex-code (Dalvik ejecutable), que ye una traducción de Java bytecode. Siguiendo'l principiu JIT, amás de la interpretación de la mayoría del códigu de l'aplicación, Dalvik realiza la compilación y execución nativa de segmentos de códigu escoyíos que s'executen con frecuencia (buelgues) cada vez que s'empecipia una aplicación. Android 4.4 introdució'l ART (Android Runtime) como una nueva redolada d'execución, que compila el Java bytecode mientres la instalación d'una aplicación. Convertir na única opción en tiempu d'execución na versión 5.0.[24]

 
HTC Dream o T-Mobile G1, el primer dispositivu llanzáu comercialmente con Android (2008).

Etimoloxía

editar

Tanto'l nome Android (androide n'español) como Nexus One faen alusión a la novela de Philip K. Dick ¿Suañen los androides con oveyes llétriques?, que darréu foi afecha al cine como Blade Runner. Tanto'l llibru como la película centrar nun grupu d'androides llamaos replicantes del modelu Nexus 6.[25]

El logotipu ye'l robot Andy.

Alquisición per parte de Google

editar

En xunetu de 2005, Google adquirió Android Inc., una pequeña compañía de Palo Alto, California fundada en 2003.[2] Ente los cofundadores d'Android que se fueron a trabayar a Google tán Andy Rubin (cofundador de Danger),[26] Rich Miner (cofundador de Wildfire Communications, Inc.),[27] Nick Sears (dalguna vegada VP en T-Mobile),[28] y Chris White (quien encabezó'l diseñu y el desarrollu de la interfaz en WebTV).[29] Entós daquella, poco se sabía de les funciones d'Android Inc. fuera de que desenvolvíen software pa teléfonos móviles.[2] Esto dio pie a rumores de que Google taba entamando entrar nel mercáu de los teléfonos móviles.

En Google, l'equipu lideráu por Rubin desenvolvió una plataforma pa dispositivos móviles basada nel nucleu Linux que foi promocionáu a fabricantes de dispositivos y operadores cola promesa d'aprovir un sistema flexible y actualizable. Informóse que Google alliniara yá una serie de fabricantes de hardware y software y señaló a los operadores que taba abiertu a diversos graos de cooperación pela so parte.[30][31][32]

La especulación sobre que'l sistema Android de Google entraría nel mercáu de la telefonía móvil amontar n'avientu de 2006.[33] Reportes de BBC y The Wall Street Journal señalaron que Google quería los sos servicios de busca y aplicaciones en teléfonos móviles y taba bien empeñáu nello. Medios impresos y en llinia llueu reportaron que Google taba desenvolviendo un teléfonu cola so marca.[34]

En setiembre de 2007, «InformationWeek» espublizó un estudiu de Evalueserve que reportaba que Google solicitara diverses patentes nel área de la telefonía móvil.[35][36]

Open Handset Alliance

editar

El 5 de payares de 2007 la Open Handset Alliance, un consorciu de delles compañíes ente les que tán Texas Instruments, Broadcom Corporation, Nvidia, Qualcomm, Samsung Electronics, Sprint Nextel, Intel, LG, Marvell Technology Group, Motorola, y T-Mobile; estrenar col fin de desenvolver estándares abiertos pa dispositivos móviles.[3] Xunto cola formación de la Open Handset Alliance, la OHA estrenó'l so primer productu, Android, una plataforma pa dispositivos móviles construyida sobre la versión 2.6 de Linux.

El 9 d'avientu de 2008, anuncióse que 15 nuevos miembros xunir al proyeutu Android, incluyendo PacketVideo, ARM Holdings, Atheros Communications, Asustek, Garmin, Softbank, Sony Ericsson, Huawei, Toshiba, Vodafone y ZTE.[37][38]

El 24 de febreru de 2014, Nokia presentó los sos teléfonos intelixentes corriendo Android 4.1 Jelly Bean (anque corriendo una versión propia, tomando la base de AOSP). Trátase de los Nokia X, X+ y XL.

 
Eric Schmidt , Andy Rubin y Hugo Barra , en conferencia de prensa 2012 p'anunciar tableta Nexus 7 de Google

Historial d'actualizaciones

editar

Android vio numberoses actualizaciones dende la so lliberación inicial. Estes actualizaciones al sistema operativu base típicamente igüen fallos y amiesten nueves funciones. Xeneralmente cada actualización del sistema operativu Android ye desenvuelta so un nome en códigu d'un elementu rellacionáu con dulces n'orde alfabéticu.

La repitida apaición de nueves versiones que, en munchos casos, nun lleguen a funcionar correutamente nel hardware diseñáu pa versiones previes, faen que Android seya consideráu unu de los elementos promotores de la obsolescencia programada.

Android foi criticáu munches vegaes pola fragmentación que sufren los sos terminales al nun ser soportáu con actualizaciones constantes polos distintos fabricantes. Creyóse qu'esta situación camudaría tres un anunciu de Google nel que comunicó que los fabricantes van comprometer a aplicar actualizaciones siquier 18 meses dende la so salida al mercáu, pero esto a la fin nunca se concretó y el proyeutu atayóse.[39] Google anguaño intenta enmendar el problema cola so plataforma actualizable Servicios de Google Play (que funciona en Android 2.2 y posteriores), dixebrando toles aplicaciones posibles del sistema (como Maps, el tecláu, Youtube, Drive, ya inclusive la mesma Play Store) pa poder actualizales de manera independiente, ya incluyendo la menor cantidá posible de novedaes nes nueves versiones d'Android.[40]

Carauterístiques

editar

Carauterístiques y especificaciones actuales:[41][42][43]

Diseñu de dispositivu

La plataforma ye adaptable a pantalles de mayor resolución, VGA, biblioteca de gráficos 2D, biblioteca de gráficos 3D basada nes especificaciones de la OpenGL ES 2.0 y diseñu de teléfonos tradicionales.

SQLite, una base de datos llixera, que ye usada pa propósitos d'almacenamientu de datos.

Conectividad Android soporta les siguientes teunoloxíes de conectividad: GSM/EDGE, IDEN, CDMA, EV-DO, UMTS, Bluetooth, Wi-Fi, LTE, HSDPA, HSPA+, NFC y WiMAX, GPRS, UMTS y HSDPA+.
Mensaxería

SMS y MMS son formes de mensaxería, incluyendo mensaxería de testu, amás del serviciu de Firebase Cloud Messaging (FCM) siendo la nueva versión de Google Cloud Messaging (GCM) so la marca Firebase colos nuevos SDK pa realizar el desarrollu de mensaxería na nube muncho más senciellu.

Navegador web El navegador web incluyíu en Android ta basáu nel motor de renderizado de códigu abiertu WebKit, empareyáu col motor JavaScript V8 de Google Chrome. El navegador por defectu de Ice Cream Sandwich llogra una puntuación de 100/100 nel test Acid3.
Soporte de Java

Anque la mayoría de les aplicaciones tán escrites en Java, nun hai una máquina virtual Java na plataforma. El bytecode Java nun ye executáu, sinón que primero se compila nun ejecutable Dalvik y execútase na Máquina Virtual Dalvik, Dalvik ye una máquina virtual especializada, diseñada específicamente p'Android y optimizada pa dipositivos móviles que funcionen con batería y que tienen memoria y procesador llindaos. A partir de la versión 5.0, utilízase'l Android Runtime (ART). El soporte pa J2PUEDE seme amestáu por aciu aplicaciones de terceros como'l J2ME MIDP Runner.

Soporte multimedia

Android soporta los siguientes formatos multimedia: WebM, H.263, H.264 (en 3GP o MP4), MPEG-4 SP, AMR, AMR-WB (nun contenedor 3GP), AAC, HE-AAC (en contenedores MP4 o 3GP), MP3, MIDI, Ogg Vorbis, WAV, JPEG, PNG, GIF y BMP.[43]

Soporte pa streaming Streaming RTP/RTSP (3GPP PSS, ISMA), descarga progresiva d'HTML (HTML5 <videu> tag). Adobe Flash Streaming (RTMP) ye soportáu por aciu l'Adobe Flash Player. Entámase'l soporte de Microsoft Smooth Streaming col port de Silverlight a Android. Adobe Flash HTTP Dynamic Streaming va tar disponible por aciu una actualización d'Adobe Flash Player.
Soporte pa hardware adicional Android soporta cámares de semeyes, de videu, pantalles táctiles, GPS, acelerómetros, xiroscopios, magnetómetros, sensores de proximidá y de presión, sensores de lluz, gamepad, termómetru, aceleración por GPU 2D y 3D.
Redolada de desarrollu

Inclúi un emulador de dispositivos, ferramientes pa depuración de memoria y analís del rendimientu del software. Primeramente la redolada de desarrollu integráu (IDE) utilizáu yera Eclís col plugin de Ferramientes de Desarrollu d'Android (ADT). Agora considérase como redolada oficial Android Studio, descargable dende la páxina oficial de desarrolladores d'Android.

Google Play Google Play ye un catálogu d'aplicaciones gratuites o de pagu nel que pueden ser descargaes ya instalaes en dispositivos Android ensin la necesidá d'un PC.
Multi-táctil Android tien soporte nativu pa pantalles capacitivas con soporte multitáctil que primeramente fixeron la so apaición en dispositivos como'l HTC Hero. La funcionalidad foi orixinalmente desactivada a nivel de kernel (posiblemente pa evitar infringir patentes d'otres compañíes).[44] Más tarde, Google publicó una actualización pal Nexus One y el Motorola Droid qu'activa'l soporte multitáctil de forma nativa.[45]
Bluetooth El soporte pa A2DF y AVRCP foi amestáu na versión 1.5;[46] la unviada de ficheros (OPP) y la esploración del direutoriu telefónicu fueron amestaos na versión 2.0;[47] y el marcáu por voz xunto cola unviada de contactos ente teléfonos dir na versión 2.2. Los cambeos incluyeron:[48]
Videollamada Android soporta videollamada al traviés de Hangouts (antiguu Google Talk) dende la so versión HoneyComb.
Multitarea Multitarea real d'aplicaciones ta disponible, esto ye, les aplicaciones que nun tean executándose en primer planu reciben ciclos de reló.
Carauterístiques basaes en voz La busca en Google al traviés de voz ta disponible como "Entrada de Busca" dende la versión inicial del sistema.[49]
Tethering Android soporta tethering, que dexa al teléfonu ser usáu como un puntu d'accesu alámbrico o inalámbricu (tolos teléfonos dende la versión 2.2, non oficial en teléfonos con versión 1.6 o inferiores por aciu aplicaciones disponibles en Google Play (por casu PdaNet). Pa dexar a un PC usar la conexón de datos del móvil Android podría riquir la instalación de software adicional.[50]

Arquiteutura

editar
 
Arquiteutura del sistema Android

Los componentes principales del sistema operativu d'Android (cada seición describir en detalle):

  • Aplicaciones: les aplicaciones base inclúin un veceru de corréu electrónicu, programa de SMS, calendariu, mapes, navegador, contactos y otros. Toles aplicaciones tán escrites en llinguaxe de programación Java.
  • Marcu de trabayu d'aplicaciones: los desarrolladores tienen accesu completu a los mesmes API del redolada de trabayu usaos poles aplicaciones base. L'arquiteutura ta diseñada pa simplificar la reutilización de componentes; cualquier aplicación puede publicar les sos capacidaes y cualesquier otra aplicación puede depués faer usu d'eses capacidaes (suxetu a regles de seguridá del framework). Este mesmu mecanismu dexa que los componentes sían reemplazaos pol usuariu.
  • Biblioteques: Android inclúi un conxuntu de biblioteques de C/C++ usaes por dellos componentes del sistema. Estes carauterístiques esponer a los desarrolladores al traviés del marcu de trabayu d'aplicaciones d'Android. Dalgunes son: System C library (implementación biblioteca C estándar), biblioteques de medios, biblioteques de gráficos, 3D y SQLite, ente otres.
  • Runtime d'Android: Android inclúi un set de biblioteques base qu'apurren la mayor parte de les funciones disponibles nes biblioteques base del llinguaxe Java. Cada aplicación Android cuerre'l so propiu procesu, cola so propia instancia de la máquina virtual Dalvik. Dalvik foi escritu de forma que un dispositivu puede correr múltiples máquines virtuales de forma eficiente. Dalvik executaba hasta la versión 5.0 archivos nel formatu de ejecutable Dalvik (.dex), que ta optimizáu pa memoria mínima. La Máquina Virtual ta basada en rexistros y cuerre clases compiladas pol compilador de Java que fueron tresformaes al formatu.dex pola ferramienta incluyida dx. Dende la versión 5.0 utiliza'l ART, que compila totalmente al momentu d'instalación de l'aplicación.
  • Nucleu Linux: Android depende de Linux pa los servicios base del sistema como seguridá, xestión de memoria, xestión de procesos, pila de rede y modelu de controladores. El nucleu tamién actúa como una capa d'astracción ente'l hardware y el restu de la pila de software.

Seguridá, privacidá y vixilancia

editar
 
Pantalla d'Android 4.4.2 KitKat.

Según un estudiu de Symantec de 2013,[51] demuestra qu'en comparanza con iOS, Android ye un sistema explícitamente menos vulnerable. L'estudiu en cuestión fala de 13 vulnerabilidaes graves pa

Android y 387 vulnerabilidaes graves pa iOS. L'estudiu tamién fala de los ataques en dambes plataformes, nesti casu Android quedar con 113 ataques nuevos en 2012 a diferencia de iOS que se queda en 1 solu ataque. Inclusive asina Google y Apple empéñense cada vez más en faer los sos sistemes operativos más seguros incorporando más seguridá tantu nos sos sistemes operativos como nos sos mercaos oficiales.

Afayáronse ciertos comportamientos en dellos dispositivos que llinden la privacidá de los usuarios, de manera similar a iPhone, pero asocede al activar la opción Usar redes inalámbriques nel menú Allugamientu y seguridá, avisando que se van guardar estos datos, y borrar al desactivar esta opción, pos s'usen como una caxé y non como un rexistru tal como fai iPhone.[52]

Como parte de les amplies revelaciones sobre vixilancia masiva peneraes en 2013 y 2014, afayóse que les axencies d'intelixencia estauxunidenses y britániques, l'Axencia de Seguridá Nacional (NSA) y el Cuartel Xeneral de Comunicaciones del Gobiernu (GCHQ), respeutivamente, tienen accesu a los datos de los usuarios de dispositivos Android. Estes axencies son capaces de lleer cuasi tola información del teléfonu como SMS, Xeolllocalización, correos, notes o mensaxes.[53] Documentos peneraos en xineru de 2014, revelaron que les axencies intercepten información personal al traviés d'Internet, redes sociales y aplicaciones populares, como Angry Birds, qu'arrexunten información pa temes comerciales y de publicidá. Amás, según The Guardian, el GCHQ tien una wiki con guíes de les distintes aplicaciones y redes de publicidá pa saber los distintos datos que pueden ser interceptaos.[54] Una selmana dempués de salir esta información a la lluz, el desarrollador finlandés Rovio, anunció que taba reconsiderando les sos rellaciones coles distintes plataformes publicitaries y encamentó a la industria polo xeneral a faer lo mesmo.[55]

Les informaciones revelaron que les axencies realicen un esfuerciu adicional pa interceptar busques en Google Maps dende Android y otros teléfonos intelixentes p'arrexuntar allugamientos de forma masiva.[54] La NSA y el GCHQ aportunaron en qu'estes actividaes cumplen coles lleis nacionales ya internacionales, anque The Guardian afirmó que «les últimes revelaciones podríen sumase a la creciente esmolición pública alrodiu de cómo s'atropa y utiliza la información, especialmente p'aquellos fuera de los EE.XX. que gocien de menos proteición en temes de privacidá que los estauxunidenses».[54]

Versiones

editar

Les versiones d'Android reciben, n'inglés, el nome de distintos postres o duces. En cada versión el postre o dulce escoyíu empieza por una lletra distinta, conforme a un orde alfabéticu:

 
Android 7.0
Lletra Nome Versión Traducción
A Apple Pie 1.0 Tarta de mazana
B Banana Bread 1.1 Pan de plátanu
C Cupcake 1.5 Cupcake
D Donut 1.6 Rosquía o dónut
Y Éclair 2.0 / 2.1 Pepito o rescamplu
F Froyo 2.2 Yogur xelao
G Gingerbread 2.3 Pan de jengibre
H Honeycomb 3.0 / 3.1 / 3.2 Setu
I Ice Cream Sandwich 4.0 Sándwich de xeláu
J Jelly Bean 4.1 / 4.2 / 4.3 Gominola o pastilla de goma
K KitKat 4.4 Kit Kat
L Lollipop 5.0 / 5.1 Piruleta[56]
M Marshmallow 6.0 / 6.0.1 Malvariscu o nube[57]
N Nougat 7.0 / 7.1 / 7.1.2 Turrón
O Oreo 8.0 / 8.1 Oreo

Usos y dispositivos

editar

El sistema operativu Android úsase en teléfonos intelixentes, ordenadores portátiles, netbooks, tabletas, Google TV, reloj de pulsera, auriculares, receptores decodificadores integraos[58] y otros dispositivos,[59][60][61] siendo esti sistema operativu accesible dende terminales de menos de $100 hasta terminales que superen los $1000.

La plataforma de hardware principal d'Android ye l'arquiteutura ARM. Hai soporte pa x86 nel proyeutu Android-x86, y Google TV utiliza una versión especial d'Android x86.

 
Andorid 8.0

El primer teléfonu disponible nel mercáu pa executar Android foi'l HTC Dream, dau a conocer al públicu'l 22 d'ochobre de 2008.[62] A principios de 2010 Google collaboró con HTC pa llanzar el so productu estrella en preseos Android,[63] el Nexus One. Google siguió la comercialización de la gama Nexus en 2010 col Samsung Nexus S, en 2011 col Galaxy Nexus en 2012 col Nexus 4 y les tabletas Nexus 7 y Nexus 10 en 2014 col Nexus 6 y la tableta Nexus 9. Estos dispositivos son utilizaos pal desarrollu y implementación d'Android, siendo los dispositivos qu'estrenen les nueves versiones disponibles. Na actualidá esisten aproximao 1 000 000 d'aplicaciones p'Android y envalórase que 1 500 000 teléfonos móviles actívense diariamente, y en 2013 llegar a los 1 000 millones de teléfonos intelixentes Android nel mundu.

iOS y Android 2.3.3 Gingerbread pueden ser configuráu pa un arranque dual nun iPhone o iPod Touch lliberaos cola ayuda de OpeniBoot y iDroid.[64]

Diseñu y desarrollu

editar

Android ye consideráu como unu de los modelos de negociu más esitosos, pos el so desarrollu estratéxicu contempla los factores que más se tienen en cuenta dientro de les ferramientes y metodoloxíes desenvueltos por espertos en negocios. Esti sistema operativu convirtióse nun modelu a siguir por desarrolladores d'enclinos y negocios d'altu impautu.

Android, al contrariu qu'otros sistemes operativos pa dispositivos móviles como iOS o Windows Phone, desenvolver de forma abierta y puede aportase tanto al códigu fonte como a la llista d'incidencies[65] onde pueden vese problemes inda non resueltos y reportar problemes nuevos.

El que se tenga accesu al códigu fonte nun significa que pueda tenese siempres la última versión d'Android nun determináu móvil, una y bones el códigu pa soportar el hardware (controladores) de cada fabricante de normal nun ye públicu, asina que faltaría un cachu básicu del firmware pa poder faelo funcionar en dichu terminal, y porque les nueves versiones d'Android suelen riquir más recursos, polo que los modelos más antiguos queden refugaos por razones de poca RAM, velocidá de procesador, etc.

Nun principiu, Android yera eminentemente un sistema operativu pensáu pa usar con tecláu,[66] y gracies a un cursor poder navegar ente les aplicaciones. Dende'l so empiezu, Android foi altamente personalizable. Poco dempués, antes del llanzamientu del primer teléfonu Android, esta filosofía camudó pa convertise n'eminentemente táctil, y poder competir contra'l iPhone, presentáu un añu y nueve meses antes.

Aplicaciones

editar

Les aplicaciones desenvuélvense davezu nel llinguaxe Java con Android Software Development Kit (Android SDK), pero tán disponibles otres ferramientes de desarrollu, incluyendo un Kit de Desarrollu Nativu p'aplicaciones o estensiones en C o C++, Google App Inventor, una redolada visual pa programadores novatos y dellos marcos d'aplicaciones basaes na web multiteléfono. Tamién ye posible usar les biblioteques Qt gracies al proyeutu Precises SDK.

El desarrollu d'aplicaciones p'Android nun riquir aprender llinguaxes complexos de programación. Tou lo que se precisa ye una conocencia aceptable de Java y tar en posesión del kit de desarrollu de software o SDK provistu por Google el cual puede descargase gratuitamente.[67]

Toles aplicaciones tán estruyíes en formatu APK, que pueden instalase ensin dificultá dende cualquier esplorador de ficheros na mayoría de los preseos.

 

Google Play

editar

Google Play ye la tienda y plataforma en llinia de software desenvueltu por Google pa dispositivos Android. "Play Store" ye una aplicación que s'atopa instalada na mayoría de los dispositivos Android que dexa a los usuarios descargar aplicaciones publicaes pa distintes necesidaes del usuariu como apps de música, xuegos, noticies, clima, educación, compres, salú, deportes, mapes y más polos desarrolladores tantu de Google y otros más anque hai aplicaciones que se deben mercar pa descargar per mediu de ciertes formes de pagu que Google Play pon a disposición como por PayPal, tarxeta de creitu y troco de códigos de play store pa poder usar delles aplicaciones non gratuites como xuegos principalmente. Por que l'usuariu pueda usar esta plataforma de Play store ye necesariu acomuñar una cuenta de gmail con contraseña y usar los beneficios de Google play. Google retribuye a los desarrolladores el 70 % del preciu de les aplicaciones. Esta aplicación reemplazó a Market.

 

Per otra parte, los usuarios pueden instalar aplicaciones dende otres tiendes virtuales (tales como Amazon Appstore[68] o SlideME) o direutamente nel dispositivu si disponer del archivu APK de l'aplicación.[69]

Android Pay

editar

El sistema de pagu que-y dexa mercar usando un teléfonu con Android 4.4 o cimeru y que'l teléfonu tenga NFC y el llocal de compra acepten pago ensin contautu.[70]

Diseñu visual

editar
 

El logotipu de la pallabra Android foi diseñáu cola fonte Droid, fecha por Xubir Corporation.[71]

El verde ye'l color del robot d'Android qu'estrema al sistema operativu. El color print ye PMS 376C y color GBA n'hexadecimal ye #A4C639, como s'específica na Android Brand Guidelines.[72]

 

Tipografía

editar

La tipografía orixinal d'Android llámase Droid, diseñada por Steve Matteson de Monotype.[73] Pa Ice Cream Sandwich introduzse una tipografía llamada Roboto, que, según los mesmos creadores, ta pensada p'aprovechar meyor la legibilidad nos dispositivos d'alta resolución. Más tarde, en 2014 y con Android 5.0 Lollipop, introduzse un rediseñu de Roboto.

Cuota de mercáu

editar

La compañía d'investigación de mercáu Canalys estima que nel segundu trimestre de 2009, Android tendría 2.8 % del mercáu de teléfonos intelixentes nel ámbitu mundial.[74]

En febreru de 2010, ComScore dixo que la plataforma Android tenía los 9 % del mercáu de teléfonos intelixentes nos Estaos Xuníos, como taba tasáu polos operadores. Esta cifra foi cimera al envaloráu anterior de payares de 2009, que foi del 9 %.[75] Pa finales del tercer trimestre de 2010, el mercáu d'Android nos Estaos Xuníos creciera nun 21.4 %.[76]

En mayu de 2010, Android superó en ventes a iPhone, el so principal competidor. D'alcuerdu a un informe del grupu NPD, Android llogró un 28 % de ventes nel mercáu de los Estaos Xuníos, un 8 % más que nel trimestre anterior. Nel segundu trimestre de 2010, los dispositivos iOS amontaron la so participación nun 1 %, indicando que Android ta tomando mercáu principalmente de RIM.[14] Adicionalmente, los analistes apuntaron que les ventayes de que Android fuera un sistema multicanal, multioperador, dexaría-y doblar el rápidu ésitu que llogró'l sistema Windows Mobile de Microsoft.[77]

A principios d'ochobre de 2010, Google amestó 20 países a la so llista de llugares xeográficos onde los desarrolladores pueden unviar aplicaciones. Pa mediaos d'ochobre, la compra d'aplicaciones taba disponible nun total de 32 países.[78]

En payares de 2013, Andy Rubin dixo que s'activaben 1 500 000 dispositivos diariamente y tamién. N'avientu de 2011 Andy Rubin dixo que s'activaben 700 000 dispositivos diariamente,[79] enantes en xunetu de 2011 declaróse que s'activen unos 550 000 dispositivos Android acaldía.[80] en comparanza con avientu de 2010 que s'activaben 300 000 dispositivos móviles con Android,[81] y los 100 000 que s'activaben en mayu de 2010.[82]

N'abril de 2013, fíxose públicu que Android algamó'l 92 % en ventes de nuevos smartphones pal trimestre entendíu ente avientu de 2012 y febreru de 2013 n'España, siguíu de iOS con un 4.4 %[83]

Demanda de Oracle

editar

Al traviés d'un comunicáu de prensa, Oracle anunció'l 12 d'agostu de 2010 una demanda contra Google por violación de propiedá intelectual nel usu de Java nel sistema operativu Android. La razón citada: «Al desenvolver Android, Google a sabiendes, infringió direuta y repetidamente la propiedá intelectual de Oracle en rellación con Java. Esta demanda busca remediar apropiadamente la so infracción».[84]

Sicasí, el 1 de xunu de 2012, celebróse'l xuiciu fallando a favor de Google, siendo asina que nun violaba nenguna patente de Oracle.[85]

Ver tamién

editar
 
Mascota d'Android fecha con llates, en Nueva York.

Al procesu de lliberación de les restricciones impuestes por software nos smartphone, smartwachtes y tablets, ye dicir a los dispositivos con sistema operativu Android, denominar Root.


Referencies

editar
  1. «Android 15 is released to AOSP» (inglés). Consultáu'l 28 setiembre 2024.
  2. 2,0 2,1 2,2 Elgin, Ben (17 d'agostu de 2005). «Google Buys Android for Its Mobile Arsenal» (inglés). Bloomberg Businessweek. Bloomberg. Archiváu dende l'orixinal, el 24 de febreru de 2011. Consultáu'l 20 de febreru de 2012.
  3. 3,0 3,1 3,2 (n'inglés) Industry Leaders Announce Open Platform for Mobile Devices. Open Handset Alliance. 5 de payares de 2007. http://www.openhandsetalliance.com/press_110507.html. Consultáu'l 17 de febreru de 2012. 
  4. «T-Mobile G1 Spec» (inglés). Infosite and comparisons. GSMArena. Consultáu'l 12 de setiembre de 2012.
  5. Mahapatra, Llisa (11 de payares de 2013). «Android Vs. iOS: What's The Most Popular Mobile Operating System In Your Country?». Consultáu'l 30 de xineru de 2014.
  6. Elmer-DeWitt, Philip (10 de xineru de 2014). Don't mistake Apple's market share for its installed base. CNN. http://tech.fortune.cnn.com/2014/01/10/apple-android-kantar-comscore/. Consultáu'l 30 de xineru de 2014. 
  7. Yarow, Jay (28 de marzu de 2014). This Chart Show Google's Incredible Domination Of The World's Computing Platforms. http://www.businessinsider.com/androids-share-of-the-computing-market-2014-3. Consultáu'l 23 d'abril de 2014. 
  8. «Samsung sells more smartphones than all major manufacturers combined in Q1». Consultáu'l 12 de mayu de 2014.
  9. Reardon, Marguerite (15 d'agostu de 2011). «Google just bought itself patent protection | Signal Strength – CNET News». News.cnet.com. Consultáu'l 1 de mayu de 2013.
  10. Douglas Perry (16 de xunetu de 2011). «Google Android Now on 135 Million Devices». Tomsguide.com. Consultáu'l 1 de mayu de 2013.
  11. «Kantar - Ventes de smartphones: Android, imparable» (castellanu). Consultáu'l 23 d'agostu de 2017.
  12. «alcuerdos-de-google-y-los fabricantes-de-smartphones?sitiu=desktop Los alcuerdos ente Google y los fabricantes». Consultáu'l 1 d'ochobre de 2014.
  13. «La historia d'Android». malavida.com. Consultáu'l 17 d'agostu de 2015.
  14. 14,0 14,1 «Android hits top spot in U.S. smartphone market» (4 d'agostu de 2010). Consultáu'l 4 d'agostu de 2010.
  15. Gabriel Madway (4 d'agostu de 2010). «Google's Android leads U.S. smartphones». Reuters. Archivado del original el 2018-01-15. https://web.archive.org/web/20180115185304/https://ca.reuters.com/article/businessnews/idcatre6734hb20100804. Consultáu'l 4 d'agostu de 2010. 
  16. «Android Most Popular Operating System in U.S. Among Recent Smartphone Buyers | Nielsen Wire». Blogue.nielsen.com (5 d'ochobre de 2010). Consultáu'l 29 d'ochobre de 2010.
  17. «Google's Android software dominates U.S. smartphone market». Mercurynews.com. Consultáu'l 7 de xineru de 2012.
  18. Android Markey devasa les 250.0000 aplicaciones. 14 de xunetu de 2011. http://www.xatakandroid.com/mercáu/android-market-devasa-les-250000-aplicaciones. Consultáu'l 14 de xunetu de 2010. 
  19. David Murphy. «Extraponlating the Apple-Android Showdown: Who's Right?». pcmag.com. Consultáu'l 24 d'agostu de 2010.
  20. Shankland, Stephen (12 de payares de 2007). «Google's Android parts ways with Java industry group». CNET News. http://www.news.com/8301-13580_3-9815495-39.html. 
  21. Guerrero, Sebastián (28 de febreru de 2011). «Evolución del malware en dispositivos Android». securitybydefault.com. http://www.securitybydefault.com/2011/02/evolucion-del-malware-en-dispositivos.html. Consultáu'l 27 d'abril de 2011. 
  22. Jackson, Rob (10 d'avientu de 2008). «Sony Ericsson, HTC Androids Set For Summer 2009». Android Phone Fans. http://phandroid.com/2008/12/10/sony-ericsson-htc-androids-set-for-summer-2009/. Consultáu'l 3 de setiembre de 2009. 
  23. «Android Overview». Open Handset Alliance. Consultáu'l 23 de setiembre de 2008.
  24. «ART». -. - (7 de xunu de 2016). Consultáu'l 7 de xunu de 2016.
  25. «Is the Google Phone an Unauthorized Replicant? - Bits Blogue - NYTimes.com».
  26. Markoff, John (4 de payares de 2007). I, Robot: The Man Behind the Google Phone. New York Times. http://www.nytimes.com/2007/11/04/technology/04google.html?_r=2&hp=&pagewanted=all. Consultáu'l 14 d'ochobre de 2008. 
  27. Kirsner, Scott (2 de setiembre de 2007). «Introducing the Google Phone». The Boston Globe. http://www.boston.com/business/technology/articles/2007/09/02/introducing_the_google_phone/. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2008. 
  28. T-Mobile Brings Unlimited Multiplayer Gaming to US Market with First Launch of Nokia N-Gage Game Deck. Nokia. 23 de setiembre de 2003. http://www.nokia.com/A4136002?newsid=918410. Consultáu'l 5 d'abril de 2009. 
  29. Elgin, Ben (17 d'agostu de 2005). «Google Buys Android for Its Mobile Arsenal». BusinessWeek. http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm. Consultáu'l 23 d'abril de 2009. 
  30. Block, Ryan (28 d'agostu de 2007). «Google is working on a mobile OS, and it's due out shortly». Engadget. Consultáu'l 6 de payares de 2007.
  31. «Google Pushes Tailored Phones To Win Lucrative Ad Market». The Wall Street Journal (2 d'agostu de 2007). Consultáu'l 6 de payares de 2007.
  32. «Google admits to mobile phone plan». direuttraffic.org. Google News (20 de marzu de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 12 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 6 de payares de 2007.
  33. McKay, Martha (21 d'avientu de 2006). «Can iPhone become your phone?; Linksys introduces versatile line for cordless service». The Record:  p. L9. «And don't hold your breath, but the same cell phone-obsessed tech watchers say it won't be long before Google jumps headfirst into the phone biz. Phone, anyone?». 
  34. Ackerman, Elise (30 d'agostu de 2007). «Blogosphere Aflutter With Linux-Based phone Rumors». Linux Insider. Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 7 de payares de 2007.
  35. Claburn, Thomas (19 de setiembre de 2007). «Google's Secret Patent Portfolio Predicts gPhone». InformationWeek. http://www.informationweek.com/news/showArticle.jhtml?articleID=201807587&cid=nl_IWK_daily. Consultáu'l 6 de payares de 2007. 
  36. Pearce, James Quintana (20 de setiembre de 2007). «Google's Strong Mobile-Related Patent Portfolio». mocoNews.net. Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 7 de payares de 2007.
  37. Martínez, Jennifer (10 d'avientu de 2008). «CORRECTED — UPDATE 2-More mobile phone makers back Google's Android». Reuters (Thomson Reuters). http://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN0928595620081210. Consultáu'l 13 d'avientu de 2008. 
  38. Kharif, Olga (9 d'avientu de 2008). «Google's Android Gains More Powerful Followers». BusinessWeek. McGraw-Hill. Consultáu'l 13 d'avientu de 2008.
  39. Jamie Lendino (16 d'avientu de 2011), Google's Android Update Alliance Is Already Dead, pcmag.com 
  40. «Balky carriers and slow OEMs step aside Google is defragging Android». Ars Technica.com (2 de setiembre de 2013). Consultáu'l 18 d'ochobre de 2014.
  41. «What is Android?». Android Developers (21 de xunetu de 2009). Consultáu'l 3 de setiembre de 2009.
  42. Topolsky, Joshua (12 de payares de 2007). «Google's Android VOS early look SDK now available». Engadget. http://www.engadget.com/2007/11/12/googles-android-os-early-look-sdk-now-available/. Consultáu'l 12 de payares de 2007. 
  43. 43,0 43,1 «Android Supported Media Formats». Android Developers. Consultáu'l 1 de mayu de 2009.
  44. Musil, Steven (11 de febreru de 2009). «Report: Apple nixed Android's multitouch». CNET News. http://news.cnet.com/8301-13579_3-10161312-37.html. Consultáu'l 3 de setiembre de 2009. 
  45. Ziegler, Chris (2 de febreru de 2010). «Nexus One gets a software update, enables multitouch». Engadget. Consultáu'l 2 de febreru de 2010.
  46. «Android 1.5 Platform Highlights». Android Developers (abril de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 2009-09-01. Consultáu'l 3 de setiembre de 2009.
  47. «Android 2.0 Platform Highlights». Android Developers. Archiváu dende l'orixinal, el 2009-10-29. Consultáu'l 27 d'ochobre de 2009.
  48. «Android 2.2 Platform Highlights». Android Developers (20 de mayu de 2010). Archiváu dende l'orixinal, el 23 de mayu de 2010. Consultáu'l 23 de mayu de 2010.
  49. «Speech Input for Google Search». Android Developers. Archiváu dende l'orixinal, el 12 de payares de 2010. Consultáu'l 3 de payares de 2010.
  50. JR Raphael (6 de mayu de 2010). «Use Your Android Phone as a Wireless Modem». PCWorld. Consultáu'l 3 de payares de 2010.
  51. «Android ye más seguru que iOS, pero ye muncho más atacáu según Symantec» (16 d'abril de 2013).
  52. González, Juan Carlos (23 d'abril de 2011). usuariu Android tamién almacena datos de la llocalización del usuariu. http://www.xatakandroid.com/moviles-android/android-tambien-almacena-datos-de-la-localizacion-del usuariu. Consultáu'l 23 d'abril de 2011. 
  53. Staff (7 de setiembre de 2013). Privacy Scandal: NSA Can Spy on Smart Phone Data. http://www.spiegel.de/international/world/a-920971.html. Consultáu'l 26 de mayu de 2013. 
  54. 54,0 54,1 54,2 James Ball. «Angry Birds and 'leaky' phone apps targeted by NSA and GCHQ for user data | World news». theguardian.com. Consultáu'l 26 de mayu de 2014.
  55. James Ball (28 de xineru de 2014). «Angry Birds firm calls for industry to respond to NSA spying revelations | World news». theguardian.com. Consultáu'l 26 de mayu de 2014.
  56. «Google anuncio Android 5.0 Lollipop». Consultáu'l 15 d'ochobre de 2014.
  57. «Android 6.0 Marshmallow». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-01-09. Consultáu'l 17 d'agostu de 2015.
  58. «➤➤ Analís Mercar Qviart Undro 2 © | Decodificadores y receptores satelite Qviart: Combu, Unic, Undro, Mini.». Archiváu dende l'orixinal, el 2015-05-07. Consultáu'l 17 d'ochobre de 2016.
  59. Jolie O'Dell (12 de mayu de 2011). «Androids Unite: How Ice Cream Sandwich Will End the VOS Schism». Mashable. Consultáu'l 9 de xunu de 2011.
  60. Laura June (6 de setiembre de 2010). «Toshiba AC100 Android smartbook hits the United Kingdom». Engadget. Consultáu'l 9 de xunu de 2011.
  61. «Run Android on your netbook or desktop». How-To Geek. Archiváu dende l'orixinal, el 2011-11-20. Consultáu'l 7 de xineru de 2012.
  62. T-Mobile Unveils the T-Mobile G1 - the First Phone Powered by Android. HTC. http://www.htc.com/www/press.aspx?id=66338&lang=1033. Consultáu'l 19 de mayu de 2009.  AT&T's first device to run the Android VOS was the Motorola Backflip.
  63. Richard Wray (14 de marzu de 2010). escritu en London. Google forced to delay British launch of Nexus phone. guardian.co.uk. http://www.guardian.co.uk/technology/2010/mar/14/google-mobile-phone-launch-delay. 
  64. David Wang (19 de mayu de 2010). «How to Install Android on Your iPhone». pcworld.com.
  65. «Llista d'incidencies d'Android» (inglés).
  66. «This was the original 'Google Phone' presented in 2006» (inglés).
  67. «Android SDK». Developer.android.com. Consultáu'l 7 de xineru de 2012.
  68. Ganapati, Priya (11 de xunu de 2010). «Independent App Stores Take On Google's Android Market». Wired News. Consultáu'l 2 de febreru de 2011.
  69. «aplicaciones-que se descarguen-en-el-ordenador/ Cómo instalar nel tablet les aplicaciones que se descarguen nel ordenador» (23 de xunu de 2011). Consultáu'l 7 de xineru de 2012.
  70. Android Pay: el nuevu app y sistema de pagos móviles de Google. CNET n'Español. https://www.cnet.com/es/analisis/google-android-pay/primer-güeyada/. Consultáu'l 30 d'abril de 2017. 
  71. Woyke, Elizabeth (26 de setiembre de 2008). «Android's Very Own Font». Forbes. http://www.forbes.com/2008/09/25/font-android-g1-tech-wire-cx_ew_0926font.html. 
  72. «Brand Guidelines». Android (23 de marzu de 2009). Consultáu'l 30 d'ochobre de 2009.
  73. «The man behind your phone's fonts» (inglés). Cnet (10 d'abril de 2012).
  74. Canalys: iPhone outsold all Windows Mobile phones in Q2 2009. 21 d'agostu de 2009. http://www.appleinsider.com/articles/09/08/21/canalys_iphone_outsold_all_windows_mobile_phones_in_q2_2009.html. Consultáu'l 21 de setiembre de 2009. 
  75. «comScore Reports February 2010 U.S. Mobile Subscriber Market Share». Comscore.com (5 d'abril de 2010). Consultáu'l 24 d'avientu de 2010. «RIM, 42.1%; Apple, 25.4%; Microsoft, 15.1%; Google (Android), 9.0%; Palm, 5.4%; others, 3.0%»
  76. «comScore Reports September 2010 U.S. Mobile Subscriber Market Share». Comscore.com (3 de payares de 2010). Consultáu'l 24 d'avientu de 2010.
  77. Greg Sandoval (2 d'agostu de 2010). «More signs iPhone under Android attack». Consultáu'l 4 d'agostu de 2010.
  78. «Google expands Android's reach, accepting paid apps from 20 more countries, selling to 18 more». Engadget (1 d'ochobre de 2010). Consultáu'l 29 d'ochobre de 2010.
  79. «Yá s'activen más de 700.000 Android acaldía». TICbeat (21 d'avientu de 2011). Consultáu'l 7 de xineru de 2012.
  80. «550.000 terminales Android activaos acaldía». Siliconnews.es (15 de xunetu de 2011). Consultáu'l 7 de xineru de 2012.
  81. «Andy Rubin: over 300,000 Android phones activated daily». Engadget (9 d'avientu de 2010). Consultáu'l 24 d'avientu de 2010.
  82. Arthur, Charles (25 de xunu de 2010). escritu en London. Eric Schmidt's dog whistle to mobile developers: abandon Windows Phone. The Guardian. http://www.guardian.co.uk/technology/2010/jun/25/android-schmidt-mobile-platform. 
  83. «Android yá ta en 9 de cada 10 nuevos smartphones» (17 d'abril de 2013). Consultáu'l 19 d'abril de 2013.
  84. Esains, Victoria (13 d'agostu de 2010). Oracle demanda a Google por violar propiedá intelectual de Java con Android. http://alt1040.com/2010/08/oracle-demanda-a-google-por-violar-propiedad-intelectual-de-java-con-android. Consultáu'l 23 d'abril de 2011. 
  85. José Luis Peñarredonda (1 de xunu de 2012). «so-xuiciu-contra-oracle/ Google gana definitivamente'l so xuiciu contra Oracle» (n'inglés). enter.co. http://www.enter.co/otros/google-gana-definitivamente-el so-xuiciu-contra-oracle/. Consultáu'l 29 de xunetu de 2012. 

Enllaces esternos

editar