Coriandrum sativum
El coriandru européu[1] (Coriandrum sativum) ye una yerba añal de la familia de les apiacees (antes llamaes umbelíferes). Ye la única especie del xéneru Coriandrum, que ye tamién l'únicu miembru de la tribu Coriandreae.
Coriandrum sativum coriandru européu  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Plantae | |
| División: | Magnoliophyta | |
| Clas: | Magnoliopsida | |
| Orde: | Apiales | |
| Familia: | Apiaceae | |
| Subfamilia: | Apioideae | |
| Tribu: | Coriandreae | |
| Xéneru: | Coriandrum | |
| Especie: |
Coriandrum sativum L. | |
| Consultes | ||
| Royal Botanic Gardens, Kew | Royal Botanic Gardens, Kew | |
| World Flora Online | World Flora online | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
| Cilantro, semilla | ||
|---|---|---|
 | ||
| Tamañu de porción | ||
| Enerxía 298 kcal 1247 kJ | ||
| Carbohidratos | 54.99 g | |
| • Fibra alimentaria | 41.9 g | |
| Grases | 17.77 g | |
| Proteínes | 12.37 g | |
| Agua | 8.86 g | |
| Retinol (vit. A) | 0 μg (0%) | |
| Tiamina (vit. B1) | 0.239 mg (18%) | |
| Riboflavina (vit. B2) | 0.290 mg (19%) | |
| Niacina (vit. B3) | 2.130 mg (14%) | |
| Vitamina C | 21 mg (35%) | |
| Calciu | 709 mg (71%) | |
| Fierro | 16.32 mg (131%) | |
| Magnesiu | 330 mg (89%) | |
| Fósforu | 409 mg (58%) | |
| Potasiu | 1267 mg (27%) | |
| Sodiu | 35 mg (2%) | |
| Cinc | 4.70 mg (47%) | |
| % de la cantidá diaria encamentada p'adultos. | ||
| Fonte: Cilantro, semilla na base de datos de nutrientes del USDA. | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Los sos oríxenes paecen inciertos, anque xeneralmente considérase nativu del norte d'África y el sur d'Europa.
Descripción
editarPlanta añal qu'algama unos 40 o 60 cm d'altor. Tien tarmos erectos, fueyes compuestes, flores blanques y frutos arumosos. Ye d'usu común na cocina mediterránea, gastronomía de la India india, llatinoamericana, gastronomía de China china y del sureste asiáticu. Toles partes de la planta son comestibles, pero xeneralmente úsense les fueyes fresques y les granes seques.
Cultivu y usos
editarYe de vezu añal y so condiciones normales, el cilantro algama de 40 a 60 cm d'altor. Dase bien en suelos fluexos y permeables y en climes templaos o de monte na zona tropical. Anque ye abondo resistente al fríu, nun sobrevive en terrenes encharcaos.
Ye una yerba poco complicada que puede llantase en xardinos o tiestos. Les sos flores, pequeñes y blanques apaecen pel branu.
Les granes semar en fileres, a 30 cm unes d'otres, poniéndoles a 1 cm de fondura; a más fondura nun granen pos precisen claridá. A los trés selmanes broten les plantes y fueyes.
A escala industrial, xeneralmente sémase en fileres separaes de 30 a 50 cm cola mesma maquinaria utilizada pa les ceberes. Usar de 20 a 40 kg de granes per hectárea.
Los sos principales problemes son el pulgón del coriandro (Hyadaphis coriandrii) y los fungos si hai escesivu mugor.[2]
=== Usos Toles partes de la planta son comestibles, sicasí, son les fueyes fresques y les granes seques les d'usu culinariu más frecuente.
Usu de los frutos
editar
Los frutos del cilantro úsense xeneralmente secos. Despiden un arume cítricu cuando los muel o entartalla. Usar pa condimentar y son indispensables na cocina india, en preparaciones como'l curry.[3] Son un ingrediente básicu de delles cerveces belgues, salchiches alemanes y sudafricanas, pan de centenu en Rusia y países centroeuropeos (como sustitutu de l'alcaravea) y en ciertos platos nativos de la cocina etíope y árabe. Finamente, añader molíos como arumosu al café nel Oriente Mediu.
Usu de les fueyes
editarLes fueyes fresques son ingrediente esencial del chatni, del mueyu verde y el guacamole mexicanos. Les fueyes picaes tamién s'usen como adornu, añadíes a la fin del cocimientu o xustu enantes de sirvir, sobre sopes y otros platos. El cilantro frescu nunca se cocina porque'l calor destrúi totalmente el so arume y sabor. Tien De caltenese nel frigoríficu dientro d'envases herméticos, procurando consumilo en pocos díes, yá que s'amostalga rápido. Nun tien d'ensugar se nin conxelase porque pierde l'arume.
En Panamá, el so usu ye básicu na cocina tradicional panamiega, emplegaes en sopes, carnes, y guisos.
En Colombia, emplégase llargamente na preparación de sopes, ensalaes y puré d'aguacate (tamién conocíu nesi país como guacamole); aderezos con ají, ente otros usos. Hai dos variedaes que caltienen el mesmu sabor, la que se sema en clima templáu que les sos fueyes son más grandes y clares y la de clima fríu, más verde y con hojitas bien fines.
N'Ecuador, utilizar en diversos platos típicos tanto de la rexón mariniega como na sierra, tales como'l encebolláu, el secu de chivu o pita, locro de papes, ente otros.
En Perú, esta yerba conozse como culantro, y úsase pa preparar una de les comíes más típiques: el arroz con pollu. Tamién s'utiliza pa preparar el uchucuta (mueyu pa guisos fecha d'esta especie combinada con ají).
N'Hondures tamién se-y conoz como Culantro, y ye utilizáu en distintos acompañantes, como ser el conocíu Chimol o mueyu caseru mexicana (tomate, chile duce (pimientu verde), cebolla y el culantro; o pa realzar el sabor de los mueyos y otres guarniciones.
En Méxicu'l so usu ye bien estensu, utilizar na preparación de diversos mueyos y moles, como saborizante en sopes y caldos, y frescu y picáu como arreglo de distintos tipos de tacos y antojitos.
En Guatemala, Costa Rica y otros países d'América Central, conózse-y como culantro o cilantro y utilízase frecuentemente p'apurrir sabor a les sopes o caldos, amestándose a estos una ramina —incluyendo'l raigañu y les fueyes xustu enantes de retiralos de la cocina.
España: en Canaries ye bien popular l'usu de les fueyes fresques en potaxes y mojos qu'acompañen tanto carnes como pescaos; n'Estremadura ye un ingrediente fundamental nel escabeche de Cuaresma pal bacaláu y los repápalos que, pela so parte, tamién lo lleven.
En Chile utilizar nel mueyu Pebre y les cazueles.
En Paraguái conocer en guaraní como kuratu. Utilizar frescu nuna gran variedá de preparaciones, tales como sopes, guisos, verdures, ensalaes, pexes y aves. Combináu con otres especies arumoses, emplegar na ellaboración d'embutíos y chacinaos, y en adobos pa carnes de corderu y de gochu. Tamién pa da-y un meyor sabor a la cerveza nel so procesu de fabricación. Los granos, enteros o esmagayaos, utilizar en carnes asaes, hortolices rellenes, mueyu curry y en conserves con vinagre. Un adobo tradicional pa caltener carnes consiste nun amiestu de cilantro, comín y vinagre.
En Venezuela considérase un ingrediente fundamental de la cocina nacional. Ye llargamente utilizáu na preparación de sopes, guisos, carnes, pexes, ensalaes y mueyos, como la famosa Guasacaca[4] (mueyu preparáu a base d'aguacate, pimentón verde o pimientu verde, ayu, cebolla y cilantro). El so arume y sabor son bien apreciaos na gastronomía venezolana, tantu asina, que los venezolanos acomuñen esta yerba a la so cocina autóctona.
En Brasil conózse-y como coentro y ye ingrediente importante en ciertos platos de la culinaria bahiana, especialmente.
Usu de la esencia
editarLa esencia o aceite esencial de cilantro úsase como aromatizante de llicores y bébores dixestives y en perfumería.
Tamién s'utiliza como complementu en dellos platos como sopes y similares.
Usu melecinal
editarEn herboloxía utilícense los preparaos de cilantro poles sos propiedaes estimulantes, antiespasmódicas y estomacales.[5]
Por cuenta de les sos propiedaes antibactericidas utilizar pa combatir el mal aliendu, mazcando les fueyes. Tamién evita'l mal golor de les axiles aplicando'l zusmiu estrayíu de les partes blandes de la planta sobre elles.[6]
Taxonomía
editarBupleurum angulosum describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 256. 1753.[7]
Númberu de cromosomes de Coriandrum sativum (Fam. Umbelliferae) y táxones infraespecíficos: 2n=22[8]
El nome vernáculu "coriandro" en tolos idiomes de la Europa Occidental deriva del llatín coriandrum y de la mesma del griegu antiguu κορίαννον (koríannon), d'orixe non indoeuropéu.[9]
- Sinonimia
- Bifora loureiroi Kostel.
- Coriandropsis syriaca H.Wolff
- Coriandrum diversifolium Gilib.
- Coriandrum globosum Salisb.
- Coriandrum majus Gouan
- Coriandrum majus Garsault
- Selinum coriandrum Krause
- Sium coriaudrum Vest[10]
Nome común
editarEsta especie ye conocida nel dominiu llingüísticu asturlleonés col nome común coriandru européu[1].
Ver tamién
editarReferencies
editar- Katzer, Gernot Coriander Seeds and Cilantro (Coriandrum sativum)
- Noxon, Heather and Meyer, Alex (2004). Genetic Analysis of PTC and Cilantro Taste Preferences. MindExpo 2004
- «Genetic Analysis of Chemosensory Traits in Human Twins». Chemical Senses 37 (9): páxs. 869–81. 2012. doi:. PMID 22977065.
- ↑ 1,0 1,1 URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
- ↑ Herbotecnia (cultivu de Coriandro)
- ↑ Canal Cocina
- ↑ «Mueyu guasacaca en Biblioteques virtuales». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-08-18.
- ↑ «Natural Standard database». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-04-26.
- ↑ botanical-online
- ↑ Coriandrum sativum en Trópicos
- ↑ Contribuiçao para o conhecimento citotaxonómico das spermatophyta de Portugal. Queirós, M. (1972) Anuário Soc. Brot. 38: 293
- ↑ Spice pages: Coriander Seeds and Cilantro Herb
- ↑ Coriandrum sativum en PlantList
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Coriandrum sativum.
| Wikispecies tien un artículu sobre Coriandrum sativum. |
Datos: Q41611- Multimedia: Coriandrum sativum
Especies: Coriandrum sativum
