Wikipedia

Cardellina rubra

especie de páxaru

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu.

Cardellina rubra
Estáu de caltenimientu
Esmolición menor (LC)
Esmolición menor (IUCN 3.1)[1]
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Clas: Aves
Orde: Passeriformes
Familia: Parulidae
Xéneru: Cardellina
Especie: C. rubra
(Swainson, 1827)
Distribución
Distribución de C. rubra
Distribución de C. rubra
Sinonimia
Ergaticus ruber Sclater & Salvin, 1873[2]
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Cardellina rubra, tamién conocida como chipe coloráu,[2] ye una especie d'ave paseriforme de la familia Parulidae. Ye un pequeñu ave endémica de les tierres altes de Méxicu al norte del ismu de Tehuantepec. Ta estrechamente rellacionada con Cardellina versicolor del sur de Méxicu y Guatemala, con quien forma una superespecie. Conócense trés subespecies[2] que viven en poblaciones dixuntes y que difieren principalmente nel color de enllordiar auricular y nel rellumu y tonu del plumaxe corporal. L'ave adultu ye de color coloráu brillante, con una mancha auricular blanca o gris, dependiendo de la subespecie. Les aves xuveniles son de color marrón, con una mancha auricular ablancazada y dos barras alares pálides.

Ye un páxaru insectívoru, qu'espiga inseutos y otros invertebraos principalmente nel sotobosque. La cría produzse típicamente ente febreru y mayu. La fema pon 3–4 güevos nun nial esféricu que constrúi nel suelu. Anque solo la fema guara los güevos, dambos padres ocupar d'alimentar les críes y remover los sacos fecales del nial. Los xuveniles abandonen el nial dientro de 10–11 díes de la incubación.

Taxonomía

editar
 
La subespecie C. r. rubra tien una mancha auricular blanca en llugar de gris.

Foi descrita per primer vegada en 1827 pol naturalista William John Swainson quién asignó la especie al xéneru Setophaga. A lo llargo del siguiente mediu sieglu, otros naturalistes treslladóse a Cardellina, al pie de la reinita rosada, al xéneru Basileuterus, según a los xéneros del Vieyu Mundu Silvia y Parus. En 1873, los naturalistes Philip Sclater Lutley y Osbert Salvin treslladaron la especie al xéneru Ergaticus, onde permaneció mientres más d'un sieglu.[3]

Reconócense tres subespecies,[2] que la so apariencia solo difier llixeramente:[4]

  • C. r. rubra, descritu por Swainson en 1827, tien una mancha auricular blanca y distribúyese del sur de Jalisco y sur d'Hidalgo hasta Oaxaca.[5]
  • C. r. melanauris, descritu por Robert Thomas Moore en 1937,[2] tien una mancha auricular escura y el plumaxe de les partes cimeres del cuerpu ye de color daqué más escarlata que C. r. rubra.[4] Distribúise dende Chihuahua hasta'l norte de Nayarit.[5]
  • C. r. rowleyi due descritu por R. T. Orr y J. D. Webster en 1968.[2] Tien una mancha auricular blanca y el so plumaxe ye de color coloráu rubín (el plumaxe más brillosu de los trés subespecies). El so área de distribución inclúi la Sierra Madre del Sur dende Guerrero hasta'l sur d'Oaxaca.[4]

Forma una superespecie con Cardellina versicolor, que la so área de distribución componer de Chiapas y Guatemala. A pesar de tener una distribución dixunta y plumaxes distintos, los dos especies consideráronse dacuando como conespecífiques.[4] Per otru llau, hubo tamién hubo delles propuestes d'estremar la reinita colorada en dos especies, una con una mancha auricular gris escuru nel norte (C melanauris) y otra con una mancha auricular blanca nel sur (C. rubra).[6]

El nome común de la reinita colorada ye una referencia evidente a los color del so plumaxe. El nome de xéneru Cardellina, vien del italianu y ye'l diminutivu de cardella, un nome rexonal pal xilgueru.[7] El so nome específicu, rubra, ye latin pa "coloráu".[8]

Descripción

editar

Ye un pequeñu ave paseriforme con un llargor de 12,5-13,5 cm,[5][nb 1] y un pesu de 7,6 a 8,7 g.[4] El plumaxe de l'ave adultu ye de color coloráu, con una mancha auricular blanca o gris escuru (dependiendo de la subespecie) a cada llau de la cabeza. Les sos ales y la so cola son llixeramente más escures y bordiaes de colloráu-rosado. Les sos pates son de color carne, según la so picu que tien una punta escura.[5] Les plumes d'esta especie contienen alcaloides, que producen un sabor desagradable y pa los seres humanos resúlta-yos incomestible.[10]

L'ave xuvenil tien un plumaxe rosado-marrón con una mancha auricular blanca. Les sos ales y cola más son más escures son bordiaes de color rosado-canela.[5] Les ales tienen dos barras con un tonu más pálidu.[5]

Vocalización

editar

La reinita colorada tien delles llamaes comunes, incluyendo una alta y delgáu tsii y un psiit más fuerte. El so canto ye un amiestu de trinos curtios y gorjeos más ricos, entrepolaos con chipes agudos.[11] A diferencia d'otres especies na mesma zona, tiende a cantar namái mientres les hores de la mañana mientres la temporada de cría; independientemente de la temporada, nun canta con tiempu borrinosu, ya inclusive mengua la frecuencia de les sos llamaes.[12]

Distribución y hábitat

editar

Ye endémicu de les tierres altes de Méxicu, al norte del ismu de Tehuantepec y distribúyese en trés poblaciones dixuntes: dende'l suroeste de Chihuahua hasta'l norte de Nayarit, dende'l sur de Jalisco y el sur d'Hidalgo hasta Oaxaca, y dende Guerrero hasta'l sur d'Oaxaca na Sierra Madre del Sur.[4][5] Ye abondo común les fasteres interior y axacente, onde asocede n'elevaciones que van dende 1800 hasta 3900 msnm.[5][13] Ye un migrante altitudinal qu'habita los más altos montes húmedos o semihúmedo de pinu, pinu-carbayu y abetu na dómina de reproducción y baxa a elevaciones menores, de cutiu nos montes de carbayu, nel iviernu.[4][5] Ye una de les aves pequeñes más comunes nel so hábitat montiegu, namái superada por Regulus satrapa nun estudiu realizáu en montes d'abetu,[14] y la tercera más común en montes de carbayos y coníferes n'otru estudiu.[15]

Anque hai un informe que la especie fuera rexistráu en Texas nel sieglu XIX, nun se da muncha credibilidá al allugamientu rexistráu, y nun esisten pruebes sólides de qu'asocediera ellí.[16]

Notes

editar
  1. ↑ Por convención, el llargor midir dende la punta del picu hasta la punta de la cola d'una ave muerta (o de la so piel con plumaxe), puesta nel so llombu.[9]

Referencies

editar
  1. ↑ BirdLife International (2012). «Ergaticus ruber» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2012.2. Consultáu'l 1 de febreru de 2013.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Sistema Integráu d'Información Taxonómica. «Ergaticus ruber (TSN 559960)» (inglés). Consultáu'l 1 de febreru de 2013.
  3. ↑ Ridgway, Robert; Friedmann, Herbert (1901) The birds of North and Middle America. Washington, D.C.: Government Publishing Office, páx. 759–760.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Curson, John; Quinn, David; Beadle, David (1994) New World Warblers. Londres: Christopher Helm, páx. 191–2. ISBN 978-0-7136-3932-2.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Howell, Steve N.G; Webb, Sophie (1995) A Guide to the Birds of Mexico and Northern Central America. Oxford University Press, páx. 654–5. ISBN 978-0-19-854012-0.
  6. ↑ Navarro-Sigüenza, A. G. (2004). «An alternative species taxonomy of the birds of Mexico». Biota Neotropica 4 (2):  páxs. 1–32. Archivado del original el 2015-09-23. https://web.archive.org/web/20150923190531/http://www.biotaneotropica.org.br/v4n2/pt/fullpaper?bn03504022004+en. Consultáu'l 2015-06-19. 
  7. ↑ Jobling, James A. (2010). Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London, UK: Christopher Helm, páx. 91. ISBN 978-1-4081-2501-4.
  8. ↑ Simpson, D. P. (1968). Cassell's Latin Dictionary, 5ª, Nueva York: Macmillan Publishing, páx. 526. ISBN 978-0-02-522580-0.
  9. ↑ (1977) Cramp, Stanley: Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa: Birds of the Western Palearctic, Volume 1, Ostrich to Ducks. Oxford University Press, páx. 3. ISBN 978-0-19-857358-6.
  10. ↑ Debboun, Mustapha; Frances, Stephen P.; Strickman, Daniel (2007) Insect repellents: principles, methods, and uses. Boca Raton, FL: CRC Press, páx. 52. ISBN 978-0-8493-7196-7.
  11. ↑ Beletsky, -yos (2007). Bird Songs from Around the World. San Francisco: Chronicle Books, páx. 47. ISBN 978-1-932855-61-6.
  12. ↑ Elliott, Bruce G. (xunu de 1969). «Life History of the Red Warbler». The Wilson Bulletin 81 (2):  páxs. 184–195. http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/wilson/v081n02/p0184-p0195.pdf. 
  13. ↑ Gómez de Silva, Hector (2002). «Elevational and winter records of birds on two Mexican mountains». Ornitoloxía Neotropical 13 (2):  páxs. 197–201. Archivado del original el 2011-06-07. https://web.archive.org/web/20110607124512/http://elibrary.unm.edu/sora/ON/v013n02/p0197-p0202.pdf. Consultáu'l 2015-06-19. 
  14. ↑ «Notes on Birds of the Lake Patzcuaro Region, Michoacan, Mexico». The Condor 52 (6):  páxs. 260–271. Nov–Dec 1950. doi:10.2307/1364519. Archivado del original el 2012-09-16. https://web.archive.org/web/20120916134351/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v052n06/p0260-p0271.pdf. Consultáu'l 2015-06-19. 
  15. ↑ «Range and Habitat of the Colima Warbler». The Wilson Bulletin 102 (1):  páxs. 1–13. marzu de 1990. https://web.archive.org/web/http://wlibrary.unm.edu/sora/Wilson/v102n01/p0011-p0013.pdf. 
  16. ↑ Stone, Witmer (ochobre de 1919). «Jacob Post Giraud, Jr. and his Works». The Auk 36 (4):  páxs. 464–472. Archivado del original el 2011-06-06. https://web.archive.org/web/20110606153534/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v036n04/p0464-p0472.pdf. Consultáu'l 2015-06-19. 

Enllaces esternos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Cardellina_rubra&oldid=4299518»