Cuniculus paca
La paca común o tepezcuintle (Cuniculus paca)[1][2] ye una especie de royedor histricomorfo de la familia Cuniculidae que vive nes proximidaes de los cursos d'agua de los montes tropicales, dende Méxicu pasando por Paraguái y el norte d'Arxentina hasta'l nordés d'Uruguái , a menos de 2.000 msnm.
Cuniculus paca  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Estáu de caltenimientu | ||
 Esmolición menor (IUCN 3.1)[1] | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Animalia | |
| Filu: | Chordata | |
| Subfilu: | Vertebrata | |
| Clas: | Mammalia | |
| Orde: | Rodentia | |
| Suborde: | Hystricomorpha | |
| Superfamilia: | Cavioidea | |
| Familia: | Cuniculidae | |
| Xéneru: | Cuniculus | |
| Especie: |
C. paca (Linnaeus, 1766) | |
| Distribución | ||
_paca_Cuniculus_paca_distribution_map.png) | ||
| Sinonimia | ||
| Consultes | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
_Cuniculus_paca.jpg)
El xéneru tien otru representante, la paca de monte (Cuniculus taczanowskii) qu'habita los montes de monte andinos de Venezuela, Colombia, Ecuador, Perú y Bolivia.
Ta incluyíu na Llista d'Esmolición Menor dada la so amplia distribución, presunta gran población, l'apaición d'una serie d'árees protexíes, y porque ye pocu probable que la so población mengüe a cuasi la velocidá qu'obligue a calificar pa la so inclusión nuna categoría d'amenaza. Sicasí, les estinciones locales asocedieron nel sureste del so ámbitu de distribución, por cuenta de la destrucción del hábitat.[3]
Nomes comunes
editarConozse tamién como paca, guartinaja, guanta,chilo, guagu molon, goruga, majaz, marioxys, coneyu enllordiáu o llámpara.[4] Nel Centru de Méxicu ye conocíu como tepezcuintle, que ye la forma acastellanada del nome náhuatl tepeitscuintli (significando "perru de monte" yá que tepetl significa monte y itzcuintli perru; anque lloñe tea de ser un cánidu). Por esti nome ye conocíu tamién en Guatemala, Hondures, El Salvador y Costa Rica; en Nicaragua ye llamáu guardatinaja; en Panamá ye conocíu como coneyu pintáu. Na Península de Yucatán conózse-y como jaleb.[5] En Perú conózse-y como majaz y picuro en Madre de Dios y la selva central, y en Bolivia ye conocíu como jochi pintáu.[6] En Colombia conózse-y como guagua, llámpara o 'chilo.[7]
Carauterístiques
editarEl so cuerpu mide ente 60 y 79 cm de llargor y la cola 2 a 3 cm. Pesa ente 7 y 10 kg.[8] Ta cubierta por una pelame híspido de color pardu o anaranxáu, con bandes de manches blanques arrondaes. La cabeza ye grande, les mexelles son abuitaes, les oreyes son curties, marrones, les vibrises son llargues, los güeyos son grandes y bien separaos. La xestación dura 145-155 díes.[9] Les carauterístiques d'esti animal, tamién puede variar según la zona na que s'atopen.
Historia natural
editarTien vezos nocherniegos. Aliméntase de vexetales (tubérculos, rizomes, renuevos, fueyes, granes, frutos). Pasa'l día na so lluriga construyida con delles salíes disimulaes pola xamasca. Ye una escelente nadadora.[8]
Puede ser intermediariu de Echinococcus vogeli, que causa hidatidosis poliquistica.[10]
Caza, doma y crianza
editarYe un importante animal de caza pa llograr la so carne, lo cual considérase una amenaza pa la especie,[1] al igual que la destrucción d'hábitat qu'asocede en delles árees pola deforestación.
En Panamá y Costa Rica, onde ye una especie montesa protexida y la so caza ta prohibida; sicasí, nestos países, según na cuenca de l'Amazonia peruana, críase-y de manera semidomesticada, dada la calidá nutricional de la so proteína y la poca grasa qu'atropa.[4][9]
Ye una fonte de proteína, que'l so usu ye importante pa les poblaciones indíxenes qu'habiten les zones montascoses de Costa Rica y Panamá, onde la so esplotación viénose realizando de manera sostenible col ambiente per miles d'años.
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Queirolo, D., Vieira, Y., Emmons, L. & Samudio, R. 2008. Cuniculus paca. En: IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.1. Visitáu'l 16 de marzu de 2010.
- ↑ 2,0 2,1 Wilson, D. E. & Reeder, D. M. (editors). 2005. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed). Muridae.
- ↑ Cuniculus paca; ""The IUCN Red List of Threatened Species""
- ↑ 4,0 4,1 Smythe, Nicholas y O. Brown de Guanti (1995) La doma y cría de la paca (Agouti paca). Roma: FAO.
- ↑ Institutu Nacional d'Ecoloxía (1989) "ALCUERDU pol que se declara Zona suxeta al Caltenimientu Ecolóxicu l'área entendida nos conceyos de Dzilam de Bravo y San Felipe, Yucatán, Estaos Xuníos Mexicanos.
- ↑ Jochi pintao Archiváu 2013-12-03 en Wayback Machine; Especies Bolivianes.
- ↑ Cría y manexu de Boruga Agouti pava en cautiverio n'árees de colonización consolidada. Pronata, Corpoica, Sinchi, Florencia, Caquetá, payares de 1998.
- ↑ 8,0 8,1 Boitani, Luigi y Stefania Bartoli (1982) Guía de Mamíferos: 212. Barcelona: Grijalbo, 1985. ISBN 84-253-1659-6
- ↑ 9,0 9,1 Rengifo, Martha et.al. Crianza familiar del majaz o paca (Agouiti paca) na Amazonia. Lima: Tratáu de Cooperación Amazónica.
- ↑ Organización Panamericana de la Salú (2003) Zoonosis y enfermedaes transmisibles comunes al home y a los animales: 3: 210. Washington: OPS. ISBN 92-75-11993-7
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Paca común.
| Wikispecies tien un artículu sobre Paca común. |
- Agouti paca (paca), Animal Diversity Web (fotografía)
- Honduras Silvestre. Archiváu 2008-05-09 en Wayback Machine
Datos: Q33936- Multimedia: Cuniculus paca
Especies: Cuniculus paca
